ROZKŁAD MATERIAŁU Z JĘZYKA POLSKIEGO ZGODNY Z PODSTAWĄ PROGRAMOWĄ Z 30.01.2018 ROKU Opracowała: Bożenna Jankiewicz Klasa I Tematyka Moc słowa, potęga komunikacji Liczba godz. Treści podstawy programowej 1 II.3.1 II.3.2 II.3.3 II.3.2 II.3.4 BIBLIA Wstęp Teksty kultury z podstawy programowej (lub inne ) Konstanty Ildefons Gałczyński, Rozmowa liryczna Treści nauczania zakres podstawowy wyjaśnia pojęcia: mowa, język, akt komunikacji językowej, funkcje języka charakteryzuje poszczególne funkcje języka charakteryzuje środki językowe typowe dla danej funkcji tworzy wypowiedzi spełniające różne funkcje językowe dobiera odpowiednie środki językowe dla funkcji wyjaśnia pojęcia: święta księga, Biblia, ewangelia, testament wymienia informacje dotyczące Biblii (chronologia powstawania, autorzy, języki) wymienia gatunki i toposy biblijne Treści nauczania zakres rozszerzony wyjaśnia funkcje języka, takie jak: fatyczna, magiczna, stanowiąca Metody nauczania wykład, praca w grupach, ćwiczeniowa wykład, dyskusja, praca w grupach Środki dydaktyczne wykres, karty pracy z materiałem językowym ilustracje, tabele, wyjaśnienie zapisu skrótu ksiąg biblijnych 1
Święte księgi Stworzenie świata i człowieka oraz wyobrażenia raju Księga Rodzaju 1 I.1.4 II.4.1 I.1.4 I.1.3 Fernand Comte, Najsłynniejsze święte księgi świata Zbigniew Herbert, Książka Biblia. Księga Rodzaju Czesław Miłosz, Ogrodnik wymienia podstawowe księgi biblijne odczytuje biblijne w sposób dosłowny i symboliczny wymienia przekłady Biblii wyjaśnia znaczenie Biblii w kulturze wyjaśnia frazeologizmy mające źródło w Biblii wyjaśnia pojęcia: monoteizm, judaizm, chrześcijaństwo wymienia i charakteryzuje święte księgi innych religii omawia różnice między Starym a Nowym Testamentem omawia podobieństwa i różnice pomiędzy świętymi księgami wyjaśnia pojęcia: kanon, symbol, alegoria, werset charakteryzuje obraz Boga, świata i człowieka wyjaśnia topos raju i stwarzania świata odczytuje biblijne w sposób dosłowny i metaforyczny lub symboliczny (liczby, drzewo życia, zakazany owoc) określa, na czym polega uniwersalna wartość tekstów wykład, dyskusja, praca z tekstem elementy wykładu, praca z tekstem, praca w grupach zdjęcia Biblii, Tory, Koranu zdjęcia 2
Księga Psalmów jako arcydzieło poezji biblijnej Psalm jako gatunek literacki przekłady i współczesne realizacje Księga Hioba. Pytania o I.1.15 Biblia. Księga Psalmów Wisława Szymborska, Psalm Agnieszka Osiecka, Chwalmy Pana Biblia. Księga Hioba biblijnych interpretuje wiersze poetów współczesnych nawiązujące do Biblii wyjaśnia pojęcia: psalm, psałterz, werset, paralelizm dostrzega związek psalmów z muzyką rozpoznaje rodzaje psalmów odczytuje relacje między Bogiem a człowiekiem określa, na czym polega uniwersalna wartość psalmów wyjaśnia funkcje środków stylistycznych omawia wyznaczniki stylu biblijnego w psalmach interpretuje biblijny archetyp artysty na przykładzie Dawida wyjaśnia pojęcia: psalm, psałterz, werset, paralelizm rozpoznaje rodzaje psalmów odczytuje relacje między Bogiem a człowiekiem wyjaśnia funkcje środków stylistycznych omawia wyznaczniki stylu biblijnego w psalmach określa, na czym polega uniwersalna wartość psalmów omawia relację między Hiobem a Bogiem elementy wykładu elementy wykładu, mapa myśli metoda problemowa, psalmów, reprodukcje psalmów, reprodukcje tekst Biblii, tekst literacki, 3
cierpienie Księga Koheleta. Rozmyślania nad sensem ludzkiego życia Biblijny obraz miłości. Pieśń nad pieśniami I.2.2 Ks. Jan Twardowski, Oda do rozpaczy Biblia. Księga Koheleta Halina Poświatowska, Koniugacja Anna Kamieńska, Marność Biblia. Pieśń nad pieśniami charakteryzuje Hioba jako postać symboliczną rozpoznaje sposoby kreowania świata przedstawionego wyjaśnia archetyp człowieka niewinnie cierpiącego określa, na czym polega uniwersalna wartość tekstu biblijnego interpretuje wiersze współczesne nawiązujące do archetypu wyjaśnia pojęcia: mądrość, marność wyjaśnia ambiwalentność relacji człowieka ze światem interpretuje rady Koheleta (sposoby przezwyciężania pesymizmu) interpretuje motyw wanitatywny w sztukach plastycznych (P. Claesz i M. Chagall) interpretuje wiersze współczesne nawiązujące do Księgi Hioba wymienia gatunki biblijne wymienia cechy hymnu, przypowieści wskazuje różnice między pojęciami alegorii i symbolu wyjaśnia apoteozę miłości w utworze drzewko decyzyjne dyskusja, metoda problemowa dyskusja, praca w grupach plakat teatralny tekst badacza tekst Biblii, reprodukcje 4
Styl biblijny 1 Apokalipsa św. Jana jako źródło symboli I.2.6 I.2.7 I.1.3 I.1.17 I.1.18 I.1.19 I.2.2 Biblia. Apokalipsa św. Jana Tadeusz Konwicki, Mała apokalipsa odczytuje różnorodne sensy Pieśni nad pieśniami omawia funkcję środków artystycznego wyrazu wyjaśnia, dlaczego utwór znalazł się w biblijnym kanonie wyjaśnia pojęcia: styl, stylistyka, stylizacja językowa, biblizmy omawia cechy stylu biblijnego wskazuje w tekstach przykłady stylu biblijnego i stylizację biblijną redaguje tekst w stylu biblijnym wyjaśnia znaczenie terminów: apokalipsa, Armagedon, eschatologia, transcendencja podaje podstawowe informacje na temat Apokalipsy św. Jana podaje różne znaczenia słowa apokalipsa charakteryzuje relacje człowieka z Bogiem i światem interpretuje wizję końca świata zawartą w Apokalipsie, wykorzystując różnorodne kon interpretuje symbole omawia cechy stylu ćwiczeniowa, praca z tekstem dyskusja, mapa myśli reprodukcja tekst Biblii, tekst literacki, plakat filmowy, tekst badacza 5
ANTYK Wstęp I.2.5 Mitologia grecka u podstaw kultury europejskiej 3 I.1.1 I.1.3 I.1.4 Jan Parandowski, Mitologia, część I Grecja Apokalipsy określa, na czym polega uniwersalna wartość tekstu porównuje ujęcie motywu w dziełach różnych sztuk z uwzględnieniem specyfiki ich języka wyjaśnia pojęcia: kultura środziemnomorska, mity, klasyka wyjaśnia periodyzację kultury starożytnej Grecji i Rzymu podaje nazwy epoki i ramy czasowe charakteryzuje poglądy filozofów i szkoły filozoficzne charakteryzuje sztukę grecką i rzymską określa rolę retoryki w życiu starożytnych określa rolę klasycznych wzorców podkreśla rolę starożytności w dziejach kultury europejskiej wyjaśnia pojęcia: mit, mitologia, antropomorfizm, kosmogonia, teogonia, monoteizm, politeizm, sacrum, profanum, podmiot, nadawca, odbiorca wyjaśnia pojęcia: symbol, topos, alegoria, archetyp, wykład, linia czasu, praca w grupach, mapa myśli wykład, praca z tekstem, praca w grupach zdjęcia, plany, prezentacja multimedialna tekst literacki, reprodukcja 6
