NADMIERNA KONCENTRACJA W GOSPODARCE IZRAELA 2014-12-31 09:40:00

NADMIERNA KONCENTRACJA W GOSPODARCE IZRAELA 2014-12-31 09:40:00

2 Jednym z poważniejszych mankamentów izraelskiej gospodarki jest duży stopień koncentracji produkcji, usług finansowych, infrastruktury, łączności, komunikacji, mediów, importu i handlu w rękach stosunkowo niewielkiej grupy czynników finansowych i ekonomicznych. Jednym z poważniejszych mankamentów izraelskiej gospodarki jest duży stopień koncentracji produkcji, usług finansowych, infrastruktury, łączności, komunikacji, mediów, importu i handlu w rękach stosunkowo niewielkiej grupy czynników finansowych i ekonomicznych. Negatywnym efektem tej koncentracji jest skupienie w ręku niewielkiej grupy czynników, głównie prywatnych, nadmiernego wpływu na różne rodzaje infrastruktury i usług niezbędnych dla właściwego funkcjonowania państwa, a także mniejsza od pożądanej konkurencyjność na rynku i spowodowana nią nadmierna drożyzna wielu towarów i usług. Efekt ten spotęgowany jest jeszcze faktem, że ze względu na swe położenie geograficzne i geopolityczne rynek Izraela jest w znacznej mierze rynkiem odizolowanym od rynków innych krajów, w tym rynków krajów sąsiednich, i nie zmieniło tego nawet zawarcie układów pokojowych z dwoma z tych sąsiadów, Egiptem i Jordanią. Izolacja ta w oczywisty sposób ułatwia dyktowanie warunków i cen grupom, które skoncentrowały w swych rękach znaczną część wytwarzania, sprowadzania i dystrybucji wielu towarów i usług. Jak stwierdziła specjalnie w tym celu powołana komisja ds. ograniczenia stopnia koncentracji w gospodarce Izraela, nieco ponad 30 grup biznesowych sprawuje bezpośrednią lub pośrednią kontrolę nad 2.500 izraelskich spółek. W efekcie prac tejże komisji sformułowano zalecenia, które przekształcone zostały następnie w ustawę (wchodzącą w życie 11.12.2014), zgodnie z którą czynnik uznany za grupę o nadmiernej koncentracji będzie musiał uzyskać specjalne pozwolenie, aby uzyskać od państwa prawa do posiadania bądź sprawowania kontroli na tymi elementami infrastruktury, które są określone jako niezbędne dla właściwego funkcjonowania państwa. Komisja ustaliła także listę takich czynników na podstawie informacji zebranych od samych spółek i od regulatorów poszczególnych branż. Jak wynika z listy, spośród ponad trzydziestu grup biznesowych określonych jako grupy o nadmiernej koncentracji, 20 to grupy biznesowe sprawujące kontrolę nad znaczącymi firmami w gospodarce realnej, a 12 to grupy biznesowe sprawujące kontrolę nad znaczącymi firmami finansowymi. Z zebranych przez komisję danych wynika także, że 75% znaczących firm działających w gospodarce realnej jest także właścicielami niezbędnych dla funkcjonowania państwa elementów infrastruktury, a prawie połowa z nich sprawuje ponad 50% kontroli nad jedną z dziedzin niezbędnej infrastruktury. Dla przykładu: Delek Group, której właścicielem jest Yitzhak Tshuva, posiada jednocześnie koncesje w dziedzinie odsalania wody morskiej, w branży wydobycia gazu i ropy naftowej oraz jest właścicielką jednej z dużych sieci stacji benzynowych. Holding Israel Corporation, będący pod kontrolą Idana Ofera, posiada koncesje w dziedzinie odsalania wody morskiej, w branży wydobywczej i kopalnictwie oraz jest w praktyce monopolem w dziedzinie rafinacji ropy naftowej. The Central Bottling Company Group, należący do rodziny Wertheim największy producent i dystrybutor napojów chłodzących, sprawuje także kontrolę nad wiodącą grupą medialną Keshet Broadcasting, a Azrieli Group, należąca do rodziny Azrieli, jest właścicielem sieci stacji benzynowych Sonol oraz spółki SuperGas. Zgodnie z ustawą, za grupę o nadmiernej koncentracji uznano znaczący czynnik działający w gospodarce realnej, którego roczne obroty przekraczają 6 mld ILS, lub który jest monopolem o rocznych obrotach przekraczających 2 mld ILS, bądź znaczący czynnik finansowy, który obraca rocznie aktywami o wartości przekraczającej 40 mld ILS, a także każdą osobę prawną należącą do grupy posiadającej któryś z wyżej wymienionych czynników. Za grupę o nadmiernej koncentracji uznaje się także każdy czynnik, którego łączny wolumen działalności w którymś z rodzajów infrastruktury przekracza połowę ogólnej działalności w tymże rodzaju infrastruktury, czyli taki, który posiada w nim w praktyce pozycję monopolistyczną. Wchodząca w życie ustawa ma na celu ograniczenie możliwości grup o nadmiernej koncentracji do zwiększania lub utrzymywania stanu posiadania w zakresie niezbędnej dla właściwego funkcjonowania państwa infrastruktury, do której zalicza się:

3 - telefonia stacjonarna i komórkowa; - usługi pocztowe; - radio i telewizja; - produkcja, przesyłanie i dystrybucja wody; - kopalnictwo i niektóre jego produkty; - ropa naftowa; - gospodarka paliwami (włącznie z LPG); - gaz ziemny; - Morze Martwe i jego zasoby; - porty lotnicze i lotniska; - komunikacja autobusowa; - drogi; - komunikacja kolejowa i linie kolejowe; - stocznie i porty; - lotnicze magazyny cargo; - systemy emerytalne. Zgodnie z ustawą, w oficjalnym dzienniku urzędowym opublikowana została lista osób sprawujących kontrolę nad znaczącymi czynnikami finansowymi i nad znaczącymi czynnikami w gospodarce realnej. Jej zapisy stwierdzają także, że znaczący czynnik finansowy nie będzie mógł posiadać jednocześnie więcej niż 10% udziałów w znaczącym czynniku działającym w gospodarce realnej, i odwrotnie. Ich celem jest uniknięcie sytuacji, w której ten sam czynnik sprawuje równolegle kontrolę nad majątkiem realnym (takim jak firmy spożywcze, energetyczne, media, łączność, itp.) i majątkiem finansowym (takim jak banki, towarzystwa ubezpieczeniowe, domy inwestycyjne, itp.) w sposób rodzący obawę o właściwe podejmowanie decyzji przy przyznawaniu kredytów przez czynniki finansowe na działalność czynników w gospodarce realnej. W ciągu najbliższych pięciu lat czynniki finansowe i realne będą musiały sprzedać część posiadanej przez siebie kontroli, tak, aby dostosować swój stan posiadania do wymogów ustawy. Ustawa wyszczególnia z nazwy 20 grup biznesowych sprawujących kontrolę nad znaczącymi firmami w gospodarce realnej, 12 grup biznesowych sprawujących kontrolę nad znaczącymi firmami finansowymi oraz 5 grup o nadmiernej koncentracji, zaliczonych do tego statusu z innych powodów (np. dlatego, że sprawują ponad 50% kontroli w danej dziedzinie infrastruktury, niezbędnej dla funkcjonowania państwa). Lista 20 grup biznesowych sprawujących kontrolę nad znaczącymi firmami w gospodarce realnej jest następująca (w kolejności alfabetycznej, w nawiasie czynnik sprawujący kontrolę): - Africa Israel Investments (Lev Leviev)

4 - Alon Israel Oil Company Ltd. (David Wiessman i Shraga Biran); - Azrieli Group (rodzina Azrieli); - Central Bottling Company Group (rodzina Wertheim) - Clal Industries Ltd. (Len Blavatnik); - Delek Group (Yitzhak Tshuva); - Egged Israel Transport Cooperative Society Ltd. (własność spółdzielcza); - Eurocom Communications Group (Shaul Elovitch); - Gazit-Globe (Chaim Katzman i Dori Segal) - HOT Telocommunication Systems Ltd. (Patrick Drahi) - IDB Development Corporation (Eduardo Elstein i Motti Ben-Moshe); - Israel Corporation (Idan Ofer); - Israel Electric Corporation (państwo); - Israel Petrochemical Enterprises Ltd. (David Federman); - Jerusalem Economy Ltd. (Eliezer Fishman); - Kupat Holim Clalit (Clalit Health Services); - Kupat Holim Maccabi (Maccabi Health Services); - Melisron Ltd. (Liora Ofer); - Paz Oil Company Ltd. (Zadik Bino) - Tnuva Food Industries (fundusz Apax). Lista 20 grup biznesowych sprawujących kontrolę nad znaczącymi firmami finansowymi jest następująca (w kolejności alfabetycznej, w nawiasie czynnik sprawujący kontrolę): Towarzystwa ubezpieczeniowe: - Altshuler Shaham Investment House (Gilad Altshuler i Kalman Shaham); - Clal Insurance Company Ltd. (Eduardo Elstein i Motti Ben-Moshe); - Harel Insurance Investments and Financial Services Ltd. (Yair Hamburger); - Menora Mivtachim Holdings Ltd.(spadkobiercy Menahema Gurevitcha); - Phoenix Insurance Company Ltd., Excellence Investments Ltd. (Yitzhak Tshuva);

5 - Psagot Investment House (fundusz Apax); - Shlomo Eliahu Holdings Ltd. (Shlomo Eliahu). Banki: - Bank Hapoalim (Shari Arison); - Bank Leumi (akcjonariusze); - Bank Mizrahi-Tfachot (rodzina Ofer i rodzina Werthaim); - First International Bank (Zadik Bino) - Israel Discount Bank (akcjonariusze). Lista 5 grup biznesowych uważanych za grupy o nadmiernej koncentracji z innych powodów: - Israel Post Company (państwo); - Israel Railways Company (państwo); - Livnat Group (rodzina Livnat); - Mekorot National Water Company (państwo); - Shapir Engineering (bracia Shapiro). 6 czynników znajduje się zarówno na pierwszej liście (gospodarka realna), jak i na drugiej liście (finanse), stąd łączna ilość czynników określonych jako grupy o nadmiernej koncentracji wynosi 31.

6