Spis treści Wprowadzenie... 13 I. Cel opracowania... 13 II. Wyznaczenie obszaru badawczego... 15 A. Historyczne uzasadnienie wyodrębnienia zasady nieobciążania ponad potrzebę strony biernej postępowania zabezpieczającego i egzekucyjnego... 15 B. Treść postulowanej zasady... 19 C. Zagadnienia wykraczające poza tematykę opracowania... 27 CZĘŚĆ I. Zasady w teorii prawa i doktrynie postępowania cywilnego... 29 ROZDZIAŁ 1. Teoretyczne podstawy wyodrębniania zasad w postępowaniu cywilnym... 31 1.1. Pojęcie zasady w treści aktów prawnych regulujących postępowania sądowe i pozasądowe... 31 1.2. Definicje i klasyfikacje zasad formułowane w teorii prawa... 40 1.3. Kryteria decydujące o wyodrębnieniu zasady prawa... 51 1.4. Funkcje zasad prawa... 55 1.5. Wnioski... 66 ROZDZIAŁ 2. Zasady procesowe jako pierwowzór zasad postępowania zabezpieczającego i egzekucyjnego... 67 2.1. Koncepcje zasad procesowych w doktrynie niemieckiej i austriackiej XVIII i XIX wieku... 67 2.2. Recepcja i rozwój koncepcji zasad procesowych w doktrynie polskiej... 73 2.3. Ogólne zasady postępowania cywilnego zachowujące aktualność w postępowaniu zabezpieczającym i egzekucyjnym... 84 2.4. Zasady charakterystyczne dla postępowania zabezpieczającego i egzekucyjnego... 88 5
Zasada nieobciążania ponad potrzebę strony biernej postępowania zabezpieczającego i egzekucyjnego 2.5. Zasady postępowania zabezpieczającego i egzekucyjnego w ujęciu prawnoporównawczym... 94 2.5.1. Cel uwag i przyjęta metodologia... 94 2.5.2. Zasady wyodrębniane w administracyjnym postępowaniu zabezpieczającym i egzekucyjnym... 95 2.5.3. Zasady postępowania zabezpieczającego i egzekucyjnego wyróżniane w doktrynie innych państw... 101 2.6. Wnioski... 103 CZĘŚĆ II. Zasada minimalnej uciążliwości zabezpieczenia... 107 ROZDZIAŁ 3. Normatywne podstawy wyróżnienia zasady minimalnej uciążliwości zabezpieczenia... 109 3.1. Uwagi terminologiczne... 109 3.2. Zasada minimalnej uciążliwości zabezpieczenia sensu stricto w świetle poglądów doktryny i orzecznictwa... 110 3.3. Zasada minimalnej uciążliwości zabezpieczenia sensu largo... 115 3.4. Środki prawne służące realizacji zasady minimalnej uciążliwości zabezpieczenia na etapie rozpoznawczym postępowania zabezpieczającego... 124 3.5. Realizacja zasady minimalnej uciążliwości zabezpieczenia na etapie wykonawczym postępowania zabezpieczającego... 127 3.6. Regulacje ograniczające zakres zastosowania zasady minimalnej uciążliwości zabezpieczenia... 129 3.7. Wnioski... 139 ROZDZIAŁ 4. Rozwiązania służące ograniczaniu uciążliwości zabezpieczenia w ujęciu prawnoporównawczym... 141 4.1. Zakres i cel analizy... 141 4.2. Zasada najmniejszej uciążliwości środka zabezpieczenia w administracyjnym postępowaniu zabezpieczającym... 142 4.3. Normatywne podstawy wyodrębnienia zasady minimalnej uciążliwości zabezpieczenia sensu largo na gruncie u.p.e.a.... 146 4.4. Ograniczanie uciążliwości zabezpieczenia majątkowego udzielanego w postępowaniu karnym... 158 6
Spis treści 4.4.1. Funkcje zabezpieczenia w postępowaniu karnym... 158 4.4.2. Ustawowa przesłanka zabezpieczenia jako przejaw miarkowania jego uciążliwości... 161 4.4.3. Oznaczenie zakresu zabezpieczenia w postępowaniu karnym... 163 4.4.4. Ustanie zabezpieczenia orzeczonego w procesie karnym... 165 4.5. Regulacje ograniczające uciążliwość zabezpieczenia w ustawodawstwach innych państw... 171 4.6. Wnioski... 179 CZĘŚĆ III. Zasada nieobciążania ponad potrzebę dłużnika w postępowaniu egzekucyjnym... 183 ROZDZIAŁ 5. Nieobciążanie ponad potrzebę strony biernej postępowania egzekucyjnego w ujęciu prawnoporównawczym... 185 5.1. Cel analizy... 185 5.2. Zasada stosowania najmniej uciążliwego środka egzekucyjnego w egzekucji administracyjnej... 186 5.3. Ocena uciążliwości środka egzekucyjnego dokonywana w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym... 192 5.4. Normatywne podstawy wyróżnienia zasady nieobciążania ponad potrzebę zobowiązanego w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym... 199 5.5. Zasada proporcjonalności wyróżniana na gruncie ustawodawstw germańskich... 209 5.5.1. Zasada proporcjonalności w świetle poglądów doktryny niemieckiej... 209 5.5.2. Gradus executionis w prawie szwajcarskim i austriackim... 215 5.6. Wnioski... 216 ROZDZIAŁ 6. Ustalenie mienia dłużnika objętego egzekucją w sposób nieobciążający go ponad potrzebę... 219 6.1. Uwagi ogólne... 219 7
