PROGRAM OCHRONY KASZTANOWCÓW NA TERENIE GMINY MIASTO PUŁAWY

PROGRAM OCHRONY KASZTANOWCÓW NA TERENIE GMINY MIASTO PUŁAWY. Szkodniki informacja ogólna. Szrotówek kasztanowcowiaczek to nowy dla nauki gatunek motyla, opisany po raz pierwszy w Macedonii w 985r. To motyl, który niszczy kasztanowce białe ale moŝe teŝ Ŝerować na kasztanowcu czerwonym i Ŝółtym. MoŜe równieŝ rozwijać się na jaworze, klonie pospolitym, na których przechodzi pełny rozwój do postaci doskonałej. Obserwuje się przypadki składania jaj na lipach, jednak na tych drzewach do rozwoju nie dochodzi. śerując na liściach kasztanowców powoduje silne osłabienie drzew. Larwy Ŝerują na miękiszu liścia obniŝając jego zdolność do fotosyntezy. Zaatakowane liście Ŝółkną, kurczą się i mogą przedwcześnie opadać juŝ w czerwcu. Czasem drzewo stara się odtworzyć liściostan, a nawet potrafi powtórnie zakwitnąć. Powtórne kwitnienie osłabia drzewa, zimą są one słabe i podatne na przemarzanie. Zdarza się, Ŝe po kilku latach drzewo umiera. liście zaatakowanego kasztanowca w lecie powtórnie kwitnący kasztanowiec - jesień pozbawione liści drzewo poraŝone przez szrotówka - sierpień

Cykl rozwojowy: Poczwarki zimują w opadłych liściach kasztanowców. Pierwsze dorosłe osobniki pojawiają się pod koniec kwietnia. Larwy pierwszego stadium wgryzają się do wnętrza blaszki liściowej gdzie odbywa się ich dalszy rozwój. śerowiska owada (nazywane minami) osiągają długość 3-4cm; są łatwo rozpoznawalne po beŝowo-brązowym zabarwieniu liścia. Dorosłe gąsienice przepoczwarzają się we wnętrzu miny. Jeden liść moŝe mieć nawet 700 min. W Polsce szkodnik ten rozwija zwykle od 3 do 4 pokoleń w ciągu roku. Rozprzestrzenianie: Są dwa mechanizmy rozprzestrzeniania się szrotówka: na krótką odległość przez wiatr, na długi dystans przez środki transportu, o szybkości przemieszczania decyduje zagęszczenie drzew kasztanowca.. Stosowane metody zwalczania szrotówka. I. Mechaniczne. Grabienie i palenie lub kompostowanie liści to stosunkowo skuteczna i jednocześnie prosta metoda walki ze szrotówkiem kasztanowcowiaczkiem (ogranicza występowanie szkodnika nawet o 30%). Usuwanie liści wpływa znacząco na ograniczenie pierwszego pokolenia szkodnika, poniewaŝ w opadłych liściach wylęgają się i zimują larwy szrotówka. JednakŜe grabić naleŝy liście tuŝ po opadnięciu, kilka razy tak aby nie dopuścić do przesuszenie liści.. Lepowanie pni polega na zastosowaniu opasek przylepnych z przylegającej do pnia folii. Wadą metody jest to, Ŝe oprócz motyli szkodnika na opaskę lepową wyłapuje się równieŝ inne poŝyteczne owady. II. Biologiczne. Pułapki feromonowe zawierają feromony płciowe, chemiczne związki wydzielane przez zwierzęta do środowiska w celu przywabienia osobników tego samego gatunku ale przeciwnej płci. Metoda ta moŝe być jedynie uzupełnieniem innych sposobów walki ze szrotówkiem kasztanowcowiaczkiem, głównie ze względu na miejscowe działanie. Dodatkowym utrudnieniem w przypadku jej stosowania jest konieczność częstych zmian lepów nasączonych feromonami co sprawia, Ŝe staje się dość kosztowna.. Nicienie entomopatogeniczne powodują niszczenie zimujących w glebie poczwarek owada. W 004r. w Lublinie metodą tą objęto ochroną 0 kasztanowców. Efektem zastosowania nicieni było obniŝenie pierwszego pokolenia owada o ok. 60%, metoda ta znajduje się jednak jeszcze na etapie badań laboratoryjnych. 3. Ptaki - Metoda ta polega na umieszczaniu budek lęgowych dla ptaków owadoŝernych na terenie parków, skwerów i osiedli mieszkaniowych. Nie jest to metoda o duŝej skuteczności, tylko 3% larw

