URZĄD STATYSTYCZNY W KATOWICACH Informacje i opracowania statystyczne GOSPODARKA MIESZKANIOWA W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM W LATACH 2005-2007 ISBN 978-83-88102-81-3 Katowice, październik 2008 r.
PRZEDMOWA Przekazuję Państwu publikację Gospodarka mieszkaniowa w województwie śląskim w latach 2005 2007, w której w sposób kompleksowy zaprezentowano skalę, tendencje oraz dynamikę zmian ilościowych i jakościowych zasobów mieszkaniowych w okresie trzech lat. Opracowanie składa się z części analitycznej oraz tabelarycznej, poprzedzonej uwagami metodycznymi opisującymi definicje podstawowych pojęć oraz źródła i zakres danych. Całość wzbogacono ilustracjami graficznymi w postaci wykresów i map. Zamieszczone w publikacji informacje dotyczą ogólnego stanu zasobów mieszkaniowych, efektów budownictwa mieszkaniowego oraz podstawowych wskaźników obrazujących warunki mieszkaniowe ludności według form własności mieszkań tj. gmin, spółdzielni mieszkaniowych, zakładów pracy, osób fizycznych, towarzystw budownictwa społecznego oraz innych podmiotów. Uwzględniono również wyniki badań z zakresu gospodarki zasobami lokalowymi obejmujące m. in. remonty oraz modernizacje zasobów lokalowych, eksmisje z lokali mieszkalnych oraz zaległości w opłatach za mieszkanie. Zwrócono także uwagę na koszty utrzymania tych zasobów (eksploatacyjne i świadczonych usług) oraz na wybrane przychody na utrzymanie omawianych lokali. W ujęciu przestrzennym charakterystykę gospodarki mieszkaniowej przedstawiono głównie w podziale na miasto i wieś oraz w układzie powiatów i miast na prawach powiatu, a wybrane dane także według gmin oraz na tle kraju i innych województw. Wyrażam nadzieję, że publikacja będzie interesującym źródłem informacji do prowadzenia prac analitycznych oraz dostarczy wielu istotnych wskaźników do monitorowania rozwoju gospodarki mieszkaniowej w województwie śląskim. Dyrektor Urzędu Statystycznego w Katowicach dr EDMUND CZARSKI Katowice, październik 2008 r. 2
PREFACE I am pleased to present the publication Housing Economy in the Śląskie Voivodship in Years 2005-2007 characterizing in a complex way the scale, tendencies and dynamics of changes in volume and quantity of dwelling stocks in the period of three years. The elaboration is composed of an analytic part and a tabular part proceeded by methodological notes containing explanations of main definitions and the scope and sources of presented data. The edition is enriched with maps and graphs. Information enclosed in the publication concerns general state of dwelling stocks, results of residential housing construction as well as basic indices characterizing living conditions of the population by forms of ownership of dwellings i.e., gminas, housing co-operatives, companies, natural persons, public building society and other entities. Results of surveys in the field of management of dwelling stocks e.g., renovation and modernization of dwelling stocks, evictions from dwellings and arrears in payments for dwellings have been taken into consideration. Moreover, attention has been paid to costs of maintenance of dwelling stocks (exploitation and services rendered) as well as chosen revenues for maintenance of dwellings. In a spatial division, characteristics of housing economy has been presented mainly by urban and rural areas as well as by powiats and cities with powiat status, and chosen data by gminas, on the background of the country and other voivodships. I hope, the publication will constitute an interesting source of information being a basis for conducting analyses and supplying important indices serving the monitoring of housing economy development in the Śląskie Voivodship. Director of the Statistical Office in Katowice EDMUND CZARSKI, Ph. D. Katowice, October 2008 3
SPIS TREŚCI CONTENTS Strona Page PRZEDMOWA... PREFACE... 2-3 Objaśnienia znaków umownych. Skróty... Symbols. Abbreviations... 8 UWAGI METODYCZNE... METHODOLOGICAL NOTES... 9 Źródła i zakres danych... Source and scope of data... 9 Objaśnienia podstawowych pojęć... Main definitions... 10 WYNIKI BADAŃ SYNTEZA... RESULTS OF SURVEYS SYNTHESIS... 18 Zasoby mieszkaniowe... Dwelling stocks... 18 Mieszkania niezamieszkane... Dwellings uninhabited... 22 Zaległości w opłatach za mieszkanie... Arrears in payments for dwellings... 22 Działania eksmisyjne... Eviction proceedings... 23 Dodatki mieszkaniowe... Housing allowances... 23 Zakończone remonty oraz modernizacja zasobów mieszkaniowych... Koszty i wybrane przychody na utrzymanie zasobów lokalowych... Completed renovation and modernization of dwelling stocks... 24 Costs and chosen revenues for maintenance of dwelling stocks... 25 Efekty budownictwa mieszkaniowego... Results of residential housing construction... 26 Pozwolenia wydane na budowę nowych budynków mieszkalnych i mieszkań... Building permits issued for construction of new residential buildings and dwellings... 29 TABLICE TABLES Tablica Table Strona Page I. NA PODSTAWIE BILANSU ZASOBÓW MIESZKANIOWYCH... Zasoby mieszkaniowe i warunki mieszkaniowe ludności (2005, 2006, 2007)... Zasoby mieszkaniowe w województwie śląskim na tle kraju i innych województw (2005, 2006, 2007)... ON THE BASIS OF THE BALANCE OF DWELLING STOCKS... x 30 Dwelling stocks and living conditions of the population (2005, 2006, 2007)... 1 30 Dwelling stocks in the Śląskie Voivodship on the background of the country and other voivodships (2005, 2006, 2007)... 2 32 Zasoby mieszkaniowe według powiatów i gmin w 2007 r.... Dwelling stocks by powiats and gminas in 2007 3 33 Zasoby mieszkaniowe stanowiące własność gmin według powiatów (2005, 2006, 2007)... Zasoby mieszkaniowe stanowiące własność spółdzielni mieszkaniowych według powiatów (2005, 2006, 2007)... Zasoby mieszkaniowe stanowiące własność zakładów pracy według powiatów (2005, 2006, 2007)... Zasoby mieszkaniowe stanowiące własność osób fizycznych według powiatów (2005, 2006, 2007). Zasoby mieszkaniowe stanowiące własność towarzystw budownictwa społecznego według powiatów (2005, 2006, 2007)... Zasoby mieszkaniowe stanowiące własność innych podmiotów według powiatów (2005, 2006, 2007)... Mieszkania wyposażone w podstawowe instalacje techniczno-sanitarne według powiatów (2005, 2006, 2007)... Dwelling stocks owned by gminas by powiats (2005, 2006, 2007)... 4 40 Dwelling stocks owned by housing co- -operatives by powiats (2005, 2006, 2007)... 5 43 Dwelling stocks owned by companies by powiats (2005, 2006, 2007)... 6 46 Dwelling stocks owned by natural persons by powiats (2005, 2006, 2007)... 7 49 Dwelling stocks owned by public building society by powiats (2005, 2006, 2007)... 8 52 Dwelling stocks owned by other entities by powiats (2005, 2006, 2007)... 9 55 Dwelling fitted with basic technical-sanitary installations by powiats (2005, 2006, 2007)... 10 58 4
