Lean Learning Academy europejski projekt nauczania oszczędnej produkcji lean Autorzy: Tomasz Sobis i ; Henryk Chmiel ii 1. Wprowadzenie; cel projektu Przedsiębiorstwo nasze, poszukując możliwości usystematyzowania własnej wiedzy dotyczącej zarządzania produkcją i praktycznego zastosowania tej wiedzy w swoim zakładzie, zdecydowało się na udział w wielostronnym programie europejskim ERASMUS. Program ten - promując przede wszystkim międzynarodową współpracę między uczelniami - kładzie również nacisk na wielostronne projekty propagujące współpracę uczelni z przemysłem. Zdecydowaliśmy się na udział w takim właśnie projekcie, ponieważ jeden z jego celów tj. zwiększenie konkurencyjności przedsiębiorstw poprzez stosowanie np. procedur lean manufacturing 1 leży w sposób oczywisty w kręgu naszego szczególnego zainteresowania. Bieżący problem jaki towarzyszy przedsiębiorstwom w ich gospodarczej działalności, tj. spadająca zyskowność spowodowana przede wszystkim kryzysem ekonomiczno-finansowym oraz globalną konkurencją, stał się podstawą do sformułowania celu naszego projektu, którym jest: zwiększenie konkurencyjności przedsiębiorstw, wzmocnienie zdolności studentów, absolwentów, pracowników i menedżerów do znalezienia pracy, uatrakcyjnienie programów nauczania dla inżynierów oraz zwiększenie korzyści ze studiowania w obszarze Nauki i Technologii. 2. Dane identyfikacyjne projektu: Projekt Działanie: Poddziałanie: Nazwa projektu: Erasmus-LLP (Lifelong Learning Programme Uczenie się przez całe życie) 'Multilateral Projects' (Projekty wielostronne) 'Co-operation between Universities and Enterprises' (Współpraca między uczelniami a przemysłem) 'Lean Learning Academies' Referencyjny nr: 503663-LLP-1-2009-1-BE-ERASMUS-ECUE 1 TS;HCh: tłumaczenie bezpośrednie: szczupła produkcja, nie jest wg. nas zbyt fortunne; sens być może lepiej oddaje - oszczędna produkcja; tłumaczenie takie będzie przez nas używane w dalszej części artykułu
S t r o n a 2 3. Dane informacyjne o projekcie: Koordynator projektu: Ignace Martens ignace.martens@kahosl.be KaHo Sint-Lieven Technologiecampus Gent Gebroeders Desmetstraat 1 9000 Gent Telefon: +0032 (0)9/265 86 10 Strona internetowa: http://www.kahosl.be Menedżer projektu: Willem vanden Berg Willem.vandenberg@kahosl.be Administrator strony internetowej: Carlo Van den Bunder Carlo.vandenbunder@kahosl.be Strona internetowa projektu: http://www.leanlearningacademy.eu Strona internetowa Lean Learning Academy Polska: http://leanacademy.portal.prz.edu.pl 4. Uczestnicy projektu W projekcie udział bierze pięć państw Unii Europejskiej, takich jak: Belgia, Polska, Portugalia, Rumunia i Szwecja. Każde państwo reprezentuje 2 partnerów w tym każdorazowo partner akademicki oraz partner z przemysłu, co razem daje 10 uczestników projektu. Uczestnicy akademiccy to następujące uczelnie: Katholieke Hogeschool Sint-Lieven, Belgia Politechnika Rzeszowska, Polska Instituto Superior de Engenharia do Porto, Portugalia Universitatea Transilvania din Brasov, Rumunia University of Skövde, Szwecja Natomiast partnerami reprezentującymi dział gospodarki są następujące przedsiębiorstwa: Volvo Cars Gent, Belgia PRZEMOT H.P.T. Chmiel s.j., Polska Associação Comunidade Lean Thinking, Portugalia Siemens Program and System Engineering S.R.L, Rumunia Volvo Powertrain AB Skövde, Szwecja
S t r o n a 3 Wśród partnerów przemysłowych wyróżnić można 3 przedsiębiorstwa duże o charakterze koncernów, takie jak: Siemens i Volvo oraz 2 przedsiębiorstwa małe jak PRZEMOT i Lean Thinking. Pomimo tego, że projekt poświęcony jest w zasadzie współpracy z sektorem małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), to za niezwykle trafny można uznać udział również dużych przedsiębiorców, których wieloletnie doświadczenie i nieporównywalny, szeroko pojęty potencjał pozwolił na skorzystanie z ich bogatych doświadczeń w nowoczesnym zarządzaniu przedsiębiorstwem, w tym w lean manufacturing. Poglądowe zestawienie wszystkich uczestników projektu pokazano poniżej w tabeli 1. Tabela 1. Uczestnicy projektu Lean Learning Academies Istotny wpływ na jakość dokonanych działań ma również udział dwóch - niejako zewnętrznych - uczestników projektu mających funkcje kontrolno-oceniającą oraz popularyzatorską. Tymi dwoma zewnętrznymi uczestnikami jest: stowarzyszenie EURASHE (European Association of Higher Education Institutes), które pomaga rozpowszechnić rezultaty projektu wśród szerokiej sieci swoich członków oraz firma Amelior będąca zewnętrznym uczestnikiem o funkcji audytora, oceniającym i monitorującym w sposób niezależny jakość wyników projektu i postępy w jego realizacji. 5. Wynik projektu Wynikiem projektu jest nowoczesny program nauczania studentów i pracowników przedsiębiorstw w zakresie oszczędnej produkcji (lean manufacturing). Partnerzy akademiccy wspólnie opracowują program szkolenia zawierający: 17 modułów kursu on-line o następującej tematyce: 1. Wprowadzenie do myślenia w kategoriach lean (oszczędności)
