www.nowetransformatory.pl INSTRUKCJA MONTAŻU, OBSŁUGI I POMOCY TECHNICZNEJ

www.nowetransformatory.pl INSTRUKCJA MONTAŻU, OBSŁUGI I POMOCY TECHNICZNEJ

SPIS TREŚCI: 1. Wprowadzenie... 3 1.1. Normy odniesienia... 3 2. Odbiór techniczny, przemieszczanie, magazynowanie... 5 2.1. Odbiór techniczny... 5 2.2. Transport i przemieszczanie... 6 2.3. Magazynowanie... 7 3. Montaż... 7 3.1. Normalne warunki montażu... 7 3.2. Przyrost temperatury uzwojeń... 7 3.3. Wymiarowanie wymiany powietrza... 8 3.4. Odległości izolacyjne... 9 3.5. Połączenia uziemiające i zabezpieczenia... 10 3.6. Połączenia górnego i dolnego napięcia... 10 3.7. Regulacja przekładni napięciowej... 11 3.8. Połączenie równoległe kilku transformatorów... 12 4. Zabezpieczenia transformatora... 12 4.1. Przekaźnik termiczny zabezpieczenie przed przegrzaniem... 12 4.2. Zabezpieczenie przed przeciążeniem i zwarciem... 13 4.3. Zabezpieczenie przed przepięciem... 13 5. Uruchomienie transformatora... 13 5.1. Próby mechaniczne przed uruchomieniem... 13 5.2. Próby elektryczne przed uruchomieniem transformatora... 14 5.3. Czynności mające na celu uruchomienie transformatora... 14 6. Konserwacja i pomoc techniczna... 15 6.1. Konserwacja zwykła... 15 6.2. Konserwacja nadzwyczajna... 15 6.3. Tabela prób okresowych... 15 SPIS RYSUNKÓW: Rysunek 1 Tabliczka znamionowa... 4 Rysunek 2 Transformator kompletny z wyposażeniem standardowym... 4 Rysunek 3 Przekaźnik do kontroli temperatury... 5 Rysunek 4 Podwójny PT100 na rdzeniu... 5 Rysunek 5 Izolatory przepustowe do wyprowadzenia uzwojeń GN... 5 Rysunek 6 Osłona przełącznika zaczepów... 5 Rysunek 7 Obudowa... 5 Rysunek 8 Wentylatory zabudowane na transformatorze... 5 Rysunek 9 Przemieszczanie przy pomocy suwnicy mostowej... 6 Rysunek 10 Przemieszczenie przy pomocy wózka podnośnikowego... 6 Rysunek 11 Przemieszczanie ręczne... 7 Rysunek 12 Nieprawidłowe przemieszczanie ręczne... 7 Rysunek 13 Wentylacja naturalna... 8 Rysunek 14 Odległości izolacyjne... 9 Rysunek 15 Dojście kabli od góry... 11 Rysunek 16 Dojście kabli od dołu... 11 Rysunek 17 Mocowanie przewodów... 11 Rysunek 18 Mocowanie kabli do obudowy... 11 Rysunek 19 Zaczepy regulacji napięcia... 12 Rysunek 20 Przekaźnik termiczny i kontrolny wentylatorów... 12 2

