Nowe oznaczenia i wymagania dotycz¹ce styropianu

Energooszczêdnoœæ w budownictwie TEMAT WYDANIA mgr Jacek Rutkowski* Nowe oznaczenia i wymagania dotycz¹ce styropianu 28 stycznia 2004 r. wesz³a w ycie nowa norma PN-EN 13163:2004 Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie Wyroby ze styropianu (EPS) produkowane fabryczne Specyfikacja, bêd¹ca polsk¹ wersj¹ normy europejskiej, zharmonizowanej z dyrektyw¹ Unii Europejskiej 89/106/EWG Wyroby budowlane. Zast¹pi³a ona normê polsk¹ PN-B-20130:1999 i PN-B-20130/Az1:2001 Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie P³yty styropianowe (PS-E), która tym samym zosta³a wycofana ze zbioru Polskich Norm. Spowodowa³o to koniecznoœæ przejœcia wielu producentów styropianu na ocenê zgodnoœci z now¹ norm¹ i nowe oznaczenia. Dotyczy to szczególnie tych, którzy nie maj¹ wa nego certyfikatu zgodnoœci z norm¹ wycofan¹ i nie mog¹ skorzystaæ z praw nabytych do koñca jego wa - noœci. Aktualne przepisy Rozporz¹dzenia Ministra Infrastruktury z 11 sierpnia 2004 r. w sprawie sposobów deklarowania zgodnoœci wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym (Dz.U. nr 198, poz. 2041 w 2 p. 1) stanowi¹, e przez specyfikacjê techniczn¹, z któr¹ zgodnoœæ powinien zadeklarowaæ producent, nale- y rozumieæ m.in.... Polsk¹ Normê, niemaj¹c¹ statusu normy wycofanej.... Tym samym nie mo na dokonaæ oceny zgodnoœci ani wystawiæ deklaracji zgodnoœci z norm¹ nieaktualn¹, oznaczyæ wyrobu znakiem budowlanym i wprowadziæ go do obrotu. Czym ró ni siê nowa europejska norma na styropian od poprzedniej, polskiej? Przede wszystkim podejœciem do wyrobu. G³ówny nacisk w wymaganiach po³o ony jest na najwa niejszy parametr wyrobów termoizolacyjnych, czyli deklarowany opór cieplny R D, który zale y od w³aœciwoœci izolacyjnych produktu i jego gruboœci d. Gruboœæ wyrobu decyduje bowiem o efektywnoœci izolacji i jako najwa niejszy wymiar (przed d³ugoœci¹ i szerokoœci¹) musi byæ podawana w pierwszej kolejnoœci na oznaczeniu produktu. Trzecim parametrem jest deklarowany wspó³czynnik przewodzenia ciep³a λ D. Parametry te zwi¹zane s¹ ze sob¹ wzorem: d RD = λd * PPUH STYROPMIN Parametrem klasyfikacyjnym s¹ natomiast naprê enia œciskaj¹ce przy 10% odkszta³ceniu wzglêdnym, np. EPS 70 oznacza p³yty styropianowe (EPS od ang. Expanded PolyStyrene polistyren ekspandowany, czyli spieniony) o deklarowanym poziomie naprê eñ œciskaj¹cych nie mniejszym, ni 70,0 kpa. Z naprê eniami œciskaj¹cymi nierozerwalnie zwi¹zana jest deklarowana wytrzyma- ³oœæ na zginanie, która musi byæ spe³niona jednoczeœnie, i tak np. w przypadku EPS 70 jej minimalny poziom wynosi 115 kpa. Podstawowe wymaganie dotycz¹ce deklarowanej wytrzyma³oœci na zginanie wszystkich wyrobów to minimum 50,0 kpa. Parametry wytrzyma³oœci mechanicznej decyduj¹ o zastosowaniu danego wyrobu, dlatego te naprê enia œciskaj¹ce sta³y siê podstaw¹ klasyfikacji styropianu. W przypadku ociepleñ œcian zewnêtrznych budynków metod¹ lekk¹- -mokr¹, zwan¹ te bezspoinowym systemem ociepleñ (BSO), parametrem wymaganym przez europejsk¹ normê PN-EN 13499:2004 Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie Zewnêtrzne zespolone systemy ocieplania (ETICS) ze styropianem Specyfikacja (ETICS z ang. External Thermal Insulation Composite System) jest dodatkowo deklarowany poziom wytrzyma³oœci na rozci¹ganie i wynosi on co najmniej 100 kpa. Do w³aœciwoœci, których deklarowania wymaga nowa norma, nale y równie stabilnoœæ wymiarowa w normalnych warunkach laboratoryjnych (23 C, 50% wilgotnoœci