SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA RADY I PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

PL PL PL

KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 9.2.2010 KOM(2010)43 wersja ostateczna SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA RADY I PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO DRUGIE SPRAWOZDANIE Z POSTĘPU PRAC W SPRAWIE FUNKCJONOWANIA DYREKTYWY 1999/5/WE w sprawie urządzeń radiowych i końcowych urządzeń telekomunikacyjnych oraz wzajemnego uznawania ich zgodności PL PL

SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA RADY I PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO DRUGIE SPRAWOZDANIE Z POSTĘPU PRAC W SPRAWIE FUNKCJONOWANIA DYREKTYWY 1999/5/WE w sprawie urządzeń radiowych i końcowych urządzeń telekomunikacyjnych oraz wzajemnego uznawania ich zgodności 1. WPROWADZENIE Dyrektywa RTTE 1999/5/WE (zwana dalej dyrektywą ) 1 ustanawia ramy prawne odnośnie do wprowadzania do obrotu, swobodnego przepływu oraz użytkowania na obszarze Unii Europejskiej urządzeń radiowych i końcowych urządzeń telekomunikacyjnych. Dotyczy ona znacznej części rynku urządzeń telekomunikacyjnych i radiowych o wartości 90 mld EUR, obejmującej między innymi telefony ruchome, nadajniki sieci ruchomej, telefony stacjonarne i modemy transmisji danych. Nieradiowa infrastruktura telekomunikacyjna, taka jak systemy przełączania, jest wyłączona z zakresu stosowania dyrektywy. Dyrektywę stosuje się w Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG) oraz w Turcji w zastosowaniu umowy w sprawie unii celnej między UE i Turcją. Szwajcaria dobrowolnie dostosowała swoje przepisy krajowe do przepisów dyrektywy. Urządzenia objęte dyrektywą w dużym stopniu podlegają również innym przepisom europejskim, takim jak ramy regulacyjne w zakresie łączności elektronicznej 2, w szczególności decyzji o spektrum radiowym 3 i jej środkom wykonawczym mającym na celu stopniową harmonizację widma. Niniejsze drugie sprawozdanie z postępu prac publikuje się zgodnie z art. 17 dyrektywy, w którym wzywa się Komisję do okresowego przedkładania sprawozdania w sprawie funkcjonowania dyrektywy, które obejmuje między innymi postępy poczynione w zakresie przygotowywania odpowiednich norm, a także wszelkie problemy, które pojawiły się w trakcie jej stosowania. Sprawozdanie opiera się na: konsultacjach społecznych, które przeprowadzono w 2007 r. i w których 60 respondentów odpowiedziało na ok. 120 pytań dotyczących funkcjonowania dyrektywy 4, 1 2 3 4 Dz.U. L 91 z 7.4.1999, s. 10-28. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/140/WE z dnia 25 listopada 2009 r. zmieniająca dyrektywy 2002/21/WE w sprawie wspólnych ram regulacyjnych sieci i usług łączności elektronicznej, 2002/19/WE w sprawie dostępu do sieci i usług łączności elektronicznej oraz wzajemnych połączeń oraz 2002/20/WE w sprawie zezwoleń na udostępnienie sieci i usług łączności elektronicznej, a także dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/136/WE z dnia 25 listopada 2009 r. zmieniająca dyrektywę 2002/22/WE w sprawie usługi powszechnej i związanych z sieciami i usługami łączności elektronicznej praw użytkowników, dyrektywę 2002/58/WE dotyczącą przetwarzania danych osobowych i ochrony prywatności w sektorze łączności elektronicznej oraz rozporządzenie (WE) nr 2006/2004 w sprawie współpracy między organami krajowymi odpowiedzialnymi za egzekwowanie przepisów prawa w zakresie ochrony konsumentów. Decyzja w sprawie ram regulacyjnych dotyczących polityki spektrum radiowego we Wspólnocie Europejskiej (decyzja o spektrum radiowym) (676/2002/WE). Streszczenie odpowiedzi na stronie internetowej http://ec.europa.eu/enterprise/sectors/rtte/index_pl.htm PL 2 PL

