Kontakty z zagranicznymi samorządami były częścią szerszego otwierania się na świat. Jeszcze w pierwszej kadencji bliżej poznaliśmy się ze Szwedami, co zaowocowało współpracą z gminą Markaryd leżącą w południowej Szwecji. Potem były m.in. Frankenberg w Niemczech i Winona w USA. Wybieranie rad sołeckich czasami przebiegało w gorącej, a czasami spokojnej atmosferze. Na zdjęciach zebranie w Pomysku Wielkim i w Gostkowie (lata 90.). Część gminnej demokracji stanowią sołectwa z radami sołeckimi i miejskie dzielnice z ich zarządami. O ile w tych pierwszych czuć życie, to kondycja drugich jest mizerna, co widać choćby po frekwencji na zebraniach wyborczych. Być może sposobem na ożywienie tego niższego szczebla lokalnej demokracji okażą się budżety obywatelskie, które w tym roku tworzymy po raz drugi. Na ostatnie wybory do Zarządu Osiedla nr 3 przyszło ledwie około 30 osób. W innych osiedlach było ich znacznie mniej. W 2012 r. gmina Bytów obrała sobie za patronkę św. Katarzynę Aleksandryjską. Święta patronuje bowiem liczącej już niemal 800 lat najstarszej bytowskiej parafii. Jednocześnie gmina uzyskała swój sztandar. Uroczystości odbyły się na zamku i w kościele św. Katarzyny. Wejście do Unii Europejskiej świętowaliśmy wyjątkowo uroczyście, również dlatego, że liczyliśmy na unijne wsparcie. 10 11
Bytowskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego było jednym z pierwszych w kraju. Jego bloki stanęły przy ul. Gdańskiej, pierwszy otwarto w 1994 r. Później, korzystając z tej samej technologii finansowo-prawnej, kolejne mieszkania wybudowała Bytowska Spółdzielnia Mieszkaniowa. Powstałe w ostatnich latach budownictwo komunalne na szczęście nie przypomina już wagonów. 12 13
Jeszcze w pierwszej kadencji zaczęła się prywatyzacja komunalnego mienia. Ta dotycząca mieszkań, razem ze zmianami w prawie, doprowadziła do powstania niezależnych wspólnot mieszkaniowych. Początkowo wspierane specjalnym funduszem utworzonym przez gminę, zaczęły nadrabiać zapóźnienia w remontach i modernizacjach, m.in. wymieniając instalacje, ocieplając ściany, naprawiając dachy. Na prywatyzacji zyskali też przedsiębiorcy, głównie drobny handel, choć także firmy produkcyjne i te związane z usługami publicznymi (wywóz śmieci, ciepłownictwo, administrowanie zasobem mieszkaniowym). Z kolei sprzedaż działek komunalnych doprowadziła nie tylko do rozwoju budownictwa deweloperskiego, ale i do zabudowy wielu pustych parceli w centrum. Przez lata przetargi na sprzedaż komunalnych nieruchomości prowadził Roman Szymański. Sprzedaż firm komunalnych czasem wzbudzała kontrowersje. Tak było m.in. w przypadku Miejskiego Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej. Z perspektywy kilkunastu lat widać, że była to dobra decyzja. Miasto ma stosunkowo tanie ogrzewanie, a firma ciągle się modernizuje, nadążając za rozwojem technologii. Wśród firm, które przestały być komunalne, znalazły się m.in. Miejski Zarząd Budynków Komunalnych i Miejskie Przedsiębiorstwo Komunalne. Na gruntach miejskich sprzedanych prywatnym przedsiębiorcom w centrum wyrosło wiele kamienic, które przywróciły dawną linię zabudowy. Tak stary spichlerz przy ul. Ogrodowej w Bytowie wyglądał w latach 90. Po prywatyzacji nowy właściciel postawił budynek nawiązujący w kształcie i elementach elewacji do pierwowzoru. N I E Z A BY S Z E W O 14 15
Oczyszczalnia ścieków w Przyborzycach była pierwszym wielkim przedsięwzięciem infrastrukturalnym gminy Bytów i pierwszym wielkim sukcesem. Obiekt ruszył w 1993 r. Skorzystały głównie rzeki i wody gruntowe. By ścieki popłynęły do oczyszczalni, potrzeba było kolektorów. Ich budowa często wiązała się z rozryciem ulic, a nawet dna rzeki Bytowy. Początkowo były to bardzo kosztowne przedsięwzięcia, jednak wraz z rozwojem specjalistycznych firm i konkurencji w tej branży ceny zaczęły znacząco spadać. Dla mieszkańców budowy oznaczały utrudnienia, jednocześnie wielu czuło, że w mieście w końcu zaczęło się coś dziać. Dostarczanie wody jest jedną z najstarszych usług komunalnych. Nasza stacja pomp przy ul. Mickiewicza powstała ponad 100 lat temu. Zupełnie nowy jest za to olbrzymi zbiornik (1000 m3), który ma poprawić bezpieczeństwo dostaw wody w mieście. 16 17
Segregacja śmieci zaczęła raczkować w mieście już w latach 90. Początkowo napędzały ją nie tyle sztywne przepisy co dobra wola bytowiaków. Miała też służyć wydłużeniu żywotności wysypiska w Sierznie. Dziś ten obiekt ma się całkiem dobrze, planowana jest też jego kolejna rozbudowa. ZZO Sierzno przyjmuje śmieci z kilkunastu gmin, a pracuje w nim kilkadziesiąt osób. W latach 90. spory problem stanowiły wysypiska śmieci rozrzucone po całej gminie. Z czasem się z nimi uporano. Jednak największą rewolucję wprowadziły przepisy obowiązujące od połowy 2013 r. GRUPA 18 19
Największa szkolna inwestycja - nowa Szkoła Podstawowa nr 2 (na zdjęciu również stary obiekt przy ul. Podzamcze). Szkoła w Niezabyszewie. Przed wojną kościół ewangelicki, potem sklep, wreszcie szkoła, a dziś szkoła z piękną salą gimnastyczną i pracowniami. Oświatę początkowo traktowano w ratuszu z dużą rezerwą, zwłaszcza że nie od razu znalazła się na liście gminnych kompetencji. Później jednak gmina nie tylko przejęła podstawówki, ale też zaczęła inwestować w bazę szkolną, nadrabiając wiele zapóźnień z czasów PRL. 20 21