P R O T O K Ó Ł z kontroli kompleksowej przeprowadzonej w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Koszalinie w dniach 10-12 maja 2011 r.

PS.1.431.12.2011 Data sporządzenia: Szczecin, 30 czerwca 2011 r. P R O T O K Ó Ł z kontroli kompleksowej przeprowadzonej w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Koszalinie w dniach 10-12 maja 2011 r. Adres placówki: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie ul. Racławicka 13 75-520 Koszalin Kontrolę przeprowadził zespół inspektorów Wydziału Polityki Społecznej Zachodniopomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Szczecinie w składzie: Janusz Modrzejewski - starszy inspektor wojewódzki - legitymacja służbowa nr 9/2011, osoba kierująca zespołem, Anna Jasina starszy inspektor - legitymacja służbowa nr 5/2011, na podstawie Upoważnienia Nr 50/2011 z dnia 26 kwietnia 2011 r. wydanego przez Zastępcę Dyrektora Wydziału Polityki Społecznej Zachodniopomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Szczecinie. Kontrolą objęto okres od dnia 1 stycznia 2009 r. do dnia kontroli. Przed przystąpieniem do czynności kontrolnych zapoznano Panią Mirosławę Zielony - dyrektora kontrolowanej jednostki z programem kontroli. Zakresem kontroli objęto realizacja zadań własnych powiatu i zleconych z zakresu administracji rządowej, zapisanych w art. 19, art. 20 i art. 112 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej. Podczas kontroli analizie poddana została następująca tematyka: 1) organizowanie opieki w rodzinach zastępczych, udzielanie pomocy rodzinom zastępczym, 2) zapewnienie opieki i wychowania dzieciom całkowicie lub częściowo pobawionym opieki rodziców, w szczególności przez organizowanie i prowadzenie ośrodków adopcyjno-opiekuńczych, placówek opiekuńczowychowawczych dla dzieci i młodzieży, w tym placówek wsparcia dziennego o zasięgu ponadgminnym, a także tworzenie i wdrażanie programów pomocy dziecku i rodzinie, 3) przyznawanie pomocy pieniężnej na usamodzielnienie oraz na kontynuowanie nauki osobom opuszczającym całodobowe placówki opiekuńczo-wychowawcze typu rodzinnego i socjalizacyjnego, domy pomocy społecznej dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej intelektualnie, domy dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, 1

rodziny zastępcze oraz schroniska dla nieletnich, zakłady poprawcze, specjalne ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki socjoterapii zapewniające opiekę lub młodzieżowe ośrodki wychowawcze, 4) prowadzenie i rozwój infrastruktury domów pomocy społecznej o zasięgu ponadgminnym oraz umieszczanie w nich skierowanych osób, 5) szkolenie i doskonalenie zawodowe kadr pomocy społecznej z terenu powiatu, 6) doradztwo metodyczne dla kierowników i pracowników jednostek organizacyjnych pomocy społecznej z terenu powiatu, 7) sprawowanie nadzoru nad działalnością rodzinnej opieki zastępczej, ośrodków adopcyjno-opiekuńczych, jednostek specjalistycznego poradnictwa, ośrodków wsparcia, domów pomocy społecznej, placówek opiekuńczo-wychowawczych, ośrodków interwencji kryzysowej, 8) pomoc cudzoziemcom, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą, 9) finansowanie pobytu w całodobowych placówkach opiekuńczowychowawczych oraz w rodzinach zastępczych dzieciom cudzoziemców. Wyjaśnień udzielała: Pani Mirosława Zielony - dyrektor placówki, Pani Katarzyna Sadowska Kierownik Zespołu Pomocy Instytucjonalnej oraz Wsparcia Dziecka i Rodziny. Ustalenia kontroli: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Koszalinie jest jednostką organizacyjną, która zgodnie z art. 112 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362, z późn. zm.), realizuje zadania powiatu w zakresie pomocy społecznej, określone w art. 19 pkt 3, 4, 6, 10, 14, 15 oraz w art. 112 pkt 8. Realizacja zadań powiatu w zakresie pomocy społecznej, określonych w art. 19 pkt 8 oraz w art. 20 ust. 1 pkt 1 i 5 nie miała miejsca ze względu na nie występowanie potrzeb w tym zakresie. Dyrektorem kontrolowanej jednostki od dnia 1.01.2008 r. jest Pani Mirosława Zielony. 1) Organizowanie opieki w rodzinach zastępczych Zabezpieczenie opieki w rodzinach zastępczych (Zał. Nr 16) w 2009 r. to 82 rodziny spokrewnione, w których przebywało 118 dzieci, 19 rodzin niespokrewnionych, w których przebywało 31 dzieci, 3 zawodowe niespokrewnione z dzieckiem wielodzietne rodziny zastępcze, w których przebywało 22 dzieci, 1 zawodowa niespokrewniona z dzieckiem specjalistyczna rodzina zastępcza, w której przebywało 5 dzieci, 2 zawodowe niespokrewnione z dzieckiem rodziny zastępcze o charakterze pogotowia rodzinnego, w których przebywało 14 dzieci. 2