pracach stałego Komitetu (TCAM 5 ), informacjach zwrotnych od krajowych organów nadzoru rynku i innych zainteresowanych stron. Niniejsze sprawozdanie zwraca uwagę na niektóre trudności w funkcjonowaniu dyrektywy, mając na względzie osiągnięcie pożądanych skutków. Możliwe środki zaradcze zostaną omówione w kompleksowej ocenie skutków w kontekście przyszłej zmiany dyrektywy, w sprawie której złożenie wniosku Komisji zaplanowano na koniec 2010 r. 2. FUNKCJONOWANIE DYREKTYWY 2.1. Zakres stosowania dyrektywy Pojęcie prawne urządzenie końcowe, określone w art. 2 stanowi zasadniczy element zakresu stosowania dyrektywy. Rozróżnienie między urządzeniem końcowym a siecią telekomunikacyjną wprowadzono do przepisów UE w latach 90. w celu zapobieżenia wspólnej dominacji monopolistycznych operatorów sieci i powiązanych z nimi producentów urządzeń użytkownika. To rozróżnienie oraz obowiązek podawania przez operatorów do publicznej wiadomości specyfikacji technicznych ich interfejsów sieciowych zgodnie z art. 4 ust. 2 dyrektywy mają na celu otwarcie rynku urządzeń użytkownika dla wszystkich producentów, a tym samym wspieranie konkurencji i innowacji. W związku ze zmianami w technologii i warunkach rynkowych należy ponownie zbadać stosowność tego rozróżnienia mając na względzie wspieranie konkurencji. Ponadto powiązane zagadnienia dotyczące konkurencji obejmują obecnie również aspekty dostępu do treści, które często mogą być niezależne od dostawców końcowych urządzeń użytkownika lub od subskrypcji usług telekomunikacyjnych. Należy dokonać ponownego przeglądu zakresu stosowania dyrektywy. Przykładowo zakres stosowania dyrektywy nie obejmuje odbiorników radiowych i telewizyjnych, które nie mogą przekazywać sygnałów za pomocą połączeń radiowych lub kablowych, natomiast obejmuje odbiorniki, które mogą przekazywać takie sygnały. Niektóre dość szczególne urządzenia radiowe stanowią integralną część systemów objętych również innymi przepisami UE dotyczącymi bezpieczeństwa i ochrony lub traktatami międzynarodowymi. Dzieje się tak szczególnie w przypadku systemów bezpieczeństwa morskiego, lądowego i lotniczego. Urządzenia te nie wpisują się dobrze w procedury RTTE i procesy normalizacji. 2.2. Definicja wymogów zasadniczych Artykuł 3 dyrektywy zawiera kilka wymogów zasadniczych mających na celu ochronę zdrowia i bezpieczeństwa, zapewnienie kompatybilności elektromagnetycznej i uniknięcie szkodliwych zakłóceń. Zasadniczo zainteresowane strony uznają taki sposób określenia wymogów zasadniczych w dyrektywie za odpowiedni. Wydaje się jednak, że pojęcie użytkowania urządzenia prowadzi do mylenia wymogów zasadniczych dyrektywy i innych interesów publicznych, takich jak bezpieczeństwo publiczne lub swoboda komunikacji, które znajdują się poza zakresem stosowania dyrektywy. 5 Komitet ds. Oceny Zgodności Telekomunikacyjnej i Nadzoru Rynku PL 3 PL

Art. 3 ust. 3 lit. e) umożliwiający UE nałożenie dodatkowych wymogów dotyczących dostępu do służb ratunkowych został skutecznie zastosowany kilka razy w odniesieniu do szczególnych urządzeń bezpieczeństwa morskiego i lądowego. 