W starożytnym Rzymie skarbcu kultury zachodniej 2 ZP I.1.1 I.1.3 I.1.4 Jan Parandowski, Mitologia, część II Rzym prometeizm podaje cechy mitu rozpoznaje rodzaje mitów i ich funkcje opowiada mit o powstaniu świata opowiada mity o Zeusie i Prometeuszu, Narcyzie charakteryzuje postacie mityczne Zeusa i Prometeusza, Narcyza wymienia wartości ważne dla starożytnych porównuje mitologiczny i biblijny opis stworzenia świata interpretuje związki frazeologiczne mające źródło w mitologii wskazuje związki mitów z literaturą omawia rolę mitologii dla dzisiejszej kultury wyjaśnia pojęcia: alegoria, personifikacja, mit założycielski, legenda, panteon, sentencja, atrybut łączy bogów greckich z ich rzymskimi odpowiednikami opowiada historię o powstaniu Rzymu rozpoznaje personifikacje cnót przywołuje nawiązania do mitów rzymskich w utworach z epok następnych rozumie pojęcie tradycji literackiej i kulturowej wykład, linia czasu, praca z tekstem zdjęcia, tekst literacki 7
Bohaterowie mityczni jako figury ludzkiej tożsamości: Prometeusz, Syzyf, Narcyz, Ikar I.1.8 I.1.3 I.1.4 Jan Parandowski, Mitologia, część I Grecja Hezjod, Teogonia Ajschylos, Prometeusz w okowach Owidiusz Metamorfozy Księga III Narcyz i Echo (fragment) Jacek Karczmarski, Lot Ikara i uczuć ludzkich dzięki atrybutom dostrzega różnice między kulturą religijną Grecji i Rzymu omawia rolę języka łacińskiego w historii, kulturze i cywilizacji europejskiej interpretuje związki omawianych mitów ze światopoglądem i filozofią epoki wyjaśnia pojęcia: mit, kosmogonia, teogonia, tytani, monoteizm, politeizm, sacrum, profanum, poemat, archetyp, symbol, topos, alegoria, prometeizm, metamorfoza rozpoznaje rodzaje mitów i ich funkcje charakteryzuje postacie mityczne Zeusa, Prometeusza, Syzyfa, Narcyza wymienia podstawowe archetypy i toposy kultury europejskiej interpretuje związki frazeologiczne, np. tytan pracy odczytuje znaczenia metaforyczne i symboliczne mitów (mit o Prometeuszu ) interpretuje kultury elementy wykładu, praca z tekstem, mapa myśli, dyskusja literackie, zdjęcia 8
Klucz do czytania sztuki poetyckiej. Bogowie poezji: Apollo, Dionizos, Hermes, Orfeusz, Marsjasz Tęsknota za nieśmierteln ością: Demeter i Persefona I.1.3 I.1.4 I.1.3 I.1.4 Jan Parandowski, Mitologia, część I Grecja Zbigniew Herbert, Czarnofigurowe dzieło Eksekiasa Zbigniew Herbert, Hermes, pies i gwiazda Zbigniew Herbert, Apollo i Marsjasz Zbigniew Herbert, H.E.O Jan Parandowski, Mitologia, część I Grecja Hymn o Demeter (fragment) Konstanty Ildefons. Gałczyński, Nenia Niobe nawiązujące do mitologii, np. obraz Bruegla reinterpretuje mity (poezja współczesna, np. utwory Z. Herberta) wyjaśnia pojęcia: satyr, symbol, topos, archetyp, aluzja literacka, hermetyzm opowiada mity greckie o Apollinie i Dionizosie, Hermesie, Marsjaszu, Orfeuszu i Eurydyce rozpoznaje sposoby kreowania świata przedstawionego i bohaterów rozpoznaje rodzaje mitów i ich funkcje odczytuje znaczenia metaforyczne i symboliczne mitów rodzaje poezji określa funkcje użytych środków wyrazu w wierszach nawiązujących do mitologii reinterpretuje mity poezja współczesna, np. Z. Herberta wyjaśnia pojęcia: symbol, topos, alegoria, archetyp, altruizm, antropogonia rozpoznaje rodzaje mitów i ich funkcje rozpoznaje sposoby kreowania świata przedstawionego i bohaterów dyskusja, mapa myśli dyskusja, elementy dramy zdjęcia, reprodukcje tekst literacki, zdjęcia, tabela 9
Iliada opowieść o herosach Homo viator Odyseja I.1.3 I.1.3 Homer, Iliada Homer, Odyseja wskazuje źródła i znaczenie mitów agrarnych odczytuje treści alegoryczne i symboliczne utworu wskazuje źródła i znaczenie archetypu matki uzasadnia obecność tradycji antycznej we współczesnej kulturze masowej dostrzega obecne w utworach literackich wartości uniwersalne wyjaśnia terminy: epos, heros, inwokacja, patos, retardacja opowiada i streszcza mit o wojnie trojańskiej sporządza plan odtwórczy wydarzeń charakteryzuje Achillesa i innych bohaterów eposu dostrzega związki między światem bogów i ludzi wymienia cechy eposu starożytnego określa cechy stylu Homera rozpoznaje typowe środki artystycznego wyrazu ocenia bohaterów eposu zgodnie z wierzeniami Greków i w kontekście współczesnym charakteryzuje Odyseusza wymienia cechy eposu problemowa, za i przeciw dyskusja, burza tekst literacki, zdjęcia zdjęcia, 10
Eneida rzymska epopeja narodowa Horacy najwybitniej szy poeta 2 ZP I.1.1 I.1.3 I.1.15 I.1.17 I.1.18 I.1.19 I.1.1 Wergiliusz, Eneida Horacy wybrane utwory starożytnego określa cechy stylu Homera wyjaśnia znaczenie związków frazeologicznych, np. koń trojański omawia przypadki Odysa jako metaforę ludzkiego losu interpretuje symboliczny sens śmierci Odysa ocenia bohaterów eposu zgodnie z wierzeniami Greków i w kontekście współczesnym porównuje Iliadę z Odyseją interpretuje dzieło plastyczne nawiązujące do Odysei przedstawia hierarchię wartości etycznych w eposie wymienia cechy eposu porównuje cechy Eneasza do cech bohaterów innych eposów porównuje Eneidę z eposami Homera interpretuje Eneidę jako epos narodowy i utwór uniwersalny definiuje pieśń wymienia tematy i motywy obecne w utworach Horacego interpretuje znaczenie starożytnych wzorców osobowych i ideałów piękna dla człowieka współczesnego konfrontuje wizerunek człowieka w eposie z człowiekiem współczesnym wykorzystuje sentencje i powiedzenia mózgów dyskusja, praca w grupach elementy wykładu, mapa reprodukcje zdjęcia, m.in. rzeźby, reprodukcje zdjęcia tabele, 11
starożytności II.2.6 IV.1 Wisława Szymborska, Nagrobek wskazuje cechy postawy stoickiej i epikurejskiej w omawianych utworach określa stosunek poety do sztuki określa funkcję użytych w tekstach środków językowych oraz obecnych w nich kategorii estetycznych interpretuje pojęcie literatury autotematycznej wyjaśnia sentencje pochodzące z twórczości Horacego interpretuje utwory w różnorodnych kontekstach dokonuje interpretacji porównawczej (utwory Horacego i Szymborskiej) łacińskie w wypowiedziach i pracach pisemnych przywołuje szerokie kon i nawiązania do twórczości Horacego rozpoznaje i charakterystyczny styl indywidualny autora oraz styl typowy gatunku sięga do literatury naukowej, aby pogłębiać swoją wiedzę przedmiotową myśli kon W teatrze greckim I.2.6 Czesław Jędraszko, Teatr sumienia i prawdy opisuje teatr grecki i rekwizyty z nim związane, np. maski wyjaśnia pojęcia; dytyramb, tragedia, dramat satyrowy wyjaśnia genezę dramatu greckiego rozróżnia gatunki dramatyczne wyjaśnia związek teatru z religią opisuje budowę tragedii greckiej elementy wykładu, praca w grupach zdjęcia, schemat greckiego teatru 12
