Anna Chlebowska-Styś Wydział Monitoringu Środowiska Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu 1. Struktura Państwowego Monitoringu Środowiska. 2. Podstawy prawne monitoringu powietrza w Polsce. 3. Zarządzanie jakością powietrza w Polsce. 4. Monitoring powietrza. Wyniki ocen. 5. Sieć monitoringu powietrza w Wielkopolsce. 6. Rola niskiej emisji w kształtowaniu jakości powietrza. 7. Nadzór nad programami ochrony powietrza. Poznań, 27.10.2015 2
Blok stan Struktura PMŚ Podsystemy*: 1. Monitoring jakości powietrza 2. Monitoring jakości wód 3. Monitoring przyrody 4. Monitoring jakości gleby i ziemi 5. Monitoring hałasu 6. Monitoring pól elektromagnetycznych 7. Monitoring promieniowania jonizującego Blok oceny i prognozy Informacja o środowisku * kursywą oznaczono zadania wykonywane przez WIOŚ Poznań Blok presje Poznań, 27.10.2015 3 Zadania związane z badaniem i oceną jakości powietrza zgodnie z ustawą Poś Zadania związane z prognozowaniem zanieczyszczenia powietrza i analizami epizodów stężeń zanieczyszczeń Programy badawcze dotyczące zjawisk globalnych i kontynentalnych realizowane na poziomie krajowym przez GIOŚ w ramach zobowiązań wynikających z podpisanych przez Polskę konwencji ekologicznych Zadania związane z pozyskiwaniem informacji o źródłach i ładunkach substancji odprowadzanych do powietrza dla potrzeb realizacji ocen i prognoz w ramach monitoringu jakości powietrza Poznań, 27.10.2015 4
PRAWO POLSKIE * Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r. poz. 1232, z późn. zm.) * Rozporządzenie Ministra Środowiska 2 sierpnia 2012 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz.U. 2012 nr 0 poz. 914) * Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 18 września 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012 r., poz. 1031), * Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 18 września 2012 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012 r., poz. 1032), * Obwieszczenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2015 r. w sprawie wykazu miast o liczbie mieszkańców większej niż 100 tysięcy i aglomeracji, w których wartość wskaźnika średniego narażenia dla miasta o liczbie mieszkańców większej niż 100 tysięcy i aglomeracji przekracza wartość pułapu stężenia ekspozycji, oraz wykazu miast o liczbie mieszkańców większej niż 100 tysięcy i aglomeracji, w których wartość wskaźnika średniego narażenia dla miasta o liczbie mieszkańców większej niż 100 tysięcy i aglomeracji nie przekracza wartości pułapu stężenia ekspozycji * Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 września 2012 r. w sprawie sposobu obliczania wskaźników średniego narażenia oraz sposobu oceny dotrzymania pułapu stężenia ekspozycji (Dz. U. z 2012 r., poz. 1029) * Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 sierpnia 2012 r. w sprawie krajowego celu redukcji narażenia (Dz. U. z 2012 r., poz. 1030) Poznań, 27.10.2015 5 PRAWO UE *Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 roku w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (Dz. Urz. UE L 152 z 11.06.2008) *Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2004/107/WE z dnia 15 grudnia 2004 r. w sprawie arsenu, kadmu, niklu, rtęci i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w otaczającym powietrzu (Dz. Urz. UE L 23 z 26.01.2005) *Nowa DYREKTYWA KOMISJI (UE) 2015/1480 z dnia 28 sierpnia 2015 r. zmieniająca niektóre załączniki do dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady 2004/1074/WE i 2008/50/WE ustanawiających przepisy dotyczące metod referencyjnych, zatwierdzania danych i lokalizacji punktów pomiarowych do oceny jakości powietrza Poznań, 27.10.2015 6
