l. Podstawa opracowania

Podobne dokumenty
RECENZJA. Recenzje pracy doktorskiej opracowano na podstawie uchwaly Rady Wydzialu Górnictwa

rozprawy doktorskiej mgr inz. Waldemara Wodziaka, pt:

l. MERYTORYCZNA ZAWARTOSC PRACY

WPŁYW DRENAŻU NA EFEKTYWNOŚĆ ODMETANOWANIA W KOPALNI WĘGLA**

Recenzja mgr Anny ŚLIWIŃSKIEJ Ilościowa ocena obciążeń środowiskowych w procesie skojarzonego wytwarzania metanolu i energii elektrycznej

Uwagi na temat stosowania gazów obojętnych (azotu, dwutlenku węgla) do gaszenia pożaru w otamowanym polu rejony wydobywczego

Recenzja rozprawy doktorskiej mgr inz. Michala KOWALSKIEGO "Metodyka Oceny Warunków Statecznosci Skarp o Zlozonej Geometrii i Budowie Geologicznej"

Ruda Śląska, r.

RECENZJA. rozprawy doktorskiej mgr inz. Bartlomieja Glucha pt.:


1. Wprowadzenie, temat, cel i teza pracy. o ile glówny cel pracy nie budzi watpliwosci to jednak teza wydaje sie AGH

KARTA PRZEDMIOTU. 1) Nazwa przedmiotu: Projekt inżynierski. 2) Kod przedmiotu: SIG-EZiZO/47

pracy doktorskiej mgr inz. Doroty Lochanskiej pt. "Metoda dostosowania regionalnego wydobycia kruszyw piaskowo-zwirowych do struktury popytu"

Sprawozdanie ze stażu naukowo-technicznego

PL B BUP 09/09

Urządzenia i sprzęt do inertyzacji atmosfery kopalnianej

Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Bartosza Rymkiewicza pt. Społeczna odpowiedzialność biznesu a dokonania przedsiębiorstwa

Metody ograniczenia wplywu eksploatacji podziemnej na obiekty budowlane przez zastosowanie rozwiazan geotechnicznych

RECENZJA. 1. Ogólna charakterystyka rozprawy

TEMAT Analiza ruchów przedstawionych na zdjeciach stroboskopowych zastosowanie komputerowego programu RUCH2W

ANALIZA I OCENA PARAMETRÓW KSZTAŁTUJĄCYCH ZAGROŻENIE METANOWE W REJONACH ŚCIAN

CENTRALNA STACJA RATOWNICTWA GÓRNICZEGO S.A. W BYTOMIU

Informacja o zapaleniu metanu, pożarze i wypadku zbiorowym zaistniałych w dniu r. JSW S.A. KWK Krupiński

Wpływ charakterystyki zastępczej otoczenia rejonu wydobywczego na zagrożenie metanowe

rozprawy doktorskiej Pani mgr inz. Sylwia Cygan-Korecka "Planowanie przestrzenne jako instrument rewitalizacji terenów pogórniczych"

PROLEGOMENA DO STATYSTYCZNEJ ANALIZY KINETYKI SORPCJI CIECZY W WYROBACH WLÓKIENNICZYCH

Badania poligonowe i doświadczalna weryfikacja metod pobierania prób i oceny zagrożenia metanowego i pożarowego w kopalniach

Odmetanowanie pokładów węgla w warunkach rosnącej koncentracji wydobycia

KARTA PRZEDMIOTU. 2. Kod przedmiotu: N Iz-EZiZO/41

1. Podstawy formalne opracowania recenzji

Koszty prac profilaktycznych w aspekcie zagrożenia metanowego dla wybranych rejonów ścian eksploatacyjnych

Szacowanie względnego ryzyka utraty funkcjonalności wyrobisk w rejonie ściany w oparciu o rozpoznane zagrożenia

Wpływ warunków górniczych na stan naprężenia

RECENZJA ROZPRAWY DOKTORSKIEJ

RECENZJA rozprawy doktorskiej mgr inż. Sebastiana Schaba pod tytułem Technologia wytwarzania granulowanych nawozów wieloskładnikowych typu NP i NPK

UZASADNIENIE. I. Opis proponowanych zmian


Zadaniem kierownika komórki audytu wewnetrznego jest ustalenie podzialu zadan audytowych, który zapewni wykonanie tego planu.