TABLICE (cd.) TABLES (cont.) Tablica Table Strona Page II. NA PODSTAWIE SPRAWOZDAWCZOŚCI... ON THE BASIS OF REPORTING... x 61 GOSPODAROWANIE ZASOBAMI MIESZKANIOWYMI... MANAGEMENT OF DWELLING STOCKS... x 61 Mieszkania niezamieszkane według stosunków własnościowych (2005, 2007)... Działania eksmisyjne w stosunku do użytkowników lokali mieszkalnych według stosunków własnościowych (2005, 2007)... Zaległości w opłatach za mieszkanie według stosunków własnościowych (2005, 2007)... Zakończone remonty budynków mieszkalnych według stosunków własnościowych (2005, 2007)... Modernizacja zasobów mieszkaniowych według stosunków własnościowych (2005, 2007)... Koszty utrzymania zasobów lokalowych znajdujących się w budynkach z lokalami mieszkalnymi według stosunków własnościowych w 2006 r.... Koszty utrzymania zasobów lokalowych w przeliczeniu na 1 m 2 powierzchni użytkowej w budynkach z lokalami mieszkalnymi według stosunków własnościowych w 2006 r.... Wybrane przychody na utrzymanie lokali znajdujących się w budynkach z lokalami mieszkalnymi według stosunków własnościowych w 2006 r.... Stawki podstawowych składników opłat za lokale mieszkalne według stosunków własnościowych w 2006 r.... Dodatki mieszkaniowe wypłacone (2005, 2006, 2007)... Dodatki mieszkaniowe według powiatów (2005, 2006, 2007)... Przeciętna wysokość dodatków mieszkaniowych wypłaconych według powiatów (2005, 2006, 2007)... Dwellings uninhabited by forms of ownership (2005, 2007)... 1 (11) 61 Eviction proceedings from dwellings by forms of ownership (2005, 2007)... 2 (12) 61 Arrears in payments for dwellings by forms of ownership (2005, 2007)... 3 (13) 62 Completed renovation of residential buildings by forms of ownership (2005, 2007)... 4 (14) 63 Modernization of dwelling stocks by forms of ownership (2005, 2007)... 5 (15) 64 Costs of maintenance of dwelling stocks in dwelling buildings by forms of ownership in 2006... 6 (16) 65 Costs of maintenance of dwelling stocks per 1 m 2 of usable floor space in dwelling buildings by forms of ownership in 2006... 7 (17) 67 Chosen revenues for maintenance premises in dwelling buildings by forms of ownership in 2006... 8 (18) 67 Rate of basic components of payments for dwellings by forms of ownership in 2006... 9 (19) 68 Housing allowances paid out (2005, 2006, 2007)...10 (20) 70 Housing allowances paid out by powiats (2005, 2006, 2007)...11 (21) 71 Average amount of housing allowances paid out by powiats (2005, 2006, 2007)...12 (22) 74 EFEKTY BUDOWNICTWA MIESZKANIOWEGO Budynki oddane do użytkowania w województwie śląskim na tle kraju i innych województw (2005, 2006, 2007)... Budynki oddane do użytkowania według powiatów (2005, 2006, 2007)... Budynki mieszkalne oddane do użytkowania według rodzajów budynków (2005, 2006, 2007). Budynki mieszkalne nowe oddane do użytkowania według powiatów (2005, 2006, 2007)... RESULTS OF RESIDENTIAL HOUSING CONSTRUCTION... x 77 Buildings completed in the Śląskie Voivodship on the background of the country and other voivodships (2005, 2006, 2007)... 1 (23) 77 Buildings completed by powiats (2005, 2006, 2007)... 2 (24) 78 Residential buildings completed by types of buildings (2005, 2006, 2007)... 3 (25) 81 New residential buildings completed by powiats (2005, 2006, 2007)... 4 (26) 83 5
TABLICE (dok.) TABLES (cont.) Tablica Table Strona Page EFEKTY BUDOWNICTWA MIESZKANIOWEGO (dok.) Mieszkania oddane do użytkowania w województwie śląskim na tle kraju i innych województw (2005, 2006, 2007)... Mieszkania oddane do użytkowania według form budownictwa (2005, 2006, 2007)... Mieszkania oddane do użytkowania według powiatów (2005, 2006, 2007)... Mieszkania oddane do użytkowania w budownictwie indywidualnym według powiatów (2005, 2006, 2007)... Mieszkania oddane do użytkowania w budownictwie spółdzielczym według powiatów (2005, 2006, 2007)... Mieszkania oddane do użytkowania w budownictwie przeznaczonym na sprzedaż lub wynajem według powiatów (2005, 2006, 2007)... Mieszkania oddane do użytkowania w budownictwie komunalnym według powiatów (2005, 2006, 2007)... Mieszkania oddane do użytkowania w budownictwie społecznym czynszowym według powiatów (2005, 2006, 2007)... Mieszkania oddane do użytkowania w budownictwie zakładowym według powiatów (2005, 2006, 2007)... Mieszkania oddane do użytkowania (bez budownictwa indywidualnego) według liczby izb w mieszkaniu oraz powiatów (2005, 2006, 2007)... Mieszkania oddane do użytkowania w budownictwie indywidualnym według liczby izb w mieszkaniu oraz powiatów (2005, 2006, 2007)... Wybrane wskaźniki dotyczące mieszkań oddanych do użytkowania według powiatów (2005, 2006, 2007)... RESULTS OF RESIDENTIAL HOUSING CONSTRUCTION (cont.) Dwellings completed in the Śląskie Voivodship on the background of the country and other voivodships (2005, 2006, 2007)... 5 (27) 86 Dwellings completed by forms of construction (2005, 2006, 2007)... 6 (28) 87 Dwellings completed by powiats (2005, 2006, 2007)... 7 (29) 88 Dwellings completed in private construction by powiats (2005, 2006, 2007)... 8 (30) 91 Dwellings completed in the co-operative construction by powiats (2005, 2006, 2007)... 9 (31) 94 Dwellings completed in the construction for sale or rent by powiats (2005, 2006, 2007)...10 (32) 97 Dwellings completed in the municipal construction by powiats (2005, 2006, 2007)...11 (33) 100 Dwellings completed in the public building society construction by powiats (2005, 2006, 2007)...12 (34) 103 Dwellings completed in the company construction by powiats (2005, 2006, 2007)...13 (35) 106 Dwellings completed (excluding private construction) by number of rooms per dwelling and powiats (2005, 2006, 2007)...14 (36) 109 Dwellings completed in private construction by number of rooms per dwelling and powiats (2005, 2006, 2007)...15 (37) 112 Selected indicators concerning dwellings completed by powiats (2005, 2006, 2007)...16 (38) 115 POZWOLENIA WYDANE NA BUDOWĘ NOWYCH BUDYNKÓW MIESZKALNYCH I MIESZKAŃ... Pozwolenia wydane na budowę nowych budynków mieszkalnych i mieszkań według powiatów (2005, 2006, 2007)... BUILDING PERMITS ISSUED FOR CONSTRUCTION OF NEW RESIDENTIAL BUILDINGS AND DWELLINGS... x 118 Building permits issued for construction of new residential buildings and dwellings by powiats (2005, 2006, 2007)... 1 (39) 118 III. WAŻNIEJSZE DANE Z ZAKRESU GOSPODARKI MIESZKANIOWEJ WEDŁUG PODREGIONÓW... MORE IMPORTANT DATA IN THE FIELD OF HOUSING ECONOMY BY SUBREGIONS... x 121 Wybrane dane o podregionach (2005, 2006, 2007) Selected data on subregions (2005, 2006, 2007) 1 (40) 121 Wybrane dane o podregionach w 2007 r.... Selected data on subregions in 2007... 2 (41) 123 6