1. Wprowadzenie 1.1. Normy odniesienia Transformator żywiczny, będący przedmiotem niniejszej instrukcji, został zaprojektowany i skonstruowany w taki sposób, aby spełniał obowiązujące wymagania włoskich norm CEI oraz norm międzynarodowych IEC w odniesieniu do technologii jego produkcji (poza przypadkami w których ustalenia były inne), jak również w odniesieniu do wyspecyfikowanych wymagań klienta. Normy CEI (włoskie) - CEI 14-8 Suche transformatory mocy Informacje ogólne - EN 60076 1 Transformatory mocy część 1: Informacje ogólne - EN 60076 2 Transformatory mocy część 2 Przyrost temperatury - EN 60076 3 Transformatory mocy część 3 Poziomy i próby izolacji - EN 60076 4 Transformatory mocy część 4 Przeprowadzanie prób przy wyładowaniach atmosferycznych i łączeniowych w transformatorach mocy i dławikach - EN 60076 5 Transformatory mocy część 5 Wytrzymałość zwarciowa - EN 60076 10 Transformatory mocy część 10 Określenie poziomów hałasu - CEI 14-7 Oznakowanie przyłączy kablowych transformatorów mocy - CEI 14-12 Trójfazowe transformatory suche do dystrybucji energii 50 Hz, od 150 do 2500 kva, przy maksymalnym napięciu roboczym nie przekraczającym 36 kv część 1: Zalecenia ogólne i zalecenia dla transformatorów o napięciu maksymalnym nie przekraczającym 24 kv. Normy IEC (międzynarodowe) - IEC 60726 Suche transformatory mocy - IEC 60076 1 Transformatory mocy część 1: Informacje ogólne - IEC 60076 2 Transformatory mocy część 2: Przyrost temperatury - IEC 60076 3 Transformatory mocy część 3: Poziomy izolacji, próby dielektryczne i odstępy izolacyjne w powietrzu - IEC 60076 4 Transformatory mocy część 4: Przeprowadzanie prób przy wyładowaniach atmosferycznych i łączeniowych transformatorów mocy i dławików - IEC 60076 5 Transformatory mocy część 5: Wytrzymałość zwarciowa - IEC 60076 10 Transformatory mocy część 10: Określenie poziomów hałasu - IEC 60616 Oznakowanie przyłączy kablowych i zaczepów transformatorów mocy - HD 538.1 S1 Trójfazowe transformatory suche do dystrybucji energii 50 Hz, od 150 do 2500 kva przy maksymalnym napięciu roboczym nie przekraczającym 36 kv część 1: Zalecenia ogólne i zalecenia dla transformatorów o napięciu maksymalnym nie przekraczającym 24 kv. Kompatybilność elektromagnetyczna Natężenie pola magnetycznego niskiej częstotliwości, emitowanego przez uzwojenia, ma ograniczoną wartość i jest równe lub mniejsze od pola emitowanego przez połączenia i szyny niskiego napięcia. Jego wartość szybko się zmniejsza wraz z odległością od transformatora. Natężenie pola magnetycznego może być znacznie zredukowane poprzez zamontowanie transformatora wewnątrz metalowej obudowy. Urządzenie do kontroli temperatury i inne pomocnicze połączenia, łącznie z termorezystorami, chroniące transformator przed zakłóceniami elektromagnetycznymi, są zgodne z normami CEI EN 50081-2 (IEC 50081-2) i CEI EN 50082-2 (IEC 50082-2). Oznaczenie CE TESAR nie nadaje swoim transformatorom oznaczeń CE, co wynika z paragrafu 5.4.2 Przewodnik dotyczący zakresu zastosowań Dyrektywy 89/336/EEC, która wyłącza z zakresu zastosowań: - cewkę wysokiego napięcia - transformator wysokiego napięcia 3

1.2. Zdjęcia transformatorów i wyposażenia Rysunek 1 Tabliczka znamionowa Rysunek 2 Transformator kompletny z wyposażeniem standardowym Elementy wyposażenia standardowego 1. wózek z nastawnymi kółkami 2. zaczep do holowania 3. zaczepy do podnoszenia 4. połączenia średniego napięcia 5. połączenia niskiego napięcia 6. zaczepy regulatora napięcia 7. zacisk uziemiający 8. termosondy Pt 100 na uzwojeniach 9. skrzynka przyłączeniowa termosond 4

Elementy wyposażenia dodatkowego 1. termosonda Pt 100 na rdzeniu 2. podwójna termosonda Pt100 na uzwojeniach 3. termistory na uzwojeniach/rdzeniu 4. wentylatory dla zwiększenia mocy transformatora 5. uziemiony ekran metalowy pomiędzy pierwotnym a wtórnym uzwojeniem 6. kółka gumowane 7. przekaźnik do kontroli temperatury 8. przekaźnik wielofunkcyjny do kontroli temperatury i parametrów elektrycznych 9. obudowa 10. izolatory przepustowe do wyprowadzenia uzwojeń GN 11. osłona przełącznika zaczepów Rysunek 3 Przekaźnik do kontroli temperatury Rysunek 6 Osłona przełącznika zaczepów Rysunek 4 Podwójny PT100 na rdzeniu Rysunek 7 Obudowa Rysunek 5 Izolatory przepustowe do wyprowadzenia uzwojeń GN Rysunek 8 Wentylatory zabudowane na transformatorze 2. Odbiór techniczny, przemieszczanie, magazynowanie 2.1. Odbiór techniczny Transformator jest dostarczany, jako urządzenie całkowicie zmontowane i przygotowane do podłączenia zarówno od strony górnego, jak i dolnego napięcia. Zgodnie z uprzednio dokonanymi uzgodnieniami, transformator jest transportowany w opakowaniu z polietylenu lub w klatce drewnianej dla ochrony przed kurzem i uszkodzeniami mechanicznymi, lub też w skrzyni drewnianej w transporcie morskim do ochrony przed wodą. Przy odbiorze transformatora, zarówno w magazynie klienta jak i na placu budowy, należy wykonać przynajmniej następujące czynności kontrolne: Sprawdzić, czy opakowanie i transformator nie mają żadnych uszkodzeń zaistniałych podczas transportu 5