wzglêdnej, 28 dni) i w okreœlonych warunkach (23 C, 90% wilgotnoœci wzglêdnej, 48 h). Parametry te weryfikuj¹ czas sezonowania styropianu, odpowiedni do stosowanej technologii produkcji. Czy nowa norma stawia wyrobom styropianowym nowe wymagania? W nowej normie znajduj¹ siê zupe³nie nowe wymagania. Producent powinien deklarowaæ, oprócz tolerancji wymiarów, tolerancje kszta³tu prostok¹tnoœci i p³askoœci. Cechy te od dawna by³y uwa ane przez producentów i odbiorców p³yt styropianowych za istotne, poniewa znaczne ich odchylenia od standardu mog³y utrudniaæ równe i szczelne uk³adanie warstwy izolacyjnej. Wczeœniejsza polska norma nie nak³ada³a jednak w tym wzglêdzie adnych wymagañ. Nowoœci¹ jest tak e deklarowana klasa reakcji na ogieñ. Zastêpuje ona w pewnym sensie wystêpuj¹ce w polskich Warunkach technicznych, jakim powinny odpowiadaæ budynki i ich usytuowanie (Rozporz¹dzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. (Dz.U. nr 75, poz. 690) z póÿniejszymi zmianami (13.02.2003 r., Dz.U. nr 33, poz. 270, 07.04.2004 r., Dz.U. nr 109, poz. 1156) pojêcie samogaœniêcia. Obecnie najni sza klasa reakcji na ogieñ nie wymaga badañ. Wyroby w tej klasie uwa ane s¹ za ³atwo zapalne, kapi¹ce, intensywnie dymi¹ce. W przypadku wyrobów styropianowych, zgodnie z niedawno zatwierdzon¹ polsk¹ norm¹ PN-B-20132:2004 Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie Wyroby ze styropianu (EPS) produkowane fabryczne Zastosowania, niesprzeczn¹ z norm¹ europejsk¹ i uzupe³niaj¹c¹ zakres normalizacji tych wyrobów o zastosowania, wymagana jest klasa reakcji na ogieñ co najmniej E. Wynika to z tego, e styropian znajduje siê w grupie komponentów wyrobów, s³u ¹cych zgodnie z Rozporz¹dzeniem MSWiA z 22 kwietnia 1998 r., do ochrony przeciwpo arowej (ocieplenia œcian zewnêtrz- 51

TEMAT WYDANIA Energooszczêdnoœæ w budownictwie nych budynków, pokrycia dachowe, lekkie œciany dzia³owe i os³onowe). Warto przy tej okazji zauwa yæ, e przejœcie badania na klasê E metod¹ ma³ego p³omienia wg PN-EN ISO 11925-2 jest znacznie trudniejsze ni ustalenie zdolnoœci samogaœniêcia. Wi¹ e siê to ze znacznie d³u szym czasem ekspozycji p³omienia na próbkê, pionowym zamiast poziomego jej po³o eniem i wymuszonym przep³ywem powietrza z do³u do góry (przy samogaœniêciu bez ruchów powietrza). Badania prowadzone na zlecenie Stowarzyszenia Producentów Styropianu w Instytucie Techniki Budowlanej w Warszawie dowiod³y, e styropian mo e osi¹gn¹æ wy sze klasy reakcji na ogieñ: D, C, do klasy B w³¹cznie (wyroby niezapalne) i z tak¹ deklarowan¹ przez producentów styropianu klas¹ mo emy siê w przysz³oœci spotkaæ na rynku. Czy w nowej normie klasyfikuje siê styropian na podstawie gêstoœci pozornej? Nowa norma nie narzuca adnych wymagañ dotycz¹cych gêstoœci pozornej wyrobów ze styropianu i nic nie mówi o spoistoœci, czyli stopniu zespolenia ze sob¹ granulek styropianowych. Nie ma bowiem dobrej metody badawczej oznaczania spoistoœci. Natomiast cecha ta, podobnie jak gêstoœæ, jest w wystarczaj¹cym stopniu weryfikowana przez w³aœciwoœci mechaniczne i cieplne, które zale ¹ te od rodzaju zastosowanego surowca (polistyrenu spienialnego) oraz od technicznego zaawansowania technologii produkcji styropianu. Co zmienia nowa norma w oznaczeniach p³yt styropianowych? Sposób podawania i deklarowania wartoœci poszczególnych parametrów istotnie ró ni siê w nowej normie od poprzedniej. Wymagania podzielono na takie, które musz¹ byæ spe³nione we wszystkich zastosowaniach i takie, które s¹ istotne tylko w okreœlonych