Liczba dzieci umieszczonych w 2009 roku w tych rodzinach zastępczych wynosiła odpowiednio w rodzinach spokrewnionych 15, w rodzinach niespokrewnionych 1, w rodzinach zawodowych 12. Zabezpieczenie opieki w rodzinach zastępczych w 2010 r. to 85 rodzin spokrewnionych, w których przebywało 128 dzieci, 15 rodzin niespokrewnionych, w których przebywało 32 dzieci, 3 zawodowe niespokrewnione z dzieckiem wielodzietne rodziny zastępcze, w których przebywało 30 dzieci, 1 zawodowa niespokrewniona z dzieckiem specjalistyczna rodzina zastępcza, w której przebywało 5 dzieci, 2 zawodowe niespokrewnione z dzieckiem rodziny zastępcze o charakterze pogotowia rodzinnego, w których przebywało 15 dzieci. Liczba dzieci umieszczonych w 2010 roku w tych rodzinach zastępczych wynosiła odpowiednio w rodzinach spokrewnionych 26, w rodzinach niespokrewnionych 6, w rodzinach zawodowych 23. Zabezpieczenie opieki w rodzinach zastępczych w 2011 r. do dnia kontroli przedstawiało się następująco: 78 rodzin spokrewnionych, w których przebywało 134 dzieci, 12 rodzin niespokrewnionych, w których przebywało 24 dzieci, 3 zawodowe niespokrewnione z dzieckiem wielodzietne rodziny zastępcze, w których przebywało 23 dzieci, 1 zawodowa niespokrewniona z dzieckiem specjalistyczna rodzina zastępcza, w której przebywało 4 dzieci, 3 zawodowe niespokrewnione z dzieckiem rodziny zastępcze o charakterze pogotowia rodzinnego, w których przebywało 13 dzieci. Liczba dzieci umieszczonych w 2011 roku w rodzinach zastępczych wynosiła odpowiednio w rodzinach spokrewnionych 22, w rodzinach niespokrewnionych 0, w rodzinach zawodowych 3. Liczba niespokrewnionych rodzin zastępczych nieznacznie uległa zmniejszeniu. W porównaniu do 2010 r. w 2011 r. funkcjonowało mniej niespokrewnionych rodzin zastępczych ponieważ jedna rodzina nie wyraziła chęci pełnienia dalej funkcji po usamodzielnieniu wychowanka, a druga po zaadoptowaniu dziecka. Jedna rodzina zastępcza, która wcześniej była niespokrewnioną, została rodziną zawodową o charakterze pogotowia rodzinnego. Poza terenem powiatu zostało umieszczonych w spokrewnionych rodzinach zastępczych w 2009 roku 4 dzieci, a w 2010 roku - 7 dzieci. W 2009 roku 1 dziecko zostało umieszczone w niespokrewnionej rodzinie zastępczej, która zmieniła miejsce zamieszkania, a w 2010 roku 1 dziecko zostało umieszczone w zawodowej rodzinie zastępczej interwencyjnie po pozostawieniu przez matkę w pensjonacie. W 2011 r. nie było umieszczeń dzieci poza terenem powiatu. Z terenu innych powiatów w rodzinach zastępczych na terenie Powiatu Koszalińskiego umieszczono w spokrewnionych rodzinach zastępczych 4 dzieci w 2009 r. i 7 dzieci w 2010 r., a w 2010 roku umieszczono 1 dziecko w niespokrewnionej rodzinie zastępczej i 6 dzieci w zawodowej rodzinie zastępczej, które przebywają nadal. 3

Zbadano indywidualne przypadki umieszczenia dzieci w rodzinach zastępczych. K.C. został umieszczony wraz z siostrą w spokrewnionej rodzinie zastępczej, na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego w Koszalinie. Wywiad środowiskowy został przeprowadzony w rodzinie zastępczej przez PCPR w Koszalinie. Rodzice biologiczni są po rozwodzie. Ojciec żyje z konkubiną, z którą ma dziecko. Matka wyjechała do Niemiec i ponownie wyszła za mąż. Ojciec stosował wobec dzieci przemoc fizyczną i psychiczną. Dzieci zostały odebrane w trybie interwencyjnym. Wobec ojca toczy się postępowanie o stosowanie przemocy. Został także obciążony z tytułu odpłatności za pobyt dzieci w rodzinie zastępczej. Babcia i dzieci otrzymały systematycznie (co miesiąc) wsparcie od pracownika socjalnego PCPR. Ponadto udzielana była pomoc ze strony szkoły i poradni psychologiczno-pedagogicznej. Mimo to chłopiec sprawia trudności wychowawcze (Zał. Nr 16a). M.G. została umieszczona w niespokrewnionej rodzinie, na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego w Koszalinie. Wywiad środowiskowy został przeprowadzony w rodzinie zastępczej przez PCPR. Rodzina niewydolna opiekuńczo-wychowawczo, nadużywająca alkoholu. W mieszkaniu były słabe warunki lokalowe. Odbywały się awantury, stosowano przemoc fizyczną i psychiczną. Matka spotyka się z córką w PCPR. Jednak obniżone predyspozycje opiekuńczo-wychowawcze rodziców, opisane w opinii RODK, wskazują na pozostawienie dziewczynki w rodzinie zastępczej. Rodzice biologiczni podejmowali próby leczenia alkoholowego, lecz bezskutecznie. Matce brakuje konsekwencji w utrzymaniu abstynencji. Dziewczynka utrzymuje kontakt także z babcią (Zał. Nr 16b). J.R. został umieszczony w spokrewnionej rodzinie, na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego w Koszalinie. Wywiad środowiskowy został przeprowadzony w rodzinie zastępczej przez PCPR Koszalin. Rodzice biologiczni są w separacji. Ojciec sam wychowywał dzieci. Zaczął nadużywać alkoholu oraz pojawiły się problemy opiekuńczo-wychowawcze ze starszymi córkami. Brat ojca wyraził zgodę na przyjęcie tylko chłopca. Rodzeństwo utrzymuje kontakt telefoniczny (Zał. Nr 16c). Dzieci które trafiły z rodzin zastępczych do innych rodzin zastępczych lub placówek opiekuńczo wychowawczych W badanym okresie z rodzin zastępczych do innych rodzin zastępczych lub placówek opiekuńczo wychowawczych trafiło 8 dzieci (Zał. Nr 8). W 2009 roku było umieszczenie trójki rodzeństwa w całodobowej placówce opiekuńczo-wychowawczej po wcześniejszym pobycie w pogotowiu rodzinnym, ze względu na powrót dzieci na teren powiatu, z którego pochodziły. W 2010 roku było umieszczenie dwójki dzieci z zawodowej rodziny zastępczej. Jedno z nich zostało umieszczone w placówce po wcześniejszym pobycie w dwóch spokrewnionych rodzinach zastępczych (śmierć babci, trudności wychowawcze i sytuacja zdrowotna w rodzinie zastępczej), w zawodowej 4