2.3. Zharmonizowane normy wspierające dyrektywę Dyrektywa opiera się na zasadzie nowego podejścia : zgodność ze zharmonizowanymi normami pozwala domniemywać zgodność z wymogami zasadniczymi dyrektywy, a możliwość ta jest zazwyczaj wykorzystywana przez producentów urządzeń radiowych i końcowych urządzeń telekomunikacyjnych. Alternatywne sposoby uzyskania zgodności z wymogami zasadniczymi nadal stanowią wyjątki. Kompleksowy zbiór zharmonizowanych norm jest regularnie publikowany w Dzienniku Urzędowym i obecnie obejmuje ponad 200 norm 6. Normy odgrywają zatem zasadniczą rolę w odniesieniu do stosowania dyrektywy. Odnotowano tylko niewielką liczbę problemów związanych z niezgodnością norm z wymogami zasadniczymi dyrektywy i w rezultacie rzadko występowała potrzeba wydawania przez Komisję wytycznych dla organów normalizacyjnych. Na przykład w 2007 r. niektóre systemy WiFi RLAN wykorzystujące pasmo częstotliwości 5 GHz 7 zakłócały działanie radarów meteorologicznych, które funkcjonowały z wykorzystaniem tego samego pasma częstotliwości i zgodnie ze zharmonizowaną normą. Komisja i Komitet TCAM interweniowały, wydając wytyczne w celu dokonania przeglądu powiązanych zharmonizowanych norm, i w porozumieniu z zainteresowanymi stronami uzgodniły ścieżkę migracji dla celów dostosowania produktów WiFi RLAN przed wprowadzeniem na rynek masowy. W 2003 r. w wyniku przydziału pasma o częstotliwości 5 GHz na potrzeby zastosowania ruchomego (tj. wykorzystanie przez WiFi RLAN) na poziomie światowym w dodatku do zastosowania przez służby meteorologiczne, w europejskiej normalizacji nie uwzględniono pełnego zakresu zastosowań meteorologicznych. Przypadek ten podkreśla zatem potrzebę udziału w normalizacji wszystkich stron zainteresowanych współużytkowaniem widma. Istnieją również dowody sugerujące, że zharmonizowane normy są niekiedy zbyt rygorystyczne. Kampanie w ramach nadzoru rynku wykazały, że część niezarejestrowanych urządzeń małej mocy jest niezgodna ze zharmonizowanymi normami (por. pkt 2.5). Wydaje się jednak, że sytuacja ta nie miała wpływu na odnotowany poziom szkodliwych zakłóceń. W ramach konsultacji potwierdzono istnienie przeszkód, które utrudniają pełny udział MŚP oraz konsumentów w procesie normalizacji w dziedzinie telekomunikacji, opisanych w sposób bardziej ogólny w dwóch niedawnych komunikatach Komisji 8,9. Konsultacje wskazały również na konieczność zwiększenia przejrzystości procesu normalizacji. Ponadto obszar urządzeń radiowych częściowo wskazuje na trudności UE w prowadzeniu normalizacji w wymiarze światowym, co stwierdzono w niedawnej białej księdze w sprawie normalizacji 6 http://ec.europa.eu/enterprise/rtte/harstand.htm. 7 8 9 Lokalne sieci radiowe. COM/2008/133 wersja ostateczna: Komunikat Komisji do Rady, Parlamentu Europejskiego i Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego Ku zwiększeniu wkładu normalizacji w innowacje w Europie. COM/2008/394 wersja ostateczna: Komunikat Komisji do Rady, Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów Najpierw myśl na małą skalę Program Small Business Act dla Europy. PL 4 PL

technologii informacyjno-komunikacyjnych 10. Proces przydziału pasm częstotliwości i korzystanie z nich różnią się między poszczególnymi kontynentami, a normy nie zawsze są wymienne. W ramach konsultacji podkreślono również fakt, że możliwe jest skrócenie czasu prac normalizacyjnych i poprawa związanych z nimi procesów prowadzących do decyzji regulacyjnych w zakresie wykorzystania widma, aby umożliwić oparcie prac technicznych na stałych ramach regulacyjnych. Wymagałoby to większego zaangażowania administracji w udział w ETSI na różnych szczeblach. W ramach konsultacji podkreślono także potrzebę stworzenia bardziej elastycznych i ogólnych zharmonizowanych norm, które w mniejszym stopniu będą dotyczyły konkretnej technologii lub konkretnego zastosowania. 