zastosowaniach. Do tych pierwszych nale ¹: opór cieplny i wspó³czynnik przewodzenia ciep³a; tolerancja wymiarów i kszta³tu; stabilnoœci wymiarowe; podstawowa wytrzyma³oœæ na zginanie 50 kpa; reakcja na ogieñ. Natomiast najwa niejsze wymagania w okreœlonych zastosowaniach to: stabilnoœæ wymiarowa w 70 C przez 48 h; odkszta³cenie przy obci¹ eniu œciskaj¹cym i temperaturze; naprê enie œciskaj¹ce przy 10% odkszta³ceniu wzglêdnym; wytrzyma³oœæ na rozci¹ganie; wytrzyma³oœæ na zginanie 50 750 kpa; nasi¹kliwoœæ wod¹ przy ca³kowitym, 28-dniowym zanurzeniu; absorpcja wody przez dyfuzjê pary wodnej. W przypadku niektórych deklarowanych wartoœci wymagañ nale y podawaæ wartoœci graniczne. S¹ to: deklarowana wartoœæ oporu cieplnego; deklarowana wartoœæ wspó³czynnika przewodzenia ciep³a; wymagana wartoœæ maksymalna zmiany wymiarów (23 C, 90% wilg. wzgl., 48 h) 1%; wymagana minimalna wartoœæ wytrzyma³oœci na zginanie 50,0 kpa; wymagana maksymalna wartoœæ nasi¹kliwoœci wod¹ przy czêœciowym, 28-dniowym zanurzeniu 0,5 kg/m 2. Tolerancje wymiarów i kszta³tu oraz stabilnoœæ wymiarowa w normalnych warunkach deklarowane s¹ w klasach: T klasa tolerancji gruboœci; L klasa tolerancji d³ugoœci; W klasa tolerancji szerokoœci; S klasa tolerancji prostok¹tnoœci; P klasa tolerancji p³askoœci; DS(N) klasa stabilnoœci wymiarowej w warunkach normalnych. Wiêkszoœæ pozosta³ych w³aœciwoœci powinna byæ deklarowana w poziomach: CS(10) poziom naprê eñ œciskaj¹cych przy 10% odkszta³ceniu wzglêdnym; BS poziom wytrzyma³oœci na zginanie; TR poziom wytrzyma³oœci na rozci¹ganie; DL(T) poziom odkszta³ceñ przy œciskaniu i temperaturze; DS(70,-) poziom stabilnoœci wymiarowej w 70 C; WL(T) poziom nasi¹kliwoœci wod¹; WD(V) poziom absorpcji wody przez dyfuzjê. Symbolom klas i poziomów towarzysz¹ odpowiednie liczby, oznaczaj¹ce wielkoœæ klasy lub wysokoœæ poziomu. Ilustruje to przyk³ad kodu oznaczenia wyrobu styropianowego, który obowi¹zkowo towarzyszyæ musi innym informacjom na wyrobie lub jego opakowaniu: EPS EN 13163 T2 L2 W2 S2 P4 CS(10)70 BS115 DS(N)2 DS(70,-)1 TR100 gdzie: EPS oznaczenie styropianu; EN 13163 numer normy europejskiej; T2 klasa tolerancji gruboœci ± 1 mm; L2 klasa tolerancji d³ugoœci ± 2 mm; W2 klasa tolerancji szerokoœci ± 2 mm; S2 klasa tolerancji prostok¹tnoœci ± 2mm na 1000 mm; P4 klasa tolerancji p³askoœci ± 5 mm na 1000 mm; CS(10)70 poziom naprê enia œciskaj¹cego przy 10% odkszta³ceniu wzglêdnym minimum 70,0 kpa; BS115 poziom wytrzyma³oœci na zginanie minimum 115 kpa; DS(N)2 poziom stabilnoœci wymiarowej wzglêdne zmiany wymiarów d³ugoœci i szerokoœci w normalnych warunkach maksimum ± 0,2%; DS(70,-)1 poziom stabilnoœci wymiarowej wzglêdne zmiany wymiarów w 70 0 C maksimum 1%; TR100 poziom wytrzyma³oœci na rozci¹ganie minimum 100 kpa. Jakie inne informacje musi umieœciæ producent na oznaczeniach p³yt? Oprócz kodu oznaczenia producent powinien podaæ na wyrobie lub jego opakowaniu nastêpuj¹ce informacje: nazwê lub inn¹ charakterystykê wyrobu. Zgodnie z now¹ polsk¹ norm¹ PN-B-20132 mo e byæ to np. nazwa: EPS 70 040 ASADA, gdzie EPS 70 oznacza typ wyrobu, 040 symbolicznie zapisan¹ wartoœæ maksy- 52