ginie, jednak w obecnych czasach obserwujemy obecność coraz mniejszej liczby ptaków w środowisku miejskim i z tego powodu warto ją zastosować, jako metodę uzupełniającą. III. Chemiczne. Iniekcje (szczepienia) metoda ta polega na wprowadzeniu do tkanek przewodzących drzew róŝnych substancji o właściwościach pestycydu owadobójczych i grzybobójczych. Preparat rozchodzi się wewnątrz drzewa i dochodzi do liści, które stają się niejadalne dla gąsienic szrotówka. Zdaniem prof. Łabanowskiego z Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach zaletą szczepień jest to, Ŝe przy bardzo niskiej szkodliwości dla ludzi i zwierząt są wyjątkowo skuteczne (nawet do ok. 90%), dodatkowo zabieg iniekcji na szczepionych kasztanowcach powtarza się z częstotliwością co ok. 3lata. Obecnie na rynku znajduje się preparat śel do równoczesnego zwalczania szrotówka kasztanowcowiaczka oraz grzyba powodującego czekoladową plamistość kasztanowców. Metoda mikroiniekcji polega na podaniu preparatu bezpośrednio do pni poraŝonych drzew. W pniach wywierca się otwory na wys. ok. m, o średnicy 8mm i na głębokość 5cm, w odległości co 30cm, a następnie wpuszcza do nich preparat. Zabieg ten przeprowadza się w okresie od marca do końca kwietnia. Niestety obserwuje się równieŝ negatywny wpływ iniekcji na kasztanowce, zdaniem prof. Marka Siewniaka z Instytut Architektury Krajobrazu, Politechniki Krakowskiej wynika on ze sposobu wykonania zabiegu, a mianowicie wprowadzenia śelu do studzienek wywierconych wiertłem. Wiertło przechodzi przez korę, łyko, miazgę i drewno aktywne. Zabieg taki prowadzi do powstania licznych ran mogących wywoływać szereg niekorzystnych procesów fizjologicznych i ich negatywnych konsekwencji (na grubych drzewach spotyka się do 5 ran). Metoda ta jest zabiegiem wysoce inwazyjnym tzn. powodującym ranienie drzew co wzbudza od początku jej stosowania liczne kontrowersje. W tym roku Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi dopuściło do obrotu i stosowania preparat Treex 00 SL i metodę iniekcji przy uŝyciu strzykawki ciśnieniowej Chemjet mniej inwazyjną. Zastosowanie strzykawki ciśnieniowej pozwala na wprowadzenie preparatu do wnętrza pnia poprzez otwory o średnicy 5mm i głębokości 40mm, w przypadku tej metody wystarczy otwór na drzewo o obwodzie pnia do 00cm, dwa otwory przy obwodzie 0 00cm, trzy przy obwodzie 0 300cm i 4 przy obwodzie pow. 300cm. Preparat Treex 00 SL moŝna stosować od początku marca do końca kwietnia, a nawet do 0maja. 3. Zwalczanie szrotówka kasztanowcowiaczka na terenie Puław: W minionym roku Biuro Zieleni Miejskiej rozpoczęło prace nad stworzeniem kompleksowego Programu zachowania puławskich kasztanowców, polegającą między innymi na zebraniu danych dotyczących ilości, lokalizacji kasztanowców oraz zakresu dotychczasowych działań zapobiegających skutkom inwazji szkodnika. Wyniki przeprowadzonych prac przedstawiają się następująco:

Lp.. instytucja, na której terenie znajdują się drzewa ZGM. ul. Dęblińska łącznie 6szt. liczba drzew obwód pnia w cm lokalizacja 48 za punktem Toto Lotka obok stacji trafo od ul. Partyzantów 5 53 4 3 9 76 pomiędzy budynkami ul. Kaniowczyków i 4 50 przy budynku Norwida 5 3 4 99 0 pomiędzy budynkami Norwida 5 i 7 35 Obok budynku Kaniowczyków 6 4 Kaniowczyków obok placu zabaw 00 00 3 76 87 44 róg ul. Kaniowczyków i Reymonta obok. bloku Norwida 43 obok budynku Norwida 4 57 obok piaskownicy za budynkiem ul. Piłsudskiego 8 97 parking obok budynku Czartoryskich 9 00 pomiędzy budynkami Czartoryskich 9 i 5 36 obok piaskownicy za budynkiem Krańcowa 7 38 obok budynku Cichockiego 6 4 obok budynku ul. Eustachiewicza 53 00 przed budynkiem ul. Centralna 0 rodzaj przeprowadzonych zabiegów zwalczania szrotówka kasztanowcowiaczka. SM. Południe ul. Sienkiewicza 7 łącznie 4 szt. 0 Sieroszewskiego 8 35 Kaniowczyków 90 śeromskiego 55 Kaniowczyków 6 grabienie i palenie liści 3. PSM. Kierownictwo Os. Z. Wróblewskiego ul. Polna 4 łącznie szt. 4 3 6 05 9 3 budynek Cichockiego ul. Skłodowskiej 6 i Polna 7 4 Polna 5 wys. VI kl. 4. PSM. Kierownictwo Oś. 3 37 70 7 Polna 0 od strony garaŝy 34 Polna 6 od strony tasiemca 9 Batalionów 3 Chłopskich