Zasada nieobciążania ponad potrzebę strony biernej postępowania zabezpieczającego i egzekucyjnego 6.2. Nakaz zastosowania najmniej uciążliwego sposobu egzekucji... 219 6.3. Konsekwencje niezastosowania najmniej uciążliwego sposobu egzekucji... 229 6.4. Wniosek dłużnika z art. 799 2 k.p.c.... 234 6.5. Zakaz zajmowania ruchomości dłużnika ponad potrzebę... 236 6.6. Wydzielenie części nieruchomości... 239 6.7. Wykaz i poszukiwanie majątku dłużnika a zasada nieobciążania go ponad potrzebę... 251 6.8. Przepisy szczególne, ograniczające mienie dłużnika objęte egzekucją... 256 6.8.1. Istota przedstawianych ograniczeń... 256 6.8.2. Egzekucja przeciwko Skarbowi Państwa i NBP... 257 6.8.3. Egzekucja przeciwko dłużnikowi prowadzącemu działalność gospodarczą... 258 6.9. Ustalanie mienia dłużnika objętego egzekucją w ustawodawstwach innych państw... 259 6.10. Wnioski... 265 ROZDZIAŁ 7. Uprawnienia dłużnika związane z mieniem objętym egzekucją jako przejaw nieobciążania go ponad potrzebę... 267 7.1. Zakres analizy... 267 7.2. Unormowanie władania zajętą rzeczą jako przejaw miarkowania uciążliwości egzekucji... 268 7.2.1. Dozór dłużnika nad ruchomością... 268 7.2.2. Zarząd nieruchomością wykonywany przez dłużnika... 276 7.2.3. Przesłanki pozbawienia dłużnika władztwa nad rzeczą w toku egzekucji... 282 7.2.4. Konsekwencje niewłaściwego wykonywania dozoru lub zarządu nad mieniem dłużnika w toku egzekucji.. 289 7.3. Uprawnienia dłużnika związane ze sprzedażą zajętego mienia... 300 7.3.1. Okres pomiędzy zajęciem prawa a jego zbyciem... 300 8
Spis treści 7.3.2. Oszacowanie prawa w toku egzekucji... 308 7.3.3. Udział dłużnika w ustalaniu warunków zbycia zajętego prawa... 313 7.3.4. Najniższa cena zbycia wskazana w ustawie... 324 7.3.5. Kolejność zbywania rzeczy... 326 7.4. Egzekucja z zachowaniem substancji majątku dłużnika... 329 7.4.1. Specyfika egzekucji z dochodu przynoszonego przez majątek dłużnika... 329 7.4.2. Egzekucja przez zarząd przymusowy... 330 7.4.3. Egzekucja z prawa majątkowego przynoszącego dochód... 335 7.5. Uprawnienia dłużnika związane z mieniem objętym egzekucją w ustawodawstwach innych państw... 339 7.6. Wnioski... 345 ROZDZIAŁ 8. Ograniczenia uciążliwości egzekucji w zakresie jej ram czasowych, kosztów i stosowanych środków przymusu... 347 8.1. Unormowania ograniczające uciążliwość egzekucji, niedotyczące bezpośrednio mienia dłużnika... 347 8.2. Zakaz podejmowania czynności egzekucyjnych w dniach i godzinach przeznaczonych na odpoczynek... 347 8.3. Uwzględnienie interesu dłużnika przy rozstrzyganiu w przedmiocie zawieszenia postępowania egzekucyjnego... 355 8.4. Umorzenie postępowania egzekucyjnego w związku z zastawem ustanowionym na rzecz wierzyciela jako przejaw nieobciążania dłużnika ponad potrzebę... 359 8.5. Umorzenie postępowania egzekucyjnego w związku z bezczynnością wierzyciela... 366 8.6. Miarkowanie środków przymusu w toku egzekucji świadczeń niepieniężnych... 382 8.7. Ograniczenie uciążliwości związanej z egzekucją świadczeń periodycznych... 390 8.8. Niezbędność (celowość) poniesionych kosztów jako przesłanka obciążenia nimi dłużnika egzekwowanego... 395 8.9. Niecelowe prowadzenie egzekucji jako przesłanka obciążenia wierzyciela jej kosztami... 400 9
Zasada nieobciążania ponad potrzebę strony biernej postępowania zabezpieczającego i egzekucyjnego 8.10. Ograniczenia uciążliwości egzekucji w zakresie jej ram czasowych, kosztów i stosowanych środków przymusu w ustawodawstwach innych państw... 411 8.11. Wnioski... 415 Wnioski końcowe... 417 Bibliografia... 425 10