1 października 2014
Zofia Sękowska Ludzie są jak wiatr Jedni lekko przelecą przez życie I nic po nich nie zostaje Drudzy dmą jak wichry I zostają po nich serca złamane Jak drzewa po huraganie A inni wieją jak trzeba By wszystko mogło na czas kwitnąć i owocować. I to właśnie po tych zostaje piękno naszego świata. Siesicka
Dla nas tą, która świat uczyniła piękniejszym jest postać patrona naszej szkoły prof. Zofii Sękowskiej nieustraszonej rzeczniczki godności człowieka oraz nienaruszalnych praw w życiu osobistym, rodzinnym i społecznym. Postać pani profesor Zofii Sękowskiej jest ściśle związana z problematyką osób niepełnosprawnych. To dzięki jej pracy i zaangażowaniu tak wiele zyskało szkolnictwo specjalne i nauka. Pani profesor była człowiekiem prawym, ostro potępiała karierowiczostwo i protekcje. Wychowywana była w atmosferze głębokiego patriotyzmu i szacunku dla osób niepełnosprawnych.
Zofia Sękowska urodziła się 28 lipca 1924 r. w Warszawie. Jej rodzice Irena i Edward Braunszweing byli pracownikami umysłowymi. W Warszawie spędziła dzieciństwo i młodość. Do wybuchu wojny ukończyła szkołę powszechną i dwie klasy gimnazjum. Następnie kontynuowała naukę na kompletach w tajnym Gimnazjum i Liceum Ziem Zachodnich, które podczas okupacji działało w Warszawie. Egzamin maturalny złożyła w 1944 roku.
Brała udział w Powstaniu Warszawskim, walcząc w Szarych Szeregach. Po upadku powstania musiała opuścić stolicę. W roku 1945 podjęła pracę na Ziemiach Odzyskanych w powiecie Nowa Sól, jako nauczycielka i kierowniczka szkoły. Równocześnie zdobywała kwalifikacje pedagogiczne i w roku 1946 złożyła kolejny egzamin maturalny w Liceum Pedagogicznym we Wrocławiu.
W roku 1947 podjęła studia pedagogiczne na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Po uzyskaniu magisterium rozpoczęła pracę w tej uczelni w charakterze asystenta. Prowadziła tam szeroką działalność dydaktyczną, specjalizując się w zakresie psychologii wychowawczej i defektologicznej oraz pedagogiki specjalnej. W 1959 roku uzyskała stopień doktora nauk humanistycznych na Uniwersytecie Warszawskim na podstawie dysertacji pt. Próba wyjaśnienia procesu adaptacji osobistej i społecznej człowieka ociemniałego. Promotorem rozprawy była prof. dr Maria Grzegorzewska.
W 1966 roku Zofia Sękowska podjęła pracę w Uniwersytecie Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie, gdzie w 1969 roku przeprowadzono jej przewód habilitacyjny. Podstawą habilitacji była praca pt. Poznawanie rzeczywistości przez dzieci niewidome w procesie nauczania.
W 1978 roku Zofia Sękowska uzyskała tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1988 roku profesora zwyczajnego. Przedmiotem badań naukowych prof. Zofii Sękowskiej oraz tematem jej publikacji był rozwój i wychowanie dzieci niepełnosprawnych fizycznie, bądź umysłowo a także rehabilitacja inwalidów, którzy stracili sprawność fizyczną w wieku dojrzałym. Szczególnym przedmiotem zainteresowań, badań, wydawnictw oraz terenem pracy społecznej i dydaktyczno wychowawczej Zofii Sękowskiej była tyflologia, czyli teoria i praktyka rewalidacji niewidomych, słabowidzących.
Profesor Zofia Sękowska prezentowała pogląd poparty szerokimi badaniami że inwalidztwo jest jednym z czynników kształtujących osobowość człowieka. Stres wywołany inwalidztwem nie determinuje rozwoju osobowości w sposób jednoznaczny, gdyż człowiek przeżywa go w zależności od cech swego systemu nerwowego i odporności na frustracje, w zależności od struktury osobowości i hierarchii wartości, które go inspirują do działania, a także w zależności od warunków społecznoekonomicznych w jakich żyje, od postaw otoczenia oraz od stopnia wykształcenia, pełnionej roli społecznej i rodzaju pracy. Czynniki te oraz specjalne wychowanie i nauczanie osób niepełnosprawnych warunkują ich adaptację społeczną i pozwalają na maksymalną integrację.