WYKRESY I MAPY GRAPHS AND MAPS Strona Page Przeciętna liczba mieszkań na 1000 ludności (2005, 2006, 2007)... Przeciętna liczba izb w mieszkaniu oraz przeciętna liczba osób na 1 mieszkanie według powiatów w 2007 r.... Przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania oraz przeciętna powierzchnia użytkowa na 1 osobę według powiatów w 2007 r.... Struktura własności mieszkań (2005, 2006, 2007)... Mieszkania wyposażone w podstawowe instalacje w % ogółu mieszkań według lokalizacji w 2007 r.... Mieszkania niezamieszkane w budynkach komunalnych, zakładów pracy, Skarbu Państwa, spółdzielni mieszkaniowych, towarzystw budownictwa społecznego, innych podmiotów, wspólnot mieszkaniowych (2005, 2007)... Przeciętna wysokość zaległości przypadająca na 1 mieszkanie według stosunków własnościowych (2005, 2007)... Liczba eksmisji z lokali mieszkalnych orzeczonych przez sąd z powodu zaległości w opłatach za mieszkanie według stosunków własnościowych (2005, 2007)... Przeciętna wysokość dodatków mieszkaniowych wypłaconych użytkownikom lokali (2005, 2006, 2007)... Struktura kosztów utrzymania zasobów lokalowych znajdujących się w budynkach z lokalami mieszkalnymi według stosunków własnościowych w 2006 r.... Stawki czynszu za lokale mieszkalne według stosunków własnościowych w 2006 r.... Average number of dwellings per 1000 population (2005, 2006, 2007)... 18 Average number of rooms in a dwelling and average number of persons per 1 dwelling by powiats in 2007... 19 Average usable floor space of 1 dwelling and average usable floor space per 1 person by powiats in 2007... 20 Structure of ownership of dwellings (2005, 2006, 2007)... 20 Dwellings fitted with basic installations in % of total dwellings by location in 2007... 21 Dwellings uninhabited in municipal, company, State Treasury, housing co-operatives, public building society, other entities and housing community buildings (2005, 2007)... 22 Average amount of arrear per 1 dwelling by forms of ownership (2005, 2007)... 22 Number of evictions from dwellings decided by a court due to rent arrears by forms of ownership (2005, 2007)... 23 Average value of allowances paid out to users of dwellings (2005, 2006, 2007)... 24 Structure of costs of maintenance of dwelling stocks in dwelling buildings by forms of ownership in 2006 25 Rates of rent for dwellings by forms of ownership in 2006... 26 Budynki oddane do użytkowania w 2007 r.... Buildings completed in 2007... 27 Struktura mieszkań oddanych do użytkowania według form budownictwa (2005, 2006, 2007)... Structure of dwellings completed by forms of construction (2005, 2006, 2007)... 27 Mieszkania oddane do użytkowania według powiatów w 2007 r.... Dwellings completed by powiats in 2007... 28 W wersji angielskiej: przedmowa, spis treści, część tabelaryczna. In English version: preface, contents, tables. 7
OBJAŚNIENIA ZNAKÓW UMOWNYCH Kreska ( ) zjawisko nie wystąpiło. Zero (0,0) zjawisko istniało w wielkości mniejszej od 0,05. Kropka (.) zupełny brak informacji albo brak informacji wiarygodnych. Znak (x) wypełnienie pozycji jest niemożliwe lub niecelowe SKRÓTY tys. tysiąc tj. to jest zł złoty itp. i tym podobne m 2 metr kwadratowy c.o. centralne ogrzewanie m 3 metr sześcienny nr (Nr) numer dam 3 dekametr sześcienny poz. pozycja p.u. powierzchnia użytkowa art. artykuł r. rok ust. ustęp cd. ciąg dalszy Dz. U. Dziennik Ustaw dok. dokończenie późn. zm. późniejsze zmiany tabl. tablica pkt proc. punkt procentowy m.in. między innymi Przy publikowaniu danych US prosimy o podanie źródła Opracowanie analityczne i skład komputerowy: Monika LICHOTA, Anna MOLENDA Tłumaczenie na język angielski: Alicja PAWŁOWSKA-PAL 8
UWAGI METODYCZNE ŹRÓDŁA I ZAKRES DANYCH Publikacja poświęcona jest gospodarce mieszkaniowej województwa śląskiego i zawiera informacje dotyczące zasobów mieszkaniowych, efektów budownictwa mieszkaniowego oraz pozwoleń wydanych na budowę nowych budynków mieszkalnych i mieszkań. Źródłem informacji o zasobach mieszkaniowych oraz efektach budownictwa mieszkaniowego są wyniki badań przeprowadzonych w oparciu o sprawozdawczość na formularzach GUS: B-05 sprawozdanie o wydanych pozwoleniach na budowę obiektów budowlanych; B-06 meldunek o budownictwie mieszkaniowym; B-07 sprawozdanie o budynkach mieszkalnych i mieszkaniach w budynkach niemieszkalnych oddanych do użytkowania; B-08 sprawozdanie o budynkach niemieszkalnych, zbiorowego zamieszkania, domkach letnich oraz urządzeniach zaopatrzenia wsi w wodę - przekazanych do użytkowania; M-01 sprawozdanie o zasobach mieszkaniowych; M-03 sprawozdanie o kosztach utrzymania zasobów lokalowych, przychodach środków finansowych na ich pokrycie i stawkach opłat w budynkach z lokalami mieszkalnymi; SG-01 statystyka gminy: gospodarka mieszkaniowa i komunalna. Zastosowano prezentację danych według: województw, podregionów, powiatów, gmin, miast i wsi oraz Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych (PKOB). Przyjęto następujące zasady retrospekcji danych: stan zasobów mieszkaniowych (2005, 2006, 2007), gospodarowanie zasobami mieszkaniowymi (2005, 2007), z wyjątkiem kosztów utrzymania zasobów lokalowych i przychodów na utrzymanie lokali (2006), dodatki mieszkaniowe (2005, 2006, 2007), efekty budownictwa mieszkaniowego (2005, 2006, 2007), pozwolenia wydane na budowę nowych budynków mieszkalnych i mieszkań (2005, 2006, 2007). Dane zamieszczone w publikacji podano w każdorazowym podziale administracyjnym kraju oraz zgodnie z każdorazowym stanem organizacyjnym jednostek gospodarki narodowej. Dane dla podregionów (NTS3) zaprezentowano: w tabl. 1 (40) opracowania: w układzie 4 podregionów, zgodnie z Nomenklaturą Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NTS), wprowadzoną rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 13 lipca 2000 r. (Dz. U. Nr 58, poz. 685, z późn. zm.), w tabl. 2 (41) publikacji: w układzie 8 podregionów, zgodnie z Nomenklaturą Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NTS), wprowadzoną rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 14 listopada 2007 r. (Dz. U. Nr 214, poz. 1573). 9