Dramat grecki Antygona Sofoklesa I.1.3 I.2.4 Arystoteles, Poetyka określa rolę chóru w tragedii interpretuje zasady dramatu i teatru antycznego, odwołując się do Poetyki Arystotelesa opowiada treść mitu tebańskiego przedstawia problematykę utworu wyjaśnia pojęcia: hybris, ate, perypetia, tragizm, katharsis, mimesis charakteryzuje bohaterów, motywy ich działania określa rolę chóru w tragedii interpretuje konflikt dwóch racji określa funkcję użytych w tekstach środków językowych oraz obecnych w nich kategorii estetycznych tragizmu opisuje budowę tragedii greckiej wyjaśnia pojęcie: ironia tragiczna, wina tragiczna wyjaśnia antyczną koncepcję tragizmu dostrzega uniwersalność przesłania utworów Sofoklesa burza mózgów, analiza przypadku zdjęcia z przedstawieni a, tabele 13
Komedia attycka Chmury Arystofanesa 2 ZP I.1.1 I.1.3 I.1.7 I.2.5 I.2.7 I.1.1 I.1.8 I.2.7 II.2.6 Arystofanes, Chmury przypomina genezę komedii wyjaśnia istotę komedii charakteryzuje poglądy bohaterów wyjaśnia imiona znaczące definiuje pojęcia: sofiści, komos, agon, parabaza omawia budowę komedii wyjaśnia rolę chóru i parabazy wyjaśnia tytuł utworu rozpoznaje komizm utworu i ironię dostrzega polemikę Arystofanesa z filozofią Sokratesa rozpoznaje charakteryzuje styl indywidualny oraz styl typowy rozumie rolę języka jako narzędzia wartościowania konfrontuje wizerunek człowieka w komedii z człowiekiem współczesnym dyskusja, praca w grupach tekst literacki, zdjęcia, reprodukcja Dialogi z Sokratesem Państwo Platona Retoryka nauka 1 2 ZP I.2.2 I.2.3 I.2.5 I.26 ZP I.2.2 Platon, Państwo Arystoteles, Retoryka wyjaśnia etymologię oraz znaczenie słowa filozofia prezentuje poglądy Platona zawarte w jego dziełach wyjaśnia parabolę jaskini interpretuje rolę literatury w państwie wyjaśnia rolę dialogów sokratejskich wyjaśnia pojęcia: retoryka, przesłanka, argument, teza, posługuje się terminami filozoficznymi wskazuje różnice między wypowiedzią literacką a filozoficzną stosuje różne typy dowodzenia metoda problemowa, dyskusja wykład, praca tekst literacki, zdjęcia zdjęcia, 14
pięknego wypowiadan ia myśli I.2.3 III.1.3 III.1.4 II II II III.1.3 II ŚREDNIOWIECZE Wstęp 2 I.2.2 I.1.4 I.2.5 I.2.6 Gorgiasz, Pochwała Heleny konkluzja wymienia zadania retoryki omawia sposoby argumentowania, rodzaje argumentów objaśnia kompozycję klasycznej mowy retorycznej rozpoznaje funkcję środków retorycznych wyjaśnia relacje między retoryką a poezją tworzy różne rodzaje mów z zachowaniem klasycznej konstrukcji wyjaśnia pojęcia: średniowiecze, teocentryzm, uniwersalizm, dualizm, scholastyka podaje informacje na temat epoki (ramy czasowe, fazy w rozwoju epoki) objaśnia teocentryzm i uniwersalizm epoki charakteryzuje system szkolny omawia filozofię średniowiecza omawia nurty w literaturze objaśnia parenetyczny charakter literatury interpretuje motywy alegoryczne i symboliczne porównuje literaturę rozpoznaje wywód o charakterze demagogicznym w wypowiedziach wykorzystuje ironię w grupach wykład, linia czasu, mapa myśli, praca w grupach tekst filozofa, tabela zdjęcia 15
Człowiek w świecie znaków Wiara i rozum dwie drogi poznania świata Sąd Ostateczny 1 II.3.1 2 ZP I.2.2 I.2.3 I.2.5 I.2.4 I.2.6 1 I.2.6 Umberto Eco, Imię róży Św. Augustyn, Wyznania (fragment) Św. Tomasz, Summa teologiczna (fragment) Czesław Miłosz, Oeconomia divina rozwijającą się w Polsce do europejskiej charakteryzuje style w sztuce porównuje opinie na temat epoki wyjaśnia pojęcia: znak, semiotyka, kod dzieli znaki na naturalne i umowne definiuje język jako system znaków analizuje zmiany znaczenia, które zachodzą w języku wymienia cechy języka jako systemu znaków interpretuje symbole, alegorie w sztuce średniowiecznej wskazuje obecność tradycji średniowiecznej w kulturze późniejszych epok wyjaśnia pojęcia: psychomachia, psychostasis, scholastyka wymienia założenia filozofii św. Augustyna i św. Tomasza interpretuje naukę św. Augustyna jako filozofię intuicji interpretuje naukę św. Tomasza jako filozofię hierarchii wyjaśnia pojęcia: tryptyk, scholastyka, deesis, przedstawia koncepcję Boga i świata według filozofii średniowiecza dostrzega różnice między wypowiedzią literacką a filozoficzną wykład, ćwiczenia praktyczne praca z tekstem filozoficznym, wykład praca z tekstem kultury, schematy, tekst literacki, tekst badacza Ważna wiadomość filozofów, tabela, 16
H. Memlinga ilustrowany traktat teologiczny Katedra gotycka symbol Europy 1 ZP I.2.6 I.2.5 teocentryzm, uniwersalizm, hierarchizacja określa tematykę poszczególnych części tryptyku wyjaśnia pojęcia dualizm, hierarchiczność na podstawie analizy obrazu analizuje sposób ukazania postaci (Chrystusa i diabłów) dostrzega rolę ruchu podkreśla znaczenie kolorystyki analizuje funkcję motywów biblijnych, interpretuje symbole, alegorie wykorzystuje przy analizie i interpretacji światopogląd epoki, koncepcję świata i człowieka wyjaśnia pojęcie katedra charakteryzuje styl romański i gotycki wskazuje przykłady średniowiecznych dzieł sztuki omawia związek katedry ze stylem gotyckim odczytuje katedrę jako osiągnięcie konstrukcyjne odczytuje symbolikę katedry jako obrazu wszechświata uzasadnia tezę, że katedra jest miastem Boga i człowieka poszerza wiadomości na temat średniowiecznyc h katedr przywołuje poetyckie z motywem katedry wykład, ćwiczenia praktyczne wykład, praca z tekstami kultury, dyskusja reprodukcja, wykres, mapa z lokalizacją katedr gotyckich, zdjęcia katedr 17