rodzinie zastępczej (trudności wychowawcze) oraz w placówce opiekuńczowychowawczej (likwidacja placówki). W przypadku drugiego dziecka umieszczenie w placówce nastąpiło po wcześniejszym pobycie w dwóch niespokrewnionych rodzinach zastępczych (trudny kontakt z rodziną zastępczą, ucieczka) w placówce opiekuńczo-wychowawczej, w zawodowej rodzinie zastępczej w której przebywał jego brat (na czas trwania postępowania sądowego, problemy wychowawcze), w placówce opiekuńczo-wychowawczej (likwidacja placówki). W obu przypadkach zarówno rodziny zastępcze jak i dzieci objęci byli stałym wsparciem specjalistycznym oraz pracowników socjalnych PCPR, lecz nie przyniosło to oczekiwanych efektów. Trójka dzieci trafiła do innych rodzin zastępczych po pobycie w pogotowiach rodzinnych. 2) Zapewnienie opieki i wychowania dzieciom całkowicie lub częściowo pobawionym opieki rodziców Na dzień kontroli na terenie Powiatu Koszalińskiego nie funkcjonowała całodobowa placówka opiekuńczo-wychowawcza. Po uzyskaniu postanowienia Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 21.04.2010 r., wyrażającego zgodę na likwidację Wielofunkcyjnej Placówki Opiekuńczo-Wychowawczej Dom Dziecka w Mielnie, Uchwałą Rady Powiatu Koszalińskiego z dnia 29.04.2010 r. została zlikwidowana Wielofunkcyjna Placówka Opiekuńczo-Wychowawcza Dom Dziecka w Mielnie (Zał. Nr 16d). Dzieci zostały umieszczone w rodzinach zastępczych lub innych placówkach poza terenem powiatu. W roku 2009 i w roku 2010 w WPOW w Mielnie było umieszczonych po 10 dzieci. W lutym 2009 roku Zarząd Powiatu ogłosił otwarty konkurs ofert na realizację zadań określonych w art. 82 i art. 83 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej. Do konkursu nie przystąpił żaden podmiot. W dniu 03.07.2009 r. Rada Powiatu podjęła uchwałę w sprawie powierzenia Gminie Miasto Koszalin realizacji zadań z zakresu działania ośrodka adopcyjno-opiekuńczego dla mieszkańców Powiatu Koszalińskiego. W dniu 13.07.2009 r. Starosta Koszaliński przesłał Prezydentowi Koszalina jednostronnie podpisane porozumienie w sprawie powierzenia przez Powiat Koszaliński realizacji zadań z zakresu działania ośrodka adopcyjno-opiekuńczego Gminie Miasto Koszalin. Do dnia kontroli porozumienie nie zostało podpisane. W dniu 21.07.2010r. PCPR podpisał umowę z Ośrodkiem Adopcyjno-Opiekuńczym przy ul. Morskiej 43 w Koszalinie na szkolenie kandydatów na rodziców zastępczych (Zał. Nr 16e). W posiedzeniach zespołu ds. okresowej oceny sytuacji dziecka w WPOW w Mielnie (aż do czasu likwidacji placówki) uczestniczył przedstawiciel niepublicznego OA-O TPD w Koszalinie oraz pracownik PCPR(Zał. Nr 16e). W 2010 roku PCPR podjęło działania zmierzające do wypracowania procedur związanych z diagnozą dziecka, kontaktu z rodziną biologiczną i ewentualnych kwalifikacji do adopcji dzieci przebywających w rodzinach 5

zastępczych bądź pozostawionych w szpitalu. W dniu 23.03.2011 r. odbyło się spotkanie przedstawicieli instytucji zajmujących się opieką nad dzieckiem. Wypracowane ostatecznie procedury zmierzające do przysposobienia dziecka zarówno pozostawionego w szpitalu jak i przebywającego w rodzinie zastępczej w różnych powiatach, tj. sławieńskiego, białogardzkiego, kołobrzeskiego, koszalińskiego i Miasta Koszalin (Zał. Nr 16g). W kontrolowanym okresie PCPR realizował liczne programy budowania lokalnego systemu opieki nad dzieckiem i rodziną w Powiecie Koszalińskim. Wśród nich można wymienić: Pomocna dłoń plus wieloletni projekt systemowy, Rodziny bez barier, Standaryzacja usług w zakresie rodzinnej opieki zastępczej sposobem na przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, Zielona szkoła dla rodzin zastępczych, Powrót do korzeni, Kierunek rodzina (Zał. Nr 1). Zadania z zakresu poradnictwa i terapii dla dzieci i rodziców, PCPR prowadzi w ramach realizacji projektów ze środków MPiPS, funduszy unijnych. Od 2009 r. PCPR podjął działania w celu opracowania standaryzacji usług w zakresie rodzinnej opieki zastępczej jako sposób na przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu w Powiecie Koszalińskim. Podpisano Porozumienie o współpracy pomiędzy PCPR w Koszalinie i Ośrodkami Pomocy Społecznej z gmin Powiatu Koszalińskiego. W dniach 22.03.2010 r. i 29.03.2011 r. odbyły się spotkania Zespołu ds. standaryzacji usług w zakresie rodzinnej opieki zastępczej (Zał. Nr 16g). Realizacja postanowień sądowych o umieszczeniu w placówkach opiekuńczo-wychowawczych i rodzinach zastępczych przedstawiała się następująco: W roku 2009 liczba wydanych i zrealizowanych postanowień sądowych o umieszczeniu w rodzinach zastępczych wynosiła 23. Liczba wydanych i zrealizowanych postanowień sądowych o umieszczeniu w placówkach opiekuńczo-wychowawczych wynosiła 5. W 2010 roku zrealizowano 37 wydanych postanowień sądowych o umieszczeniu w rodzinach zastępczych oraz 1 postanowienie o umieszczeniu w placówce opiekuńczo-wychowawczej. Pozostałych 6 postanowień zostało zrealizowanych poprzez umieszczenie dzieci na terenie innych powiatów. W roku 2011 liczba wydanych i zrealizowanych postanowień sądowych o umieszczeniu w rodzinach zastępczych wynosiła 10. Realizacja postanowień sadowych odbywała się na bieżąco, a czas oczekiwania dzieci na umieszczenie w placówkach opiekuńczowychowawczych lub rodzinach zastępczych nie przekraczał 1 miesiąca (Zał. Nr 16). Kwestie związane z interwencyjnym zabieraniem dzieci z domów rodzinnych na terenie powiatu koszalińskiego rozwiązane są poprzez działanie 8 Gminnych Zespołów Interdyscyplinarnych. W ramach projektu 6