S t r o n a 4 2. Ciągłe doskonalenie 3. Praca standardowa 4. Ustalanie taktyki 5. TPM 6. Mapowanie strumienia wartości 7. SMED 8. 5S 9. Poka Yoke 10. Just in Time. Kanban. 11. Rozmieszczenie wyposażenia w zakładzie przemysłowym 12. Jakość 13. Ocena lean, audit lean, benchmarking 14. Praca zespołowa 15. Zarządzanie wizualne 16. Bezpieczeństwo 17. FMEA oraz praktyczne ćwiczenia w postaci gry symulującą oszczędną produkcję lean (w naszym projekcie jest to produkcja długopisów gra opracowana przez Politechnikę Rzeszowską). Wynik projektu tj. program nauczania oszczędnej produkcji lean nabiera szczególnej wartości w wyniku współpracy z partnerami przemysłowymi, którzy dzielą się z partnerami akademickimi swoim doświadczeniem oraz dostarczają im np. informacji o autentycznych przykładach ze swoich firm. Każdy partner akademicki poza tym opracuje część programu szkolenia i umieszcza go w sekcji dostępnej tylko dla Partnerów Projektu ( Partners Only section) na stronie internetowej projektu http://www.leanlearningacademy.eu. W końcowej fazie projektu, we wrześniu 2011 roku ćwiczenia praktyczne (gra) i moduły będą dostępne w językach: angielskim, niemieckim, polskim, szwedzkim, rumuńskim i portugalskim. Wszyscy partnerzy akademiccy projektu zgodzili się wdrożyć wspomniane programy szkoleniowe do swoich programów studiów inżynierskich. Wynik projektu tj. program nauczania oszczędnej produkcji lean potęgowany jest innowacyjną koncepcją dydaktyczną. W koncepcji tej poszczególne rundy praktycznych ćwiczeń (gry) oszczędnej produkcji lean są naprzemiennie prowadzone z krótkimi kursami o odpowiedniej tematyce. Program szkolenia dąży także do rozwoju sposobu myślenia według zasad oszczędnej produkcji lean. Oznacza to, że popiera się zachowanie uczestników szkoleń odpowiadające zasadom lean. Do programu szkolenia wdrożone są surowe reguły, aby szkolić właściwą postawę lean. 6. Monitorowanie projektu Monitorowane są dwa ważne cele: jakość wyników i postęp projektu. Cele te osiągnięto między innymi poprzez zastosowanie następujących mechanizmów:
S t r o n a 5 Kooperacja z przedsiębiorstwami: Unikatowym aspektem projektu jest zrównoważona kooperacja pomiędzy szkołami wyższymi i przedsiębiorstwami. Już od początku projektu partnerzy przemysłowi dostarczają swoim partnerom akademickim informacji o swoich doświadczeniach i istniejących szkoleniach z zakresu oszczędnej produkcji lean manufacturing. Podczas trwania całego projektu przekazują swoje uwagi dotyczące opracowanych materiałów i dostarczają autentycznych przykładów z firm. W następstwie partnerzy przemysłowi będą wykorzystywać nowoczesne programy szkoleniowe, przy rozwoju których mieli swój praktyczny udział tak, aby szkolić swoich własnych pracowników we właściwy sposób. Grupy rezonansowe: Wszystkich 5 partnerów akademickich tworzy swoje własne grupy rezonansowe z co najmniej 10 osób ze szkół wyższych i przedsiębiorstw. Aby zwiększyć znaczenie i jakość wyników projektu, co najmniej trzy razy w trakcie trwania projektu, grupa rezonansowa dostarcza swoich uwag na temat materiałów opracowanych przez partnerów akademickich. Zewnętrzny oceniający: Niezależny zewnętrzny oceniający z firmy Amelior pełniący rolę audytora monitoruje jakość wyników projektu i postępy w jego realizacji. Przedstawia swoje uwagi do opublikowanych wyników projektu i kontaktuje się z partnerami, którzy nie trzymają się harmonogramu prac przypominając im o jego odpowiednich etapach. Jego raport jest publikowany na stronie internetowej projektu. 7. Zakończenie Udział naszego przedsiębiorstwa w projekcie Lean Learning Academies stanowi ważny aspekt w zwiększaniu konkurencyjności naszej dotychczasowej działalności gospodarczej. Dotychczasowa wiedza oraz własne doświadczenia w zwiększaniu efektywności naszej produkcji zostały uzupełnione o systematyczny, oparty o akademicką wiedze program szkolenia oszczędnej produkcji lean. Biorąc aktywny udział w tworzeniu tego dydaktycznego programu poprzez wskazywanie na praktyczny wymiar takiego szkolenia odnosimy wrażenie, że udało się stworzyć dydaktyczną bazę do nauczania nie tylko na poziomie akademickim, ale również w bardziej podstawowym wymiarze małego przedsiębiorstwa produkcyjnego. Dla takiego rodzaju przedsiębiorstw, których potencjał jest nieporównywalnie mniejszy od globalnych koncernów, stworzony program szkolenia - w ramach naszego projektu Lean Learning Academies - stanowi wymierną korzyść gospodarczą, z której przedsiębiorstwa takie powinny chętnie korzystać. i Tomasz Sobis: dr inż., były pracownik Politechniki Wrocławskiej i Uniwersytetu Erlangen-Nürnberg, były przedsiębiorca, niezależny konsultant Lean Manufacturing ii Henryk Chmiel: współwłaściciel przedsiębiorstwa PRZEMOT H.P.T. Chmiel s.j.