Właściwości transformatora określone na tabliczce znamionowej muszą być takie same, jak te wymienione w dokumentach przewozowych oraz w certyfikacie przeprowadzonych prób, dołączonym do transformatora Sprawdzić, czy każdy transformator ma wyposażenie przewidziane w umowie (kółka jezdne, przekaźnik termiczny, itd.) Przed rozpakowaniem transformatora, zwłaszcza w okresie zimowym, kiedy różnica temperatur w pomieszczeniu i na zewnątrz jest duża, zalecane jest odczekanie 8 do 24 godzin tak, aby temperatura transformatora mogła osiągnąć temperaturę pomieszczenia, w celu uniknięcia pojawienia się skroplin na powierzchni zwojów. W przypadku zauważenia nieprawidłowości należy niezwłocznie zawiadomić producenta. Jeżeli w ciągu 5 dni od daty dostawy nie zostaną przekazane reklamacje o nieprawidłowościach i wadach, uznajemy, że transformator został dostarczony w idealnym stanie. Wówczas producent nie będzie ponosił odpowiedzialności za to co może się stać z transformatorem podczas jego eksploatacji, ani też za ewentualne tego konsekwencje. 2.2. Transport i przemieszczanie Podczas transportu i przenoszenia, zaleca się korzystanie z odpowiednich uchwytów do podnoszenia oraz specjalnych haków holowniczych. Ważne: Transformator nie może być przemieszczany poprzez naciskanie na cewki jego uzwojeń lub przyłącza tych uzwojeń. Przy dokonywaniu niewielkich przemieszczeń transformatora, w celu ustawienia urządzenia w pozycji docelowej, należy użyć odpowiedniego drążka (dźwigni, podnośnika) wyłącznie w miejscach specjalnych, przewidzianych w dolnej części konstrukcji, a nie na rdzeniu magnetycznym i/lub uzwojeniach. Do podnoszenia transformatora, górna część jego konstrukcji wzmacniającej jest wyposażona w 4 uszy do zaczepienia liny. Podnoszenie należy wykonać tak, aby liny tworzyły między sobą kąt nie przekraczający 60º. Jeżeli transformator posiada obudowę ochronną, przed zaczepieniem lin nośnych należy ściągnąć pokrywę. Przykłady przemieszczania. 6

Rysunek 9 Przemieszczanie przy pomocy suwnicy mostowej Rysunek 10 Przemieszczenie przy pomocy wózka podnośnikowego Rysunek 11 Przemieszczanie ręczne Rysunek 12 Nieprawidłowe przemieszczanie ręczne 2.3. Magazynowanie Transformator należy magazynować w osłoniętym, suchym i czystym pomieszczeniu, nie zdejmując opakowania, aż do momentu jego instalacji. Ważne: 3. Montaż Temperatura magazynowania nie może być niższa niż 25ºC. 3.1. Normalne warunki montażu Lokalizacja miejsca montażu nie może przekraczać 1000 m n.p.m. Temperatura wewnątrz pomieszczenia, podczas pracy transformatora, nie może przekraczać: Temperatury Minimalnej : -25ºc Temperatury Maksymalnej: +40ºc W przypadku, gdy miejsce instalacji znajduje się wyżej niż podana wysokość lub wartości temperatur pomieszczenia są wyższe, wówczas koniecznym jest zaznaczenie tego faktu na etapie składania zamówienia, ponieważ wymiarowanie transformatora jest zależne od tych wartości. 3.2. Przyrost temperatury uzwojeń Prąd elektryczny, który przepływa przez uzwojenia oraz efekt prądu magnesowania rdzenia są źródłem strat energii elektrycznej, która zamienia się w energię cieplną. 7