Standaryzacja usług w zakresie rodzinnej opieki zastępczej sposobem na przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu w powiecie koszalińskim wypracowano zasady współpracy pomiędzy instytucjami w zakresie pracy z rodzinami zastępczymi na terenie powiatu koszalińskiego. Określono optymalne sposoby postępowania poszczególnych instytucji na rzecz rodzin zastępczych i powrotu dzieci do rodzin biologicznych. Efektem realizacji tego projektu było podpisanie 8 porozumień między samorządem powiatowym a gminnymi samorządami lokalnymi powiatu koszalińskiego w zakresie pracy z rodzinami zastępczymi. Umieszczanie dzieci w całodobowych placówkach opiekuńczo - wychowawczych. W 2009 roku 16 dzieci zostało umieszczonych w WPOW w Mielnie. Poza terenem powiatu w placówkach opiekuńczo-wychowawczych zostało umieszczonych 3 dzieci. W 2010 roku 11 dzieci zostało umieszczonych w WPOW w Mielnie, a poza terenem powiatu w placówkach opiekuńczowychowawczych zostało umieszczonych 14 dzieci (Zał. Nr 16). Na dzień kontroli w placówkach opiekuńczo-wychowawczych poza terenem powiatu przebywa 13 dzieci. Z placówki opiekuńczo-wychowawczej zostało zabrane i umieszczone w zawodowej rodzinie zastępczej w 2009 roku 1 dziecko, a w 2010 roku 3 dzieci (Zał. Nr 5). A.K. została umieszczona w WPOW w Mielnie na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego w Szczecinku. Wcześniej przebywała w niespokrewnionych rodzinach zastępczych. Postanowieniem Sądu Rejonowego w Koszalinie została umieszczona w rodzinie adopcyjnej, a następnie rodzina adopcyjna została rozwiązana, a dziewczynka powróciła do placówki w Mielnie. Na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego w Białogardzie została umieszczona w Specjalistycznej Placówce Opiekuńczo-wychowawczej Dorian w Darłowie. Dziewczynka posiada orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Wielokrotnie przebywała w szpitalach w Gnieźnie, Gdańsku, Szczecinie, Zabórzu. Jej brat przebywa w MOW, ojciec nie żyje, a pobyt matki jest nieznany. Opiekunem prawnym dziewczynki była wychowawczyni z WPOW w Mielnie, ale tylko do chwili jej pobytu w placówce, tj. do chwili likwidacji placówki (Zał. Nr 16f). Liczba dzieci, które powróciły do domu rodzinnego z poszczególnych form opieki zastępczej przedstawia się następująco: 1) na skutek usamodzielnienia: w 2009 roku powróciło 2 dzieci z rodzin spokrewnionych, 4 dzieci z zawodowych rodzin zastępczych, 2 dzieci z placówek wielofunkcyjnych; w 2010 roku powróciło 9 dzieci z rodzin spokrewnionych, 4 dzieci z zawodowych rodzin zastępczych, 1 dziecko z rodziny niespokrewnionej, 5 dzieci z placówek wielofunkcyjnych; w 2011 7