Maryja w kręgu zainteresowa ń teologii i sztuki średniowiecz a Bogurodzica arcydzieło liryki średniowiecz nej 1 Św. Jan Damasceński, Oddawanie czci świętym (fragment) Św. Bernard z Clairvaux (fragment) I.1.3 I.1.4 I.2.2 Bogurodzica, Miron Białoszewski, Stara pieśń na Binnarową (fragment) Kazimiera Iłłakowiczówna, Do Matki Boskiej ukrytej odczytuje symbole i alegorie w sztuce średniowiecznej i nawiązującej do średniowiecza dostrzega obecność archetypów i toposów wyjaśnia genezę kultu maryjnego omawia sposoby obrazowania Matki Boskiej (w płaszczu opiekuńczym, Madonna szafkowa, Piękna Madonna) analizuje kompozycję motywu deesis interpretuje ideę pośrednictwa wyjaśnia pojęcia: styl, stylizacja, wiersz zdaniowy, carmen patrium wymienia podstawowe informacje na temat czasu powstania i autorstwa pieśni omawia budowę pieśni rozpoznaje adresatów wypowiedzi podaje znaczenie archaizmów analizuje i interpretuje utwór, nawiązując do podstawowych kontekstów, zwłaszcza religijnego i historycznego wyjaśnia znaczenie pieśni w życiu narodu uzasadnia, że utwór jest arcydziełem liryki wykład, praca z tekstem, mapa myśli wykład, praca z tekstem, ćwiczenia praktyczne zdjęcia, tabela zdjęcia, tabele, tekst badacza, reprodukcje 18
Historia polszczyzny w języku zaklęta Cierpienie Matki, czyli polski plankt II.2.4 II.1.1 : I I I.1.3 I.1.4 I.2.2 Żale Matki Boskiej pod krzyżem Józef Wittlin, Stabat Mater Anna Kamieńska, Stabat Mater średniowiecznej interpretuje utwór, wykorzystując ideę pośrednictwa wymienia najważniejsze zabytki języka polskiego wyjaśnia pojęcia: archaizm, zabytek języka dokonuje podziału języków słowiańskich charakteryzuje najważniejsze fazy rozwojowe języka polskiego rozpoznaje typy archaizmów omawia zapożyczenia rozpoznaje ślady procesów, jakie zaszły w języku wyjaśnia terminy: lament, plankt, pieta, apokryf, misterium, doloryzm podaje podstawowe informacje o utworze omawia budowę utworu prezentuje uczucia osoby mówiącej charakteryzuje Maryję jako matkę wymienia adresatów utworu, rozpoznaje rodzaje archaizmów analizuje i interpretuje utwór porównuje obraz Matki Boskiej w Lamencie i Bogurodzicy wykład, ćwiczeniowa wykład, praca z tekstem, elementy dramy wykresy, tabele, zdjęcia zdjęcia, 19
Fascynacja i strach. Śmierć w ikonografii i literaturze średniowiecz nej Średniowiec zne wzorce osobowe: władca, rycerz, święty, 2 1.1 I.1.3 I.1.7 I.1.17 3 I.1.1 I.1.3 I.1.4 Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią Legenda o św. Aleksym Kwiatki św. Franciszka dostrzega obecność motywów biblijnych (Stabat Mater) wyjaśnia znaczenia metaforyczne i symboliczne omawia związek utworu ze sztuką gotycką wyjaśnia pojęcia: memento mori, vanitas, dance macabre przedstawia przyczyny popularności tematu śmierci w sztuce średniowiecza charakteryzuje dialog jako typowy dla średniowiecza gatunek analizuje tekst z wykorzystaniem podstawowych kontekstów interpretuje w utworze motyw danse macabre wyjaśnia pojęcie groteski w kontekście utworu i sztuki średniowiecza dostrzega dydaktyzm utworu wskazuje elementy satyryczne porównuje ujęcie tematu śmierci w literaturze i obrazach wyjaśnia terminy: hagiografia, historiografia, kronika, legenda, etos rycerski, epika rycerska, asceta, asceza, literatura parenetyczna, chanson de geste wizualizacja, dyskusja mapa myśli, praca w grupach tabela, literackie, zdjęcia 20
asceta I.1.17 I.2.2 Pieśń o Rolandzie Gall Anonim, Kronika polska charakteryzuje wzorce osobowe na przykładzie króla Bolesława Chrobrego, Rolanda, św. Aleksego, św. Franciszka analizuje i interpretuje wybrane literackie wskazuje związki omawianych utworów ze światopoglądem i kierunkami filozoficznymi epoki określa etos rycerski objaśnia związki frazeologiczne związane z kulturą rycerską dostrzega nawiązania do motywów biblijnych ustala zgodność poglądów bohatera świętego z filozofią augustynizmu Chwalebna śmierć jako zwieńczenie biografii parenetyczne j I.1.3 I.1.4 I.1.17 Gall Anonim, Kronika polska Legenda o św. Aleksym Jakub de Voragine, Legenda na dzień św. Franciszka wyjaśnia terminy: kronika, legenda, etos rycerski, epika rycerska, asceta, asceza, literatura parenetyczna, chanson de geste, ars moriendi streszcza podane fragmenty przypomina motyw ars moriendi opisuje śmierć bohaterów: Bolesława Chrobrego, Rolanda, św. Aleksego, św. dyskusja, mapa myśli zdjęcia 21
Powaga i śmiech. Wielki testament Franciszka Villona Boska Komedia Dantego summa 2 I.2.2 ZP I.1.1 I.1.3 I.1.8 I.1.17 I.1.18 II.2.6 II.2.7 I.1.3 I.1.4 Franciszek Villon, Wielki testament Leopold Staff, Sonet szalony Dante Alighieri, Boska Komedia Franciszka analizuje i interpretuje wybrane literackie z nawiązaniem do podstawowych kontekstów wskazuje związki omawianych utworów literackich ze światopoglądem i kierunkami filozoficznymi epoki dostrzega elementy wspólne w przedstawianiu śmierci bohaterów wymienia dwa aspekty świata i dwa modele życia w średniowieczu omawia kompozycję utworu wyjaśnia funkcję środków artystycznego wyrazu interpretuje tytuł utworu, symbole i motyw ubi sunt wyjaśnia groteskowy charakter utworu wyjaśnia, na czym polega odmienność utworu na tle poezji średniowiecza wyjaśnia pojęcia: tercyna, frazeologizm, sceny dantejskie wyjaśnia tytuł dzieła Dantego omawia tematykę utworu interpretuje zainteresowanie utworem we współczesnej kulturze rozpoznaje i charakteryzuje styl indywidualny autora rozumie rolę języka jako narzędzia wartościowania w tekstach literackich praca tekstem, metoda problemowa, dyskusja burza mózgów, dyskusja tekst literacki, tabela, tekst literacki, schemat 22
średniowiecz a I.1.17 I.1.18 I.1.19 Wstęp I.2.5 I.2.6 opisuje budowę zaświatów wyjaśnia topos wędrówki w utworze wymienia średniowieczne i renesansowe cechy dzieła interpretuje symbole i alegorie w tekście omawia koncepcję miłości według Dantego określa funkcję środków stylistycznych RENESANS definiuje pojęcia: humanizm, antropocentryzm, mecenat, reformacja podaje podstawowe informacje o epoce: ramy czasowe, nazwa epoki, twórcy i ich dzieła omawia prądy epoki opisuje renesansową koncepcję świata i człowieka wskazuje związek między światopoglądem epoki a wszechstronnym rozwojem twórców renesansu wskazuje źródła inspiracji renesansowych twórców wyjaśnia różnice między czasem trwania odrodzenia w Europie i w Polsce dostrzega i odczytuje symbolikę renesansowych linia czasu, wykład, praca w grupach piekła i struktury kosmosu tekst literacki, zdjęcia 23