Transformator jest zaprojektowany w taki sposób, aby naturalna wentylacja utrzymywała jego temperaturę poniżej wartości maksymalnych, przewidzianych przez normy. W celu uniknięcia przyrostu temperatury w pomieszczeniu, w którym transformator został zainstalowany, koniecznym jest zapewnienie odpowiedniej wentylacji. Maksymalne przyrosty temperatury uzwojeń transformatorów, przeznaczonych do pracy w warunkach normalnych sprecyzowanych w paragrafie 3.1,. różnią się w zależności od klasy izolacji i nie mogą przekraczać wartości dopuszczalnych, przedstawionych w poniższej tabeli: Klasa izolacji Średnie temp. uzwojeń o C Maksymalne temp. systemu izolacji o C B 120 130 F 140 155 Każdy transformator jest wyposażony w co najmniej 3 termorezystory Pt 100, jeden na każde uzwojenie niskiego napięcia, podłączone do skrzynki przyłączowej z przekaźnikiem termicznym, który zwykle dostarczany jest oddzielnie. Przed przystąpieniem do podłączenia oraz ustawienia (kalibrowania) przekaźnika termicznego, należy przeczytać dołączoną do niego instrukcję. Przy jego regulacji zalecane są wartości przedstawione w poniższej tabeli: Klasa izolacji Alarm o C Wyzwalacz o C B 100 120 F 120 140 3.3. Wymiarowanie wymiany powietrza Wentylacja naturalna W pomieszczeniu, w którym jest zainstalowany transformator niezbędna jest taka wymiana powietrza, aby odprowadzić ciepło wytworzone podczas pracy transformatora. Stanowi to gwarancję przestrzegania normalnych warunków pracy transformatora oraz zapobiega przekroczeniu dopuszczalnego przyrostu temperatury. Dlatego też pomieszczenie musi mieć otwór wlotowy w dolnej części ściany S, aby zapewnić odpowiedni nawiew świeżego powietrza oraz otwór S w górnej części ściany naprzeciwległej aby odprowadzić ciepłe powietrze, wykorzystując efekt kominowy. W celu zwymiarowania otworów zastosowanych w pomieszczeniu, wykorzystuje się następujące formuły, które umożliwiają obliczenie powierzchni otworu wlotowego i wylotowego dla średniej rocznej temp. Pomieszczenia, wynoszącej 20ºC. P S = 0, 188 S'= 1, 10S H gdzie: P = Suma strat jałowych i strat obciążeniowych do 120ºC transformatora, wyrażona w kw S = Powierzchnia otworu wlotowego w m2 S = Powierzchnia otworu wylotowego w m2 H = Wysokość w metrach pomiędzy dwoma otworami 8

Rysunek 13 Wentylacja naturalna Wentylacja wymuszona Wentylacja wymuszona jest konieczna w następujących przypadkach: częste przeciążenia niskie pomieszczenie pomieszczenie o słabej wentylacji średnia temp. dzienna wyższa od 30ºC Wentylację wymuszoną można zrealizować poprzez: wentylatory styczne (przylegające do chłodzonego transformatora) lub o innej technologii wentylacji, zamontowane w trakcie budowy obiektu lub zainstalowane w etapie późniejszym u klienta, odpowiednio dobrane do mocy transformatora oraz ilości ciepła do odprowadzenia, wynikającej z przekroczonego dopuszczalnego przyrostu temperatury. instalację wentylatora wyciągowego w górnej części pomieszczenia (ewentualnie obudowy transformatora), sterowanego termostatem lub bezpośrednio przekaźnikiem zabezpieczenia termicznego transformatora, z zalecanym przepływem ok. 3,5:4 m3/min. na każdy kw strat mocy w temperaturze120oc. Uwaga: 3.4. Odległości izolacyjne Zbyt słaby obieg powietrza powoduje również w poważniejszych przypadkach, poza skróceniem średniego czasu życia transformatora, zadziałanie przekaźnika zabezpieczenia termicznego. Transformator bez obudowy (IP00) musi być zamontowany w odpowiednim pomieszczeniu z zachowaniem określonych poniżej odległości izolacyjnych. Transformator winien być zabezpieczony przed bezpośrednim kontaktem, gdyż należy pamiętać, że izolacja żywiczna jest częścią, znajdującą się pod napięciem. Ponadto niezbędnym jest: wyeliminowanie ryzyka spadania kropel wody na transformator zachowanie minimalnych odległości od ścian i podłoża w funkcji napięcia izolacji, zgodnie z wartościami przedstawionymi w poniższej tabeli 9

