PARLAMENT EUROPEJSKI 2009-2014 Komisja Petycji 28.11.2014 KOMUNIKAT DLA POSŁÓW Przedmiot: Petycja nr 1772/2009, którą złożyła Helena Maijala (Finlandia), w imieniu Pro Hanhikivi, w sprawie projektu budowy elektrowni jądrowej w Fennovoima w Hanhikivi 1. Streszczenie petycji Składający petycję utrzymują, że budowa elektrowni jądrowej whanhikivi spowoduje ocieplenie wód Zatoki Botnickiej i będzie miała negatywny wpływ na lasy oraz florę i faunę na terenach otaczających ten obszar. Przedmiotowy obszar ma duże znaczenie jako miejsce wylęgu wielu gatunków ptactwa. Składający petycję utrzymują, że budowa wspomnianej elektrowni jądrowej jest sprzeczna z przepisami określonymi w dyrektywie 79/409/EWG i 92/43/EWG i z tego względu proszą o przypomnienie właściwym władzom o ich obowiązku przestrzegania prawa europejskiego w dziedzinie ochrony środowiska naturalnego oraz znalezienie innego miejsca na budowę przedmiotowej elektrowni jądrowej. 2. Dopuszczalność Petycja uznana została za dopuszczalną dnia 16 marca 2010 r. Zwrócono się do Komisji o przekazanie informacji (art. 202 ust. 6 Regulaminu). 3. Odpowiedź Komisji otrzymana dnia 9 grudnia 2010 r. Petycja W Finlandii trzy spółki złożyły wniosek o zezwolenie na budowę nowych elektrowni jądrowych. Jedna ze spółek (Fennovoima) w swoim wniosku przedstawiła trzy różne lokalizacje elektrowni, z których jedna to Hanhikivenniemi w gminie Pyhäjoki. CM\1042132.doc PE454.589v02-00 Zjednoczona w różnorodności
Zgodnie z treścią petycji istnieje ważny miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego obowiązujący na tym terenie. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla elektrowni jądrowej stoi wyraźnie w sprzeczności z obowiązującymi zasadami gospodarowania przestrzennego oraz ramowymi dyrektywami ptasią, siedliskową i wodną. W skrócie petycja zawiera następujące twierdzenia: Dochodzi do naruszenia miejscowych zasad planowania przestrzennego, ponieważ zakładają one różnorodność biologiczną, ekologiczną spójność, ochronę siedlisk ptaków i roślin oraz ochronę cennych obszarów skalistych. Dyrektywa siedliskowa 92/43/WE 1 została naruszona, ponieważ naturalne lasy pierwotnych etapów wybrzeża pagórkowatego są siedliskiem wymienionym w załączniku I do dyrektywy siedliskowej i są one zagrożone. W związku z tym lasy na terenie Hanhikivi muszą być chronione. Dyrektywa ptasia 2009/147/WE 2 jest naruszona, ponieważ wiele gatunków ptaków wymienionych w załączniku I do tej dyrektywy występuje w Hanhikivi. Ponadto trzynaście gatunków, za które Finlandia ponosi szczególną odpowiedzialność, ma swoje gniazda na tym terenie. Jeśli elektrownia zostanie wybudowana, fragmentacja tych obszarów miałaby negatywny wpływ na ptactwo. Ponadto linie zasilania elektrycznego przecinające tory lotu zwiększyłyby ryzyko zderzenia ptaków z przewodami. Prawdopodobnie wpłynęłoby to także negatywnie na sąsiadujący obszar Natura 2000 Parhalahti-Syölätinlahti ja Heinikarinlampi (FI1104201). Odprowadzane z elektrowni wody chłodzące ogrzewałyby przybrzeżne wody Hanhikivi, co niekorzystnie wpływałoby na eutrofizację, powstawanie planktonu, zasoby rybne oraz roślinność wodną i przybrzeżną i co naruszałoby ramową dyrektywę wodną, 2000/60/WE 3 Uwagi Komisji dotyczące petycji Komisja otrzymała skargę w tej samej sprawie od tej samej osoby (osób). Na wstępie należy zaznaczyć, że Komisja posiada uprawnienia tylko do badania ewentualnych naruszeń prawa UE. Nie jest więc możliwe zbadanie, czy obowiązujący miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego został rzeczywiście naruszony. Komisja stwierdziła, że 6 maja 2010 r. fiński rząd w zasadzie postanowił pozwolić firmie Fennovoima na przystąpienie do planowania budowy elektrowni jądrowej. Jednak zgodnie z wiedzą Komisji nie wydano jeszcze pozwolenia na rozpoczęcie budowy elektrowni i wydaje się, że przedsiębiorstwo jeszcze nie podjęło ostatecznej decyzji w sprawie lokalizacji obiektu. Dlatego na chwilę obecną nie ma pewności, czy elektrownia będzie znajdowała się w Hanhikivenniemi. Poza tym na podstawie dostępnych informacji wydaje się, że toczy się postępowanie odwoławcze w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla tej elektrowni jądrowej. 1 Dz.U. L 206 z 22.7.1992. 2 Dz.U. L 20 z 26.1.2010. 3 Dz.U. L 327 z 22.12.2000. PE454.589v02-00 2/6 CM\1042132.doc