Energooszczêdnoœæ w budownictwie TEMAT WYDANIA maln¹ deklarowanego wspó³czynnika przewodzenia ciep³a 0,040 W/(m K), zaœ ASADA to s³owne, skrótowe wskazanie podstawowego zastosowania wyrobu; nazwê, logo i adres producenta; dwie ostatnie cyfry roku produkcji; datê, zmianê produkcji i dane zak³adu produkcyjnego; klasê reakcji na ogieñ; deklarowany opór cieplny; deklarowany wspó³czynnik przewodzenia ciep³a; gruboœæ nominaln¹; nominaln¹ d³ugoœæ i szerokoœæ; liczbê sztuk i powierzchniê p³yt w opakowaniu oraz w przypadku np. p³yt warstwowych typ ok³adziny (odmianê, nazwê papy, gatunek blachy itp.) Do celów rozliczeñ producenci nadal podaj¹ tak e objêtoœæ p³yt [m 3 ] w opakowaniu jednostkowym. Dlaczego powsta³a nowa polska norma PN-B-20132? Czy norma europejska nie wystarcza? Norma europejska nic nie mówi o zastosowaniach wyrobów styropianowych ani nie przypisuje okreœlonym typom wyrobów odpowiednich klas i poziomów innych w³aœciwoœci, oprócz wytrzyma³oœci na zginanie. Podaje jedynie wartoœci graniczne niektórych w³aœciwoœci do wszystkich zastosowañ. Tak naprawdê nie dokonuje te klasyfikacji wyrobów, tylko podaje jej zasady. Jest w niej zapis mówi¹cy, e o zastosowaniach decyduj¹ przepisy kraju cz³onkowskiego UE lub krajowe normy niesprzeczne. W zwi¹zku z tym Stowarzyszenie Producentów Styropianu podjê³o inicjatywê napisania takiej normy i sfinansowa- ³o to przedsiêwziêcie. W pracach nad jej przygotowaniem uczestniczyli przedstawiciele producentów styropianu, zrzeszonych w Stowarzyszeniu i zarazem cz³onkowie Komitetu Tabela 1. Wymagania dotycz¹ce wyrobów EPS wg PN-B-20132:2004 Wymaganie EPS 50-042 EPS 70-040 EPS 80-036 EPS 80-040 EPS 100-038 EPS 100-038 EPS 200-036 EPS 250-036 EPS T-24 db EPS T-30 db asada asada P³yty war- Dach/ P³yty war- Dach/pod- Pod³oga/ Pod³oga Pod³oga stwowe /pod³oga stwowe ³oga/par- /parking p³ywaj¹ca p³ywaj¹ca z ok³adzina- z ok³adzina- king mi metalo- mi z papy wymi dachy Wspó³czynnik przewodzenia ciep³a w 10 0 C [W/(m K)], nie wiêcej ni 0,042 0,040 0,036 0,040 0,038 0,036 0,045 Naprê enia œciskaj¹ce przy 10% odkszta³ceniu wzglêdnym [kpa], nie mniej ni 50 70 80 100 200 250 Œciœliwoœæ [mm], nie wiêcej ni 2 3 Wytrzyma³oœæ na zginanie [kpa], nie mniej ni 75 115 125 150 250 350 50 Wytrzyma³oœæ na rozci¹ganie [kpa], nie mniej ni 100 150 Wytrzyma³oœæ na œcinanie [kpa], nie mniej ni Stabilnoœæ wymiarów w sta³ych, normalnych warunkach laboratoryjnych (23 0 C, 50% wilg. wzgl.) przez 28 dni [%], nie wiêcej ni ± 0,5 ± 0,2 ± 0,2 ± 0,5 ± 0,2 ± 0,5 Stabilnoœæ wymiarów w 70 0 C przez 48 h [%], nie wiêcej ni 3 2 1 2 1 2 Odkszta³cenia pod obci¹ eniem 20 kpa w 80 0 C przez 48 h [%], nie wiêcej ni 5 5 Tolerancja gruboœci, nie wiêcej ni ± 2 mm ± 1 mm * ± 2 mm ± 1 mm ± 2 mm +15/-5% lub +3/-1 mm** Tolerancja d³ugoœci i szerokoœci, ± 0,6% lub nie wiêcej ni ± 3 mm** ± 2 mm ± 0,6% lub ± 3 mm** Tolerancja prostok¹tnoœci [mm/1000 mm], nie wiêcej ni 5 Tolerancja p³askoœci [mm], nie wiêcej ni 15 10 5 10 5 10 Klasa reakcji na ogieñ E Sztywnoœæ dynamiczna [MN/m 3 ], nie wiêcej ni 20 15 Zdolnoœæ samogaœniêcia Wygl¹d zewnêtrzny Spoistoœæ Gêstoœæ pozorna [kg/m 3 ], nie mniej ni 12,0 10%*** 15,0 10%*** 18,0 10%*** 15,0 10%*** 20,0 10%*** 30,0 10%*** 40,0 10%*** *** Tolerancje gruboœci okreœlaj¹ specyfikacje techniczne na p³yty warstwowe z ok³adzinami metalowymi *** Ta wartoœæ, która liczbowo daje wiêksz¹ tolerancjê *** Wartoœæ poza wymaganiami, podana informacyjnie 53