PROGNOZA JEDNODNIOWA STĘŻENIA METANU NA WYLOCIE Z REJONU ŚCIANY N-6 W POKŁADZIE 330 W KWK K3

dr hab. inż. Piotr Krawiec prof. PP Poznań, r. RECENZJA

GLÓWNY INSPEKTORAT OCHRONY SRODOWISKA

KARTA CHARAKTERYSTYKI (SDS)

Umiejscowienie kierunku w obszarze kształcenia

Wójta Gminy Olszanka z dnia 28 lutego 2011 roku

POLITECHNIKA CZESTOCHOWSKA

02. UWARUNKOWANIA TERENOWE DLA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA

J Czy wszystkie 4 komplety dokumentacji zostal wypelnione w jezyku polskim? K Czy do kompletu dokumentacji w jezyku polskim dolaczona zostala wersja

Wentylacja wybranych obiektów podziemnych

mgr inż. Aleksander Demczuk

Kraków, r. Prof. dr hab. inz. Krzysztof Boron Wydzial Inzynierii Srodowiska i Geodezji Uniwersytet Rolniczy w Krakowie

ROZSTRZYGNIECIE NADZORCZE

Jesli jest to konieczne, prosze przyjac poziom istotnosci 0,01 i wspólczynnik ufnosci 0,99.

PORÓWNANIE METOD NORMATYWNYCH PROJEKTOWANIA OBUDOWY STALOWEJ ŁUKOWEJ PODATNEJ STOSOWANEJ W PODZIEMNYCH ZAKŁADACH GÓRNICZYCH***

ZESPÓL OPIEKI ZDROWOTNEJ Sucha Beskidzka, ul. Szpitalna 22

WPŁYW STYLU JAZDY KIEROWCY NA ZUŻYCIE PALIWA I EMISJĘ SUBSTANCJI SZKODLIWYCH W SPALINACH

Ocena rozprawy na stopień doktora nauk medycznych lekarz Małgorzaty Marii Skuzy

SPRAWOZDANIE MERYTORYCZNE z realizacji strategicznego projektu badawczego Poprawa bezpieczestwa pracy w kopalniach

Recenzja rozprawy doktorskiej mgr inż. Jarosława Błyszko

mgr inż. Stefana Korolczuka

RECENZJA. Rozprawy doktorskiej mgr inż. Magdaleny Zięby pt.:

Forma zajęć: Prowadzący: Forma zajęć: Prowadzący: ZAJĘCIA DLA SZKÓŁ O PROFILU GÓRNICZYM

ZWIĘKSZENIE BEZPIECZEŃSTWA PODCZAS ROZRUCHU ŚCIANY 375 W KWK PIAST NA DRODZE INIEKCYJNEGO WZMACNIANIA POKŁADU 209 PRZED JEJ CZOŁEM****

KARTA CHARAKTERYSTYKI (SDS)

RECENZJA. rozprawy doktorskiej Pana mgr inż. MICHAŁA KUBECKIEGO. formierskich z żywicami furanowymi"

Poznari, dn r.

PYTANIA EGZAMINACYJNE DLA STUDENTÓW STUDIÓW STACJONARNYCH I NIESTACJONARNYCH I-go STOPNIA

"""'V <:: <:>'\,IV".A..A. F. :::ii!!::.'y <:::::ii!!::. EC; <:>

WSKAZÓWKI DLA PODMIOTÓW UBIEGAJACYCH SIE O PRZYZNANIE FUNDUSZU SPÓJNOSCI NA PROJEKTY W DZIEDZINIE OCHRONY SRODOWISKA. Zalacznik 4.

,(f/l,~r. m~ ~z Bl/stronaJri. Pan Michal Nowacki. Przewodniczacy Komisji Rewizyjnej Rady Gminy Nowosolna. Lódz, dnia 23 stycznia 2008 r.

RECENZJA. rozprawy doktorskiej mgr. inz. Eweliny Kasinskiej-Pilut pt.:

dr hab. inż. Andrzej Żyluk, prof. ITWL Warszawa r. Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych ul. Ks. Bolesława Warszawa RECENZJA

Informacja o pracy dyplomowej

Opinia o pracy doktorskiej pt. Damage Identification in Electrical Network for Structural Health Monitoring autorstwa mgr inż.

Podstawa formalna recenzji: pismo Pana Dziekana Wydziału Inżynierii Zarządzania Politechniki Poznańskiej z dnia r.

Stan zagrożenia metanowego w kopalniach Polskiej Grupy Górniczej sp. z o.o. Ujęcie metanu odmetanowaniem i jego gospodarcze wykorzystanie

WYJASNIENIE SPECYFIKACJI ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAMÓWIENIA

KARTA PRZEDMIOTU. 2. Kod przedmiotu: S I-EZiZO/26

Funkcjonalność urządzeń pomiarowych w PyroSim. Jakich danych nam dostarczają?