W odniesieniu do ramowej dyrektywy wodnej Komisja stwierdziła, że w planie gospodarowania wodami w dorzeczu Oulujoki-Iijoki wymienia się to przedsięwzięcie pośród kilku innych jako to, dla którego dokonywano ocen oddziaływania na środowisko w czasie sporządzania planu gospodarowania wodami w dorzeczu. Komisja obecnie weryfikuje zgodność wszystkich sporządzonych planów gospodarowania wodami w dorzeczu. Jednak z uwagi na brak ostatecznej decyzji w sprawie lokalizacji obiektu oraz ogólny charakter twierdzeń zawartych w petycji/skardze, Komisja nie jest w stanie ocenić, czy ramowa dyrektywa wodna została naruszona. Ze skargi/petycji nie wynika jasno, które obowiązki zawarte w dyrektywie miały zostać naruszone, nawet jeśli obiekt powstałby w Hanhikivenniemi. W odniesieniu do dyrektywy ptasiej i siedliskowej Komisja uznaje, że obszar Parhalahti- Syölätinlahti ja Heinikarinlampi (FI1104201) został ujęty w obu dyrektywach. W przypadku tego typu obszarów dyrektywa siedliskowa nakazuje dokonanie odpowiedniej oceny zgodnie z art. 6 ust. 3 dla każdego planu lub przedsięwzięcia, które może mieć znaczący wpływ na stabilność obszaru. Z informacji zawartych w petycji i wniosku oraz załącznikach do nich wynika, że ocena na podstawie art. 6 ust. 3 dyrektywy siedliskowej została przeprowadzona dla proponowanego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego oraz że ocena ta wykazała, iż ani plan ani przedsięwzięcie nie miałyby znaczącego i negatywnego wpływu na ten obszar. W petycji/skardze nie przedstawiono żadnych konkretnych argumentów popartych dowodami na to, dlaczego plan lub przedsięwzięcie miałoby w znaczący i negatywny sposób oddziaływać na środowisko na tym obszarze. Na przykład stwierdzenie, że ryzyko kolizji ptaków z liniami zasilającymi jest znaczne nie jest poparte dowodami, które przeczyłyby wynikom oceny przeprowadzonej na podstawie art. 6 ust. 3. Fakt, że na obszarze bytuje wiele ptaków chronionych dyrektywą ptasią nie oznacza samo w sobie, że przedmiotowe przedsięwzięcie narusza dyrektywę ptasią i dyrektywę siedliskową. Skarżąca nie wskazała ponadto w jaki sposób wyciągnięto wniosek, że prawdopodobieństwo wpływu na gatunki roślin wymienionych w załączniku II do dyrektywy siedliskowej jest odmienne od wniosków oceny przeprowadzonej na podstawie art. 6 ust. 3. Skarżąca nie twierdzi ani nie wydaje się jakoby istniały na to dowody że przedsięwzięcie miałoby znaczący wpływ na naturalne lasy pierwotnych etapów wybrzeża pagórkowatego, będące siedliskiem i znajdujące się na obszarze Natura 2000. Komisja nie jest w stanie wypowiedzieć się na temat aspektów petycji, które nie wchodzą w zakres prawodawstwa unijnego dotyczącego środowiska naturalnego, takich jak gatunki i siedliska chronione wyłącznie na podstawie prawa krajowego. Należy również mieć na uwadze, że to iż elektrownia jądrowa nie będzie wspierała ochrony środowiska naturalnego w proponowanym miejscu nie jest czymś, co mogłoby stanowić dowód, że naruszono dyrektywę siedliskową. Wnioski Na chwilę obecną i w świetle dostępnych Komisji informacji nic nie wskazuje na to, że naruszono prawodawstwo UE. 4. Odpowiedź Komisji (REV) otrzymana dnia 28 listopada 2014 r. CM\1042132.doc 3/6 PE454.589v02-00