TEMAT WYDANIA Energooszczêdnoœæ w budownictwie Technicznego Polskiego Komitetu Normalizacyjnego nr 211 ds. wyrobów do izolacji cieplnej w budownictwie, a g³ównym autorem normy by³ prof. dr hab. in. Jerzy A. Pogorzelski kierownik Zak³adu izyki Cieplnej ITB. Zalet¹ normy PN-B-20132 (tabela 1, 3) jest dokonanie klasyfikacji wyrobów styropianowych i szczegó³owe wyliczenie, wraz z rysunkami przekrojów przegród budowlanych, wszystkich najwa niejszych aplikacji styropianu w budownictwie, w tym takich, których nie uwzglêdniaj¹ nawet doœwiadczeni projektanci. Jest to tak e znakomity materia³ dla inwestorów i wykonawców robót budowlanych. Prace nad jej przygotowaniem trwa³y ok. pó³ roku, natomiast próby skierowania jej do zatwierdzenia zakoñczy³y siê sukcesem dopiero po ponad roku od powstania pierwszej, roboczej wersji projektu. G³ówn¹ przeszkod¹ by³ zapis o dobrowolnej certyfikacji, który rzekomo mia³ rodziæ sprzecznoœæ z norm¹ europejsk¹ i w koñcowej fazie uzgodnieñ Stowarzyszenie musia³o z niego zrezy- Tabela 2. Wymagania dotycz¹ce odmian (PS-E) S wg nieaktualnej normy PN-B-20130:1999 Wymaganie S 12 S 15 S 20 S 30 S 40 Wspó³czynnik przewodzenia ciep³a w 10 0 C [W/(m K)], nie wiêcej ni 0,042 0,040 0,038 0,036 Naprê enia œciskaj¹ce przy 10% odkszta³ceniu wzglêdnym [kpa], nie mniej ni 60 80 100 200 250 Œciœliwoœæ [mm] nie wiêcej ni Wytrzyma³oœæ na zginanie [kpa], nie mniej ni Wytrzyma³oœæ na rozci¹ganie [kpa], nie mniej ni 80 100 150 200 Wytrzyma³oœæ na œcinanie [kpa], nie mniej ni 80 100 Stabilnoœæ wymiarów w sta³ych, normalnych warunkach laboratoryjnych (23 0 C, 50% wilg. wzgl.) przez 28 dni [%], nie wiêcej ni Stabilnoœæ wymiarów w 70 0 C przez 48 h [%], nie wiêcej ni 1 Odkszta³cenia pod obci¹ eniem 20 kpa w 80 0 C przez 48 h [%], nie wiêcej ni Tolerancja gruboœci, nie wiêcej ni ± 0,5 mm przy gruboœci 10 15 mm, ± 1,0 mm przy gruboœci 20 100 mm, ± 1,5 mm przy gruboœci 105 1000 mm Tolerancja d³ugoœci i szerokoœci, nie wiêcej ni ± 0,3% Tolerancja prostok¹tnoœci [mm/1000 mm], nie wiêcej ni Tolerancja p³askoœci [mm], nie wiêcej ni Klasa reakcji na ogieñ Sztywnoœæ dynamiczna [MN/m 3 ], nie wiêcej ni Zdolnoœæ samogaœniêcia samogasn¹ce Wygl¹d zewnêtrzny barwa spienionego polistyrenu, dopuszczalna g³êbokoœæ wgniotów i uszkodzeñ do 10% gruboœci, lecz nie wiêcej ni 5 mm, ³¹czna powierzchnia wad do 50 cm 2 /1 m 2, najwiêksza wada do 10 cm 2 powierzchni Spoistoœæ powierzchnia przeciêtych próbek g³adka, bez wypadania pojedynczych granulek Gêstoœæ pozorna [kg/m 3 ], nie mniej ni 12,0 15,0 20,0 30,0 40,0 gnowaæ. W zwi¹zku z tym, e normê stosowano przed jej formalnym zatwierdzeniem, wielu producentów poddaje siê procesowi dobrowolnej certyfikacji. Co jeszcze zmienia nowa norma PN-EN 13163:2004 w oznaczeniach styropianu? Nowoœci¹ jest dwoistoœæ oznaczania wyrobów znakiem zgodnoœci. Dokonanie oceny zgodnoœci z normatywn¹ czêœci¹ normy umo liwia oznaczenie wyrobu krajowym znakiem zgodnoœci, czyli znakiem budowlanym B. Natomiast w przypadku dokonania oceny zgodnoœci ³¹cznie z informacyjnym za³¹cznikiem ZA, harmonizuj¹cym postanowienia normy z dyrektyw¹ 89/106/EWG Wyroby budowlane, mo na oznaczaæ wyrób znakowaniem europejskim CE. Oczywiœcie przed wprowadzeniem wyrobu na rynek poprzedzone musi to byæ spe³nieniem przez producenta wymagañ dotycz¹cych oceny zgodnoœci, polegaj¹cych na: przeprowadzeniu zgodnie z norm¹ wstêpnych badañ typu ITT (z ang. Initial Type Test); utrzymywaniu okreœlonej norm¹ Zak³adowej Kontroli Produkcji i sta³ym potwierdzaniu osi¹gania deklarowanych parametrów; wystawieniu na ka dy wyrób deklaracji zgodnoœci krajowej na znak budowlany B lub deklaracji zgodnoœci EC na oznakowanie CE, zgodnie z norm¹ i i Rozporz¹dzeniem Ministra Infrastruktury z 11 sierpnia 2004 r. w sprawie systemów oceny zgodnoœci, wymagañ, jakie powinny spe³niaæ notyfikowane jednostki uczestnicz¹ce w ocenie zgodnoœci oraz sposobu oznaczania wyrobów budowlanych oznakowaniem CE (Dz.U. nr 195, poz. 2011). W przypadku krajowej deklaracji