ZAGROŻENIA GAZOWE CENTRALNA STACJA RATOWNICTWA GÓRNICZEGO G

1. WSTĘP sprzętu ochronnego oczyszczającego sprzętu ochronnego izolującego

Ku standardom ksztalcenia na Studiach Doktoranckich w

NAGRZEWANIE WSADU STALOWEGO

Zwalczanie zagrożenia klimatycznego w wyrobiskach eksploatacyjnych na przykładzie rozwiązań stosowanych w Lubelskim Węglu,,Bogdanka S.A.

I. Technologia eksploatacji złóż węgla kamiennego (moduł kierunkowy)

WZORU UŻYTKOWEGO PL Y1. ZAKŁAD ELEKTRONIKI GÓRNICZEJ ZEG SPÓŁKA AKCYJNA, Tychy, PL BUP 03/10

Zalacznik 3: Analiza Ekonomiczna

dr hab. inż. Jacek Dziurdź, prof. PW Warszawa, r. Instytut Podstaw Budowy Maszyn Politechnika Warszawska

Promotorem rozprawy jest prof. dr hab. inż. Barbara Białecka, prof. GIG, a promotorem pomocniczym dr inż. Jan Bondaruk GIG.

Poprawa bezpieczeństwa pracy w kopalniach strategiczny projekt badawczy. Komisja Bezpieczeństwa Pracy w Górnictwie 21 listopada 2014 r.

NUMERYCZNA ANALIZA OBCIAZENIA NARZEDZIA DO WYCISKANIA WSPÓLBIEZNEGO Streszczenie

1. Własności podstawowych składników powietrza kopalnianego i aparatura do kontroli składu powietrza

Aplikacja Ramzes Ramzes Rejestrator

ANALIZA WYPADKÓW ZWIĄZANYCH Z ZAGROŻENIEM METANOWYM W KOPALNIACH WĘGLA KAMIENNEGO W LATACH

RECENZJA. "METODA DOBORU TECHNOLOGII URABIANIA ZLÓZ ZWiROWO-PIASKOWYCH SPOD WODY"

EMISJA GAZÓW CIEPLARNIANYCH Z NIECZYNNEGO SZYBU - UWARUNKOWANIA, OCENA I PROFILAKTYKA

Gdańsk, 10 czerwca 2016

R E C E N Z J A. str. 1. Poznań, dnia 20 maja 2015 roku

tel. (+4861) fax. (+4861)

EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2018 CZĘŚĆ PRAKTYCZNA

Transkrypt:

Dr hab. inz. Henryk BADURA, prof. ndz. w Pol. Sl. Politechnika Slaska Wydzial Górnictwa i Geologii Gliwice, 30.04.2015r. RECENZJA pracy doktorskiej mgr inz. Kazimierza PIERGIESA pt. "Ocena skutecznosci inertyzacji zrobów scian zawalowych w kopalniach wegla kamiennego" l. Podstawa opracowania Uchwala Rady Naukowej Wydzialu Górnictwa i Geoinzynierii Akademii Górniczo Hutniczej z dnia 26.03 2015 r. Oceniana praca zostala napisana pod kierunkiem Pana Prof. dr hab. inz. Nikodema SZLAZAKA z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. 2. Przedmiot recenzji Przedmiotem recenzji jest ww. praca doktorska obejmujaca 158 stron maszynopisu w tym spis tresci, streszczenia w jezyku polskim i angielskim, zasadnicza tresc pracy, wykaz literatury, spisy rysunków, tabel i zalaczników. Ponadto w pracy zamieszczono 17 stron zalaczników. Praca zawiera 94 rysunki, 7 tabel oraz 9 zalaczników. WYDZiALGORN~ I B!0lNbNIRH '"PtYN to DNIA U.5..l1AJj~l~ -

2 3. Przedmiot pracy i celowosc podjecia tematu pracy Z tresci pracy wynika, ze przedmiotem pracy sa pozary endogeniczne w zrobach scian zawalowych i metody zapobiegania tym pozarom, przede wszystkim za pomoca stosowania azotu do inertyzacji atmosfery w zrobach. Zagrozenie pozarami endogenicznymi w podziemnych kopalniach wegla kamiennego wystepuje we wszystkich kopalniach, a jego poziom zalezy od warunków naturalnych, szczególnie sklonnosci wegla do samozapalenia, wystepowania deformacji geologicznch, od sposobu udostepnienia i przygotowania zloza do eksploatacji, sposobu i predkosci prowadzenia eksploatacji wyrobiskami wybierkowymi. Doktorant, omawiajac tematyke pracy, wykazal, ze w latach od 1999 r. do 2013 r. zaistnialo w polskich kopalniach 70 pozarów endogenicznych, z czego 38 mialo miejsce w zrobach scian zawalowych, co stanowi 54% wszystkich pozarów endogenicznych. Pozary powstaly mimo stosowania profilaktyki pozarowej. W wielokrotnie wiekszej liczbie przypadków eksploatacji stosowana profilaktyka zapobiegla wystapieniu pozaru. Koniecznosc zapobiegania pozarom wiaze sie duzymi nakladami na prowadzenie profilaktyki pozarowej, co w znacznej mierze rzutuje na koszty eksploatacji. Dobór srodków profilaktyki w konkretnej scianie powinien byc dostosowany do warunków naturalnych i technicznych tego wyrobiska, jednak uniwersalnym sposobem zapobiegania pozarom w zrobach jest wtlaczanie do nich azotu. Poprawa skutecznosci inertyzacji atmosfery zrobowej azotem moze w znacznym stopniu zwiekszyc skutecznosc jak i obnizyc koszty profilaktyki pozarowej. Podjecie przez Doktoranta tematu "Ocena skutecznosci inertyzacji zrobów scian zawalowych w kopalniach wegla kamiennego" uwazam za celowe zarówno z uwagi na poprawe bezpieczenstwa pracy jak i ograniczenie kosztów eksploatacji wegla. 4. Cel, tezy i zakres pracy Jako cel pracy podano: "Opracowanie metody obliczania rozkladu stezenia tlenu w zrobach scian eksploatacyjnych w kopalniach wegla kamiennego po wprowadzeniu gazu inertnego".