Od poprzedniego komunikatu Komisji na ten temat w grudniu 2010 r. składająca petycję dostarczyła dodatkowe informacje w dniach 25.08.2011, 24.09.2011 i 23.04.2012. Na podstawie tych dodatkowych elementów Komisja pragnie przekazać następujące uwagi: W sprawie zasadniczego postanowienia 6 maja 2010 r. fiński rząd przyjął zasadnicze postanowienie dotyczące wydania zezwolenia firmie Fennovoima na przystąpienie do planowania budowy elektrowni jądrowej. Fennovoima następnie zdecydowała, że rosyjska firma Rosatom dostarczy reaktor (reaktor wodny ciśnieniowy Rosatom 1200 megawat AES-2006), który nie znajdował się wśród przedstawionych propozycji na elektrownię jądrową rozpatrzonych we wniosku o zasadnicze postanowienie, który został przedstawiony rządowi w 2009 r. Fennovoima przeprowadziła w tym celu nową ocenę oddziaływania na środowisko i następnie podpisała umowę o dostawę elektrowni z Rosatom Overseas w grudniu 2013 r. W marcu 2014 r. Fennovoima złożyła wniosek o uzupełnienie zasadniczego postanowienia rządu. W dniu 18 września 2014 r. rząd wydał przychylne zasadnicze postanowienie dotyczące wniosku Fennovoima w sprawie wybudowania bloku reaktora jądrowego Rosatom w Pyhäjoki. W sprawie spraw poruszonych przez składającą petycję w pismach z 25.08.2011, 24.09.2011 i 23.04.2012. Komisja pragnie zaznaczyć, że posiada uprawnienia jedynie do badania, czy prawo UE zostało naruszone. Zatem nie może badać twierdzeń związanych z naruszeniem zasad na podstawie prawa krajowego. W przypadku, gdy Komisja podejmie decyzję o wszczęciu lub kontynuowaniu postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, ciężar dowodu spoczywa na Komisji, która zatem musi udowodnić, że naruszenie prawa UE rzeczywiście miało miejsce. W odniesieniu do konkretnych kwestii poruszonych przez składającą petycję, Komisja ma następujące uwagi: Odniesienia są zgodne z numeracją rozdziałów przedstawioną przez składającą petycję w piśmie z dnia 25.08.2011. - W rozdziale nr 1 pisma składająca petycję uważa, że Komisja musi podjąć działania, pomimo że krajowe procesy decyzyjne i procedury odwoławcze nadal się toczą. Komisja zauważa, że na podstawie zasady pomocniczości w głównej mierze odpowiedzialne za zastosowanie prawa UE są władze krajowe i sądy. Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich w swoich działaniach zgadza się z Komisją na tej płaszczyźnie. 1 - W rozdziale nr 2 składająca petycję przedstawia szereg decyzji podjętych przez władze fińskie i odwołań składającej petycję od tych decyzji oraz stwierdza, że niedociągnięcia zauważone podczas przygotowania projektu świadczą o tym, że prawo UE zostało naruszone. Komisja zauważa, że sam fakt, że odwołano się od decyzji niekoniecznie oznacza, że decyzje, od których się odwołano, są bezprawne. Co więcej, na podstawie decyzji z 21 września 2011 r. Naczelny Sąd Administracyjny odrzucił odwołanie dotyczące miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Jako że plan 1 http://www.ombudsman.europa.eu/pl/cases/decision.faces;jsessionid=5caf0b7856efd45debf75d3afd3a 2D1F, punkt 33. PE454.589v02-00 4/6 CM\1042132.doc
zagospodarowania przestrzennego został uznany za zgodny z prawem, Fennovoima w dniu 5 października 2011 r. podała do publicznej wiadomości decyzję o umieszczeniu nowej elektrowni jądrowej w Pyhäjoki. - W rozdziale nr 3 składająca petycję stwierdza w skrócie, że wpływ projektu nie ogranicza się tylko do obszaru Natura 2000 Parhalahti-Syölätinlahti-Heinikarilampi oraz że cały obszar Hanhikivenniemi powinien otrzymać status obszaru Natura 2000. Komisja zauważa, że oznaczenia Natura 2000 dla Finlandii zostały ocenione i uznane za wystarczające w świetle dyrektywy 89/391/EWG. - W rozdziale nr 4 składająca petycję wspomina wpływ na obszar Natura 2000 Parhalahti- Syölätinlahti-Heinikarilampi, na przykład na wody powierzchniowe i gruntowe. Twierdzenia mają ogólny charakter i zwierają szereg przypuszczeń. Odniesienie w ogólny sposób dotyczy oceny wpływu na obszar Natura 2000, ale nie przywołuje konkretnie żadnej części oceny, w której domniemane niedociągnięcia miałyby zaistnieć. Wobec braku namacalnych dowodów twierdzenia