Rysunek 14 Odległości izolacyjne Poziom izolacji kv Ściana betonowa Odległość D mm Zakratowana 7,2 150 300 12 150 300 17,5 220 300 24 240 300 36 320 320 3.5. Połączenia uziemiające i zabezpieczenia TESAR nie odpowiada za montaż transformatora. Musi on być wykonany zgodnie z obowiązującymi normami, stosownymi przepisami i instrukcjami. Podczas montażu należy wziąć pod uwagę następujące punkty: podłączyć przewody uziomowe do specjalnych śrub przewidzianych na wszystkich częściach metalicznych nie będących pod napięciem podłączyć przewód zerowy niskiego napięcia do ziemi kiedy jest to wymagane lub kiedy wymaga tego system zabezpieczenia przed awariami podłączyć zabezpieczenia termiczne do systemu kontroli zgodnie ze schematem przedstawionym w instrukcji przekaźnika zabezpieczenia termicznego upewnić się, że miejsca połączeń śrubowych uzwojenia pierwotnego są wykonane z należytą starannością upewnić się, że zaczepy regulacji napięcia są bezpiecznie przyśrubowane, jeśli to konieczne należy zmienić ich położenie w stosunku do napięcia zasilającego Uwaga: Podczas transportu druty gniazd regulacji napięcia są umieszczone na gnieździe centralnym w przypadku transformatorów o podwójnej przekładni, należy się upewnić czy zaczep, który odpowiada napięciu urządzenia, z którego transformator jest zasilany, jest właściwie podłączony. Położenie drutów w stosunku do napięcia, które otrzymamy jest zaznaczone na tabliczce znamionowej. Podczas transportu druty zmiany przekładni są połączone na zaciskach, którym odpowiada wyższe napięcie. 3.6. Połączenia górnego i dolnego napięcia Wykonanie bez obudowy (IP00) Kable i szyny zbiorcze podłączone do transformatora muszą być właściwie umocowane w celu uniknięcia naprężeń mechanicznych na przyłączach górnego i dolnego napięcia transformatora. 10

Podłączenia mogą być zrealizowane zarówno od góry, jak i od dołu transformatora, przy zachowaniu konfiguracji zaznaczonej na rysunku. W przypadku dojścia od dołu, należy zapewnić kanał ziemny o odpowiedniej głębokości dla zapewnienia minimalnego promienia gięcia kabli. Wykonanie z obudową ochronną (IP31) Kable i/lub szyny zbiorcze podłączone do transformatora muszą wchodzić do obudowy wyłącznie przez przepusty określone na etapie składania zamówienia. W każdym przypadku kable i/lub szyny zbiorcze muszą być właściwie umocowane na zewnątrz obudowy w celu uniknięcia naprężeń mechanicznych na przyłączach górnego i dolnego napięcia transformatora. Po wykonaniu montażu należy sprawdzić, czy jest zachowany stopień ochrony IP31 w przepustach kabli i/lub szyn zbiorczych. Rysunek 15 Dojście kabli od góry Rysunek 16 Dojście kabli od dołu Rysunek 17 Mocowanie przewodów Rysunek 18 Mocowanie kabli do obudowy 3.7. Regulacja przekładni napięciowej Zmianę wartości napięcia w stosunku do napięcia znamionowego otrzymujemy poprzez przesunięcie płytki znajdującej się z przodu każdej cewki górnego napięcia. Zazwyczaj transformator wysyłany jest do klienta wraz z płytką z każdej kolumny, podłączonej do zaczepu głównego. Jeśli napięcie pierwotne nie odpowiada dokładnie napięciu względnemu na zaczepie głównym, należy zmienić położenie tego zaczepu, umiejscawiając go na jednym z innych zaczepów tak, aby otrzymać wartość napięcia biegu jałowego, zapisanego na tabliczce znamionowej transformatora. 11

Ważne: Rysunek 19 Zaczepy regulacji napięcia A) W przypadku transformatorów o podwójnej przekładni, należy się upewnić czy zaczep, któremu odpowiada napięcie urządzenia zasilającego transformator, jest właściwie podłączony. B) W przypadku zmiany pozycji przewodów po pierwszym uruchomieniu transformatora, zaleca się wyłączenie transformatora, a następnie uziemienie obwodów górnego i dolnego napięcia przed przyłączem transformatora 3.8. Połączenie równoległe kilku transformatorów Jeśli transformator musi być połączony równolegle z innymi transformatorami, wówczas należy sprawdzić, czy jest zachowana całkowita kompatybilność przekładni napięciowej z warunkami określonymi przez normy IEC 60076-1, a w szczególności: Identyczna przekładnia napięciowa Identyczna częstotliwość pracy Identyczna grupa połączeń Identyczne wartość napięcia zwarcia (tolerancja +/- 10%) 4. Zabezpieczenia transformatora 4.1. Przekaźnik termiczny zabezpieczenie przed przegrzaniem Każdy transformator firmy TESAR jest wyposażony w co najmniej 3 termorezystory Pt100, umieszczone wewnątrz każdego uzwojenia dolnego napięcia, podłączone do pojedynczej skrzynki przyłączowej z przekaźnikiem termicznym, zazwyczaj dostarczanym oddzielnie. Przed podłączeniem i ustawieniem przekaźnika termicznego, należy zapoznać się z dołączoną do niego instrukcję. Rysunek 20 Przekaźnik termiczny i kontrolny wentylatorów 4.2. Zabezpieczenie przed przeciążeniem i zwarciem Zgodnie z parametrami określonymi przez normy wymienione w punkcie 1.1., transformator został zaprojektowany i skonstruowany w taki sposób, aby mógł wytrzymać wartości graniczne wzrostu napięcia, przeciążenia i zwarcia na uzwojeniach wtórnych. Dlatego też transformator musi być chroniony przed 12