3 Tezy pracy to: I. Podanie gazu inertnego do strefy o podwyzszonym stopniu utlenienia przyczyni sie do obnizenia zagrozenia pozarowego w zrobach scian zawalowych. II. Znajomosc rozplywu powietrza i gazów w zrobach sciany umozliwi wlasciwe Zaznaczono, zaprojektowanie iz: procesu inertyzacji. w celu wykorzystania dostepnego gazu inertnego juz na etapie projektowania sciany nalezy uwzglednic inertyzacje, wskazane jest rozwazenie róznych lokalizacji punktu podawania gazu inertnego oraz róznych wydatków doprowadzanego gazu. Zaznaczono, iz przy wyborze punktu podawania gazu inertnego oraz natezenia jego przeplywu nalezy kierowac SIe znajomoscia stwierdzono rozplywu powietrza i gazów, w tym tlenu, w zrobach sciany, równiez, ze gaz inertny nalezy dostarczyc do miejsca, w którym ryzyko powstania pozaru jest najwieksze. Zakres pracy obejmuje: przedstawienie dotychczasowych doswiadczen w zakresie inertyzacji i przyklady zastosowania inertyzacji w polskich kopalniach, analize literatury dotyczaca pogladów odnosnie wysokosci zrobów zawalowych, ich porowatosci i przepuszczalnosci, przedstawienie ogólnych informacji na temat badan numerycznych przeplywu powietrza oraz rozkladu stezen gazów w zrobach scian zawalowych, opracowanie zalozen teoretycznych i przedstawienie opracowanych programów komputerowych do obliczen przeplywów powietrza przez zroby oraz obliczen stezenia gazów w zrobach wraz z przykladami obliczen, weryfikacje obliczen wykonanych opracowanymi programami, opracowanie wytycznych procesu inertyzacji. 5. Charakterystyka pracy zakres. W pierwszym rozdziale doktorant przedstawil tematyke pracy, cel i tezy pracy oraz jej Przy omawianiu tematyki pracy zwrócono uwage na zagrozenia dla zatrudnionych pod ziemia osób, które sa powodowane przez pozary podziemne, zarówno endogeniczne jak