Do przeliczenia efektów budownictwa mieszkaniowego na 1000 ludności wykorzystano dane o liczbie ludności według stanu w dniu 30 czerwca roku sprawozdawczego, natomiast przy przeliczeniu na 1000 zawartych małżeństw dane demograficzne według stanu w dniu 31 grudnia roku sprawozdawczego. Liczby względne (wskaźniki, odsetki) obliczono z reguły na podstawie danych bezwzględnych, wyrażonych z większą dokładnością niż podano w tablicach. Niektóre dane zawarte w publikacji mają charakter nieostateczny i mogą ulec zmianie w następnych publikacjach Urzędu Statystycznego. Ze względu na elektroniczną technikę przetwarzania danych, w niektórych przypadkach sumy składników mogą się nieznacznie różnić od podanych wielkości ogółem. Podziału budynków dokonano na podstawie Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych, wprowadzonej rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1999 r. (Dz. U. Nr 112, poz. 1316, z późn. zm.). Ważniejszymi aktami prawnymi w tej dziedzinie są m.in. ustawy: prawo budowlane z dnia 7 lipca 1994 r. (Dz. U. 2003 Nr 207, poz. 2016, z późn. zm.), o dodatkach mieszkaniowych z dnia 21 czerwca 2001 r. (Dz. U. Nr 71, poz. 734, z późn. zm.), o najmie lokali i dodatkach mieszkaniowych z dnia 2 lipca 1994 r. (Dz. U. 1998 Nr 120, poz. 787), o spółdzielniach mieszkaniowych z dnia 15 grudnia 2005 r. (Dz. U. 2001 Nr 4, poz. 27, z późn. zm.), o dochodach jednostek samorządu terytorialnego z dnia 13 listopada 2003 r. (Dz. U. 2008 Nr 88, poz. 539). OBJAŚNIENIA PODSTAWOWYCH POJĘĆ Ogólny stan zasobów mieszkaniowych oraz podstawowe wskaźniki warunków mieszkaniowych w odniesieniu do podmiotów będących właścicielami mieszkań, opracowano na podstawie danych pochodzących ze spisu powszechnego, aktualizując je o wyniki badań i opracowania statystyczne. W części I tabelarycznej przedstawiono sytuację mieszkaniową stan zasobów mieszkaniowych i niektóre informacje charakteryzujące warunki mieszkaniowe na podstawie wtórnego opracowania statystycznego tzw. bilansu zasobów mieszkaniowych (według stanu w dniu 31 XII). Coroczne bilanse zasobów mieszkaniowych opracowywane są na bazie wyników ostatniego spisu powszechnego mieszkań. Stan zasobów mieszkaniowych ustalony w Narodowym Spisie Powszechnym Ludności i Mieszkań 2002 r. na dzień 20 V 2002 r. i doszacowany na 31 XII 2002 r. stał się stanem otwarcia pierwszego bilansu opartego o ten spis, tj. bilansu za 2003 r. Stan początkowy bilansu na dzień 01.01, skorygowany zmianami wynikającymi z podziału administracyjnego kraju ogłoszonymi w Komunikacie Głównego Urzędu Statystycznego o zmianach w podziale terytorialnym kraju", co roku jest z jednej strony powiększony o przyrost mieszkań z nowego budownictwa, a z drugiej strony pomniejszony o ubytki zasobów mieszkaniowych. Natomiast co dwa lata dokonuje się weryfikacji w ramach własności mieszkań na podstawie informacji pochodzących ze sprawozdawczości. Ustalony w wyniku tych zmian stan zasobów na koniec roku sprawozdawczego jest automatycznie stanem otwarcia bilansu dla roku następnego. Informacje o zasobach mieszkaniowych zamieszczone w niniejszej publikacji obejmują mieszkania znajdujące się w budynkach mieszkalnych oraz niemieszkalnych i dotyczą mieszkań zamieszkanych (stale i czasowo) i niezamieszkanych, które w każdej chwili mogą stać się mieszkaniami zamieszkanymi. 10
Za mieszkania zamieszkane stale uznaje się takie, w których przebywa jedna lub więcej osób i co najmniej jedną z tych osób uznaje się za faktycznie zamieszkałą. Za mieszkania zamieszkane czasowo uznaje się takie, w których przebywa jedna lub więcej osób, ale żadną z tych osób nie uznaje się za mieszkańca faktycznie stale zamieszkałego. Za mieszkanie niezamieszkane uznaje się takie, w którym nie zamieszkuje na stałe ani nie przebywa czasowo żadna osoba. Mieszkania te niezamieszkane są z różnych przyczyn i dlatego sklasyfikowano je jako: przeznaczone do stałego zamieszkania, tzn. mieszkania: przeznaczone na sprzedaż bądź na wynajem, stanowiące lokale funkcyjne, niezamieszkane z powodu postępowania sądowego, z powodu załatwiania formalności administracyjno- -prawnych, a także stanowiące rezerwę mieszkaniową gmin, nowe, jeszcze nie zasiedlone, znajdujące się w budynkach nowo zbudowanych i rozbudowanych, będące w remoncie lub oczekujące na remont, wynajęte placówkom dyplomatycznym innych państw; tzw. drugie mieszkania, które wykorzystywane są przez swoich właścicieli (lokatorów) do czasowego lub sezonowego przebywania; wykorzystywane wyłącznie do prowadzenia działalności gospodarczej (jedynie te, które nie zostały na trwale przystosowane do takiej działalności). Dane o zasobach nie obejmują lokali zbiorowego zakwaterowania (internatów, domów studenckich, hoteli pracowniczych, domów pomocy społecznej, domów małego dziecka, klasztorów itp.) oraz zamieszkanych czasowo pomieszczeń prowizorycznych i obiektów ruchomych (pomieszczeń inwentarskich, barakowozów, statków itp.). Stan zasobów mieszkaniowych określono liczbą mieszkań, liczbą izb, wielkością powierzchni użytkowej mieszkań wyrażoną w m 2, wyposażeniem w podstawowe instalacje sanitarno-techniczne i sklasyfikowano według poszczególnych form własności, tj. mieszkania gmin, spółdzielni mieszkaniowych, zakładów pracy (łącznie z mieszkaniami Skarbu Państwa), osób fizycznych, towarzystw budownictwa społecznego i innych (pozostałych) podmiotów. Mieszkanie jest to lokal przeznaczony na stały pobyt ludzi wybudowany lub przebudowany do celów mieszkaniowych konstrukcyjnie wydzielony trwałymi ścianami w obrębie budynku do którego prowadzi niezależne wejście z klatki schodowej, ogólnego korytarza, wspólnej sieni bądź bezpośrednio z ulicy, podwórza lub ogrodu; składający się z jednej lub kilku izb (lub zespołów izb) i pomieszczeń pomocniczych (takich jak: przedpokój, hol, łazienka, wc, garderoba, spiżarka, schowek). Izba jest to pomieszczenie w mieszkaniu, oddzielone od innych pomieszczeń stałymi ścianami, o powierzchni nie mniejszej niż 4 m 2, z bezpośrednim oświetleniem dziennym, tj. oknem lub oszklonymi drzwiami w ścianie zewnętrznej budynku; do izb zalicza się nie tylko pokoje, ale również kuchnie spełniające powyższe kryteria. Nie uznaje się za izbę (bez względu na wielkość powierzchni i sposób oświetlenia) przedpokojów, holi, łazienek, ubikacji, spiżarni, werand, ganków, schowków itp. Przez powierzchnię użytkową mieszkania rozumie się powierzchnię wszystkich pomieszczeń w mieszkaniu lub budynku mieszkalnym, w którym znajduje się tylko jedno mieszkanie, tj. pokoi, kuchni, spiżarni, przedpokoi, alków, holi, korytarzy, łazienek, ubikacji, obudowanej werandy, ganku, garderoby oraz innych pomieszczeń służących mieszkalnym lub gospodarczym potrzebom mieszkańców bez względu na ich przeznaczenie i sposób użytkowania. 11