roku powróciło 1 dziecko z rodziny spokrewnionej, 1 dziecko z zawodowej rodziny zastępczej, 1 dziecko z placówki wielofunkcyjnej. 2) na skutek przywrócenia władzy rodzicielskiej: w 2009 roku powróciło 4 dzieci z rodzin spokrewnionych i 3 dzieci z zawodowych rodzin zastępczych; w 2010 roku powróciło 1 dziecko z rodziny spokrewnionej i 2 dzieci z rodziny niespokrewnionej; w 2011 roku powróciło 1 dziecko z zawodowej rodziny zastępczej. Łącznie w analizowanym okresie 2009-2011 do domu rodzinnego z różnych form opieki zastępczej powróciło 41 dzieci (Zał. Nr 5). Przestrzeganie zasady dotyczącej nierozdzielania rodzeństw przy umieszczaniu w opiece zastępczej Zgodnie z pisemną informacją przekazaną przez dyrektora PCPR w Koszalinie przed umieszczeniem w placówce bądź rodzinie zastępczej rozdzielono z rodzeństwem 7 dzieci, a po umieszczeniu 10 dzieci (Zał. Nr 6). K.K. Rodzeństwo zostało umieszczone w placówce w trybie interwencyjnym. Małoletniego przeniesiono do pogotowia rodzinnego z uwagi na wiek i bardzo dużą ilość dzieci w placówce. Następnie całe rodzeństwo zostało umieszczone w rodzinie zastępczej. Dzieci miały cały czas kontakt ze sobą. Były urlopowane przez kandydatów, którzy później zostali ustanowieni rodziną zastępczą. J.P. Nieletnia została umieszczona w placówce po wcześniejszym pobycie razem z siostrą w niespokrewnionej rodzinie zastępczej, na skutek bezradności rodziny zastępczej w sprawach opiekuńczo-wychowawczych. Wychowanka spożywała alkohol. Obecnie utrzymywany jest kontakt między rodzeństwem. J.J., M.J, P.J. Rodzeństwo przebywało w zawodowej wielodzietnej rodzinie zastępczej. Na czas wakacji dzieci były urlopowane do domu rodzinnego. Zgodnie z postanowieniem sądowym po wakacjach najstarsza córka pozostała z rodzicami biologicznymi, a młodsze rodzeństwo powróciło do rodziny zastępczej. Z uwagi na pogorszenie sytuacji rodzinnej dziewczynka została umieszczona w trybie interwencyjnym w placówce. Rodzeństwo miało regularny kontakt ze sobą. Uzgadnianie umieszczenia dziecka w placówce z jej dyrektorem Zgodnie z 15 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 października 2007 r. w sprawie placówek opiekuńczo -wychowawczych (Dz. U. Nr 201, poz. 1455) powiat wydaje skierowanie do placówki w porozumieniu z jej dyrektorem. W przeprowadzonej rozmowie dyrektor PCPR stwierdził, że decyzja o umieszczeniu dziecka w placówce z jej dyrektorem uzgadniana była w formie telefonicznej. Na podstawie wybranej losowo dokumentacji stwierdzono, że do skierowań dołączana była obowiązująca dokumentacja wychowanka, a w posiadaniu PCPR znajdowały się ich kopie. Były też notatki służbowe, pisma, zaświadczenia 8

i inna dokumentacja, świadcząca o podejmowaniu przez pracowników PCPR współpracy z różnymi instytucjami. Zasadność umieszczenia dziecka w placówce opieki całodobowej Zgodnie 10 pkt 1, 2, 4 Rozporządzenia w sprawie placówek opiekuńczo - wychowawczych w placówce działa stały zespół do spraw okresowej oceny sytuacji dziecka, zwany dalej stałym zespołem. Stały zespół dokonuje okresowej oceny sytuacji dziecka w miarę potrzeb, nie rzadziej niż co pół roku. Na podstawie rozmowy przeprowadzonej z dyrektorem PCPR i kierownikiem Zespołu Pomocy Instytucjonalnej oraz Wsparcia Dziecka i Rodziny, jak również na podstawie protokołów z posiedzeń stałego zespołu do spraw okresowej oceny sytuacji dziecka stwierdzono, że w posiedzeniach zespołu w Wielofunkcyjnej Placówce Opiekuńczo-Wychowawczej Dom Dziecka w Mielnie, do chwili likwidacji tej placówki, uczestniczył pracownik PCPR oraz OA-O TPD w Koszalinie. Okresowa ocena sytuacji dziecka dokonywana była w miarę potrzeb, nie rzadziej jednak niż co pół roku. Opinie z posiedzeń zespołu formułowane były na piśmie. Natomiast po likwidacji placówki pracownik PCPR uczestniczył w posiedzeniach zespołu w Wielofunkcyjnej Placówce Opiekuńczo-Wychowawczej Dorian w Darłowie, w Zespole Placówek Opiekuńczo-Wychowawczych w Człuchowie, w Wielofunkcyjnej Placówce Wsparcia Rodziny w Szczecinku, w Młodzieżowym Ośrodku Wychowawczym w Polanowie. 3) Przyznawanie pomocy pieniężnej na usamodzielnienie oraz na kontynuowanie nauki Ustaleń dokonano w oparciu o analizę listy usamodzielnianych wychowanków z rodzin zastępczych i placówek opiekuńczo-wychowawczych, przygotowaną przez PCPR (Załącznik Nr 17) oraz losowo wybranej dokumentacji 6 wychowanków. Liczba pełnoletnich wychowanków z rodzin zastępczych, które rozpoczęły proces usamodzielnienia w kontrolowanym okresie wynosiła 39 osób, z których 33 kontynuuje naukę, otrzymując pomoc pieniężną na jej kontynuowanie. W jednym przypadku pomoc została zawieszona. Pomoc pieniężną na zagospodarowanie w formie rzeczowej otrzymały 2 osoby, a na usamodzielnienie 1 osoba. B.J. uzyskała pełnoletność w rodzinie zastępczej. Indywidualny program usamodzielnienia został opracowany i zatwierdzony. Pomoc pieniężną na kontynuowanie nauki przyznano decyzją po przeprowadzeniu wywiadu środowiskowego i otrzymaniu zaświadczenia ze szkoły. Wypłata świadczeń w wysokości 494,10 zł dokonywana jest do 10-go każdego miesiąca (Zał. Nr 17a). J.K. uzyskała pełnoletność w rodzinie zastępczej. Indywidualny program usamodzielnienia został opracowany i zatwierdzony. Pomoc pieniężną na 9