Na Wydziale Humanistycznym UMCS, wychodząc naprzeciw potrzebom społecznym, Zofia Sękowska stworzyła w 1970 roku Zakład Psychopedagogiki Specjalnej. W latach 1973 1991 na kierunku Pedagogika Specjalna w UMCS studiowało ponad 700 osób systemem stacjonarnym, około 400 systemem zaocznym i ponad 190 na studiach podyplomowych. W tej grupie duża część studiowała tyflopedagogikę, specjalność szczególnie bliską prof. Zofii Sękowskiej. W tej dziedzinie prowadziła podstawowe badania naukowe, opublikowała wiele książek i artykułów naukowych.
Profesor Zofia Sękowska była promotorem ponad 300 prac magisterskich oraz 19 doktorskich, recenzowała 14 rozpraw habilitacyjnych. Inspirowała i koordynowała prace badawcze swoich uczniów, kładąc szczególny nacisk na ich rzetelność i wieloaspektowość.
Profesor Zofia Sękowska prowadziła badania zespołowe dotyczące modernizacji systemu kształcenia specjalnego w szkołach dla niewidomych i niedowidzących. Prowadziła również badania dotyczące rewalidacji zawodowej inwalidów wzroku. Wyniki tych badań opublikowano w 10 monografiach, 9 pracach zbiorowych, których była redaktorem, a ponadto w ponad 80 artykułach zamieszczonych w pracach zbiorowych redagowanych np. przez prof. A. Hulka, prof. J. Pańczyka i innych, a także w czasopismach krajowych i zagranicznych.
Profesor dr hab. Zofia Sękowska była inicjatorem i organizatorem licznych konferencji naukowych, sama też czynnie uczestniczyła w konferencjach, w kraju i zagranicą, poświęconych problemom osób niepełnosprawnych, np. w Berlinie, Warnie, Insbrucku, Ołomuńcu, Karlowych Varach, Budapeszcie.
W ramach współpracy międzyuniwersyteckiej razem ze swoimi studentami brała udział w polsko niemieckich seminariach naukowo szkoleniowych, a także konferencjach organizowanych przez Instytut Pedagogiki Specjalnej i Leczniczej Wolnego Uniwersytetu w Berlinie. Uczestniczyła w otwarciu wystawy prac powstałych w ramach polsko niemieckich seminariów organizowanych w latach 1987- -1989.
Profesor Zofia Sękowska w latach 1983 1988 opracowała hasła z zakresu pedagogiki specjalnej do Międzynarodowego Słownika Pedagogiki Specjalnej. W latach 1981 1982 pełniła funkcję dziekana Wydziału Pedagogiki i Psychologii UMCS, w latach 1970 1991 kierowała Zakładem Psychopedagogiki Specjalnej (od momentu jego utworzenia do przejęcia profesor na emeryturę). Była również członkiem Senatu UMCS. Pracowała aktywnie na rzecz wielu organizacji naukowych i społecznych.
Przez wiele lat pełniła funkcję przewodniczącej Komisji Programowej Szkolnictwa Specjalnego Ministerstwa Oświaty i Wychowania oraz Zespołu Dydaktyczno Wychowawczego Ministerstwa Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki. Była członkiem Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN, Towarzystwa Naukowego KUL, Lubelskiego Towarzystwa Naukowego, Towarzystwa Logopedycznego, Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, Polskiego Towarzystwa Higieny Psychicznej, Towarzystwa do Badań nad Upośledzeniem Umysłowym oraz Głównej Komisji Kwalifikacyjnej do spraw Stopni Specjalizacji Zawodowej IKN im. W. Spasowskiego. Była również przewodniczącą Komitetu Redakcyjnego czasopisma Szkoła Specjalna.