Powierzchnię sieni z reguły zalicza się do powierzchni mieszkania. Nie wlicza się jej do powierzchni użytkowej mieszkania tylko wówczas, gdy: sień łączy mieszkalną część budynku z częścią inwentarską lub gospodarską, w budynku znajduje się więcej niż jedno mieszkanie, a sień używana jest jako ogólnodostępny korytarz. Do powierzchni użytkowej mieszkania nie zalicza się powierzchni: balkonów, tarasów, loggi, antresol, szaf i schowków w ścianach, pralni, suszarni, wózkowni, strychów, piwnic i komórek przeznaczonych do przechowywania opału, a także garaży, hydrofornii i kotłowni. Wyposażenie mieszkań w instalacje techniczno-sanitarne obejmuje mieszkania, w których występuje co najmniej jedno z wymienionych urządzeń sanitarno-technicznych: wodociąg, ustęp spłukiwany, łazienka, centralne ogrzewanie lub gaz z sieci. Za mieszkanie wyposażone w: wodociąg uznaje się mieszkanie, w obrębie, którego znajduje się kran z wodą bieżącą. Przez wodociąg należy rozumieć instalacje wodociągowe (wraz z urządzeniami odbioru znajdującymi się w mieszkaniu) doprowadzające wodę z sieci (za pomocą czynnych połączeń) od przewodu ulicznego lub z urządzeń lokalnych (własne ujęcia wody); ustęp spłukiwany uznaje się mieszkanie, w obrębie, którego znajduje się urządzenie sanitarne podłączone do instalacji wodociągowej i odprowadzającej ścieki do sieci kanalizacyjnej lub do urządzeń lokalnych (zbiorniki bezodpływowe); łazienkę (urządzenie kąpielowe, prysznic z odpływem wody) należy tu rozumieć pomieszczenie, w którym zainstalowana jest wanna lub prysznic, bądź oba te urządzenia oraz urządzenia odprowadzające ścieki do sieci kanalizacyjnej lub do urządzeń lokalnych (zbiorniki bezodpływowe); gaz z sieci uznaje się mieszkanie, w którym znajdują się instalacje (wraz z urządzeniami odbioru znajdującymi się w mieszkaniu) doprowadzające gaz z czynnych przyłączy; centralne ogrzewanie uznaje się mieszkanie, w którym znajduje się instalacja doprowadzająca ciepło z centralnego źródła wytwarzania, tj. elektrociepłowni, ciepłowni, kotłowni osiedlowych, pieca do c.o. zainstalowanego we własnej kotłowni lub w innym pomieszczeniu. Do c.o. zalicza się również elektryczne ogrzewanie podłogowe. Część II tabelaryczna publikacji została opracowana na podstawie sprawozdawczości i dzieli się na trzy podrozdziały: gospodarowanie zasobami mieszkaniowymi, efekty budownictwa mieszkaniowego oraz pozwolenia wydane na budowę nowych budynków mieszkalnych i mieszkań. GOSPODAROWANIE ZASOBAMI MIESZKANIOWYMI W publikacji mieszkania (lokale) sklasyfikowano według następujących form własności: gminy (komunalne) mieszkania stanowiące własność gminy lub powiatu (lokalnej wspólnoty samorządowej), a także mieszkania przekazane gminie, ale pozostające w dyspozycji jednostek użyteczności publicznej, takich jak: zakłady opieki zdrowotnej, ośrodki pomocy społecznej, jednostki systemu oświaty, instytucje kultury; spółdzielni mieszkaniowych mieszkania własnościowe (zajmowane na podstawie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego) lub lokatorskie (zajmowane na podstawie stosunku najmu); 12
zakładów pracy sektora publicznego i prywatnego; Skarbu Państwa mieszkania pozostające w zasobie Agencji Nieruchomości Rolnych (dawniej Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa), Wojskowej Agencji Mieszkaniowej, w zarządzie jednostek podległych ministrom: Obrony Narodowej, Spraw Wewnętrznych i Administracji, Sprawiedliwości, w zarządzie organów władzy państwowej, administracji państwowej, kontroli państwowej itp.; osób fizycznych mieszkania, do których prawo własności posiada osoba fizyczna (jedna lub więcej), przy czym osoba ta: może być właścicielem całej nieruchomości, np. indywidualny dom jednorodzinny, może posiadać udział w nieruchomości wspólnej, jako właściciel lokalu mieszkalnego np. znajdującego się w budynku wielomieszkaniowym objętym wspólnotą mieszkaniową. Zaliczono tu również mieszkania w budynkach spółdzielni mieszkaniowych, dla których na mocy ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych zostało ustanowione odrębne prawo własności na rzecz osoby fizycznej (osób fizycznych) ujawnione w księdze wieczystej; towarzystw budownictwa społecznego (tbs); wspólnot mieszkaniowych pojęcie to odnosi się do budynku (lub kilku budynków) wielomieszkaniowego, w którym część lub wszystkie lokale stanowią wyodrębnione własności osób fizycznych, potwierdzone wpisem do księgi wieczystej. Wspólnotę mieszkaniową tworzy ogół właścicieli lokali (mieszkalnych i użytkowych) w danym budynku; innych (pozostałych) podmiotów mieszkania stanowiące własność instytucji budujących dla zysku przeznaczone na sprzedaż (ale jeszcze nie sprzedane osobom fizycznym) lub na wynajem, mieszkania stanowiące własność instytucji wyznaniowych, stowarzyszeń, fundacji, partii politycznych, związków zawodowych, samorządów zawodowych i gospodarczych itp. Informacje o zaległościach w opłatach za mieszkanie obejmują dane o liczbie głównych lokatorów zalegających z bieżącymi opłatami za mieszkanie, z wydzieleniem lokatorów zalegających 3 miesiące i dłużej oraz dane o łącznej sumie zaległości z tytułu nieuiszczonych opłat, ustalone według stanu w dniu 31 XII. Działania eksmisyjne wobec użytkowników lokali mieszkalnych dotyczą użytkowników lokali komunalnych, zakładów pracy, Skarbu Państwa, spółdzielni mieszkaniowych, towarzystw budownictwa społecznego, innych podmiotów oraz osób fizycznych w budynkach wspólnot mieszkaniowych. Informacje obejmują: liczbę toczących się w sądzie postępowań eksmisyjnych z lokali mieszkalnych ustalonych w dniu 31 XII, liczbę toczących się eksmisji z lokali mieszkalnych orzeczonych przez sąd w roku sprawozdawczym, liczbę wykonanych eksmisji z lokali mieszkalnych w roku sprawozdawczym. Spośród ogólnej informacji o działaniach eksmisyjnych wyodrębniono te, które toczyły się z powodu zaległości w opłatach za mieszkanie. Informacje o modernizacji i remontach mieszkań w budynkach mieszkalnych ustalono dla zasobów stanowiących własność: komunalną, zakładów pracy, Skarbu Państwa, spółdzielni mieszkaniowych, towarzystw budownictwa społecznego, innych podmiotów, osób fizycznych w budynkach wspólnot mieszkaniowych. 13