kontynuowanie nauki przyznano decyzją po przeprowadzeniu wywiadu środowiskowego i otrzymaniu zaświadczenia ze szkoły. Wypłata świadczeń w wysokości 325,44 zł dokonywana była do 10-go każdego miesiąca. Decyzją zaprzestano wypłaty świadczenia na skutek porzucenia nauki przez usamodzielnianą (Zał. Nr 17b). A.M uzyskała pełnoletność w rodzinie zastępczej. Indywidualny program usamodzielnienia został opracowany i zatwierdzony. Po uzyskaniu pełnoletności, wychowanka nie kontynuowała nauki. Urodziła dziecko. Nie wnioskowała o przyznanie innych form pomocy. Z notatki wynika, że wychowanka oczekuje narodzin drugiego dziecka (Zał. Nr 17c). A.M. uzyskała pełnoletność w rodzinie zastępczej. Indywidualny program usamodzielnienia został opracowany i zatwierdzony. Pomoc pieniężną na kontynuowanie nauki przyznano decyzją po przeprowadzeniu wywiadu środowiskowego i otrzymaniu zaświadczenia ze szkoły. Wypłata świadczeń w wysokości 494,10 zł dokonywana jest do 10-go każdego miesiąca. Wychowanka złożyła wniosek i wydano decyzję na zagospodarowanie w formie rzeczowej na kwotę w wysokości 4.170,36 zł (Zał. Nr 17d). A.N. uzyskał pełnoletność w rodzinie zastępczej. Indywidualny program usamodzielnienia został opracowany i zatwierdzony. Pomoc pieniężną na kontynuowanie nauki przyznano decyzją przeprowadzeniu wywiadu środowiskowego i otrzymaniu zaświadczenia ze szkoły. Wypłata świadczeń w wysokości 494,10 zł dokonywana była do 10-go każdego miesiąca. PCPR wstrzymał wypłatę świadczenia w związku z brakiem zaświadczenia o kontynuowaniu nauki. Usamodzielniany wychowanek zwrócił się o zawieszenie pomocy na kontynuowanie nauki z powodu wyroku sadowego. PCPR oczekuje na opinię radcy prawnego w powyższej sprawie (Zał. Nr 17e). Liczba wychowanków z placówek opiekuńczo-wychowawczych i młodzieżowego ośrodka wychowawczego, które rozpoczęły proces usamodzielnienia w kontrolowanym okresie wynosiła 6 osób. Naukę kontynuuje 5 osób, otrzymując pomoc pieniężną na jej kontynuowanie, a 1 osoba nie korzystała z żadnej pomocy dla usamodzielnianych. K.M. uzyskał pełnoletność w placówce opiekuńczo-wychowawczej. Indywidualny program usamodzielnienia został opracowany i zatwierdzony. Po uzyskaniu pełnoletności, wychowanek opuścił placówkę i nie kontynuował nauki. Nie korzystał z żadnych form pomocy (Zał. Nr 17f). 4) Prowadzenie i rozwój infrastruktury domów pomocy społecznej o zasięgu ponadgminnym oraz umieszczanie w nich skierowanych osób Ustaleń dokonano w oparciu o analizę materiału przygotowanego przez PCPR (Załącznik Nr 15) i losowo wybraną dokumentację 6 osób. W Powiecie Koszalińskim funkcjonuje 6 domów pomocy społecznej: 10

1) DPS dla przewlekle somatycznie chorych w Cetuniu, dla 80 osób, posiada zezwolenie na czas nieokreślony na podstawie decyzji nr K.PS.1.IL.9013/4/2010 z dnia 07.05.2010 r. 2) DPS dla przewlekle somatycznie chorych w Mielnie, dla 80 osób, posiada zezwolenie na czas nieokreślony na podstawie decyzji nr 18/2007, PS.1.JJ.9013/32a/07 z dnia 16.07.2007 r. 3) DPS dla dzieci, młodzieży i dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie w Nowych Bielicach, dla 152 osób, posiada zezwolenie na czas nieokreślony na podstawie decyzji nr K.PS.1.IL.9013-15/10 z dnia 02.12.2010 r. 4) DPS dla przewlekle somatycznie chorych w Parsowie, dla 85 osób, posiada zezwolenie na czas nieokreślony na podstawie decyzji nr 3/2006, PS.1.MO.9013/3a/06 z dnia 28.04.2006 r. 5) DPS dla przewlekle psychicznie chorych w Żydowie, dla 222 osób, posiada zezwolenie na czas nieokreślony na podstawie decyzji nr K.PS.1.IL.9013-16/10 z dnia 06.12.2010 r. 6) DPS dla osób dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie oraz dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie w Nowych Bielicach, dla 65 osób, posiada zezwolenie na czas nieokreślony na podstawie decyzji nr PS.1.LS.9013-6/2009 z dnia 17.04.2009 r. Umieszczanie osób w DPS odpowiedniego typu, zlokalizowanego jak najbliżej miejsca zamieszkania, z uwzględnieniem stopnia ich fizycznej i psychicznej sprawności odbywało się na podstawie listy osób. W badanym okresie 116 osób było umieszczanych w domach pomocy społecznej na terenie Powiatu Koszalińskiego. Zbadano 6 przypadków umieszczania w domach pomocy społecznej losowo wybranych osób. J.B. z Miastka złożył do PCPR wniosek o umieszczenie w DPS. MOPS w Koszalinie wydał skierowanie do DPS w Cetuniu. PCPR wystosował odpowiedź o braku miejsc w DPS w Cetuniu. Został przeprowadzony wywiad środowiskowy przez MGOPS w Sianowie. Zainteresowany przebywał w DPS na zasadach komercyjnych. Jest osoba wymagającą stałej opieki. MGOPS w Miastku wydał skierowanie i J.B. został umieszczony w DPS w Cetuniu. Opiekun prawny nie uiszczał kosztów pobytu, dysponując dochodami zainteresowanego. MGOPS w Miastku wydał decyzję o uchyleniu decyzji kierującej do DPS. Trwała wymiana korespondencji pomiędzy PCPR w Koszalinie i MGOPS w Miastku. PCPR wydał decyzje uchylającą o umieszczeniu w DPS w Cetuniu (Zał. Nr 15a). B.K. z Pyrzyc złożyła do PCPR wniosek o umieszczenie w DPS. Pracownik socjalny SPS ZOZ Szpitala w Szczecinie Zdrojach przeprowadził wywiad środowiskowy. Zainteresowana zamieszkuje razem z matką. Z mężem jest w separacji. Nie potrafi samodzielnie funkcjonować w środowisku. Wystąpiono z wnioskiem o umieszczenie w DPS. Zainteresowana została umieszczona w prywatnym DPS. Sporządzono przez PCPR notatki służbowe o wolnym miejscu w DPS w Żydowie. Lecz zainteresowana przebywała w prywatnym DPS. PCPR 11