skutkami termicznymi i dynamicznymi, wywołanymi ciągłym przeciążeniem oraz zwarciami. Ową ochronę zapewnia automatyczny wyłącznik lub odpowiednio dobrane bezpieczniki, które mogą wyłączyć transformator w przypadku, gdy wartość przepływającego prądu jest wyższa od wartości przewidzianej przez zastosowane zabezpieczenie. Podczas ustawienia zabezpieczeń i/lub wyboru bezpieczników górnego i dolnego napięcia, należy wziąć pod uwagę pierwotny i wtórny prąd znamionowy określony na tabliczce znamionowej transformatora, jak również to, że kiedy transformator jest załączany, w obwodzie pierwotnym tworzy się bardzo wysoki prąd magnesujący, od co najmniej 10 krotnej wartości prądu znamionowego (w najbardziej niekorzystnych warunkach połączenia zależnych od czasu zamknięcia obwodu zasilającego, właściwości elektrycznych sieci zasilającej, wartości reaktancji) prąd załączający może osiągnąć wartość 20-krotnie większą od prądu znamionowego nawet, gdy wyłącznik automatyczny w obwodzie wtórnym jest otwarty, a więc transformator nie jest obciążony. Dlatego należy właściwie ustawić przekaźnik maksymalnego prądu górnego napięcia, zarówno dla wartości prądu i czasu, wprowadzając niewielkie opóźnienie (ok. kilku dziesiętnych ms), aby powstrzymać przedwczesne zadziałanie przekaźnika zabezpieczeniowego. Ponadto zaleca się ograniczanie ilości załączeń do sieci i wyłączeń z sieci zasilającej. 4.3. Zabezpieczenie przed przepięciem Aby zabezpieczyć transformator przed przepięciami o częstotliwości sieciowej oraz pochodzenia atmosferycznego, trzeba zastosować ochronniki napięcia o zmiennym rezystancji. Właściwości ochronników zależą od poziomu izolacji transformatora i właściwości systemu dystrybucji. Zaleca się instalowanie ochronników wówczas, gdy transformator jest podłączony bezpośrednio lub za pomocą krótkiego kabla do linii napowietrznej. 5. Uruchomienie transformatora 5.1. Próby mechaniczne przed uruchomieniem Kontrola uziemienia części mechanicznych, nie będących pod napięciem Kontrola odległości izolacyjnej części pod napięciem od ziemi, jak zaznaczono w par. 3.4. Kontrola blokady zacisków górnego i dolnego napięcia oraz zaczepów regulatora napięcia, respektując poniższe wartości momentu dokręcania śrub. Połączenia końcówek górnego napięcia i przewodów zaczepów regulatora. Śruby M6 8 10 12 14 16 Moment N/m 5 11 22 35 60 85 Połączenia końcówek dolnego napięcia Śruby M6 8 10 12 14 16 Moment N/m 5 14 27 45 70 100 Części mechaniczne rdzenia i konstrukcji (pancerza, wzmocnienia) Śruby M12 14 16 18 20 22 Moment N/m 95 150 235 320 455 615 Przy posługiwaniu się kluczami dynamometrycznymi ustawionymi w kgm, wartości podane w tabelach należy podzielić przez 10. 13

