CENTRALNA PRZYCHODNIA REHABILITACYJNO- LECZNICZA POLSKIEGO ZWIĄZKU NIEWIDOMYCH w WARSZAWIE KRZYSZTOF STARZYK OCENA JAKOŚCI ŻYCIA OSÓB SŁABOWIDZĄCYCH STOSUJĄCYCH POMOCE OPTYCZNE PROMOTOR: PROF. DR HAB. N. MED. MAREK E. PROST Wrocław 2018
STRESZCZENIE Cel pracy: stanowiło określenie wpływu słabowzroczności spowodowanej różnymi schorzeniami narządu wzroku na jakość życia osób używających pomocy optycznych w codziennej egzystencji. Zbadano wpływ niskiej ostrości widzenia do odległości dalekiej, bliskiej i pośredniej na jakość życia przy pomocy subiektywnej samooceny jakości życia za pomocą ankiety kwestionariusza NEI VFQ-25. Materiał i metoda: Badaniem objęto 150 pacjentów słabowidzących Centralnej Przychodni Rehabilitacyjno-Leczniczej PZN w Warszawie przy ul. Karmelickiej 26 w wieku od 7 lat do 94 (SD 65,47+/- 21,92), w tym 97 kobiet (64,7 %) i 53 mężczyzn (35,3 %). Do badania zakwalifikowano pacjentów słabowidzących, tzn. takich których ostrość widzenia do dali była niższa niż 0,3 i stosowali oni dobrane pomoce optyczne w różnych czynnościach życia codziennego. Subiektywnej oceny QOL dokonano przy pomocy kwestionariusza NEI VFQ-25 w polskiej wersji językowej. Wyniki: po przeprowadzeniu analiz statystycznych stwierdzono istotną zależność pomiędzy: wiekiem badanych a ich QOL, r = -0,394, p < 0,001 oraz ostrością widzenia do dali a ich QOL, r = -0,37, p < 0,001, a także ostrością widzenia do bliży a QOL, r = 0,293, p < 0,001. W wyniku analizy czy rodzaj schorzenia różnicuje osoby badane pod względem QOL wykazano, że rodzaj choroby osób badanych był istotnie związany z poziomem QOL, chi 2 = 14,05, p < 0,05. Natomiast analiza porównań parami wykazuje istotnie niższy poziom QOL wśród chorych na AMD w porównaniu do chorych na schorzenia siatkówek, U = 762, p < 0,05 oraz niższy poziom QOL chorych na AMD w porównaniu do osób chorych na zaćmę, U = 350, p < 0,01, a także istotnie niższy poziom QOL chorych na AMD w porównaniu do chorych na retinitis pigmentosa, U = 88, p < 0,05. Ponadto stwierdzono na poziomie tendencji statystycznej, niższy poziom QOL w grupie chorych na zanik nerwów wzrokowych w porównaniu do osób chorych na zaćmę, U = 40, p < 0,84 oraz w porównaniu do osób chorych na retinitis pigmentosa, U = 10, p = 0,75. Spośród wszystkich wziętych zmiennych najlepszymi predykatorami QOL są wiek oraz ostrości widzenia do dali i bliży. Wnioski: 1. Nie można wybrać jednej - uniwersalnej pomocy optycznej, dzięki której można by umożliwić zaspokojenie wszystkich potrzeb poznawanych narządem wzroku ze względu na rozmaite zainteresowania życiowe osób słabowidzących.
Biorąc pod uwagę wybierane przez badanych pomoce optyczne najbardziej uniwersalnym wydaje się być zestaw: -lupa do czytania, -okulary lupowe lub pryzmatyczne do pisania, -okulary max tv (lub modyfikacje) do oglądania telewizji lub do pracy na komputerze, -monookular do patrzenia z daleka. 2. 59,3 % osób badanych wybrało pomoce optyczne do czytania jako najbardziej przydatne w ich życiu. 32,7 % badanych wybrało pomoce optyczne do odległości pośredniej jako najbardziej przydatne. 8 % osób badanych wybrało pomoce optyczne do dali jako najbardziej przydatne w ich życiu codziennym. 3. Dla osób uczących się i pracujących (razem stanowiły 15,3 % badanych) możliwość używania pomocy optycznych była niezbędna do czytania oraz pracy na komputerze. 4. W grupie badanej 29,3 % osób mieszkało samotnie i różne pomoce optyczne umożliwiały im samodzielne radzenie sobie w różnych sytuacjach życiowych. 5. W analizie związku pomiędzy wiekiem a QOL stwierdzono, że im osoby starsze tym niższy wynik uzyskiwały na skali QOL. 6. Największą poprawę QOL przy stosowaniu pomocy optycznych stwierdzono u osób chorych na barwnikowe zwyrodnienie siatkówek (było ich w grupie badanej 4 %). 7. W przypadku analizy związku między ostrością widzenia do dali a QOL stwierdzono, że im lepsza ostrość widzenia do dali, tym wyższy wynik uzyskiwany na skali QOL. 8. W przypadku analizy związku między ostrością widzenia do bliży a QOL stwierdzono, że im lepsza ostrość widzenia do bliży, tym wyższy wynik uzyskiwany na skali QOL. 9. W analizie związku między ilością pomocy optycznych do dali a QOL u 28,7 % osób badanych stosujących pomocy optyczne do dali stwierdzono subiektywną poprawę QOL. W analizie związku między ilością pomocy optycznych do bliży a QOL nie stwierdzono (istotnej statystycznie) zależności z QOL. Podobnie w analizie ilości pomocy optycznych do odległości pośredniej z QOL nie stwierdzono (istotnej statystycznie) zależności z QOL. 10. Osoby słabowidzące cierpiące na różne schorzenia narządu wzroku nie różnią się istotnie statystycznie liczbą stosowanych pomocy optycznych. Słowa klucze: słabowzroczność, pomoce optyczne, jakość życia.