Człowiek odkrywca Godność człowieka I.1.19 I.2.5 I.2.6 2 ZP I.1.1 I.1.19 I.2.5 I.2.6 III.1.4 I.1.1 I.2.4 I.2.6 Georges Poulet, Metamorfozy czasu Wisława Szymborska, Przed podróżą Gianozzo Manetti, O godności i wspaniałości człowieka (fragment) Giovanni Pico della Mirandolla, Mowa o godności człowieka (fragment) Michel de Montaigne, Próby Bolesław Leśmian, Zamyślenie tekstów kultury wymienia odkrycia i wynalazki wymienia najważniejszych twórców renesansu, teoretyków sztuki oraz ich dzieła wyjaśnia przełomowy charakter odkrycia Kopernika charakteryzuje człowieka renesansu wskazuje związek między światopoglądem epoki a wszechstronnym rozwojem twórców renesansu dostrzega i odczytuje symbolikę renesansowych tekstów kultury wyjaśnia pojęcie godność charakteryzuje dominujące tendencje w filozofii renesansu formułuje przesłania wskazanych tekstów odczytuje relacje między człowiekiem a Bogiem i naturą wyjaśnia funkcję zastosowanych chwytów retorycznych interpretuje wskazane (O godności i wspaniałości człowieka i Mowę o godności konfrontuje tekst filozoficzny z innymi tekstami kultury analizuje strukturę tekstu sięga do literatury naukowej, aby pogłębić swoją wiedzę przedmiotową praca w grupach, problemowa dyskusja, praca w grupach, mapa myśli literackie i publicystyczn e, zdjęcia filozoficzne, reprodukcje obrazów, zdjęcia 24
IV.1 człowieka) jako manifesty renesansowego humanizmu O naturze ludzkiej 1 Narodziny polszczyzny literackiej Jan Kochanowsk i poeta doctus ZP I.1.1 I.2.5 I.2.6 I.2.2 I.2.4 I.2.6 I.1.4 II.2.4 II.3.3 II III.1.4 II.2.6 I.1.4 Erazm z Rotterdamu, Pochwała głupoty Michel de Montaigne, Próby Jan Kochanowski, Pieśń XXIV, księgi wtóre Horacy, Oda 20, wyjaśnia pojęcia: esej, satyra wymienia nazwiska i dzieła najważniejszych filozofów i myślicieli epoki dostrzega satyryczny charakter utworów, funkcję szyderstwa, ironii wyjaśnia zamiłowanie człowieka do ułudy i pozorów charakteryzuje stosunek autorów do człowieka interpretuje tekst filozoficzny wymienia najważniejsze cechy języka i stylu utworów renesansu charakteryzuje styl pisarzy renesansu Mikołaja Reja, Jana Kochanowskiego i Piotra Skargi rozpoznaje cechy języka wymienionych pisarzy ukazuje wpływ języka literatury na kształtowanie się języka narodowego wymienia podstawowe informacje na temat biografii J. Kochanowskiego definiuje pojęcia: klasycyzm, dyskusja, mapa myśli metoda problemowa, ćwiczenia praktyczne praca w grupach, dyskusja tekst literacki, reprodukcje literackie tekst literacki, zdjęcia 25
enesansowy model życia I.1.7 I.1.14 I.1.15 I.1.4 I.1.7 I.1.14 I.1.15 II.2.6 księga II Jan Kochanowski, Chcemy być sobie radzi (Pieśń IX, ks. pierwsze) Zbigniew Herbert, Nike która się waha pieśń, oda, elegia, epigramat, parafraza wskazuje charakterystyczne cechy klasycyzmu w tekstach J. Kochanowskiego wyjaśnia pojęcia: non omnis moriar, exegi monumentum, carpe diem objaśnia nawiązania mitologiczne charakteryzuje horacjańską wizję poety i poezji analizuje i interpretuje z wykorzystaniem podstawowych kontekstów dostrzega obecność archetypów i toposów definiuje pojęcia: pieśń, przerzutnia, sylabizm, Fortuna, antropocentryzm omawia stosunek człowieka renesansu do Boga analizuje i interpretuje wybrane pieśni charakteryzuje człowieka renesansu omawia motyw Fortuny wyjaśnia znaczenia metaforyczne i symboliczne sytuuje tekst w różnych kontekstach problemowa, dyskusja literackie, tabela, kon W Jan Kochanowski, wyjaśnia pojęcia: apostrofa, wykres, 26
poszukiwani u szczęścia Paradoksy miłości renesansowe j I.1.4 I.1.7 I.1.14 I.1.15 II.2.6 I.1.7 Pieśń III, ks. wtóre, Psalm 62 Nonne Deo subiect erit anima mea? Francesco Petrarka, Sonety do Laury (Sonet 157, Sonet 18) anafora wymienia wartości cenione w okresie renesansu określa relacje między człowiekiem i Bogiem we fraszkach, pieśniach i psalmach J. Kochanowskiego określa relacje między człowiekiem a naturą rozpoznaje w twórczości J. Kochanowskiego motywy: theatrum mundi i Arkadii omawia artyzm Psałterza Dawidów omawia nawiązania do filozofii stoicyzmu i epikureizmu analizuje i interpretuje utwory Kochanowskiego sytuuje utwory w różnych kontekstach wskazuje związek filozoficznej myśli odrodzenia z wizją człowieka opisywaną przez poetę wyjaśnia pojęcia: sonet, hiperbola, erotyk, oksymoron, petrarkizm analizuje i interpretuje wybrane utwory z odwołaniem do różnych kontekstów wyjaśnia funkcję użytych problemowa, dyskusja wizualizacja tabele, zdjęcia, reprodukcja literackie, tekst badacza 27
W kręgu rodzinnym Nie masz Cię, Orszulo I.1.17 I.1.19 I.1.7 I.1.14 I.1.15 I.1.17 I.1.19 II.2.6 Mikołaj Rej, Żywot człowieka poczciwego Jan Kochanowski, Tren VI środków stylistycznych w sonetach Petrarki charakteryzuje renesansowy ideał kobiecego piękna wskazuje cechy erotyku w sonetach Petrarki porównuje kultury: literacki i ikoniczny interpretuje różnice w ujęciu wizerunków pierwszej kobiety w malarstwie średniowiecznym i renesansowym dostrzega i odczytuje symbolikę renesansowych tekstów kultury charakteryzuje rolę kobiety w okresie renesansu interpretuje wybrane fragmenty z odwołaniem do różnych kontekstów wymienia zajęcia, które małżonkowie mogą wykonywać wspólnie interpretuje sielski obraz życia małżeńskiego dostrzega dydaktyzm dzieła M. Reja omawia parenetyczny charakter Żywota człowieka poczciwego wyjaśnia pojęcia: tren, liryka żałobna, postawa stoicka dyskusja dyskusja tekst literacki, reprodukcje obrazów literackie, 28
moja! Kryzys światopoglą dowy poetyojca I.1.4 I.1.7 I.1.13 I.1.14 I.1.15 I.1.17 II.2.6 I.1.4 I.1.7 I.1.13 I.1.14 I.1.15 I.1.17 I.1.19 II.2.6 Jan Kochanowski, Tren IX i Tren XI * Józef Wittlin, Tren XX wyjaśnia genezę Trenów wymienia uczucia ojca wyrażone w Trenach opisuje obraz Urszulki zawarty w Trenach wyjaśnia funkcję zastosowanych środków stylistycznych dostrzega innowacyjność Trenów J. Kochanowskiego w porównaniu do trenu starożytnego wyjaśnia stosunek poety do Mądrości, Boga i Cnoty wskazuje funkcję środków artystycznego wyrazu omawia kompozycję Trenów analizuje i interpretuje Treny IX, X, XI omawia kryzys światopoglądowy charakteryzuje tren jako gatunek literacki dostrzega innowacyjność Trenów J. Kochanowskiego w porównaniu do trenu starożytnego dyskusja, metoda problemowa reprodukcje tekst literacki, tabela 29