2.4. Jednostki notyfikowane W przypadkach, w których zharmonizowane standardy nie są jeszcze dostępne lub nie są przestrzegane przez producenta, dyrektywa wyznacza jednostkom notyfikowanym rolę wspierania producentów w procesie oceny zgodności, w szczególności wydawania opinii w sprawie dokumentacji technicznej produktów. W praktyce większość opinii wydawanych przez jednostki notyfikowane dotyczy produktów, w których stosuje się zharmonizowane normy w celu zapewnienia zgodności z wymogami zasadniczymi dyrektywy, ale w przypadku których producenci w związku z dużą złożonością techniczną oceny zgodności wolą uzyskać zatwierdzenie od doświadczonej i wykwalifikowanej jednostki. Państwa członkowskie zgłosiły Komisji wiele jednostek notyfikowanych 11. Jednostki notyfikowane mają siedzibę w EOG a także w krajach, z którymi Unia Europejska zawarła umowy o wzajemnym uznawaniu. Jednostki notyfikowane organizują swoją działalność na zasadach dobrowolnych w ramach R&TTE Compliance Association (stowarzyszenie zajmujące się zgodnością w ramach RTTE) 12. Nie zgłoszono szczególnych problemów związanych ze współpracą między producentami i jednostkami notyfikowanymi. 2.5. Organy nadzoru rynku, egzekwowanie dyrektywy i zgodność Każdego roku organy nadzoru rynku odpowiedzialne za nadzór rynku zgłaszają Komisji ok. 50 przypadków niezgodnych urządzeń objętych zakazem wprowadzania na rynek krajowy w ramach procedury klauzuli ochronnej przewidzianej w art. 9. Organy nadzoru rynku aktywnie współpracują na szczeblu UE i spotykają się regularnie w ramach grupy współpracy administracyjnej (ADCO) ds. RTTE. Grupa ADCO koordynuje wspólne kampanie nadzoru i powinna obecnie korzystać z przepisów wprowadzonych przez nowe ramy prawne 13 w celu osiągnięcia nowego poziomu współpracy. W ramach 10 11 12 13 COM(2009) 324 wersja ostateczna: BIAŁA KSIĘGA Modernizacja normalizacji technologii informacyjno-komunikacyjnych w UE. Droga naprzód. http://ec.europa.eu/enterprise/newapproach/nando/index.cfm?fuseaction=directive.notifiedbod y&dir_id=22&type_dir=no%20cpd&pro_id=99999&prc_id=99999&ann_id=99999&prc_anx=99999 http://www.rtteca.com/ Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady nr 768/2008/WE z dnia 9 lipca 2008 r. w sprawie wspólnych ram dotyczących wprowadzania produktów do obrotu, uchylająca decyzję Rady 93/465/EWG; PL 5 PL

poprzednich kampanii zwrócono już uwagę na problemy związane z poziomem zgodności w niektórych rodzinach produktów. W szczególności zaobserwowano niski poziom zgodności urządzeń radiowych niskiej mocy z przepisami dyrektywy oraz w mniejszym stopniu w innych obszarach. Wielu importerów i producentów tych urządzeń nie zdaje sobie sprawy z istnienia dyrektywy lub celowo ją ignoruje. Wiele zainteresowanych stron zauważyło, że nie doprowadziło to do oczywistych zagrożeń dla bezpieczeństwa konsumentów i dla integralności sieci telekomunikacyjnych ani do wzrostu szkodliwych zakłóceń elektromagnetycznych. Przedsiębiorstwa, które przestrzegają przepisów dyrektywy, uważają, że produkty niezgodne powodują nieuczciwe zakłócenie konkurencji. Problematyczną kwestię stanowi identyfikowalność wadliwych produktów: organy nadzoru rynku często nie potrafią zidentyfikować producenta lub osoby odpowiedzialnej za wprowadzenie produktu do obrotu, szczególnie w przypadku mniejszych podmiotów rynku. W odnalezienie producentów lub importerów wkłada się znaczny i często kosztowny wysiłek, co uniemożliwia bardziej efektywną alokację ograniczonych zasobów, którymi dysponują organy nadzoru rynku. W ramach konsultacji zaproponowano obowiązkową