Modernizacja budynku to doprowadzenie do budynków i mieszkań instalacji sanitarno- -technicznych (wodociąg, kanalizacja, centralne ogrzewanie, ciepła woda, gaz z sieci), których nie posiadały wcześniej budynki i mieszkania w tych budynkach. Remont kapitalny budynku to roboty remontowe mające na celu przywrócenie budynkowi (mieszkaniu) pierwotnej lub prawie pierwotnej wartości technicznej i użytkowej. Do budynków, które poddano remontowi kapitalnemu zaliczono te, w których co najmniej 60% podstawowych elementów budowlanych i instalacyjnych zostało poddanych naprawom głównym bądź wymianom. Przez naprawę główną należy rozumieć gruntowny remont obejmujący co najmniej 50% stanu fizycznego poszczególnego elementu budynku lub instalacji. Do robót remontowych nie stanowiących remontu kapitalnego zaliczono: wymianę wszystkich bądź niektórych instalacji, remont dachu, wymianę stolarki budowlanej. Dane dotyczące kosztów utrzymania zasobów lokalowych oraz przychodów z tytułu czynszów (opłat eksploatacyjnych w spółdzielniach mieszkaniowych), wpłat użytkowników na poczet przyszłych remontów, konserwacji i innych przychodów zostały przedstawione w odniesieniu do następujących rodzajów jednostek organizacyjnych władających zasobami mieszkaniowymi (lokalowymi): spółdzielni mieszkaniowych, komunalnych, zakładów pracy, Skarbu Państwa, towarzystw budownictwa społecznego oraz wspólnot mieszkaniowych. Koszty to wyrażone wartościowo celowe zużycie majątku trwałego i obrotowego, usług obcych, wynagrodzenia pracowników oraz niektórych płatności, np.: podatki związane z utrzymaniem zasobów mieszkaniowych oraz użytkowych w danym okresie sprawozdawczym. Koszty (według rodzajów) dzielimy na: koszty eksploatacji, na które składają się: koszty utrzymania zarządu i administracyjno biurowe, tj.: wynagrodzenia pracowników zarządu i administracji wraz ze świadczeniami (bez wynagrodzenia dozorców); koszty biurowe, pocztowe, łączności, opłaty bankowe i sądowe; zakup materiałów, utrzymanie sprzętu, koszty związane z zakupem materiałów biurowych; koszty utrzymania lokali zarządu i administracji; inne koszty związane z funkcjonowaniem administracji, koszty konserwacji i remontów, tj.: wydatki związane z remontami bieżącymi i kapitalnymi; usuwaniem awarii; dozorem technicznym; bieżącymi przeglądami, konserwacją instalacji i urządzeń; kosztami renowacji zieleni; naprawami nawierzchni między budynkami; kosztami zakupu usług obcych związanych z konserwacją i remontami bieżącymi zasobów mieszkaniowych i pomieszczeń wspólnych, podatki na rzecz gminy, tj.: podatki od nieruchomości; opłaty za wieczyste użytkowanie gruntów i inne opłaty publiczno-prawne. Dane z tego zakresu nie dotyczą wspólnot mieszkaniowych, a także jednostek komunalnych władających zasobami mieszkaniowymi w gminach, w których rada gminy podjęła uchwałę o nieobciążaniu podatkiem od nieruchomości najemców lokali komunalnych, pozostałe koszty poniesione na utrzymanie lokali (łącznie z naliczonym podatkiem VAT) takie jak: pobierane ryczałtem opłaty za gaz dostarczany do mieszkań, w których nie ma zainstalowanych liczników; opłaty za anteny zbiorcze; koszty utrzymania czystości łącznie z zakupem usług obcych (łącznie z wynagrodzeniem dozorców, sprzątaczy, ogrodników); koszty zakupu środków utrzymania czystości, narzędzi pracy i innych materiałów; koszty dezynfekcji i deratyzacji; koszty utrzymania zieleni (bez kosztów renowacji zieleni, jeśli zaliczane są do kosztów konserwacji i remontów); koszty zużytej w pomieszczeniach wspólnych: energii elektrycznej, ciepłej i zimnej wody, centralnego ogrzewania, gazu oraz koszty wywozu nieczystości z tych pomieszczeń; 14
koszty związane ze świadczeniem usług, tj.: dostawa energii cieplnej (z centralnego ogrzewania), ciepłej i zimnej wody, odprowadzenie ścieków, wywóz nieczystości ciekłych i odpadów stałych; utrzymaniem dźwigów (jeżeli nie są księgowane w ciężar kosztów konserwacji i remontów). Informacje o przychodach obejmują opłaty pobierane przez jednostki zarządzające/administrujące zasobami mieszkaniowymi od najemców lub użytkowników tych lokali ustalone zgodnie z decyzjami i umowami. Analogicznie, jak w danych o kosztach utrzymania zasobów mieszkaniowych, informacje o wpływach za lokale uwzględniają przychody za świadczenie usług, a ponadto przychody z tytułu: wpłat użytkowników lokali na poczet przyszłych inwestycji i remontów (fundusz remontowy), gospodarowania zasobami mieszkaniowymi, np.: z udostępniania sal na imprezy, z zamieszczania na budynku reklam, oprocentowania kont bankowych, z wygospodarowanych środków z roku poprzedniego przeznaczonych na pokrycie kosztów w bieżącym roku itp., dotacji jednostek sprawozdawczych z przeznaczeniem m.in. na remonty budynków oraz dopłaty do świadczonych usług. Czynsz jest świadczeniem pieniężnym uiszczanym przez najemcę wynajmującemu w zamian za oddanie lokalu mieszkalnego lub użytkowego do eksploatacji. Opłaty za te lokale związane są z kosztami utrzymania budynku, tj. obejmują: koszty utrzymania technicznego, koszty konserwacji wszystkich elementów i urządzeń budynku, koszty administrowania, koszty utrzymania wszystkich pomieszczeń wspólnego użytkowania, podatek od nieruchomości, utrzymanie czystości itp. Do czynszu nie zalicza się opłat mieszkaniowych za zajmowany lokal, takich jak np.: za centralne ogrzewanie i ciepłą wodę, gaz, odbiór nieczystości itp. Zaliczka właścicieli lokali na pokrycie kosztów zarządu nieruchomością wspólną uiszczana jest przez właścicieli wyodrębnionych lokali w formie bieżących miesięcznych opłat. Na koszty zarządu nieruchomością wspólną składają się: wydatki na bieżące remonty i konserwacje, opłaty za dostawę energii elektrycznej i cieplnej, gazu i wody w części dotyczącej nieruchomości wspólnej oraz opłaty za antenę zbiorczą i windę, ubezpieczenia, podatki i inne opłaty publiczno-prawne, chyba że są pokrywane bezpośrednio przez właścicieli poszczególnych lokali, wydatki na utrzymanie porządku i czystości, wynagrodzenie członków zarządu lub zarządcy. Zarząd wspólnoty mieszkaniowej jest zobowiązany rokrocznie rozliczać pobierane zaliczki na pokrycie kosztów zarządu nieruchomością wspólną. Dodatek mieszkaniowy jest powszechnym i okresowym świadczeniem pieniężnym, wynikającym z przepisów ustawy z dnia 2 lipca 1994 r. o najmie lokali i dodatkach mieszkaniowych (Dz. U. 1998 Nr 120, poz. 787). Wyróżnia się charakterystycznymi dlań cechami: jest świadczeniem obligatoryjnym, przyznawanym na wniosek osoby uprawnionej w tym sensie, że osobom spełniającym ustawowe warunki przysługuje prawo żądania jego wypłaty i powszechnym (tj. przysługuje niezależnie od tego, jaki tytuł prawny do lokalu przysługuje osobie uprawnionej, poza wyjątkami przewidzianymi w ustawie), a także okresowym, przyznaje się go, bowiem na okres 6 miesięcy z możliwością ponownego przyznania w razie dalszego spełnienia ustawowych warunków. 15