Świerczewskiego ul. Lubelska 5 łącznie 3 szt. 63 Legionu Puławskiego 6 5. 6. 7. SM. Powiśle ul. Pusta 8 łącznie 5szt. P.P.H.W. Sp. z o.o. ul. Partyzantów A łącznie 5 szt. SP ZOZ ul. Bema łącznie 7 szt. 3 80 80 Kołłątaja 7 67 3 6 8 97 Kołłątaja 9 80 Wiejska 4 8 Kołłątaja 5 4 0 Pusta 6 3 Kołłątaja 38 60 Kołłątaja 50 68 55 Kołłątaja 56 5 6 Sierpnia 36 5 46 47 90 trójpniowy: 4, 65, 96 5 7 350, 30, 44, 0, 00, 97, 65 Piłsudskiego 89 grabienie i palenie liści 8. Szkoła Podstawowa Nr Al. Mała 0 łącznie szt. 9. Szkoła Podstawowa Nr 4 ul. Zabłockiego 8 łącznie 3 szt. 0. Zespół Szkół Nr ul. Polna 8 łącznie szt.. Miejskie Przedszkole Nr ul. Norblina 7. Miejskie Przedszkole Nr 7 ul. Norwida 30 3. Miejskie Przedszkole Nr 5 ul. Leśna 4 4. Miejskie Przedszkole Nr 8 ul Norwida 3A 5. MłodzieŜowy Ośrodek Wychowawczy ul. M. Grzegorzewskiej 3 3 30, 0, 3 50, 60 grabienie i palenie liści 66 00, 0 80 05 6. Zespół Dziennych Domów Pomocy Społecznej ul. Wróblewskiego grabienie i palenie liści 7. 8. Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji Al. Partyzantów MOPS. ul. Leśna 7 ul. Hanke Bossaka Al. Partyzantów dwupniowe: 85, 97 84, 76 9. Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr 0. Parafia Rzymskokatolicka ul. Włostowicka 6 łącznie 5 szt. 5. 85 0 ul. Czartoryskich 50 0 zabiegi pielęgnacyjne w kierunku ZDW ul. Składowa a 0 zwalczania szkodnika

6 40 50 0 0, 05 ul. Kazimierska przeprowadzono w 004r. oraz w kwietniu 006r. Zarząd Dróg Miejskich ul. Wróblewskiego 5 drogi gminne 6 50 80 dwudniowy: 73,74 08 68 dwudniowy: 44, 3 83 7 ul. Kolejowa al. Mała 70 30 ul. Orzeszkowej 84 4 46 ul. Skowieszyńska 90 3 00 posesja prywatna 90 95 ul. Leśna 00 05 77 75 ul. 6 tego Sierpnia przeprowadzono zabiegi iniekcji 05 00 ciąg pieszy MPZ 40, 34,, 308, 55, ul. Aignera 6, 88, 09, 33, 86, 07, 04, 66, 55, 80, 5, 05, 66, 00, 95, 45, 33, 43, 35, 65, ul. Izabelli 38, 80, 5, 0, 45, 8, 3, 05, 6, 00, 55,08 ZDM. drogi powiatowe 5 05 6 ul. Słowackigo 0 70 88 ul. Sieroszewskiego 3. 4. Zespół Szkół Technicznych ul. Wojska Polskiego 7 Instytut Uprawy NawoŜenia i Gleboznawstwa ul. Czartoryskich 8 5 6 97 75 0 93 99, 9 do 80cm 3szt 8-95cm szt. 96 0cm 3szt. -5cm 7szt. 6-35cm 3szt. 36-50cm szt. 5-65cm 9 szt. 66 80cm szt. 8-95cm -5szt. - przy bibliotece - 6 przy ul. Głębokiej od 003r. prowadzona jest ochrona metodą mikroiniekcji (szt.), na kasztanowcu zastosowano metodę opaski lepowej w 006r. powtórzono