Humanizm na nowo zdefiniowan y Treny jako cykl poetycki I.1.4 I.1.7 I.1.13 I.1.14 I.1.15 I.1.17 I.1.19 II.2.6 I.1.4 I.1.7 I.1.13 I.1.14 I.1.15 Jan Kochanowski, Tren XIX albo Sen Jan Kochanowski, Tren I wyjaśnia pojęcia: oniryzm, epicedium charakteryzuje dwa światy w Trenie XIX analizuje i interpretuje wnikliwie Tren XIX wyjaśnia słowa matki: Ludzkie przygody ludzkie noś objaśnia funkcję zastosowanych środków artystycznego wyrazu interpretuje motyw snu wyjaśnia odbudowę postawy życiowej w Trenie XIX dostrzega konsolacyjny charakter Trenu XIX wyjaśnia pojęcia: inwokacja, epicedium analizuje i interpretuje wnikliwie Tren I przedstawia dziecko jako bohatera przedstawia zmianę uczuć i poglądów ojca-poety i filozofa wyjaśnia funkcję najpopularniejszych figur stylistycznych interpretuje Treny jako cykl z wykorzystaniem dyskusja, metoda problemowa wykład, praca z tekstem, dyskusja, mapa myśli tekst literacki, tekst literacki, zdjęcia, tabela 30
Odrodzenio we koncepcje państwa I.1.17 I.1.19 II.2.6 Tomasz More, Utopia (fragmenty ) Niccolò Machiavelli, Książę różnorodnych kontekstów dostrzega innowacyjność Trenów J. Kochanowskiego w porównaniu do trenu starożytnego dostrzega polemiczny charakter Trenów wobec renesansowej koncepcji świata i człowieka wskazuje charakterystyczne cechy portretu dziecięcego w malarstwie renesansowym przedstawia ewolucję wizerunku dziecka w malarstwie wyjaśnia pojęcia: utopia, obywatel omawia koncepcję państwa według Morusa i Machiavellego wymienia cechy dobrego władcy odczytuje alegoryczne znaczenie lwa i lisa wyjaśnia kontrowersyjne poglądy Machiavellego interpretuje wnikliwie podane fragmenty dostrzega związek między koncepcjami politycznymi a światopoglądem epoki wyjaśnia uniwersalną wartość tekstów renesansowych elementy wykładu, praca z tekstem, dyskusja, mapa myśli tekst literacki, reprodukcje 31
Troska o ojczyznę Język w służbie ojczyźnie i Kościołowi I.1.7 I.1.15 I.1.17 I.1.19 II.2.6 1 ZP I.1.1 I II.3.3 II III.1.4 Jan Kochanowski, Pieśń o spustoszeniu Podola (Pieśń V, ks. wtóre) Andrzej Frycz Modrzewski, O poprawie Rzeczypospolitej (fragmenty z księgi pierwszej i drugiej) Czesław Miłosz, Naród Piotr Skarga, Kazania sejmowe wyjaśnia pojęcia: obywatel, patriotyzm, nacjonalizm wymienia postulaty Andrzeja Frycza Modrzewskiego i poglądy polityczne J. Kochanowskiego. dostrzega nowatorski charakter dzieła A.F. Modrzewskiego interpretuje wnikliwie utwory w różnorodnych kontekstach wymienia zastosowane środki artystycznego wyrazu w obydwu utworach uzasadnia retoryczny charakter utworu J. Kochanowskiego charakteryzuje wzorzec osobowy patrioty-obywatela dostrzega związek między tematyką utworów a światopoglądem epoki wyjaśnia pojęcia: kazanie, retoryka, jezuita, reformacja, kontrreformacja wymienia gatunki publicystyczne popularne w epoce renesansu charakteryzuje poglądy Piotra Skargi omawia funkcję zastosowanych środków retorycznych elementy wykładu, praca z tekstem, dyskusja, mapa myśli wykład, praca z tekstem, ćwiczenia praktyczne literackie, zdjęcia, reprodukcje obrazów zdjęcia 32
Odprawa posłów greckich dramat polityczny Mistrz Czarnoleski I.1.7 I.1.17 I.1.19 0 I.2.4 I.1.4 I.1.14 I.1.15 Jan Kochanowski, Odprawa posłów greckich Wybrane eseje Zygmunta Kubiaka (Poeta Czarnoleski) rozpoznaje funkcję impresywną Kazań sejmowych wskazuje w tekście toposy dostrzega nawiązania do Biblii konfrontuje fragmenty utworu z obrazem J. Matejki wyjaśnia pojęcia: dramat, tragedia podaje genezę utworu dostrzega związek z mitem greckim określa rolę osób sprawujących w państwie władzę charakteryzuje ideał obywatela określa konflikt dwóch racji przedstawia związek utworu z myślą polityczną renesansu, światopoglądem renesansowym przypomina najważniejsze fakty z życia poety wymienia utwory i gatunki w dorobku J. Kochanowskiego wymienia najważniejsze tematy podejmowane we fraszkach i pieśniach określa, na czym polega nowatorstwo Trenów omawia realizację haseł renesansu w twórczości poety wykład, problemowa, dyskusja, drama dyskusja, mapa myśli tekst literacki tekst literacki 33
W krzywym zwierciadle II.2.6 I.1.3 I.1.8 I.1.13 I.1.15 : II.2.6 II BAROK Wstęp I.2.5 I.2.6 François Rabelais, Gargantua i Pantagruel omawia zasługi dla języka i literatury polskiej dostrzega rolę w rozwoju polskiego wiersza odnajduje nawiązania do mitologii i Biblii przypomina definicje groteski, parodii przedstawia problematykę utworu charakteryzuje ojca i syna wymienia główne wartości w życiu bohaterów charakteryzuje społeczeństwo w utworze interpretuje nawiązania autora do eposów Homera dostrzega funkcje parodii i groteski definiuje pojęcie kontrreformacja podaje podstawowe informacje o epoce (ramy czasowe, daty graniczne, nazwa epoki, twórcy i ich dzieła) wymienia osiągnięcia naukowe baroku charakteryzuje sztukę baroku charakteryzuje nurty w literaturze polskiego baroku wskazuje źródła, do których burza mózgów, praca w grupach, dyskusja wykład, praca w grupach, linia czasu tekst literacki literackie, rysunki, reprodukcje obrazów, zdjęcia 34
Wewnętrzn e rozdarcie Wobec Boga 2 I.1.4 II.2.6 II.2.6 I.1.1 Mikołaj Sęp Szarzyński, Sonet IIII. O wojnie naszej, która wiedziemy z szatanem, światem i ciałem Mikołaj Sęp Szarzyński, Pieśń I. sięgali twórcy baroku określa różnice między renesansem a barokiem wskazuje związek między światopoglądem epoki a koncepcją Boga, świata i człowieka wyjaśnia pojęcia: poeta pogranicza, prekursor, elipsa, inwersja, paradoks przedstawia koncepcję Boga, świata i człowieka w twórczości M. Sępa Szarzyńskiego opisuje emocje podmiotu lirycznego określa relacje między Bogiem a człowiekiem w katolicyzmie i protestantyzmie wyjaśnia funkcję zastosowanych środków językowych wnikliwie interpretuje sonety definiuje pojęcie dualizm w odniesieniu do sytuacji podmiotu lirycznego omawia specyfikę sonetu jako gatunku literackiego wyjaśnia wpływ zmiany wyznania na koncepcję człowieka wyjaśnia pojęcia: elipsa, inwersja, paradoks wykład, praca z tekstem, debata za i przeciw metoda literackie, reprodukcje tabela, tekst badacza literackie, 35
Świat teatrem I.1.4 II.2.6 II.2.6 I.1.4 I.1.15 O Bożej opatrzności na świecie oraz Pieśń II. O rządzie Bożym na świecie Sonet II. Na one słowa Jopowe Wacław Potocki, Człowiek igrzysko boże Hieronim Morsztyn, Na toż Johan Huizinga, Homo ludens. Zabawa jako źródło kultury William Szekspir, przedstawia koncepcję Boga i człowieka zawartą w utworach M. Sępa Szarzyńskiego wyjaśnia pojęcie ekstaza wyjaśnia znaczenie tytułu w utworach opisuje emocje podmiotu lirycznego wyjaśnia funkcję zastosowanych środków językowych dostrzega związki twórczości z postawą duchową Ignacego Loyoli interpretuje utwory wyjaśnia symbolikę światła i ciemności porównuje stosunek do Boga M. Sępa Szarzyńskiego i I. Loyoli rozpoznaje motyw theatrum mundi w utworach W. Potockiego i H. Morsztyna określa koncepcję człowieka baroku wyjaśnia dydaktyzm utworów wnikliwie interpretuje utwory wyjaśnia funkcję zastosowanych środków językowych, m.in. metafory szachownicy i gry w szachy w utworze W. Potockiego wyjaśnia tytuły utworów problemowa, dyskusja burza mózgów, metoda problemowa, mapa myśli reprodukcja, rysunek, tabela literackie, tekst badacza 36