Dodatek mieszkaniowy stanowi różnicę pomiędzy wydatkami mieszkaniowymi przypadającymi na normatywną powierzchnię użytkową zajmowanego lokalu mieszkalnego, a częścią wydatków ponoszoną przez osobę, której przyznany jest dodatek. Przy obliczaniu wysokości dodatku brane są pod uwagę wydatki (ponoszone przez gospodarstwo domowe) związane z czynszem, kosztami eksploatacji, jak również opłatami za energię cieplną, wodę i odbiór nieczystości stałych i płynnych. Od 2004 r. wypłata dodatków mieszkaniowych stanowi zgodnie z art. 9a ust.1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych (Dz. U. Nr 71, poz. 734, z późn. zm.) zadanie własne gminy. Zgodnie z ustawą z dnia 13 listopada 2003 r. (Dz. U. 2008 Nr 88, poz. 539) o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, wysokość dodatku mieszkaniowego nie może przekraczać 70% faktycznych wydatków ponoszonych za lokal mieszkalny. Rada gminy, w drodze uchwały, może podwyższyć lub obniżyć, nie więcej niż o 20 punktów procentowych, wysokość wskaźników procentowych. Oznacza to, że maksymalna wysokość wypłacanego dodatku może kształtować się w przedziale od 50% do 90% ponoszonych wydatków mieszkaniowych. Przedstawione informacje dotyczą wyłącznie dodatków mieszkaniowych fizycznie wypłaconych w danym roku sprawozdawczym, niezależnie od daty decyzji przyznanego dodatku. EFEKTY BUDOWNICTWA MIESZKANIOWEGO Budynek (na podstawie ustawy Prawo budowlane z dnia 7 lipca 1994 r. (Dz. U. Nr 207 z 2003 r. poz. 2016, z późn. zm.) jest to obiekt budowlany, trwale związany z gruntem, posiadający fundamenty, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych (tj. ścian i przykryć), czyli obudowany ścianami w zasadzie ze wszystkich stron i pokryty dachem, podpiwniczony lub nie podpiwniczony wraz z wbudowanymi instalacjami wodociągowymi, kanalizacyjnymi, ogrzewczymi, elektrycznymi, gazowymi itp., a także wbudowanymi meblami, stanowiącymi normalne wyposażenie budynku. Za odrębny budynek przyjęto budynek oddzielony od innych wolną przestrzenią, a w przypadku bezpośredniego przylegania do innego budynku w zabudowie zwartej lub do innych zabudowań (np. przy budynkach zespolonych pod jednym dachem spełniających różne funkcje gospodarcze) budynek oddzielony ścianami szczytowymi. W budynkach mieszkalnych bliźniaczych i szeregowych za odrębny budynek należy uważać każdy segment zawierający odrębne wejście na działkę, ulicę lub ogród. Jako budynek mieszkalny jednorodzinny należy rozumieć (na podstawie ustawy Prawo budowlane) budynek wolno stojący albo budynek w zabudowie bliźniaczej, szeregowej lub grupowej, służący zaspakajaniu potrzeb mieszkaniowych, stanowiący konstrukcyjnie samodzielną całość, w którym dopuszcza się wydzielenie nie więcej niż dwóch lokali mieszkalnych albo jednego lokalu mieszkalnego i lokalu użytkowego o powierzchni całkowitej nieprzekraczającej 30% powierzchni całkowitej budynku. Budynki mieszkalne są to obiekty budowlane, których co najmniej połowa całkowitej powierzchni użytkowej jest wykorzystywana do celów mieszkalnych. Budynki niemieszkalne są to obiekty budowlane, których co najmniej połowa całkowitej powierzchni użytkowej wykorzystywana jest na cele niemieszkalne. Kubatura budynku (obiektu) objętość mierzona w m 3 liczona jest jako iloczyn powierzchni zabudowy i wysokości budynku od podłogi piwnic do podłogi strychu. Jeśli na poddaszu znajdują się pomieszczenia użytkowe (mieszkanie, pralnie, itp.), kubaturę tych pomieszczeń dolicza się do budynku. W przypadku rozbudowy budynku (obiektu) lub przekazania do eksploatacji tylko części budynku podaje się kubaturę tylko tych części. 16
W odniesieniu do prezentowanych informacji o mieszkaniach oddanych do użytkowania zastosowano podział na następujące formy budownictwa: indywidualne realizowane przez osoby fizyczne (bez względu na to, czy prowadzą działalność gospodarczą), kościoły i związki wyznaniowe, z przeznaczeniem na użytek własny inwestora i jego rodziny lub na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych jego pracowników bądź na sprzedaż lub wynajem w celu osiągnięcia zysku; spółdzielcze realizowane przez spółdzielnie mieszkaniowe, z przeznaczeniem dla osób będących członkami tych spółdzielni; przeznaczone na sprzedaż lub wynajem realizowane w celu osiągnięcia zysku przez różnych inwestorów (np. firmy developerskie, gminy), bez budownictwa osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, zaliczonego do budownictwa indywidualnego. Do tej formy budownictwa zalicza się również budownictwo towarzystw budownictwa społecznego, realizowane w celu osiągnięcia zysku (z wynajmu lokali użytkowych lub z komercyjnej sprzedaży mieszkań) przeznaczonego w całości na budowę domów czynszowych; komunalne głównie o charakterze socjalnym, interwencyjnym lub zaspokajającym potrzeby mieszkaniowe gospodarstw domowych o niskich dochodach realizowane w całości ze środków gminy; społeczne czynszowe realizowane przez towarzystwa budownictwa społecznego (działające na zasadzie non profit), z wykorzystaniem kredytu z Krajowego Funduszu Mieszkaniowego; zakładowe realizowane przez zakłady pracy sektora publicznego i prywatnego (bez budownictwa osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, zaliczonego do budownictwa indywidualnego), z przeznaczeniem zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych pracowników tych zakładów. Budynki lub mieszkania oddane do użytkowania są to budynki lub mieszkania, których zakończenie budowy zgłoszone zostało przez inwestora w inspektoracie nadzoru budowlanego i organ ten nie zgłosił sprzeciwu (w drodze decyzji) lub na których użytkowanie inwestor uzyskał pozwolenie w drodze decyzji od organu nadzoru budowlanego. POZWOLENIA WYDANE NA BUDOWĘ NOWYCH BUDYNKÓW MIESZKALNYCH I MIESZKAŃ Pozwolenie na budowę (Prawo budowlane z dnia 7 lipca 1994 r. Dz. U. 2003 Nr 207, poz. 2016, z późn. zm.) jest to decyzja administracyjna zezwalająca na rozpoczęcie i prowadzenie budowy lub wykonywanie robót budowlanych innych niż budowa obiektu budowlanego. Prezentowane w publikacji dane dotyczą decyzji ostatecznych. 17