5. Biblioteka Miejska 96 0cm 3szt. -5cm -3szt. 6-40cm- 0szt. 4-55cm 6szt. 56-70cm 3 szt. 7-85cm 5 szt. 86-300cm - szt. 30 35cm -5 szt. 36-330 szt. 350cm szt. 390- szt. 40 szt. 50 - ul. Głęboka -ul. Głęboka ul. Głęboka - górny Ogród zabiegi na kasztanowcach, na których pierwsze zabiegi wykonano w 003r. oraz na kasztanowcach dotychczas pominiętych (drzewa rosnące na skarpie wzdłuŝ ul. Głębokiej oraz przy bibliotece) 6. Wojskowy Instytut Higieny i Epidemiologii ul. Lubelska 7, 60, 87, 40, 30, 0, 0, 8, 96, 70, 90 suma: 44 szt. LOKALIZACJA KASZTANOWCÓW W MIEŚCIE 300 50 00 50 00 50 0 parki, skwery; 5szt. pasy drogowe; 76szt. osiedla mieszkaniowe; 59szt. inne instytucje publiczne; 55 parki, skwery pasy drogowe osiedla mieszkaniowe inne instytucje publiczne

LICZBA DRZEW Z PODZIAŁEM NA OBWÓD PNIA pow. 400cm pow. 300cm 0-300cm do 00cm 0-00cm do 00cm 0-00cm 0-300cm pow. 300cm pow. 400cm METODY WALKI ZE SZROTÓWKIEM KASZTANOWCOWIACZKIEM 350 300 50 00 50 00 50 0 iniekcja iniekcja przeprowadzona przez IUNG grabienie i palenie liści iniekcja iniekcja przeprowadzona przez IUNG grabienie i palenie liści

. Na terenie miasta znajduje się ponad 440szt. kasztanowców białych, z czego: - 5szt. zlokalizowanych jest na terenie parku podległego Instytutowi Uprawy NawoŜenia i Gleboznawstwa w Puławach, drzewa te w większości zostały poddane zabiegom iniekcji, na jednym kasztanowcu zastosowano metodę opaski lepowej. W minionym roku przeprowadzono szczepienia drzew dotychczas nie objętych szczepieniem oraz w 003 roku. powtórzenie szczepień drzew szczepionych - 0 szt. drzew znajduje się na terenie pasów drogowych, dróg wojewódzkich zabiegi pielęgnacyjne w celu zwalczania szrotówka kasztanowcowiaczka przeprowadzono w 004r. oraz w kwietniu 006r. - 66 szt. drzew znajduje się na terenie pasów drogowych dróg gminnych i powiatowych, zabieg iniekcji w tym przypadku został przeprowadzony w 003r. - 59 szt. drzew zostało zinwentaryzowane na terenie osiedli mieszkaniowych - 56 szt. rośnie na terenie instytucji publicznych (np. placówek oświatowych).w obu ostatnich przypadkach zabieg ochrony ograniczał się jedynie do grabienia i usuwania opadłych liści, a ok. 43% drzew nie objętych zostało Ŝadną ochroną, Spośród zinwentaryzowanych na terenie miasta drzew (nie wliczając drzew objętych ochroną przez IUNiG) ok. 50% stanowią drzewa w wieku powyŝej 50lat (obwód pnia: 0 00cm) a ok. 0% stanowią drzewa w wieku ok. 00lat. (obw. pnia 0 300cm), 4. Proponowany Program ratowania kasztanowców Celem ratowania kasztanowców proponuje się prowadzenie równoległych działań mających na celu: I. Zwiększenie populacji i ochrona ptaków poprzez :. zaproszenie do miasta, na tereny gdzie dominującym gatunkiem drzew są kasztanowce, sikor (bogatki, modrej oraz ubogiej) wróbli i innych owadoŝernych oraz stworzenie im dogodnych warunków lęgowych zakup znormalizowanych budek lęgowych, z przeznaczeniem dla tych gatunków ;. dokarmianie ptaków zimą, 3. edukacja mieszkańców miasta i podmiotów zarządzających nieruchomościami w zakresie ochrony ptaków, II. Poprawę warunków rozwoju roślin poprzez:. stosowanie zabiegów uprawowych i pielęgnacyjnych podłoŝa dla stworzenia warunków sprzyjających rozwojowi roślin, a niesprzyjających lub wręcz uniemoŝliwiających rozwój szkodników, Poprawa warunków rozwoju roślin w znacznej mierze ogranicza występowanie na nich szkodników i chorób. Okres Ŝywotności drzew w mieście jest skrócony w stosunku do drzew rosnących w lasach, a ich kondycja zdrowotna jest bardzo osłabiona. Podstawowe przyczyny złego stanu zachowania drzew, związane z warunkami rozwoju, to:

- wadliwa struktura gleby, - skład powietrza glebowego (niedostateczna ilość tlenu), - niedostateczna ilość wilgoci w glebie, - duŝe stęŝenie soli, - złe warunki nawozowe, III. z nich Mechaniczną walkę ze szkodnikiem (grabienie liści). WaŜne aby szybko wygrabiać spadające liście z poczwarkami letniej generacji, część bowiem, wytwarza kokony zimowe dla przezimowania. Podstawowe znaczenie ma wygrabianie ściółki z poczwarkami jesiennej generacji. Musi ono odbywać się systematyczne i skrupulatne. Poczwarki dość szybko wypadają z kruchych i rozkładających się liści. Zgrabione liście naleŝy spalić koszt spalenia w spalarni 3 zł /kg lub poddać kompostowaniu na pryzmach, przy utrzymaniu temperatury ok. 60 o C w procesie kompostowania w Puławach specjalistycznej kompostowni odpadów zielonych. IV. Stosowanie opasek lepowych w celu wyłowienia pierwszego pokolenia szkodnika. - istnieje moŝliwość zastosowania opasek lepowych o szerokości 60cm i 80cm, jednak z obserwacji prowadzonych przez WOŚ. Urzędu Miasta Lublin wynika, Ŝe korzystniejsze jest zastosowanie opasek szerszych 80cm. Zabieg ten wymaga precyzyjnego zastosowania w momencie wylotu I pokolenia owadów z kokonów zimowych i zdjęcia po kilku dniach. Koszt lepu ok. 0 zł /drzewo. V. Stosowanie środków chemicznych w miejscach niedostępnych (skarpy), bez moŝliwości grabienia liści dotyczy iniekcji. VI. Stałą edukację mieszkańców.

Harmonogram realizacji i koszty programu. Nazwa działania Harmonogram prac Okres realizacji Edukacja mieszkańców: cały rok Edukacja ekologiczna - film poglądowy - pogadanki i lekcje w szkołach - ulotki i informacje Wykonanie lub zakup wraz z Zwiększenie populacji montaŝem budek dla ptaków i ochrona ptaków - 0 szt. rocznie Poprawa warunków rozwoju drzew Grabienie liści Opaski lepowe Zwalczanie chemiczne Szacunkowy koszt wiosna Prace uczniów + 000 zł rocznie Osoby lub instytucje odpowiedzialne za realizację 6 000 zł BZM, Szkoły, Spółdzielnie, Wspólnoty, Zarządcy nieruchomości BZM, Szkoły, Spółdzielnie, Wspólnoty, Zarządcy nieruchomości Dokarmianie ptaków zimą zima Środki własne BZM, Szkoły, Spółdzielnie, Wspólnoty, Zarządcy nieruchomości Uprawa gleby, podlewanie, Zarządcy, administratorzy nawoŝenie, aeracja wiosna- jesień nieruchomości, inwestorzy - Jesienne -3 krotne grabienie liści kasztanowców jesień drzewo to średnio 60-80 kg liści - 6-0 worków Spalanie liści lub ich kompostowanie jesień 3 zł/ kg - wyłapywanie I pokolenia szkodnika przez wieszane czasowo opaski lepowe Zarządcy, administratorzy nieruchomości BZM, PIW- PIB, ZUK wiosna 60 zł/drzewo BZM, Spółdzielnie, Wspólnoty, Zarządcy nieruchomości - iniekcje drzew środkiem chemicznym wiosna 80 zł/ drzewo BZM Źródło finansowania GFOŚiGW GFOŚiGW Środki własne Środki właścicieli przeznaczone na utrzymanie nieruchomości Środki własne właścicieli GFOŚiGW, środki własne GFOŚiGW, środki właścicieli WFOŚiGW GFOŚiGW, środki właścicieli WFOŚiGW