4 i egzogeniczne. Przedstawione dane liczbowe pozwalaja stwierdzic, iz w polskich kopalniach wegla kamiennego naj czestsze sa pozary endogeniczne w zrobach scian zawalowych. Warunkiem koniecznym do powstania takiego pozaru jest jednoczesne wystapienie substancji palnej, odpowiedniej ilosci tlenu oraz warunków akumulacji ciepla. Zwrócono uwage na fakt, ze eksploatacja bez pozostawiania resztek wegla w zrobach jest praktycznie niemozliwa. Trudne jest równiez usuniecie ciepla powstalego podczas procesu utleniania. Jedynym sposobem zapobiegania pozarom endogenicznym jest znaczne obnizenie stezenia tlenu w powietrzu w zrobach zawalowych scian wydobywczych. Jako metode realizacji tego zadania wskazano inertyzacje, polegajaca na czesciowym lub calkowitym zastepowaniu powietrza lub palnej atmosfery przez gaz nie podtrzymujacy reakcji utleniania. Z faktu, ze mimo wieloletniego stosowania inertyzacji atmosfery zrobowej wielokrotnie pozary powstaly, Doktorant wysuwa wniosek, ze przyczyna takiego stanu rzeczy jest brak podstaw teoretycznych w zakresie rozprowadzania gazów inertnych w zrobach scian zawalowych. W pracy doktorskiej podano takze, iz w celu wykorzystania dostepnego gazu inertnego juz na etapie projektowania sciany nalezy uwzglednic inertyzacje. Wskazane jest rozwazenie róznych lokalizacji punktu podawania gazu inertnego oraz róznych wydatków doprowadzanego gazu. Zaznaczono, iz przy wyborze punktu podawania gazu inertnego oraz natezenia jego przeplywu nalezy kierowac sie znajomoscia rozplywu powietrza i gazów, w tym tlenu, w zrobach sciany. Stwierdzono równiez, ze gaz inertny nalezy dostarczyc do miejsca, w którym ryzyko powstania pozaru jest najwieksze. pracy. W dalszej czesci pierwszego rozdzialu, w sposób zwiezly, zostal przedstawiony zakres W rozdziale drugim rozprawy doktorskiej, na podstawie analizy literatury, przedstawiono doswiadczenia górnictwa w inertyzacji atmosfery kopalnianej. Jak zaznaczono w pracy, w ciagu kolejnych zastosowan inertyzacli zmienialy sie wykorzystywane gazy, jak równiez technologia ich wytwarzania oraz podawania. Omówiono zastosowanie najczesciej wykorzystywanych gazów obojetnych: azotu, dwutlenku wegla, gazów spalinowych i metanu. Przedstawiono wlasciwosci poszczególnych gazów inertnych oraz wskazano czynniki wplywajace na wybór konkretnego gazu. Zaznaczono, ze najczesciej stosowanym gazem obojetnym jest azot, uzasadniajac tym zwrócenie w dalszej czesci pracy, najwiekszej uwagi na ten gaz. W rozdziale trzecim omówiono cztery przyklady inertyzacji zrobów scian zawalowych w trakcie normalnego biegu sciany. Zaznaczono, ze profilaktyka w trakcie eksploatacji,

5 oprócz zwiekszenia bezpieczenstwa pracujacej zalogi, przyczynia sie do zachowania ciaglosci procesu wydobycia. Jeden przyklad dotyczyl inertyzacji dwutlenkiem wegla, pozostale trzy byly zwiazane z zastosowaniem azotu. Pozwolily one wykazac utrudnienia w ocenie skutecznosci, tej metody profilaktyki pozarowej, przy ograniczaniu rozwoju procesu samo zagrzewam a lub wygaszaniu pozarów. Te problemy zwiazane sa z równoczesnym stosowaniem innych srodków, które czesto wspomagaja zwalczanie pozarów, np.: podsadzanie mieszaninami wodno-popiolowymi, uszczelnianie i ograniczanie doplywu tlenu. Zwrócono uwage na utrudnienia oceny skutecznosci metody inertyzacji w zapobieganiu pozarom w oparciu o wskazniki pozarowe. Zaznaczono, ze gazy inertne czesto zaburzaja te wskazniki. W rozdziale trzecim podkreslono, ze przy wyborze punktu podawania gazu inertnego oraz natezenia jego przeplywu nalezy kierowac sie znajomoscia rozplywu powietrza i gazów, w tym tlenu, w zrobach sciany. Gaz inertny nalezy dostarczyc do miejsca, w którym prawdopodobienstwo powstania pozaru jest najwieksze. Podkreslono, ze dokladna lokalizacja tego miejsca w trakcie ruchu sciany nie jest mozliwa. Jednak wskazano, na wystepowanie przedzialu posredniego intensywnosci przewietrzania, w którym wystepuje dostateczny doplyw tlenu, aby proces samozapalenia wegla mógl sie rozwijac, a zbyt mala predkosc powietrza nie zapewnia odprowadzenia wytworzonego ciepla. W takich warunkach nastepuje kumulacja ciepla, wzrost temperatury i rozwój pozaru. Jako obszar zrobów, zagrozony samozapaleniem wegla, wskazano rejon, w którym stezenie tlenu jest wyzsze od 8% a predkosc migracji powietrza zawiera sie w przedziale od 1,5 do 15 mm/s. Doktorant stwierdza, ze kryterium oceny skutecznosci inertyzacji moze byc obnizenie stezenia tlenu w tym obszarze, a odniesieniem powinien byc stan przed jej zastosowaniem. Wyznaczenie takiej strefy wymaga znajomosci parametrów zrobowych charakteryzujacych przeplyw gazów w zrobach, czym zajeto sie w rozdziale czwartym. W szczególnosci zwrócono uwage na wysokosc oraz porowatosc i przepuszczalnosc zrobów. Doktorant omawia w nim poglady dotyczace wysokosci strefy zawalowej, przez która moze plynac ilosc powietrza wymagana do powstania pozaru endogenicznego. Przewaza poglad, ze przepuszczalnosc zrobów, w przekroju prostopadlym do linii czola sciany, zmienia sie w zaleznosci od odleglosci od linii zawalu w scianie. Szczególnie interesujaca jest w tym wzgledzie praca J. Szlazaka in. Szlazaka, której rezultaty przedstawiono na rysunku 4.8. Na poczatku rozdzialu piatego przedstawiono ogólne informacje na temat badan numerycznych przeplywu powietrza oraz rozkladu stezen gazów w zrobach scian zawalowych i omówiono podejscia do modelowania przepuszczalnosci obszaru zrobów scian zawalowych.