Makbet podaje przykłady teatralizacji życia w baroku Koło czasu I.1.4 II.2.6 II.2.6 Marność nad marnościam i I.1.4 I.1.17 I.1.18 I.1.19 II.2.6 Mikołaj Sęp Szarzyński, Sonet I. O krótkości i niepewności Daniel Naborowski, Krótkość żywota Georges Poulet, Metamorfozy czasu. Szkice krytyczne Hieronim Morsztyn, Światowa rozkosz Mikołaj Sęp Szarzyński, Epitafium Rzymowi wyjaśnia pojęcie nietrwałości czasu charakteryzuje obraz świata i człowieka interpretuje utwory Sonet I i Krótkość żywota wymienia uczucia podmiotu lirycznego w Sonecie I M. Sępa Szarzyńskiego wyjaśnia tytuły utworów interpretuje symbole czasu odczytuje Krótkość żywota jako utwór zawierający tezę i argumenty określa funkcję środków stylistycznych wyjaśnia pojęcia: marność, epitafium, paradoks, kontrast interpretuje wnikliwie podane utwory określa postawę człowieka wobec świata i śmierci wyjaśnia tytuły utworów określa funkcję zastosowanych środków stylistycznych wyjaśnia funkcję motywu marności w literaturze i sztuce baroku dostrzega związek między wizualizacja, metoda problemowa wykład, praca z tekstem, dyskusja, mapa myśli tekst literacki, reprodukcje literackie, reprodukcje 37
Dworny komplemen t albo zabawa słowem Koncept w sloganie reklamowy m II.2.6 I.1.15 I.1.17 1 ZP I.1.1 I.2.6 II.2.7 II.3.3 II III.1.4 Daniel Naborowski, Na oczy królewny angielskiej Jan Andrzej Morsztyn, Niestatek stylem utworów a ukazanym obrazem świata i człowieka interpretuje elementy upływu czasu pojawiające się na obrazach wyjaśnia pojęcia: koncept, marinizm sumacja, chiazm wymienia reprezentantów dworskiego baroku wskazuje przyczyny popularności barokowego konceptu określa tematykę utworów określa funkcję zastosowanych środków stylistycznych przedstawia barokowy kanon kobiecej urody i koncepcję miłości barokowej interpretuje wnikliwie utwory w kontekstach artystycznym i ideowym epoki porównuje sposób ukazywania miłości w literaturze renesansu i baroku wyjaśnia pojęcia: slogan reklamowy, kalambur, idiom, norma językowa, błąd językowy, innowacja językowa wymienia podobieństwa i różnice między dziełem sztuki a reklamą dyskusja, metoda problemowa metoda ćwiczeniowa, praca w grupach literackie, tabela literackie, reklama, tabela 38
III.1.8 opisuje cechy językowe sloganów reklamowych kojarzy reklamę z perswazyjną funkcją języka dostrzega obecność motywów kulturowych i odwołań do tradycji w tekstach reklamowych odnajduje w sloganie reklamowym przykłady innowacji językowej lub błędów językowych Miłość i śmierć I.1.15 I.1.17 Wybrane wiersze Jana Andrzeja Morsztyna omawia sposób przedstawienia miłości w utworach J.A. Morsztyna interpretuje wnikliwie podane utwory J.A. Morsztyna wyjaśnia zainteresowanie człowieka baroku anatomią, cierpieniem i śmiercią dostrzega podobieństwa między miłością a śmiercią rozpoznaje funkcje zastosowanych środków stylistycznych burza mózgów, dyskusja literackie, tabele Barok makabrycz ny I.1.8 Wybrane wiersze Jana Andrzeja Morsztyna wyjaśnia pojęcie makabryzm wyjaśnia przyczyny fascynacji ludzi baroku śmiercią i rozkładem ciała interpretuje podane utwory rozpoznaje funkcje wykład, praca z tekstem, praca w grupach, mapa myśli literackie, schemat 39
Szlachta potomkowie Sarmatów? I.1.15 I.1.17 I.2.6 I.1.17 II.2.2 zastosowanych środków stylistycznych sytuuje w różnorodnych kontekstach dostrzega obecność archetypów i toposów charakteryzuje zjawisko teatralizacji uroczystości pogrzebowych opisuje portret trumienny charakteryzuje estetykę barokową wyjaśnia pojęcia: sarmatyzm, pamiętnik, ksenofobia, megalomania omawia zależność między powstaniem sarmatyzmu a sytuacją historyczną Polski porównuje dwa oblicza sarmatyzmu opisuje wizerunek szlachcica- Sarmaty wymienia gatunki związane z nurtem sarmackim omawia wady i zalety sarmatyzmu dostrzega rolę łaciny w języku szlachty XVII wieku analizuje przyczyny uniformizacji kultury szlacheckiej wyjaśnia zjawisko kompleksu wyższości w kontekście wykład, dyskusja, drama, wizualizacja filozoficzne, reprodukcje 40
Pamiętniki Paska opowieść o sobie i świecie II.2.2 II.2.7 Jan Chryzostom Pasek, Pamiętniki literatury sarmackiej interpretuje kultury związane z ideologią sarmatyzmu dzieła plastyczne wyjaśnia pojęcia: sarmatyzm, pamiętnik, ksenofobia, megalomania, literatura autobiograficzna, makaronizm omawia biografię Paska jako typową dla Sarmaty omawia sarmackie cechy w kreacji bohaterów, system wartości interpretuje fragmenty Pamiętników w kontekście historycznym charakteryzuje język i składnię Pamiętników J.Ch. Paska dostrzega rolę łaciny w języku szlachty XVII wieku omawia znaczenie Pamiętników dla historii i literatury polskiej rozpoznaje cechy typowe dla pamiętnika interpretuje adaptację filmową Trylogii jako obraz baroku sarmackiego omawia język filmu analizuje funkcje środków wyrazu filmowego praca w grupach, mapa myśli, elementy dramy tekst literacki, schemat Makbet William Szekspir, definiuje pojęcia: dramat lektura, 41
bohaterem tragicznym? I.1.7 II.2.4 Makbet elżbietański, tragizm szekspirowski, metafizyka, manicheizm wymienia podstawowe informacje dotyczące biografii i twórczości W. Szekspira przedstawia problematykę utworu charakteryzuje bohaterów dramatu określa motywy ich postępowania ukazuje drogę Makbeta do władzy przedstawia funkcję postaci fantastycznych w utworze uzasadnia, że Makbet jest bohaterem tragicznym dostrzega motyw świata teatru interpretuje koncepcję człowieczeństwa w Makbecie sytuuje tekst w różnorodnych kontekstach omawia cechy dramatu Szekspirowskiego (złamanie zasady decorum, kreacja bohatera) wskazuje teatralne środki wyrazu artystycznego porównuje teatr elżbietański z teatrem antycznym określa wpływ Szekspira na wykład, dyskusja, drzewko decyzyjne zdjęcia 42