Obowiązywanie od 01.10.2015 Zawiera: Szczegółowe propozycje zmian prawnych Harmonogram działań potrzebnych do osiągnięcia poprawy jakości powietrza w Polsce System monitorowania realizacji działań ujętych w KPOP Możliwe źródła finansowania zadań ujętych w KPOP Główny cel: poprawa jakości życia mieszkańców Polski poprzez osiągnięcie w możliwie najkrótszym czasie dopuszczalnego poziomu pyłu zawieszonego i innych szkodliwych substancji w powietrzu Poznań, 27.10.2015 7 wykonanie oceny wstępnej (art. 88) monitorowanie jakości powietrza w strefach i ich klasyfikacja (art. 89) ocena skuteczności programów ochrony powietrza (art. 89) WIOŚ Minister Środowiska Określenie stref (art. 87) Określenie poziomów dopuszczalnych, docelowych (art. 86) Zarząd województwa Organy samorządowe, użytkownicy środowiska opracowanie programów ochrony powietrza dla stref w których wystąpiły przekroczenia wartości normatywnych (art.91) wdrożenie ustaleń programów ochrony powietrza Poznań, 27.10.2015 8
Główny Inspektor Ochrony Środowiska koordynacja i wykonywanie ocen w skali kraju Wojewódzcy Inspektorzy Ochrony Środowiska organizacja i funkcjonowanie systemu monitoringu i oceny jakości powietrza na swoim terenie, obsługa sieci pomiarowej WOJEWÓDZKIE PROGRAMY MONITORINGU ŚRODOWISKA: określają szczegółową strukturę sieci pomiarowych oraz zakres wykonywanych pomiarów Poznań, 27.10.2015 9 pozyskiwanie informacji o źródłach i ładunkach substancji odprowadzanych do powietrza WIOŚ w Poznaniu Monitoring tła miejskiego pod kątem WWA Badania chemizmu opadów atmosferycznych Pięcioletnia ocena jakości powietrza Badanie i ocena jakości powietrza w strefach Poznań, 27.10.2015 10
OCENA JAKOŚCI POWIETRZA POD KĄTEM OCHRONY ZDROWIA POD KĄTEM OCHRONY ROŚLIN dwutlenek azotu NO 2, dwutlenek siarki SO 2, benzen C 6 H 6,ołów Pb, arsen As, nikiel Ni, kadm Cd, WWA z uwzględnieniem benzo(a)pirenu B(a)P, pył PM10, pył PM2,5, ozon O 3, tlenek węgla CO. dwutlenek siarki SO 2, tlenki azotu NO x, ozon O 3. Poznań, 27.10.2015 11 Dla SO 2, NO 2, CO, C 6 H 6, pyłu PM10, pyłu PM2,5 i Pb w pyle PM10 określone są poziomy dopuszczalne. Poziomy dopuszczalne są określone pod kątem ochrony zdrowia ludzi i ochrony roślin Dla O 3, pyłu drobnego PM2,5, metali ciężkich: As, Ni, Cd oraz benzo(a)pirenu określony są poziomy docelowe. Poziomy docelowe są określone pod kątem ochrony zdrowia ludzi i ochrony roślin. Dla O 3 określone są poziomy celu długoterminowego. Poziomy celu długoterminowego do są określone pod kątem ochrony zdrowia ludzi i ochrony roślin Poznań, 27.10.2015 12
ze względu na ochronę zdrowia ze względu na ochronę roślin Poznań, 27.10.2015 13 ze względu na ochronę roślin 10 ze względu na ochronę zdrowia Poznań, 27.10.2015 14
Ze względu na ochronę zdrowia ludzi i ochronę roślin http://www.biotechnolog.pl Tytoń szlachetny Poznań, 27.10.2015 15 Poziom informowania Poziom alarmowy Poznań, 27.10.2015 16
Kto??? WIOŚ Kiedy??? do 30 kwietnia każdego roku Za jaki okres??? za rok poprzedni Dla jakiego obszaru??? dla obszaru strefy Jakie zanieczyszczenia??? dla których w prawie krajowym i w dyrektywach unijnych określono normatywne stężenia w postaci poziomów dopuszczalnych/docelowych/celu długoterminowego w powietrzu, ze względu na ochronę zdrowia ludzkiego i ochronę roślin Co z wynikami??? publikowane na stronie WIOŚ oraz przekazywane do GIOŚ i Zarządu Województwa Po co do Zarządu Województwa??? ZW w razie konieczności opracowuje i wdraża program ochrony powietrza w województwie dla wybranych stref, w których zanotowano przekroczenia norm jakości powietrza Po co do GIOŚ??? GIOŚ na podstawie rocznych ocen jakości powietrza wykonanych przez WIOŚ wykonuje zbiorczą ocenę jakości powietrza Poznań, 27.10.2015 17 Podstawę klasyfikacji stref w oparciu o wyniki rocznej oceny jakości powietrza stanowi: dopuszczalny poziom substancji w powietrzu, dopuszczalny poziom substancji w powietrzu powiększony o margines tolerancji, poziom docelowy, poziomy celów długoterminowych. Klasyfikacji stref w rocznej ocenie jakości powietrza dokonuje się oddzielnie dla dwóch grup kryteriów: określonych w celu ochrony zdrowia ludzi, określonych w celu ochrony roślin. Każdej strefie przypisuje się jedną klasę dla każdego zanieczyszczenia, tzw. klasę wynikową, oddzielnie ze względu na ochronę zdrowia i ze względu na ochronę roślin. Wynik oceny to zaliczenie do jednej z trzech klas: A, B lub C. Poznań, 27.10.2015 18