rejestrację online producentów lub ich produktów lub dostosowanie dyrektywy do nowych ram prawnych w celu zwiększenia identyfikowalności. Dyrektywa przewiduje środek bezpieczeństwa (art. 9) w postaci np. zakazu sprzedaży. Istniejąca procedura zezwala na stosowanie środków krajowych jedynie wraz z ich zgłoszeniem Komisji. Procedurę tę uznano za zbyt długotrwała, ponieważ zazwyczaj nie można jej zakończyć przed końcem cyklu życia niezgodnego produktu. W opinii w sprawie usprawnienia środowiska regulacyjnego w celu wykorzystania widma (ang. Streamlining the regulatory environment for the use of spectrum) Zespół ds. Polityki Spektrum Radiowego (RSPG) 14 zalecił zbadanie możliwości rozciągnięcia w stosownych przypadkach krajowej klauzuli ochronnej na cały rynek UE 15. 2.6. Przepisy niestosowane i stosowane rzadziej Przy wielu okazjach rozważano zastosowanie przepisów art. 3 ust. 3 lit. a)-d) i art. 3 ust. 3 lit. f) umożliwiających UE nakładanie dodatkowych wymogów interesu publicznego, takich jak zwalczanie nadużyć lub zapewnienie interoperacyjności lub prywatności, ale ostatecznie z niego zrezygnowano. Nie otrzymano powiadomień dotyczących odłączenia urządzeń końcowych zgodnie z art. 7 ust. 4 ani zgłoszeń o zakazie dotyczącym zgodnego urządzenia zgodnie z art. 9 ust. 5. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 765/2008 z dnia 9 lipca 2008 r. ustanawiające wymagania w zakresie akredytacji i nadzoru rynku odnoszące się do warunków wprowadzania produktów do obrotu i uchylające rozporządzenie (EWG) nr 339/93; 14 15 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 764/2008 z dnia 9 lipca 2008 r. ustanawiające procedury dotyczące stosowania niektórych krajowych przepisów technicznych do produktów wprowadzonych legalnie do obrotu w innym państwie członkowskim oraz uchylające decyzję nr 3052/95/WE. Zespół ds. Polityki Spektrum Radiowego jest grupą doradczą Komisji Europejskiej złożoną z przedstawicieli państw członkowskich odpowiedzialnych za politykę spektrum (zob. http://rspg.ec.europa.eu/). Zalecenie 5.19 w dokumencie RSPG08-246 (http://rspg.ec.europa.eu/rspg_opinions/index_en.htm) PL 6 PL

Jeżeli krajowe interfejsy radiowe są harmonizowane w wyniku technicznych środków wykonawczych zgodnie z decyzją o spektrum radiowym 16, ocena ich równoważności zgodnie z art. 4 ust. 1 tej dyrektywy względem danej klasy sprzętu jest zbędna. Dyrektywa zawiera osiemnaście przepisów administracyjnych, a znaczenie niektórych z nich zostało zakwestionowane. W szczególności istnieją różne rodzaje bardzo małych urządzeń, takich jak etykiety identyfikacji radiowej (RFID) lub implanty ślimakowe emitujące sygnały radiowe, które prawdopodobnie nie wywołują szkodliwych zakłóceń elektromagnetycznych. Stosowanie wszystkich przepisów administracyjnych dyrektywy w przypadku tych raczej nieszkodliwych urządzeń może być nieuzasadnione, szczególnie ze względu na obciążenia administracyjne, które się z tym wiążą. Nieszkodliwe urządzenia, aby mogły działać, wymagają widma, dlatego też konieczne jest uwzględnienie decyzji regulacyjnych dotyczących widma w odniesieniu do tych urządzeń. 