6 W dalszej czesci rozdzialu zwrócono uwage na model Jana Szlazaka, na program "VentZroby" oraz na Numeryczna Mechanike Plynów (CFO). Wskazano mozliwosci i ograniczenia stosowanych dotychczas metod modelowania przeplywu powietrza oraz rozkladu stezen gazów w zrobach scian zawalowych. W rozdziale szóstym przedstawiono opracowane programy komputerowe do obliczania rozplywu powietrza oraz stezen gazów w zrobach. Programy komputerowe zostaly napisane dla scian przewietrzanych w ukladzie "U" od granic oraz w ukladzie "Y". W rozdziale omówiono podstawowe zalozenia wykonanych programów komputerowych, przedstawiono podstawy teoretyczne oraz w sposób ogólny sformulowano model matematyczny. W dalszej czesci rozdzialu przedstawiono szczególowe równania modelu matematycznego oraz opisano wykorzystana metode numeryczna. Nastepnie przedstawiono mozliwosci obliczeniowe opracowanych programów komputerowych dla obu wspomnianych ukladów przewietrzania scian. Wyniki obliczen zostaly zobrazowane licznymi rysunkami. Jakosciowo wyniki obliczen sa zgodne z inzynierska intuicja. Niewatpliwa zaleta wykonanych programów jest mozliwosc symulacji komputerowej doplywu gazu inertnego (azotu). W programach uwzgledniono mozliwosc zmiany lokalizacji punktu iniekcji oraz wydatku gazu. Jak zaznaczono w pracy, przed zastosowaniem opracowanych programów komputerowych, które maja umozliwic okreslenie rozplywu powietrza oraz gazów w zrobach sciany zawalowej po wprowadzeniu gazu inertnego, nalezy przeprowadzic weryfikacje uzyskiwanych wyników. Niniejsza weryfikacja jest opisana w rozdziale siódmym. W celu weryfikacj i poprawnosci dzialania opracowanych programów komputerowych, wykorzystano wyniki z realizacji zadania 3, strategicznego projektu badawczego pt.: "Poprawa bezpieczenstwa pracy w kopalniach". Do weryfikacji wyników z programu, umozliwiajacego symulacje komputerowa przewietrzania w ukladzie "U", wykorzystano dane z pomiarów w zrobach sciany F-l w pokladzie 406/1 w KWK "Borynia-Zofiówka-Jastrzebie" Ruch "Zofiówka". Próbki atmosfery kopalnianej ze zrobów 'sciany pobierano w chodniku nadscianowym, w przestrzeniach oddzielonych od siebie licznymi przegrodami wentylacyjnymi. Pomiary stezenia gazów wykonano metoda chromatograficzna oraz za pomoca zintegrowanego czujnika ZCZ-MP. Na podstawie porównania przedstawionych w tabeli 7.2 wyników pomiarowych z wynikami symulacji komputerowej mozna stwierdzic, ze istnieje duza zgodnosc stezen azotu. Stezenia pomiarowe tlenu sa w dwóch przypadkach zgodne, w pieciu