5.2. Próby elektryczne przed uruchomieniem transformatora Sprawdzić, czy kolejność faz we wszystkich trzech fazach odpowiada kolejności, zaznaczonej na tabliczce znamionowej. W przypadku transformatora z większą ilością napięć należy ponadto sprawdzić, czy dane podłączenie odpowiada napięciu urządzenia zasilającego transformator Sprawdzić poprawność działania wyłączników, stanowiących zabezpieczenie transformatora górnego i dolnego napięcia Sprawdzić poprawność ustawienia i działania przekaźników zabezpieczających przed przeciążeniem i zwarciem Sprawdzić poprawność ustawienia i działania przekaźnika termicznego i odpowiednich termosond Sprawdzić poprawność działania wentylatorów i obwodu sterowania, czy są zainstalowane na transformatorze, czy na obudowie transformatora Sprawdzić stan ogólny transformatora i przystąpić do pomiaru oporu izolacji przy pomocy megaomomierza, działającego przy napięciu do 2500V. Pomiar musi być dokonany z odłączonymi od urządzenia połączeniami górnego i dolnego napięcia, zatem przed podłączeniem kabli i/lub szyn zbiorczych. Wartości pomierzonej rezystancji muszą być zbliżone do wymienionych poniżej: - Zaciski górnego napięcia / uziemione zaciski dolnego napięcia : 20 MΩ - Zaciski dolnego napięcia / uziemione zaciski górnego napięcia: 10 MΩ - Zaciski górnego napięcia zaciski dolnego napięcia / ziemia: 10 MΩ W przypadku, gdy wartości okazałyby się znacznie niższe, należy osuszyć transformator i jeśli to okaże się niezbędne, zawiadomić naszą serwis techniczny. Uwaga: W przypadku gdy transformator jest załączany po długim okresie magazynowania, bądź wyłączenia, należy oczyścić uzwojenia górnego i dolnego napięcia z ewentualnego kurzu, skroplin oraz brudu za pomocą strumienia suchego sprężonego powietrza pod niskim ciśnieniem i suchych ściereczek. Należy również zawsze przeprowadzić końcową inspekcję wizualną czy nie występują na powierzchni lub wewnątrz kanałów chłodzących ciała obce. 5.3. Czynności mające na celu uruchomienie transformatora Załączenie wyłącznika górnego napięcia Przy załączeniu wyłącznika, transformator wydaje przeszywający dźwięk, który słabnie w ciągu kilku ms, aż do całkowitego ustabilizowania się. Kontrola napięć wtórnych Przed zamknięciem wyłącznika dolnego napięcia oraz dokonaniem dodatkowych prób układu równoległego z innymi transformatorami, koniecznym jest: - sprawdzenie za pomocą woltomierza napięć międzyfazowych i fazowych - sprawdzenie właściwego przesunięcia faz i właściwej grupy połączeń W przypadku gdy otrzymane wartości zgadzają się z tabliczką znamionową, można zakończyć proces uruchamiania lub przystąpić do kontroli układu równoległego. Układ równoległy z innym transformatorem W przypadku gdy należy wykonać układ równoległy z innym transformatorem trzeba ponadto: - sprawdzić zgodność danych z tabliczki znamionowej transformatorów - sprawdzić woltomierzem zgodność faz mierząc napięcie między fazą jeden już włączonego transformatora a fazą jeden transformatora, który ma być podłączony w układzie równoległym. Wartość musi wynosić zero. Analogicznie należy postępować dla fazy 2 i dla fazy 3. 14

Trzeba zakończyć uruchamianie transformatora zamykając wyłącznik niskiego napięcia i zasilając Rozdzielnicę główną. Ważne: Przypominamy, że czynności uruchamiania i prace pod napięciem muszą być wykonywane przez wykwalifikowany personel techniczny. Ponadto, podczas pomiaru napięć i kontroli przesunięcia faz (kierunku cyklicznego faz) na chwytach górnych wyłącznika niskiego napięcia, zalecamy użycie odpowiednich narzędzi i specjalnych rękawic izolacyjnych. 6. Konserwacja i pomoc techniczna 6.1. Konserwacja zwykła Dokładna kontrola pracy transformatora zapobiega awariom, jak również przedłuża jego przeciętną długość życia. W standardowych warunkach pracy wystarczy wykonać przynajmniej raz rocznie poniższe czynności: oczyszczenie uzwojeń średniego i niskiego napięcia z ewentualnego kurzu, brudu i skroplin za pomocą strumieni suchego sprężonego powietrza pod niskim ciśnieniem i suchych szmatek; oczyszczenie kanałów chłodzących i wentylacyjnych między cewkami (zwojami) w celu uniknięcia przegrzania transformatora podczas pracy; sprawdzenie styków połączeń średniego i niskiego napięcia oraz zacisków zaczepów regulacji napięcia i docisku sprawdzenie działania zabezpieczeń termicznych (termosondy i przekaźnik termiczny) jak i zabezpieczeń przed przeciążeniem i zwarciem oraz kontrola wyzwalacza wyłącznika automatycznego. Kontrolę należy przeprowadzić przy pomocy odpowiedniego sprzętu, który umożliwia symulację awarii. W przypadku odkrycia braków nie do naprawienia należy natychmiast powiadomić naszą firmę: Telefon: +48 (032) 781 11 61 Fax: +48 (032) 781 11 60 E-Mail: sekretariat@stppolska.pl 6.2. Konserwacja nadzwyczajna W przypadku gdy transformator pracuje z przerwami, przed uruchomieniem, zwłaszcza po długiej przerwie, konieczne jest dokonanie kontroli poprzedzających proces uruchamiania, które zostały wymienione w punkcie 5. Jeśli podczas pracy transformatora miały miejsce sytuacje wyjątkowe takie jak: zwarcia, przepięcia atmosferyczne, zalanie lub też inne sytuacje nadzwyczajne, przed ponownym uruchomieniem zaleca się interwencję naszego serwisu technicznego. W takim przypadku istnieje możliwość podpisania umowy o przedłużenie i/lub odnowienie gwarancji. 15