2.7. Spójność z innymi przepisami prawa UE Coraz więcej produktów na masowym rynku, takich jak zabawki, zawiera obecnie urządzenie radiowe. Prowadzi to do złożonych sytuacji, licznych procedur oceny zgodności oraz niezharmonizowanych interpretacji i praktyk między państwami członkowskimi. Mimo że istnieje znaczna komplementarność dyrektywy z decyzją o spektrum radiowym 17, występuje jednak kilka kwestii w związku z rozgraniczeniem i spójnością tych dwóch aktów prawnych, które wywołują pewne wątpliwości dotyczące ich stosowania. Również wyniki przeglądu ram regulacyjnych w zakresie łączności elektronicznej 18 oraz dyrektyw, takich jak dyrektywa w sprawie ograniczenia stosowania niektórych niebezpiecznych substancji w sprzęcie elektrycznym i elektronicznym 19 lub dyrektywa w sprawie zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego 20, oraz środków wykonawczych w ramach dyrektywy w sprawie ekoprojektu 2005/32/WE, mają istotny wpływ na urządzenia radiowe i końcowe urządzenia telekomunikacyjne. Dyrektywa RTTE nie jest w pełni spójna z tymi aktami prawnymi, a to z kolei prowadzi do problemów ze stosowaniem i wykładnią. 2.8. Komitet TCAM i konsekwentne stosowanie dyrektywy Komitet powołany na mocy dyrektywy organizuje rocznie trzy dwudniowe posiedzenia, w których zasadniczo uczestniczą wszystkie państwa członkowskie. Chociaż w pierwszych latach obowiązywania dyrektywy Komitet omawiał przede wszystkim zagadnienia dotyczące ogólnego stosowania, obecnie coraz częściej zajmuje się kwestiami regulacyjnymi i związanymi z normami, trudnościami z egzekwowaniem oraz potencjalnym stosowaniem art. 3 ust. 3, który umożliwia ustanawianie dodatkowych wymogów. Państwa członkowskie w ramach Komitetu uzgodniły zharmonizowane podejście do spraw szczegółowych. Porozumienie w sprawie wspólnego podejścia nie zawsze było jednak możliwe, w szczególności w odniesieniu do innowacyjnych technologii. Mogło to zmusić niektóre przedsiębiorstwa i inwestorów do wprowadzenia innowacyjnych produktów poza Europą. 16 17 18 19 20 op. cit., s. 2 op. cit., s. 2 op. cit., s. 2 Dyrektywa w sprawie ograniczenia stosowania niektórych niebezpiecznych substancji w sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (2002/95/WE). Dyrektywy w sprawie zużytego sprzętu elektrotechnicznego i elektronicznego (2002/96/WE). PL 7 PL

Nie powstało wspólne kryterium w sprawie powiadomień na mocy art. 6 ust. 4 dotyczących urządzeń wykorzystujących pasma częstotliwości, które nie zostały jeszcze zharmonizowane. Natomiast od stycznia 2008 r. system pojedynczego powiadamiania (on-line) łagodzi konsekwencje istniejących rozbieżności między krajami, chociaż nie rozwiązuje ich w pełni. W trakcie konsultacji niektóre zainteresowane strony wyraziły życzenie, aby w przypadku niektórych szczegółów dotyczących funkcjonowania dyrektywy konkluzje Komitetu TCAM były wiążące dla wszystkich państw członkowskich. 2.9. Wyzwania technologiczne Dyrektywa umożliwiła uwzględnienie większości zmian technologicznych. Szczególne wyzwanie stanowią jednak urządzenia ponownie konfigurowane podczas stosowania przez użytkowników lub jednostkę inną niż producent, takie jak radiostacje programowalne (SDR) lub radio kognitywne zdolne do ponownej konfiguracji. Obecna dyrektywa, która zakłada, że jedna osoba prawna projektuje urządzenie i zapewnia jego zgodność raz na zawsze, nie jest przystosowana do zajęcia się kwestią tej elastyczności. 2.10. Dyrektywa RTTE i ogólne ramy w sprawie konkurencji i innowacji w tym obszarze Od dnia wejścia w życie dyrektywa odgrywa zasadniczą rolę w konsolidacji rynku wewnętrznego produktów objętych jej zakresem stosowania. Ramy funkcjonują dobrze w przypadku wprowadzania do obrotu urządzeń wykorzystujących tradycyjne technologie oraz umożliwiają ich rozwój, w szczególności poprzez dokonywanie zmian zharmonizowanych norm we właściwym czasie. Dyrektywa wydaje się być mniej odpowiednia, jeśli chodzi o umożliwianie wprowadzania na rynek produktów opartych na całkowicie nowych technologiach