zgodnoœci producent zobowi¹zany jest do do³¹czenia do informacji o wyrobie tak e numeru i daty wystawienia tej deklaracji. Oznaczeniu znakowaniem CE towarzyszyæ musi na wyrobie lub opakowaniu nastêpuj¹ca, dodatkowa informacja: dwie ostatnie cyfry roku oznaczenia znakowaniem CE. Czy nie jest b³êdem umieszczenie jednoczeœnie znaku budowlanego i znakowania CE? Nigdzie w przepisach nie ma stwierdzenia, e te oznaczenia wzajemnie siê wykluczaj¹. Je eli spe³nione s¹ wymagania zarówno krajowego, jak i europejskiego systemu oceny zgodnoœci, a norma PN-EN 13163:2004, jako dokument odniesienia, jest polsk¹ wersj¹ europejskiej normy zharmonizowanej i jednoczeœnie ma status Polskiej Normy, to dlaczego nie? Co prawda art. 5 ustawy o wyrobach budowlanych mówi, e wyrób budowlany (...) jest oznakowany CE (...) albo (...) znakiem budowlanym, ale z tego nie wynika jeszcze, e nie mo e byæ oznakowany obydwoma znakami. Poza tym umieszczenie obok znakowania CE znaku budowlanego B, do którego odbiorcy zd¹ yli siê ju przyzwyczaiæ, rozwiewa ich obawy, czy wyrób dopuszczony do obrotu na terenie Unii Europejskiej spe³nia tak e wymagania przepisów krajowych i nadaje siê do stosowania w Polsce. Jakie inne oznaczenia znajduj¹ siê na etykietach i opakowaniach styropianu? Styropian podlega systemowi oceny zgodnoœci 3 (deklaracja zgodnoœci producenta). Nie zamyka to jednak 54

Energooszczêdnoœæ w budownictwie TEMAT WYDANIA Tabela 3. Zastosowania wyrobów EPS wg PN-B-20132 i odmian (PS-E) S wg nieaktualnej normy PN-B-20130:1999 Nazwa wyrobu Zastosowania wg prpn-b-20132 Zastosowania Oznaczenie wg PN-B-20130:1999 odmiany (PS E) EPS 50 042 wype³nienie œcian szczelinowych z wentylowan¹ i niewentylowan¹ bez obci¹ eñ mechanicz- S 12 szczelin¹ powietrzn¹* nych, np. w murach szcze- pionowa izolacja dylatacyjna œcian zewnêtrznych linowych, jako ekrany wype³nienie konstrukcji wewnêtrznych œcianek dzia³owych zagrzejnikowe wype³nienie konstrukcji œcian szkieletowych z ok³adzin¹ ocieplenie stropów od spodu z ok³adzin¹ wype³nienie pod³óg miêdzy legarami wype³nienie lekkich stropów szkieletowych z ok³adzin¹ wype³nienie dachów stromych miêdzy krokwiami* ocieplenie stropodachów wentylowanych* EPS 70 040 ocieplenie œcian oraz stropów od spodu w zewnêtrznych zespolo- przy niewielkich obci¹ e- S 15 asada nych systemach ocieplania (ETICS), zwanych tak e bezspoinowy- niach mechanicznych, ociemi systemami ocieplania (BSO) lub metod¹ lekk¹-mokr¹ planie i docieplanie œcian ocieplenie œcian zewnêtrznych w konstrukcji z ok³adzin¹ i wentylowan¹ szczelin¹ powietrzn¹*, zwane metod¹ lekk¹-such¹ ocieplenie œcian szkieletowych z poszyciem drewnianym lub drewnopochodnym z wentylowan¹ szczelin¹ powietrzn¹* od zewn¹trz pod tynk EPS 80 036 asada ocieplenie wieñców w postaci szalunku traconego pod tynk ocieplenie nadpro y i oœcie y otworów okiennych i drzwiowych ocieplenie prefabrykowanych p³yt warstwowych zewnêtrznych ocieplenie i deskowanie tracone stropów elbetowych od spodu ocieplenie dachów stromych od wewn¹trz pod konstrukcj¹ noœn¹* EPS 80 040 rdzeñ termoizolacyjny warstwowych p³yt œciennych i dachowych P³yty warstwowe z ok³adzinami metalowymi z ok³adzinami metalowymi EPS 100 038 ocieplenie œcian, stropów od spodu oraz coko³ów w zewnêtrznych przenoszenie obci¹ eñ S 20 Dach/pod³oga zespolonych systemach ocieplania (ETICS), zwanych tak e bez- mechanicznych typowych spoinowymi systemami ocieplania (BSO) lub metod¹ lekk¹-mokr¹ dla dachów, pod³óg i czêœci ocieplenie œcian poni ej poziomu gruntu z izolacj¹ przeciwwodn¹ podziemnych budynków normalnie obci¹ one ocieplenie pod³óg pod podk³adem z p³yt prefabrykowanych i posadzkowych normalnie obci¹ one ocieplenie pod³óg na gruncie z podk³adem posadzkowym normalnie obci¹ one ocieplenie stropodachów pe³nych bez dostêpu EPS 100 038 rdzeñ termoizolacyjny warstwowych p³yt œciennych i dachowych P³yty warstwowe z ok³adzinami z papy z ok³adzinami z papy dachy EPS 200 036 ocieplenie coko³ów w zewnêtrznych zespolonych systemach ocie- przenoszenie wiêkszych S 30 Dach/pod³oga/parking plania (ETICS), zwanych tak e bezspoinowymi systemami ociepla- obci¹ eñ mechanicznych, nia (BSO) lub metod¹ lekk¹-mokr¹ izolacja pod³óg w halach ocieplenie œcian poni ej poziomu gruntu z izolacj¹ przeciwwodn¹ przemys³owych, na parsilnie obci¹ one kingach, w gara ach ocieplenie pod³óg pod podk³adem z p³yt prefabrykowanych i posadzkowych silnie obci¹ one ocieplenie pod³óg na gruncie z podk³adem posadzkowym silnie obci¹ one ocieplenie dachów stromych na konstrukcji noœnej pod pokrycie dachówk¹* wype³nienie konstrukcyjne nasypów drogowych, kolejowych, przyczó³ków mostów i innych konstrukcji in ynierskich warstwa chroni¹ca przed przemarzaniem w konstrukcjach drogowych EPS 250 036 ocieplenie pod³óg na gruncie z podk³adem posadzkowym silnie S 40 Pod³oga/parking obci¹ one ocieplenie stropodachów i dachów z mo liwoœci¹ parkowania pojazdów wype³nienie konstrukcyjne nasypów drogowych, kolejowych, przyczó³ków mostów i innych konstrukcji in ynierskich warstwa chroni¹ca przed przemarzaniem w konstrukcjach drogowych EPS T 24 db sprê ysta warstwa izolacji akustycznej, uk³adana pod podk³adem Pod³oga p³ywaj¹ca posadzkowym w pod³ogach p³ywaj¹cych w celu zwiêkszenia izolacyjnoœci od dÿwiêków uderzeniowych oraz pe³ni¹ca dodatkowo rolê EPS T 30 db izolacji cieplnej Pod³oga p³ywaj¹ca pionowa izolacja dylatacyjna pod³ogi p³ywaj¹cej od œcian zewnêtrznych brzegowy pas t³umi¹cy * Wentylowan¹ szczelinê powietrzn¹ zastêpuj¹ p³yty ryflowane, z pionowymi rowkami na powierzchni od strony wentylowanej. 55

TEMAT WYDANIA Energooszczêdnoœæ w budownictwie producentom drogi do uzyskiwania dobrowolnych certyfikatów zgodnoœci wyrobu zgodnie z systemem 1 lub 1+ oraz Zak³adowej Kontroli Produkcji zgodnie z systemem 2 lub 2+. Procedurê dobrowolnej certyfikacji zawiera za- ³¹cznik A normy PN-EN 13172:2002 Wyroby do izolacji cieplnej Ocena zgodnoœci. W przypadku uzyskania takich certyfikatów producent zyskuje prawo do podawania na opakowaniu wyrobu numerów tych certyfikatów i umieszczania znaków certyfikacji, je eli jednostka certyfikuj¹ca takie nada³a. Nale y podkreœliæ, e uzyskanie certyfikatu zgodnoœci, zarówno obowi¹zkowego, jak i dobrowolnego, nie zwalnia producenta od obowi¹zku wystawienia deklaracji zgodnoœci z norm¹. Dokumenty te nie s¹ ju alternatywne, jak by³o poprzednio w przepisach. Deklaracja zgodnoœci oznacza potwierdzenie przez producenta, e spe³ni³ wymagania dokumentu odniesienia oraz utrzymuje parametry wyrobu na deklarowanym poziomie. Czy wyroby styropianowe wg nowych norm s¹ prostym odpowiednikiem poprzednich odmian p³yt? Niestety, nie. Co prawda styropian jest taki sam, lecz stawia siê mu inne wymagania. Obrazuj¹ to tabele 1 i 2, z których wynika, e albo inaczej okreœla siê podobne cechy, inaczej nazwane i oznaczane wg innych metod badawczych, albo te same cechy ustawione s¹ na innym poziomie. Oprócz tego niektóre w³aœciwoœci zniknê³y i pojawi- ³y siê nowe oraz wyd³u y³a siê lista wyrobów, w tym o p³yty o obni onym wspó³czynniku przewodzenia