wydał decyzję o umieszczeniu w DPS w Żydowie gdzie zainteresowana przebywa obecnie (Zał. Nr 15ba). A.O. ze Szczecina złożył do PCPR wniosek o umieszczenie w DPS. MOPR w Szczecinie przeprowadził wywiad środowiskowy. Zainteresowany jest osobą uzależnioną, z licznymi chorobami oraz o znacznym stopniu niepełnosprawności, nie chodzi. Warunki mieszkaniowe były tragiczne. Opiekę sprawowała w miarę możliwości córka. Zainteresowany został umieszczony w schronisku Dom Nadziei w Szczecinie. MOPR w Szczecinie wystosował pismo umieszczenie w DPS w Mielnie. MOPR w Szczecinie przeprowadził kolejny wywiad środowiskowy, wskazując na umieszczenie w dps po wyjściu zainteresowanego z ZOL w Tucznie. PCPR wystosował odpowiedź o braku miejsc w DPS. MOPR Szczecin wydał skierowanie do DPS w Mielnie. PCPR wystosował odpowiedź o braku miejsc w DPS. MOPR Szczecin zwrócił się o przesunięcie terminu przyjęcia. Powtórzył prośbę przyjęcia w następnym terminie. PCPR w Koszalinie wydał decyzję o umieszczeniu w DPS w Mielnie dla osób przewlekle somatycznie chorych, gdzie zainteresowany przebywa (Zał. Nr 15c). B.O. z gm. Bielice złożyła do PCPR wniosek o umieszczenie w DPS. Pracownik socjalny SPS ZOZ Szpitala w Szczecinie Zdrojach przeprowadził wywiad środowiskowy. Zainteresowana jest osobą samotną, psychicznie chorą. Rodzeństwo nie było w stanie zapewnić opieki. Wskazane było umieszczenie w dps. Ponowny wniosek został złożony. Tego samego dnia OPS w Bielicach przeprowadził wywiad środowiskowy. OPS wydał skierowanie do DPS w Żydowie. Pismem PCPR poinformował zainteresowaną o wpisaniu na listę oczekujących. Wydano decyzję o umieszczeniu w DPS w Żydowie dla osób przewlekle psychicznie chorych, gdzie zainteresowana przebywa (Zał. Nr 15d). E.R. z gm. Rąbino jest całkowicie ubezwłasnowolniona. Matka jako opiekun prawny złożyła wniosek o umieszczenie w DPS. GOPS Rąbino przeprowadził wywiad środowiskowy. Zainteresowana uczęszczała do WTZ. Po powrotach z zajęć była agresywna w stosunku do matki, grożąc jej nożem. Wskazanym było umieszczenie w dps. GOPS Rąbino wydał skierowanie do DPS w Parsowie. Pismem PCPR w Koszalinie poinformował, że zainteresowana nie może być umieszczona w DPS w Parsowie, ze względu na przeznaczenie dla innego rodzaju osób. Wskazano na DPS w Nowych Bielicach. GOPS Rąbino wydał ponowne skierowanie do DPS w Nowych Bielicach. PCPR wydał decyzję o umieszczeniu w DPS w Nowych Bielicach i tego dnia podopieczna została tam umieszczona (Zał. Nr 15e). R.W. z gm. Sławno postanowieniem Sądu Rejonowego w Sławnie miał być umieszczony w dps. Pracownik socjalny Szpitala dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Starogardzie Gdańskim przeprowadził wywiad środowiskowy. Zainteresowany jest osobą mieszkającą samotnie, nie utrzymuje kontaktów z rodzina. GOPS w Sławnie wydał skierowanie do DPS dla osób nerwowo i psychicznie chorych. Pismem PCPR poinformował zainteresowanego o 12