nie zostają potwierdzone. Komisja również zauważa, że Ministerstwo Środowiska w swojej uwadze z dnia 21.12.2009 1 przypomniało przedsiębiorstwu o swych obawach o konieczność nadzoru w zakresie typów siedlisk, którym został przyznany status Natura 2000. Programy monitorowania zostały dołączone do wniosku Fennovoima z marca 2014 r. - Rozdział 5 zawiera szereg twierdzeń dotyczących wpływu na faunę i florę, którego przykłady są wymienione w dyrektywie siedliskowej. Odniesienia do gatunków flory i bezkręgowców w rozdziale 5.2 nie określają dokładnie, których gatunków dotyczą. Komisja zauważa również, że twierdzenia dotyczące gatunków ryb Thymallus thymallusi żaby moczarowej (Rana arvalis) mają ogólny charakter i nie są potwierdzone dowodami. Składająca petycję również wspomina, że kiedy wniesiono wniosek toczyło się krajowe postępowanie odwoławcze w sprawie zezwolenia na zniszczenie przedmiotowych terenów wylęgu i siedlisk żaby moczarowej. Ministerstwo Środowiska w swojej uwadze z dnia 24.04.2014 2 poruszyło kwestię konieczności monitorowania Thymallus thymallusi uniknięcia przeprowadzenia niektórych robót budowlanych w okresie migracji tarłowych tego gatunku. Nie znaleziono przesłanek do stwierdzenia naruszenia prawa UE. Rozdział 5 zawiera również szereg twierdzeń dotyczących wpływu na ptactwo. Budowa elektrowni jądrowej z pewnością zniszczy siedliska niektórych gatunków wspomnianych w załączniku I i linie elektroenergetyczne zwiększą ryzyko zderzenia ptaków migrujących z przewodami. Jednakże, właściwe organy wydają się być świadome tego problemu i poruszyły go w kontekście analizy znaczenia wpływu oraz środków zmniejszających i monitorujących wpływ na środowisko (Vaikuttavuuden merkittävyyden arviointi ja haittojen ehkäiseminen sekä ympäristövaikutusten seuranta) 3. - Rozdział 6 zawiera twierdzenia dotyczące ilości chronionych typów siedlisk. Twierdzenia albo nie zostały potwierdzone dowodami, które umożliwiłyby Komisji podjęcie działań, albo składająca petycję nie skonkretyzowała w jaki sposób projekt mógłby na nie wpłynąć. Ocena oddziaływania na środowisko przeprowadzona przez Fennovoima wskazuje, że budowa elektrowni zwiększy fragmentację siedliska typu 9030 na danym obszarze, jednak 1 https://www.tem.fi/files/25611/ymparistoministerion_lausunto_fpap_21.12.2009.pdf 2 https://www.tem.fi/files/39611/ymparistoministerion_lausunto.pdf 3 https://www.tem.fi/files/39611/ymparistoministerion_lausunto.pdf CM\1042132.doc 5/6 PE454.589v02-00
zgodnie z tą samą oceną znacząca ilość siedlisk tego typu zostanie poza obszarem aktywności budowlanej. Określono, że siedlisko typu 1630 będzie prawie całkowicie poza obszarem aktywności budowlanej oraz właściwe organy poruszyły kwestię konieczności monitorowania siedliska tego typu i zastosowania środków łagodzących 1. Właściwe organy nie wyraziły szczególnego zaniepokojenia innymi typami siedlisk objętymi dyrektywą siedliskową. Nie znaleziono przesłanek do stwierdzenia naruszenia prawa UE. W sprawie ramowej dyrektywy wodnej 2 Na podstawie ogólnego charakteru twierdzeń zawartych we wniosku nie znaleziono przesłanek do stwierdzenia naruszenia prawa UE. W kwestii dyrektywy w sprawie odpowiedzialności za środowisko 3 Na podstawie ogólnego charakteru twierdzeń zawartych w petycji nie znaleziono przesłanek do stwierdzenia naruszenia prawa UE. Podsumowanie W świetle ograniczonych informacji dostępnych Komisji nie można stwierdzić, że naruszono prawodawstwo UE. 1 https://www.tem.fi/files/39618/pohjois-pohjanmaan_ely-keskuksen_lausunto.pdf 2 Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej (Dz.U. L 327 z 22.12.2000, s. 1) 3 Dyrektywa 2004/35/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie odpowiedzialności za środowisko w odniesieniu do zapobiegania i zaradzania szkodom wyrządzonym środowisku naturalnemu (Dz.U. L 143 z 30.4.2004, s. 56). PE454.589v02-00 6/6 CM\1042132.doc