WYNIKI BADAŃ SYNTEZA ZASOBY MIESZKANIOWE Zasoby mieszkaniowe w 2007 r. Stan w dniu 31 XII Zasoby mieszkaniowe w województwie śląskim w końcu 2007 r. Mieszkania... W tysiącach 1688,9 2005 = 100 100,9 2006 = 100 100,5 wyniosły 1688,9 tys. mieszkań i stanowiły prawie 13% ogółu mieszkań w kraju. W omawianych mieszkaniach znajdowało się 6112,9 tys. izb miasta... 1378,7 100,7 100,4 wieś... 310,3 101,8 101,1 o łącznej powierzchni użytkowej Izby... 6112,9 101,3 100,8 112845,0 tys. m 2. W porównaniu miasta... 4747,9 101,0 100,6 z końcem 2005 r. liczba mieszkań wieś... 1365,0 102,3 101,4 wzrosła o 15,3 tys., a w stosunku do Powierzchnia użytkowa w m 2 miasta... wieś... 112845,0 84593,8 28251,2 101,8 101,5 102,9 101,1 100,8 101,7 roku poprzedniego o 9,1 tys. W latach 2005 i 2006 zwiększyła się zarówno liczba izb (odpowiednio o: 78,4 tys. i 45,9 tys.) oraz powierzchnia użytkowa mieszkań (odpowiednio o: 2026,3 tys. m 2 i 1180,7 tys. m 2 ). Urbanizacja województwa śląskiego znalazła odzwierciedlenie w strukturze zasobów mieszkaniowych według lokalizacji. W końcu 2007 r. z ogólnej liczby zasobów mieszkaniowych 81,6% mieszkań i 75,0% powierzchni użytkowej przypadało na miasta, a pozostałe 18,4% mieszkań oraz 25,0% powierzchni zlokalizowanych było na wsi. W porównaniu z latami 2005 i 2006, zarówno w miastach jak i na wsi, zwiększyła się liczba mieszkań, izb w tych mieszkaniach oraz ich powierzchnia użytkowa. Do podstawowych mierników charakteryzujących warunki Przeciętna liczba mieszkań na 1000 ludności Stan w dniu 31 XII mieszkaniowe ludności należą: przeciętna liczba osób oraz izb w mieszkaniu, przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania oraz przypadająca na 1 osobę. W latach 2005 2007 odnotowano niewielką poprawę warunków mieszkaniowych ogółem miasta wieś ludności w wojewódz- 2005 2006 2007 twie śląskim, co znalazło odzwierciedlenie w systematycznie poprawiających się wskaźnikach. Odnotowano również wzrost liczby mieszkań na 1000 ludności. 357,18 371,43 304,71 Przeciętna liczba izb w mieszkaniu w końcu 2007 r. wyniosła 3,62, w tym w miastach 3,44. Na wsi wskaźnik ten przekroczył średnią w województwie i wyniósł 4,40. We wszystkich miastach na prawach powiatu (z wyjątkiem Rybnika i Żor) oraz w powiecie będzińskim zanotowano niższą niż przeciętna w województwie liczbę izb w mieszkaniu (najmniejsza wystąpiła w Chorzowie 2,98). Największa przeciętna liczba izb w mieszkaniu przypadała na powiat pszczyński (4,50). 359,79 374,48 306,10 362,89 378,01 308,13 18
W latach 2005 2007 zmniejszała się systematycznie przeciętna liczba osób przypadająca na 1 mieszkanie i w końcu 2007 r. osiągnęła poziom 2,76. W miastach omawiany wskaźnik wyniósł 2,65, a na wsi 3,25. W przekroju terytorialnym najmniej zaludnione mieszkania odnotowano w Chorzowie, gdzie liczba osób na 1 mieszkanie wyniosła 2,26 oraz w Katowicach 2,34. Przeciętna liczba izb w mieszkaniu oraz przeciętna liczba osób na 1 mieszkanie według powiatów w 2007 r. Stan w dniu 31 XII przeciętna liczba izb w 1 mieszkaniu przeciętna liczba osób na 1 mieszkanie 2,98 3,29 3,57 3,90 4,24 4,50 2,26 2,55 2,81 3,00 3,17 3,47 Prze ciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania w końcu 2007 r. wyniosła 66,8 m 2 i wzrosła w porównaniu z końcem 2005 r. (o 0,6 m 2 ) oraz w stosunku do końca 2006 r. (o 0,3 m 2 ). Mieszkania na wsi były większe niż mieszkania w miastach (91,1 m 2 wobec 61,4 m 2 ). We wszystkich miastach na prawach powiatu (z wyjątkiem Rybnika) oraz w powiecie będzińskim przeciętna powierzchnia 1 mieszkania nie przekroczyła 70,0 m 2. Mieszkania o największej powierzchni zlokalizowane były w powiecie pszczyńskim (91,8 m 2 ) oraz kłobuckim (89,1 m 2 ). W końcu 2007 r. przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania przypadająca na 1 osobę osiągnęła wartość 24,2 m 2, tj. wyższą niż w końcu 2005 r. (o 0,5 m 2 ) oraz wyższą w odniesieniu do danych ubiegłorocznych (o 0,3 m 2 ). W miastach wyniosła ona 23,2 m 2 (przed rokiem 22,9 m 2 ), a na wsi 28,1 m 2 (rok temu 27,7 m 2 ). Biorąc pod uwagę powiaty i miasta na prawach powiatu wskaźnik ten wahał się w granicach od 19,5 m 2 w Zabrzu do 29,4 m 2 w powiecie cieszyńskim. 19
Przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania oraz przeciętna powierzchnia użytkowa na 1 osobę według powiatów w 2007 r. Stan w dniu 31 XII przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania w m 2 przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania na 1 osobę w m 2 50,5 58,3 65,5 76,1 82,9 91,8 19,5 22,1 23,3 26,1 26,5 29,4 Rozpatrując zasoby mieszkaniowe według stosunków własnościowych, w końcu 2007 r. najwięcej mieszkań należało do osób fizycznych oraz spółdzielni mieszkaniowych, natomiast najmniej było w posiadaniu towarzystw budownictwa społecznego. Struktura własności mieszkań Stan w dniu 31 XII 2005 2006 2007 0,9% 1,0% 0,9% Własność: 12,9% 12,8% 12,2% gmin spółdzielni mieszkaniowych 49,7% 31,7% 49,8% 31,6% 52,9% 30,1% zakładów pracy osób fizycznych pozostała a 4,9% 4,9% a Towarzystw budownictwa społecznego oraz innych podmiotów. W końcu 2007 r. liczba mieszkań stanowiących własność osób fizycznych wyniosła 892,9 tys. i była wyższa niż w końcu 2005 r. o 61,8 tys. (o 7,4%) oraz wyższa w ujęciu rocznym o 57,1 tys. (o 6,8%). Prawie 67% mieszkań zlokalizowanych było w miastach. W omawianych mieszkaniach znajdowało się 3642,3 tys. izb o łącznej powierzchni użytkowej 73519,0 tys. m 2. Drugą pod względem liczebności grupę zasobów tworzyły mieszkania będące w posiadaniu spółdzielni mieszkaniowych, których liczba ukształtowała się na poziomie 507,6 tys. (liczba izb wyniosła 1650,1 tys. o łącznej powierzchni użytkowej 25554,2 tys. m 2 ). W porównaniu z 2005 r., jak i w odniesieniu do danych ubiegłorocznych odnotowano spadek liczby mieszkań w obu okresach po 22,4 tys. (po 4,2%). 4,0% 20