Źródła danych do ocen: wyniki pomiarów ze stacji monitoringowych eksploatowanych lub bezpośrednio nadzorowanych przez wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska, innych stacji prowadzonych przez jednostki naukowo-badawcze, fundacje i jednostki samorządu terytorialnego inne techniki monitoringowe (modelowanie, metody pasywne, inne badania uzupełniające). uzyskiwane dane gromadzone są w bazie JPOAT (baza danych monitoringu powietrza) Poznań, 27.10.2015 19 Wyniki oceny jakości powietrza pod kątem ochrony zdrowia Poznań, 27.10.2015 20
Wyniki oceny jakości powietrza pod kątem ochrony roślin Poznań, 27.10.2015 21 Pomiary automatyczne Pomiary manualne Pomiary pasywne samoczynny pobór próbki i jej automatyczna analiza próbka pobierana jest na filtr i analizowana w terminie późniejszym w laboratorium pomiar substancji gazowej na drodze dyfuzji lub permeacji Poznań, 27.10.2015 22
maszt meteo czujnik nasłonecznienia głowica pyłomierza z barometrem czujnik opadu Poznań, 27.10.2015 23 Poznań, 27.10.2015 24
Poznań, 27.10.2015 25 Poznań, 27.10.2015 26
Poznań, 27.10.2015 27 Poznań, 27.10.2015 28
Poznań, 27.10.2015 29 Poznań, 27.10.2015 30
POMIARY AUTOMATYCZNE Strumień powietrza Sonda Taśma Miernik Serwer CAS w siedzibie WIOŚ DAS w kontenerze Baza JPOAT Portal WIOŚ Poznań, 27.10.2015 31 POMIAR MANUALNY Kondycjonowanie filtrów przed ekspozycją Ważenie filtrów Przygotowanie filtrów do transportu Załadowanie filtrów do pobornika Transport filtrów do laboratorium Po 14 dniach wymiana filtrów Pobór próby za pomocą poborników sekwencyjnych wysoko i niskoobjętościowych Kondycjonowanie filtrów po ekspozycji Ważenie filtrów po ekspozycji Analiza chemiczna w celu oznaczenia metali i WWA Wynik Przepływ informacji do bazy JPOAT, udostępnienie na portalu WIOŚ Wpisanie wyniku do bazy CAS Poznań, 27.10.2015 32
Poznań, 27.10.2015 33 podstawa do określenia metod, jakimi powinny być wykonywane roczne oceny jakości powietrza w strefach oraz wskazania potrzeb w zakresie prowadzenia pomiarów stężeń zanieczyszczeń w strefie, zgodnie z wymaganiami dotyczącymi ocen rocznych Wynikiem oceny jest: klasyfikacja stref na podstawie kryteriów stosowanych w ocenie pięcioletniej (progów oszacowania) w celu zaprojektowania systemu ocen rocznych zgodnie z obowiązującymi wymaganiami, wskazanie obszarów, na których występują przekroczenia lub istnieje prawdopodobieństwo przekroczenia normatywnych poziomów substancji, uzyskanie informacji o przestrzennych rozkładach stężeń zanieczyszczeń na obszarze aglomeracji lub innej strefy. Poznań, 27.10.2015 34
Poznań, 27.10.2015 35 Ocena roli niskiej emisji w kształtowaniu jakości powietrza w wybranych miastach województwa wielkopolskiego Poznań, 27.10.2015 36
Ocena roli niskiej emisji w kształtowaniu jakości powietrza w wybranych miastach województwa wielkopolskiego Poznań, 27.10.2015 37 Ocena roli niskiej emisji w kształtowaniu jakości powietrza w wybranych miastach województwa wielkopolskiego Poznań, 27.10.2015 38
Wojewoda przy pomocy wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska sprawuje nadzór w zakresie: terminowego uchwalania POP-ów i planów działań krótkoterminowych wykonywania zadań określonych w ww. dokumentach przez wójta/burmistrza/prezydenta miasta, starostę oraz inne podmioty. Poznań, 27.10.2015 39 Poznań, 27.10.2015 40