6.3. Tabela prób okresowych W tabeli są wpisane główne kontrole okresowe transformatora, częstość ich wykonywania oraz środki techniczne, które należy zastosować do ich przeprowadzenia, jak również ich oczekiwane efekty. Poz. Rodzaj działania Okresowość Środki techniczne Efekty 1 Czyszczenie uzwojeń z kurzu, brudu i ciał obcych Suche sprężone powietrze pod niskim ciśnieniem i ściereczki Generalne wyczyszczenie 2 3 4 5 Sprawdzenie połączeń zacisków elektrycznych obwodów głównych i pomocniczych Sprawdzenie połączeń mechanicznych i posadowienia do podłoża Sprawdzenie połączeń płyt obudowy oraz zamków Próba zadziałania przekaźnika termicznego i termosond Roczna i/lub po wystąpieniu wyjątkowych sytuacji Klucz dynamometryczny Klucz dynamometryczny Klucz dynamometryczny Ogrzane powietrze do symulowanego podgrzania termosondy Para złączek zobacz paragraf 5.1. Para złączek zobacz paragraf 5.1 Para złączek zobacz paragraf 5.1. Działanie syreny alarmowej, otwarcie wyłącznika po przekroczeniu II-go stopnia temperatury 6 Próba zadziałania zabezpieczenia od przeciążeń i zwarć Urządzenie generujące prąd do symulacji awarii Otwarcie wyłącznika po przekroczeniu narzuconego progu zadziałania 7 8 Skropliny na uzwojeniach Próba izolacji pomiędzy uzwojeniami oraz do ziemi Po długiej przerwie w pracy transformatora Suche powietrze ciepłe i ściereczki Induktor z napięciem co najmniej 2500V Powierzchnie zwojów i kanałów wewnętrznych całkowicie suche Wartości minimalne wymienione w paragrafie 5.2 16

Rozwiązywanie problemów W tabeli są przedstawione czynności, które należy wykonać w następstwie problemów, które mogą się wydarzyć w trakcie zwykłej pracy transformatora. Poz. Rozpoznany problem Możliwa przyczyna Czynność, którą należy wykonać 1 Nadmierne obciążenie w stosunku do znamionowego prądu transformatora. Sprawdzić odpowiednim urządzeniem prąd dostarczony przez transformator i porównać jego wartość z tabliczką znamionową. Zmniejszyć moc obciążenia poniżej mocy transformatora 2 3 4 Zadziałanie (interwencja) przekaźnika termicznego spowodowane alarmem na uzwojeniach (sondy Pt100 na każdym uzwojeniu) Nierównomierność obciążenia w 3 fazach Niesynchroniczne uruchomienie (rozruch) silników w cc przy wysokim prądzie początkowym Obecność wyższych harmonicznych w systemie dystrybucji Sprawdzić odpowiednim urządzeniem prąd dostarczony przez każdą fazę transformatora i ewentualnie zrównoważyć obciążenie w 3 fazach Ograniczyć ilość następujących po sobie rozruchów silników asynchronicznych zaczynając w cc Zainstalować dławiki lub filtry w górnej części wyposażenia wytwarzającego harmoniczne, aby zapobiec ich rozchodzeniu się w sieci i transformatorze 5 Brak wentylacji w pomieszczeniu, w którym transformator został zamontowany Sprawdzić czy otwory wentylacyjne podstacji lub w obudowie nie są zablokowane. Przywrócić cyrkulację powietrza. 6 Zadziałanie (interwencja) przekaźnika termicznego spowodowane alarmem na rdzeniu (4 sonda Pt100 na rdzeniu jeśli przewidziana) Zbyt wysokie dostawy napięcia Przywrócić izolację i uszczelnić śruby na rdzeniu z momentem dokręcenia jak przewidziano w par. 5.1. 7 Nadmierny hałas z głębi transformatora Zbyt wysokie napięcie zasilania Zmienić położenie zaczepów zmiany napięcia na odpowiedniejszą przekładnię Do przeprowadzenia dokładniejszych i bardziej kompletnych kontroli należy skontaktować się z naszym serwisem technicznym, poprzez firmę STP POLSKA Sp. z o.o.: Telefon: +48 (032) 781 11 61 Fax: +48 (032) 781 11 60 E-Mail: sekretariat@stppolska.pl 17