ciep³a, p³yty specjalnie przeznaczone na rdzeñ p³yt warstwowych lub elastyczne p³yty styropianowe o w³aœciwoœciach akustycznych do t³umienia dÿwiêków uderzeniowych w tzw. pod³ogach p³ywaj¹cych na stropach miêdzypiêtrowych o symbolu EPS T. Na odpowiedniki nowych wyrobów i starych odmian styropianu mog¹ wskazywaæ ich zastosowania, które podaje szczegó³owo nowa norma PN-B-20132 (tabela 2) i to jest najistotniejsze z punktu widzenia klientów, kupuj¹cych ten materia³. Ponadto mog¹ oni zawsze liczyæ na fachowe wyjaœnienia doradców technicznych, przedstawicieli handlowych czy s³u b kontroli jakoœci producentów styropianu zrzeszonych w Stowarzyszeniu Producentów Styropianu, których aktualn¹ listê mo na znaleÿæ na stronie www.styropian-sps.com.pl lub przez kontakt biuro@styropian-sps.com.pl. Co ju by³o, a co nas czeka w 2005 roku Spotkania architektów, projektantów, wykonawców, a tak e pracowników wy szych uczelni technicznych, przedstawicieli firm deweloperskich i spó³dzielni mieszkaniowych odbywaj¹ siê w ponad dwudziestu miastach w ca³ej Polsce. Weekendowe Warsztaty Architekta, adresowane do architektów i pracowni projektuj¹cych obiekty u ytecznoœci publicznej, budownictwo jednorodzinne oraz do przedstawicieli urzêdów miast i gmin, organizowane s¹ w urokliwych zak¹tkach kraju. Dziêki spotkaniom DESIGN Nowoczesne Trendy w Architekturze Wnêtrz architekci wnêtrz, plastycy, dekoratorzy oraz przedstawiciele firm mog¹ spotkaæ siê w szeœciu najwiêkszych oœrodkach w Polsce. Seminaria SA- CRO Spotkania dla Inwestorów Koœcielnych s¹ organizowane w miejscach kultu, z myœl¹ o gospodarzach parafii, probostw, wspólnot zakonnych, komisjach artystyczno-architektonicznych. W konferencjach zorganizowanych w sezonie jesienno-zimowym 2004 r. wziê³o udzia³ 90 firm. ¹czna liczba prezentacji firm w ponad 20 miastach Polski wynios³a 204, a ³¹czny czas prezentacji 76 godzin. W myœl zasady kto stoi w miejscu, ten siê cofa pojawi³y siê nowe propozycje. Pierwsza z nich to konferencja poœwiêcona prezentacji sprzêtu medycznego, która skierowana jest do dyrektorów ds. lecznictwa oraz dyrektorów ekonomicznych szpitali publicznych i prywatnych, klinik, przychodni, oœrodków zdrowia, prywatnych gabinetów, laboratoriów medycznych, pogotowia ratunkowego, hospicjów, sanatoriów, domów opieki. Celem spotkañ jest zapoznanie uczestników z najnowszymi rozwi¹zaniami materia³owymi, technicznymi oraz ekonomicznymi, m.in. przewidziano wyk³ad na temat dofinansowania szpitali z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. Pierwsza konferencja odbêdzie siê wlu- tym 2005 r. w Krakowie, a kolejne w marcu w Warszawie, w kwietniu w Gdañsku oraz we Wroc³awiu, w maju w Poznaniu. Druga, o podobnym charakterze, to konferencja poœwiêcona prezentacji materia³ów budowlanych i wyposa enia wnêtrz, maj¹cych zastosowanie w szpitalach. Szkolenia te adresowane s¹ do dyrektorów ekonomicznych i zarz¹dów administracji placówek medycznych, a tak e biur studiów i projektów s³u by zdrowia oraz indywidualnych projektantów. Pierwsza konferencja odbêdzie siê w marcu we Wroc³awiu, nastêpna w kwietniu w Krakowie oraz Poznaniu, w maju w Gdañsku, w czerwcu w Warszawie. Kolejna propozycja to rozszerzenie dzia³alnoœci firmy Virtus o teren Republiki Czeskiej. Udzia³ w konferencjach poza granicami kraju daje firmom wspania³¹ okazjê do poszerzenia grona dotychczasowych odbiorców. Pierwsze Spotkania Architektów przewidziane s¹ w marcu 2005 r. w Pradze. Wiêcej informacji mo na znaleÿæ na stronie www.virtus.com.pl. (as) 56