7 przypadkach stezenia pomiarowe sa nizsze od obliczeniowych, a w pozostalych dwóch przypadkach stezenia pomiarowe sa wyzsze od obliczeniowych. Do weryfikacji wyników z programu umozliwiajacego symulacje komputerowa przewietrzania w systemie na "Y", wykorzystano dane z pomiarów w zrobach sciany 2 w pokladzie 502wg/H w KWK "Halemba-Wirek" Ruch "Halemba". W tym przypadku próby pobierano z otworów wiertniczych wykonanych w stropie nad zawalem lub z rur umieszczonych w zawale. Pomiary stezen gazów wykonano za pomoca czujników ZeZ-MPo Wyniki otrzymane z symulacji byly zblizone do pomiarowych dopiero w pewnym oddaleniu od sciany. Wynikiem utylizacyjnym pracy doktorskiej, który moze z powodzeniem zostac wprowadzony natychmiast do praktyki górniczej, sa opracowane przez Doktoranta wytyczne procesu inertyzacji (rozdzial ósmy). Doktorant uwaza, ze planowanie profilaktyki pozarowej powinno byc scisle zwiazane z projektowaniem eksploatacji. W pracy przedstawiono równiez algorytm projektowania inertyzacji zrobów scian zawalowych. Zgodnie z tym algorytmem, planujac inertyzacje, nalezy przygotowac dane z projektu eksploatacji m.in.: warunki geologiczno-górnicze, prognoze zagrozenia metanowego, przewidywana efektywnosc odmetanowania, system wentylacji sciany eksploatacyjnej, wydatek powietrza plynacego przez sciane. Zaznaczono, ze decyzje o uzyciu gazu inertnego zawsze musi poprzedzac ustalenie pola stezen tlenu i rozkladu predkosci powietrza w zrobach, wymaganego wydatku gazu inertnego i lokalizacji punktu iniekcji gazu. Pomocne w ustaleniu warunków inertyzacji moga byc wynik symulacji stezen gazów, uzyskane z opracowanych programów komputerowych. W rozprawie doktorskiej mgr inz. Kazimierz Piergies przedstawil propozycje oceny skutecznosci inertyzacji. Miara tej oceny jest zmniejszenie powierzchni czesci wspólnej obszaru o stezeniu tlenu ponizej 8% i oszaru, w którym predkosc przeplywu powietrza zawiera sie w przedziale od 1,5 do 15 mm/s. Odniesieniem do oceny skutecznosci inertyzacji jest stan przed jej zastosowaniem. Na dwóch przykladach przedstawiono praktyczny sposób postepowania przy projektowaniu procesu inertyzacji. Przyklady dotyczyly rzeczywistych scian. Przy wykonywaniu symulacji komputerowych wzieto pod uwage realne mozliwosci wytworzenia i doprowadzenia gazu inertnego (azotu) w warunkach polskich kopaln wegla kamiennego. W pierwszym przypadku przewidywana skutecznosc inertyzacji okreslono jako dostateczna

8 i wskazano najlepsza lokalizacje punktu iniekcji gazu oraz jego wydatek. W drugim przypadku, ze wzgledu na przewidywana nieskutecznosc inertyzacji, zalecono rezygnacje z tej metody profilaktyki pozarowej na rzecz innych dzialan. Przedstawione w pracy wnioski pozwalaja stwierdzic, iz znajomosc rozplywu powietrza i gazów, a zwlaszcza stezenia tlenu, w zrobach sciany umozliwi wlasciwe zaprojektowanie procesu inertyzacji. W pracy zwrócono równiez uwage na to, ze stosowanie gazów inertnych powinno byc wspomagane dzialaniami wentylacyjnymi (np. regulacja rozplywu powietrza, wyrównywanie cisnien na tamach izolacyjnych) i techniczno-organizacyjnymi (np. zwiekszenie postepu zagrozonej sciany, uszczelnienie zrobów i górotworu srodkami chemicznymi i mineralnymi, itp.). 6. Uwagi i pytania do pracy Jako cel pracy podano "opracowanie metody obliczania rozkladu stezenia tlenu w zborach scian eksploatacyjnych (...) po wprowadzeniu gazu inertnego". Z tresci pracy, szczególne z rozdzialu 8 wynika, ze Doktorantowi w rzeczywistosci chodzi o zwiekszenie bezpieczenstwa pracy górników. Stad uwazam, ze lepiej byloby, gdyby okreslenie celu pracy zawieralo sformulowanie dotyczace tego bezpieczenstwa. Na stronie 9 podano, ze czesty brak skutecznosci inertyzacji atmosfery w zrobach wynika z braku podstaw teoretycznych w zakresie rozprowadzenia w nich gazów inertnych. Z takim wnioskiem moge sie zgodzic jedynie czesciowo. Moim zdaniem glówna przyczyna niepowodzen w zwalczaniu pozarów metoda inertyzacji atmosfery zrobowej jest brak technicznych mozliwosci doprowadzenia do zrobów odpowiedniej ilosci gazu inertnego i brak mozliwosci kierowania jego przeplywem w zrobach. Natomiast teoretyczne podstawy wypierania tlenu ze zrobów pomoga zmniejszyc skutki zbyt malej ilosci gazu inertnego, przez takie usytuowanie wylotu z rurociagu doprowadzajacego gaz do zrobów, aby jak najwieksza ilosci gazu doplynela do obszarów zrobów szczególnie narazonych na powstanie pozaru endogenicznego. Moje spostrzezenie potwierdzaja wyniki obliczen dla sciany B-12, zamieszczone w rozdziale 8.2.2. W rozdziale 7 rozprawy, w porównaniach wyników symulacji komputerowej z pomiarami w zrobach scian nie podano polozenia wylotów z rurociagów doprowadzajacych azot do zrobów, co utrudnia interpretacje otrzymanych wyników symulacji rozkladu stezenia gazów.