Tron we krwi japoński Makbet Historia tragicznej miłości I.2.6 I.1.7 I.1.17 William Szekspir, Romeo i Julia rozwój teatru i kulturę europejską wskazuje podstawowe cechy adaptacji filmowej wskazuje elementy teatru no wykorzystane w adaptacji omawia sposób przedstawienia przestrzeni i bohaterów definiuje pojęcia: metafizyka, manicheizm interpretuje film w różnorodnych kontekstach wskazuje zmiany, jakich dokonał reżyser filmu określa funkcję zastosowanych elementów teatralnych porównuje język literatury i język filmu porównuje sposób przedstawienia motywu zła w utworze i w filmie porównuje bohatera literackiego i filmowego charakteryzuje Romea i Julię opowiada historię miłości omawia język uczuć podaje cechy dramatu Szekspirowskiego wykład, wizualizacja, dyskusja dyskusja, praca w grupach film Akiro Kurosawy Tron we krwi, wypowiedź A. Kurosawy, zdjęcia tekst literacki, zdjęcia 43
Hamlet najbardzie j tajemniczy utwór, jaki dotąd został napisany I.1.19 I.2.4 I.1.7 I.1.17 0 II.2.4 OŚWIECENIE Wstęp I.2.5 I.2.6 William Szekspir, Hamlet opowiada historię tytułowego bohatera przedstawia problematykę utworu określa motywy postępowania bohaterów uzasadnia, że Hamlet jest bohaterem tragicznym omawia cechy dramatu Szekspirowskiego (złamanie zasady decorum, kreacja bohatera) dostrzega filozoficzne i psychologiczne aspekty dramatu dostrzega motyw świata teatru sytuuje tekst w różnorodnych kontekstach określa wpływ Szekspira na rozwój teatru dostrzega uniwersalność dramatów W. Szekspira wyjaśnia pojęcia: racjonalizm, libertynizm, deizm, ateizm, sentymentalizm, rokoko podaje podstawowe informacje dotyczące epoki (ramy czasowe epoki, nazwę epoki, nurty, przedstawiciele) burza mózgów, dyskusja wykład, linia czasu, praca w grupach tekst literacki, schemat, zdjęcia tekst literacki, tekst filozoficzny, zdjęcia, schemat 44
Rozumowa droga do prawdy Epoka wynalazków I.2.3 I.2.5 I.2.6 wyjaśnia rolę teatru w Polsce omawia zjawisko mecenatu króla prezentuje nowy ideał człowieka podkreśla przełomowy charakter zmian w edukacji interpretuje przełomowy charakter zmian społecznopolitycznych wymienia cechy sentymentalizmu i przedstawicieli nurtu wyjaśnia pojęcia: filozofia, filozofia rozumu, racjonalizm wymienia popularne gatunki oświeceniowe przedstawia poglądy Kanta, Kartezjusza, Locke a analizuje kompozycję tekstu filozoficznego omawia możliwości i ograniczenia oświeceniowej filozofii rozumu interpretuje sentencje Kanta i Kartezjusza interpretuje symbole związane z nauką prezentuje stosunek filozofów do władzy wymienia wynalazki oświecenia wyjaśnia dominującą rolę wykład, praca z tekstem, dyskusja, mapa myśli wykład, praca z tekstem, dyskusja, mapa tekst literacki, reprodukcje zdjęcia, 45
Klasycyzm w teorii i praktyce I.1.7 I.2.3 I.2.5 I.2.2 I.2.3 I.2.5 Franciszek Ksawery Dmochowski, Sztuka rymotwórcza (fragmenty Pieni I) *Jarosław Marek Rymkiewicz, Czym jest klasycyzm. Manifesty poetyckie Anglii w rozwoju przemysłu, rolnictwa interpretuje odę A. Naruszewicza pt. Balon w kontekście filozoficznym epoki omawia relacje między naturą a człowiekiem przedstawia koncepcję człowieka oświeceniowego charakteryzuje odę jako gatunek klasycystyczny wyjaśnia pojęcia: klasyk, klasyczny charakteryzuje polski klasycyzm wymienia gatunki klasycystyczne wymienia poglądy F.K. Dmochowskiego na sztukę poetycką wyjaśnia funkcję zastosowanych środków artystycznego wyrazu dostrzega związek poetyki klasycyzmu z racjonalizmem określa rolę języka narodowego w kontekście uwarunkowań historycznych porównuje definicje klasycyzmu oświeceniowego i współczesnego myśli wykład, praca z tekstem schemat tekst literacki, zdjęcia Oblicza Ignacy Krasicki, wyjaśnia pojęcia: satyra, 46
satyry Demaskując a funkcja parodii w literaturze oświeceniow ej I.1.15 I.1.15 Pijaństwo, Do króla Ignacy Krasicki, Monachomachia (Pieśń V) fragmenty panegiryk przedstawia informacje dotyczące życia i twórczości I. Krasickiego wymienia rodzaje satyr interpretuje wnikliwie satyry Pijaństwo, Do króla w różnych kontekstach omawia sposoby ukazywania postaci podkreśla rolę puenty i funkcję ironii charakteryzuje język satyr (wykorzystanie retoryki i dialogu) wyjaśnia popularność satyr w okresie oświecenia wyjaśnia pojęcia: parodia, poemat heroikomiczny interpretuje fragmenty utworu charakteryzuje bohaterów utworu (mnichów) wymienia podobieństwa Monachomachii do eposu Homera określa styl utworu rozpoznaje konwencję literacką określa rolę parodii, komizmu w tekście określa rolę utworu w czasach oświecenia elementy dramy, dyskusja elementy wykładu, praca z tekstem, dyskusja rysunki satyryczne rysunki, tabela, zdjęcia ze spektaklu teatralnego 47
Śmiech przez łzy rodzaje komizmu Władza pieniądza I.1.7 I.1.15 I.1.7 I.1.15 Ignacy. Krasicki, Monachomachia (Pieśni I, II, III) fragmenty Molier, Skąpiec porównuje wizerunki mnichów w różnych tekstach kultury wymienia rodzaje komizmu charakteryzuje bohaterów utworu mnichów podaje przykłady komizmu sytuacyjnego i słownego wskazuje środki językowe służące tworzeniu komizmu określa funkcje ironii, parodii i komizmu w tekście interpretuje fragmenty utworu określa rolę utworu w czasach oświecenia wyjaśnia pojęcie komedii charakteryzuje Harpagona i innych bohaterów przedstawia motywy działania bohaterów rozpoznaje konwencję literacką dostrzega elementy satyry i karykatury wyjaśnia wpływ pieniądza na funkcjonowanie rodziny uzasadnia, że Skąpiec jest komedią charakterów wyjaśnia cele komedii interpretuje związki komedii z klasycyzmem burza mózgów, metoda problemowa dyskusja, drama literackie, tabela, zdjęcia tekst literacki, zdjęcia 48
Od posłuszeńst wa do buntu obraz rodziny W stronę sentymental izmu I.1.7 I.1.15 I.1.7 I.2.5 Molier, Skąpiec porównuje komedię z innymi utworami dramatycznymi wyjaśnia synkretyzm utworu wymienia członków rodziny Harpagona rozpoznaje sposoby kreowania bohaterów omawia związki uczuciowe dzieci Harpagona wyjaśnia wpływ pieniądza na funkcjonowanie rodziny dostrzega elementy satyry i karykatury interpretuje związki komedii z klasycyzmem porównuje komedię z innymi utworami dramatycznymi wyjaśnia synkretyzm utworu wyjaśnia pojęcie sentymentalizm wymienia cechy sentymentalizmu i przedstawicieli nurtu w literaturze wymienia cechy człowieka naturalnego przedstawia sposób ukazania natury wskazuje istotę opozycji natura kultura omawia odmienność sentymentalizmu od klasycyzmu i racjonalizmu dyskusja, drama dyskusja, metoda problemowa literacki literackie 49