ABSTRACT The aim of this study: was assessing the influence of low vision to quality of life to those patients who used optic aids in everyday life. It was examined the influence of low vision to different distances (far, close, moderate) to quality of life patients using subjective selfevaluation survey with questionnaire made by NEI VFQ-25. Material and method: the study included 150 low vision patients from Central Remedia- Therapeutic Clinic PZN in Warsaw, by Karmelicka street number 26, the study group was composed of 97 women (64,7 %), 53 men (35,3 %), in age from 7 to 94 (SD 65,47+/- 21,92). To the study patients were included when their visual acuity was less or equally than 0,3 by Snellen and they used optic aids in everyday life. Subjective evaluation of quality of life was made using survey created by National Eye Institute with Visual Functioning Questionnaire-25 in polish language version. Results: after statistic analysis was made it was written significant relationship between age low vison patients and their QOL, r = -0,394, p < 0,001 and visual acuity to distant objects and their QOL, r = -0,37, p < 0,001, also between visual acuity to near objects and QOL, r = 0,293, p < 0,001. In the result of the analysis if kind of disease makes difference people examined in terms of QOL showed that kind of disease was significant connected to level of QOL, chi 2 = 14,05, p < 0,05. On the other hand comparing dual analysis shows significant lower level of QOL among suffering from AMD comparing to suffering from retina diseases, U = 762, p < 0,05, also shows lower level QOL suffering from AMD to suffering from cataract, U = 350, p < 0,01, and there is lower level of QOL among AMD patients comparing to pigmentary retinopathy patients, U = 88, p < 0,05. Also, it was showed lower level of QOL among optic nerve diseases comparing to patients with cataract, U = 40, p < 0,84 and comparing to pigmentary retinopathy patients, U = 10, p = 0,75.The best variable of QOL are age, visual acuity to far and visual acuity to near. Conclusion: 1. There is no one - universal optic aid, which make possible to appease all needs experience with organ of vision because of various life interests of low vision people. Regarding chosen by low vision patients optic aids the most universal unit seems to be: magnifying glass to read, loupe glasses to write, max tv glass to watch television or to work on a computer, monocular to see distant objects.
2. 59,3 % examined persons chose optic aids to read as the most useful in everyday life. 32,7 % examined persons chose optic aids to see moderate distant objects as the most useful in everyday life. 8 % examined persons chose optic aids to see far distant objects as the most useful in everyday life. 3. Those persons who learnt and those who worked (among examined there were 15,3 % such persons) possibility to use optic aids was necessary to read and work on computer. 4. In examined group 29,3 % persons lived lonelily, and various optic aids made them possible to face various life situations. 5. Analysis of connection between age and QOL showed that the older persons the lower QOL outcome they got. 6. People suffering from pigmentary retinopathy using optic aids showed the highest improvement of QOL (there were 4 % such people in examined group). 7. Analysis of connection between visual acuity to far objects and QOL showed that the better visual acuity to far objects examined gained the higher score of QOL they got. 8. Analysis of connection between visiual aciuty to near objects and QOL showed that the better visual acuity to near objects examined gained the higher score of QOL they got. 9. Analysis of connection between number of used optic aids to far objects and QOL showed among 28,7 % people who used optic aids to far objects subjective improvement of QOL. Analysis of connection between number of used optic aids to near objects and QOL did not show connection with QOL. Alike in analysis of connection between number of used optic aids to moderate objects and QOL did not show connection with QOL. 10. Low vision persons suffering from different diseases of the organ of vision do not show statistically significant in number of used optic aids. Key words: low vision, optic aids, quality of life.