9 Rozprawa doktorska mgr. inz. Kazimierza Piergiesa jest napisana poprawnym jezykiem, a tresc slowna wzbogacono tabelami i wysokiej jakosci ilustracjami. Autor jednak nie ustrzegl sie drobnych niedociagniec. Na rysunku 4.5 na stronie 48 nie fortunnie umieszczono schemat obudowy scianowej. Sposób usytuowania obudowy sugeruje, ze wykresy na rysunku odnosza sie do calizny, podczas gdy dotycza zrobów. Na stronie 51 widnieje zdanie "Natomiast dla wartosci x=2/3*1 uzyskuje sie naj mniejsza wartosc wspólczynnika przepuszczalnosci zrobów", przy czym jako l oznaczono calkowity wybieg sciany. Z wykresów na rysunku 4.8 wynika, ze I oznacza dlugosc wyeksploatowanej czesci wybiegu sciany. Na rysunku 5.2 (str.56) blednie opisano skale. Przypuszczam, ze zamieniono miejscami górny i dolny opis. Kilkakrotnie uzyto okreslenia "wlasnosci" zamiast wlasciwosci, np.: wlasnosci fizyczne, wlasnosci filtracyjne, wlasnosci bocznicy itp. Jednakze blad ten jest nagminnie popelniany w wielu publikacjach. Zauwazylem takze kilka bledów literowych. Sformulowane uwagi krytyczne i zauwazone bledy nie wplywaja na wysoka ocene merytorycznej tresci pacy. W zwiazku z poruszanymi zagadnieniami w rozprawie doktorskiej, prosze o odpowiedzi na nastepujace pytania. I. Uwazam za sluszny postulat Doktoranta, aby o wykorzystaniu inertyzacji zrobów zadecydowac w trakcie wykonywania projektu technicznego sciany. Jaka jest szansa na to, aby obliczenia symulacyjne dotyczace skutecznosci inertyzacji byly wykonywane przez pracowników kopalni? 2. Wraz z postepem eksploatacji istotnie zmienia sie przepuszczalnosc zrobów. W jaki sposób mozna okreslic jej wielkosc przy róznych polozeniach czola sciany? Jest to szczególnie istotne, gdy jedna z warstw stropowych przechodzacych w zawal jest pozabilansowy poklad wegla. 3. Polozenie granicy osmioprocentowej zawartosci tlenu w zrobach, w przedstawionych w rozdziale 8 przykladach, znajduje sie w stosunkowo niewielkiej odleglosci od czola sciany. Wynika to z przyjecia duzej metanowosci zrobów. Skutecznosc inertyzacji jest oceniona jako dostateczna w przypadku przewietrzania w ukladzie " U"

10 i niedostateczna w przypadku ukladu "Y". Czy zatem inertyzacja zrobów azotem w pokladach niemetanowych jest celowa, a jezeli tak to w jakich przypadkach? 7. Podsumowanie Przedlozona rozprawa doktorska jest wartosciowym, wymagajacym olbrzymiego nakladu pracy dzielem, spelniajacym wymagania stawiane pracom doktorskim. Praca dostarcza nowych informacji i metod postepowania dotyczacych zwalczania zagrozenia pozarami endogenicznymi Do najwazniejszych zrobowymi w kopalniach wegla kamiennego. osiagniec Doktoranta mozna zaliczyc: y szerokie przedstawienie literatury tematu i analiza dotychczasowych metod badan numerycznych przeplywu powietrza oraz rozkladu stezen gazów w zrobach scian oraz wskazanie ich mozliwosci i ograniczen, y opracowanie programów komputerowych, umozliwiajacych obliczenie pól stezenia tlenu w zborach scian przewietrzanych w ukladach "U" i "Y", po wprowadzeniu gazu inertnego, wraz z weryfikacja wyników obliczen in situ, y sformulowanie kryterium oceny skutecznosci inertyzacji, y opracowanie wytycznych projektowania procesu inertyzacji zrobów, popartych przykladami zastosowania. Uwazam, ze zalozony cel pracy zostal osiagniety, a postawione tezy zostaly udowodnione. 8. Wniosek koncowy Na podstawie przedstawionej przez mgr inz. Kazimierza Piergiesa dysertacji doktorskiej p.t.: "Ocena skutecznosci inertyzacji zrobów scian zawalowych w kopalniach wegla kamiennego" stwierdzam, ze przedlozona dysertacja spelnia wymogi Ustawy o stopniach i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki z dnia 14 marca 2003 r. (Dz.U. nr 65, poz. 595 z dnia 16 kwietnia 2003r.) z pózniejszymi zmianami i stawiam wniosek Radzie Wydzialu Górnictwa i Geoinzynierii Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie o dopuszczenie jej do publicznej obrony.