radiowych, które nie są jeszcze objęte zharmonizowanymi normami. W przypadku braku zharmonizowanych norm producent musi konsultować się z jednostką notyfikowaną w sprawie wprowadzenia produktu do obrotu. W opinii w sprawie usprawnienia środowiska regulacyjnego w celu wykorzystania widma 21 Zespół ds. Polityki Spektrum Radiowego stwierdził, że zainteresowane strony (jednostki notyfikowane, producenci itd.) wydają się nie być w stanie stwierdzić w sposób pewny zgodności urządzeń radiowych z wymogami zasadniczymi dyrektywy RTTE, w przypadku gdy nie zastosowano zharmonizowanej normy lub gdy taka norma nie istnieje. Organy regulacyjne próbują również stosować wobec innowacyjnych urządzeń radiowych konserwatywne ograniczenia w ramach użytkowania w dozwolonych pasmach. Dodatkową kwestią poza zakresem stosowania dyrektywy, lecz ściśle związaną z wprowadzeniem innowacyjnych technologii radiowych, jest fakt, że innowacje mogą być niewystarczająco dostosowane do istniejących przydziałów widma i w rezultacie ich stosowanie może być prawnie zabronione. Państwa członkowskie oferują jednak możliwość eksperymentalnych praw użytkowania, które mogą wspierać rozwój innowacyjnych technologii na szczeblu krajowym. Brak zharmonizowanych norm umożliwiających wprowadzenie innowacyjnych produktów do obrotu zgodnie z wymogami prawnymi oraz dostępności odpowiednich przydziałów widma i związanych z nimi warunków użytkowania podczas przechodzenia z etapu badań i rozwoju 21 RSPG08-246 (http://rspg.ec.europa.eu/rspg_opinions/index_en.htm) PL 8 PL

do wdrożenia komercyjnego może wywołać niepewność prawną i tym samym zniechęcić potencjalnych inwestorów do tej technologii. Zwiększona elastyczność wykorzystywania widma wprowadzona w ramach przeglądu ram regulacyjnych w zakresie łączności elektronicznej z 2009 r. może stanowić rozwiązanie tej kwestii. Ze względu na te wyzwania związane ze złożonym i dość mało elastycznym otoczeniem regulacyjnym przedsiębiorstwa mogą zdecydować się na przeniesienie testów pilotażowych, wdrażania przedkomercyjnego oraz pierwszego wdrażania komercyjnego na inne obszary handlowe, takie jak Stany Zjednoczone. Utrudnia to osiągnięcie pełnego potencjału innowacji w technologiach radiowych w Europie. 3. WNIOSKI Dyrektywa ma zasadnicze znaczenie dla realizacji rynku wewnętrznego urządzeń radiowych poprzez zastąpienie tysięcy krajowych systemów homologacji typu i wprowadzenie przejrzystego systemu regulacyjnego ułatwiającego innowacje i konkurencję. Ogólnie rzecz biorąc, ramy regulacyjne ustanowione przez dyrektywę umożliwiły osiągnięcie zamierzonych celów, tj. wysokiego poziomu ochrony zdrowia i bezpieczeństwa użytkowników, kompatybilności elektromagnetycznej końcowych urządzeń telekomunikacyjnych i urządzeń radiowych oraz unikania szkodliwych zakłóceń elektromagnetycznych. Jeżeli chodzi o wykorzystanie widma, mimo ograniczonej zgodności technicznej obserwowanej w niektórych typach produktów brak dowodów na zwiększony poziom szkodliwych zakłóceń elektromagnetycznych. Może to sugerować, że normy są zbyt rygorystyczne i że przegląd podejścia technicznego w tej dziedzinie może umożliwić bardziej intensywne i skuteczne wykorzystanie widma. Istnieją dwa ważne zagadnienia, które zasługują na bardziej szczegółową analizę: wprowadzenie na rynek innowacyjnych technologii radiowych związane z istniejącym procesem wprowadzania niezbędnych decyzji regulacyjnych dotyczących korzystania ze spektrum i zharmonizowanych norm oraz identyfikowalność producenta lub osoby odpowiedzialnej za wprowadzenie produktów do obrotu. PL 9 PL