Profesor Zofia Sękowska swą wiedzą i doświadczeniem wspierała liczne organizacje społeczne służące niepełnosprawnym, w tym Komitet Pomocy Dzieciom Specjalnej Troski przy Towarzystwie Przyjaciół Dzieci, Zarząd Oddziału Lubelskiego Towarzystwa Walki z Kalectwem, Radę Naukową Polskiego Związku Niewidomych oraz Radę Społeczną Centralnego Poradnictwa Wychowawczo Zawodowego. Profesor była członkiem międzynarodowych towarzystw naukowych.
Naukowa, dydaktyczna i społeczna działalność Zofii Sękowskiej była doceniana nie tylko w kręgach specjalistów, ale również i przez władze, choć może nie w stopniu adekwatnym do rozmiarów i praktycznego znaczenia jej zasług. Poza czterema nagrodami Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki, nagrodami J. M. Rektora UMCS, otrzymała także wysokie odznaczenia państwowe, w tym Złoty Krzyż Zasługi (1973r.), Medal Komisji Edukacji Narodowej (1973 r.), Medal XXX- lecia PRL (1974 r.) oraz Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1978 r.).
Ponadto uhonorowana została nagrodą im. S. Konarskiego przyznawaną za zasługi w dziedzinie pedagogiki, nagrodą im. J. Silhana przyznawaną przez PZN za wybitne zasługi na rzecz środowiska niewidomych, Odznaką za Wzorową pracę w służbie zdrowia i wieloma innymi.
Dla uczczenia jubileuszu 70 lecia urodzin i 45 lecia pracy zawodowej prof. dr hab. Zofii Sękowskiej Zakład Psychopedagogiki Specjalnej zorganizowaną w dniach 22-23 kwietnia 1994r. ogólnopolską konferencję naukową na temat Pedagogika specjalna historia, teraźniejszość i wyzwania przyszłości. W uroczystościach jubileuszowych i konferencji naukowej wzięło udział wielu uczniów i współpracowników ze wszystkich uniwersytetów i wyższych szkół pedagogicznych z całej Polski.
Profesor Zofia Sękowska była dla swoich studentów i współpracowników nie tylko nauczycielem, autorytetem naukowym, ale i wzorem osobowym oraz ogromnym autorytetem moralnym. Dla wszystkich życzliwa, troskliwa, ale również podobnie jak wobec siebie, wymagająca, a czasem nawet surowa. W swoich studentach wyrabiała życzliwość, wrażliwość na problemy osób niepełnosprawnych a także przekonanie, że dla pedagoga specjalnego ważna jest nie tylko wiedza merytoryczna, ale także określone cechy osobowe.
Dla swoich współpracowników była mistrzem w pełnym znaczeniu tego słowa. Umiała w nich rozbudzić głęboką potrzebę kontynuowania humanistycznej idei, którą tworzyła i której poświęcała całe swoje zawodowe życie, a która najogólniej określała się mianem lubelskiej szkoły pedagogiki specjalnej. Była nie tylko liczącą się w całym kraju uczoną z ogromnym autorytetem, ale także była ściśle związana z praktyką, niejednokrotnie angażowała się bezpośrednio w pracę instytucji specjalnych, jak również pomagała indywidualnym osobom potrzebującym jej rady i wsparcia.
Wszyscy, którzy mieli bezpośredni kontakt z profesor Zofią Sękowska pozostaną pod jej wrażeniem. W życiu prywatnym była żoną Modesta Sękowskiego (zmarłego w 1972 roku), matką czterech synów i babcią jedenaściorga wnuków. Wraz ze swoim mężem brała udział we współtworzeniu Lubelskiej Spółdzielni Inwalidów Niewidomych, która później, po śmierci swojego wieloletniego prezesa, przybrała jego imię tzn. Modesta Sękowskiego.
Profesor Zofia Sękowska pracowała do ostatnich dni swego życia. Zdążyła oddać do druku do wydawnictwa Wyższej Szkoły Pedagogiki Specjalnej w Warszawie największe swoje dzieło, nową edycję podręcznika Pedagogika Specjalna. Profesor nieraz mawiała: Należy tak żyć, jakby się miało umrzeć jutro i pracować, jakby się miało żyć wiecznie. Ta myśl była adekwatna do jej postawy życiowej.
mgr Magdalena Iwaszko