wpisaniu na listę oczekujących. Wydano decyzję o umieszczeniu w DPS w Żydowie dla osób przewlekle psychicznie chorych, gdzie zainteresowany przebywa (Zał. Nr 15f). 5) i 6) Szkolenie, doskonalenie zawodowe i doradztwo metodyczne dla pracowników pomocy społecznej Ustaleń dokonano w oparciu o analizę materiału przygotowanego przez PCPR (Załącznik Nr 13) oraz przedstawioną dokumentację. PCPR zorganizował w 2009 roku następujące szkolenia: 1) Szkolenie przygotowujące grupę 20 osób do pracy z rodzinami metodą Konferencji Grupy Rodzinnej (pracownicy socjalni ośrodków pomocy społecznej z terenu powiatu koszalińskiego oraz pracownicy socjalni PCPR), 2) Konferencja szkoleniowa nt. metody pracy Konferencja Grupy Rodzinnej, 3) Szkolenie wyjazdowe dla zawodowych niespokrewnionych z dzieckiem rodzin zastępczych Szkoła dla rodziców, wspieranie rodzin zastępczych w zakresie doskonalenia ich umiejętności, 4) Szkolenia cykliczne w ramach projektu Standaryzacja usług w zakresie rodzinnej opieki zastępczej sposobem na przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu w powiecie koszalińskim, 5) Konferencja szkoleniowa nt. System wsparcia dziecka i rodziny w powiecie koszalińskim, wykład: Nowe kierunki w pomocy społecznej dla kierowników OPS-ów, dyrektorów DPS-ów, pracowników socjalnych, Ośrodka Opiekuńczo Adopcyjnego. W 2010 roku odbyły się następujące szkolenia: 1) Szkolenie zawodowych niespokrewnionych z dzieckiem rodzin zastępczych Dziecko wykorzystywane seksualnie rozpoznawanie objawów, 2) szkolenie zawodowych niespokrewnionych z dzieckiem rodzin zastępczych Metoda Konferencja Grupy Rodzinnej (Fundacja Nadzieja dla Rodzin z Torunia). 3) panel ekspercki dla zawodowych niespokrewnionych z dzieckiem rodziny zastępcze pn. Refleksja nad własną postawą wychowawczą, 4) wyjazd szkoleniowy dla zawodowych niespokrewnionych z dzieckiem rodzin zastępczych Rodzeństwo bez rywalizacji, 5) Konferencja Grunt to rodzina, wykład: Rola Europejskiego Funduszu Społecznego w kształtowaniu wizerunku pomocy społecznej (kierownicy OPS -ów, dyrektorzy DPS-ów, pracownicy socjalni). Dokumentacja szkoleń zawierała zaproszenia, programy, listy uczestników, umowy z realizatorami szkoleń, sprawozdania (protokoły), czasami ankiety ewaluacyjne. Doradztwo metodyczne dla kierowników i pracowników jednostek organizacyjnych pomocy społecznej z terenu powiatu realizowane było poprzez: 13

1) Comiesięczne spotkania w latach 2009-2011 z partnerami w ramach projektu systemowego POKL Pomocna Dłoń Plus (kierownicy i pracownicy socjalni ośrodków pomocy społecznej z terenu powiatu), 2) W 2009 roku kontynuowano metodę pracy KGR w formie metodycznej poprzez przeprowadzenie konferencji na terenie gminy Mielno, Manowo, Sianów oraz w trzech rodzinach biologicznych zagrożonych odebraniem dzieci (pracownicy socjalni OPS-ów), 3) W 2009 roku odbyły się spotkania Gminnych i Powiatowych Zespołów Interdyscyplinarnych z ekspertami w ramach programu Kierunek Rodzina - budowanie lokalnego i interdyscyplinarnego systemu opieki nad dzieckiem i rodziną. 7) Sprawowanie nadzoru nad działalnością rodzinnej opieki zastępczej i jednostek pomocy społecznej W Powiecie Koszalińskim nadzór w imieniu starosty nad działalnością rodzinnej opieki zastępczej, ośrodków adopcyjno-opiekuńczych, jednostek specjalistycznego poradnictwa, ośrodków wsparcia, domów pomocy społecznej, placówek opiekuńczo-wychowawczych, ośrodków interwencji kryzysowej sprawuje Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie. Zarządzeniem Dyrektora PCPR Nr 18/10 z dn. 26.05.2010 r. wprowadzono Regulamin organizowania i przeprowadzania wewnętrznych i zewnętrznych czynności kontrolnych (Zał. Nr 14). W kontrolowanym okresie PCPR przeprowadził kontrole we wszystkich domach pomocy społecznej zgodnie z planem kontroli na dany rok. Z kontroli sporządzane były protokoły pokontrolne. Zagadnienia przeprowadzonych kontroli obejmowały: a) w 2009 roku: 1) poprawność wykorzystania środków pieniężnych ulokowanych na kontach depozytowych mieszkańców, 2) ocena zaspokajania potrzeb mieszkańców w porze nocnej, 3) poprawność stosowania przez pracowników jednostki instrukcji kancelaryjnej oraz jednolitego wykazu rzeczowego akt, 4) sposoby rozwiązywania problemów związanych z nadużywaniem alkoholu przez mieszkańców, 5) analiza prowadzenia akt osobowych mieszkańców (wywiady środowiskowe), 6) ocena aktywizacji mieszkańców poprzez różnorodność oferowanych form pracy terapeutyczno-opiekuńczych i kulturalno-oświatowych, 7) ocena oferowanych przez jednostkę usług terapeutyczno-rehabilitacyjnych, 8) analiza prowadzenia akt osobowych mieszkańców (wywiady środowiskowe); b) w 2010 roku: 14

1) skuteczność rozliczania ośrodków pomocy społecznej z terminowości uiszczania opłat za pobyt mieszkańców skierowanych do domów pomocy społecznej po 1 stycznia 2004 roku, 2) ocena zaspokajania potrzeb mieszkańców w porze nocnej, 3) realizacja wystąpień pokontrolnych wydanych przez PCPR w 2009 roku oraz innych instytucji, 4) pozyskiwanie dodatkowych środków ze szczególnym uwzględnieniem projektów unijnych i innych programów, 5) realizacja indywidualnych planów wsparcia mieszkańców domu pomocy społecznej, 6) realizacja obowiązku szkolnego mieszkańców/wychowanków. c) w 2011 roku: 1) ocena organizacji posiłków w domu pomocy społecznej (pora posiłku, jadłospis, diety, możliwość samodzielnego sporządzania), 2) ocena działalności domu pomocy społecznej w zakresie współpracy z sądem, opiekunami prawnymi i kuratorami sprawującymi nadzór nad mieszkańcami i wymagającymi nadzoru, 3) funkcjonowanie wewnętrznych procedur przyjętych w domu pomocy społecznej związanych z pobytem jego mieszkańców, 4) współdziałanie domu pomocy społecznej z rodzinami i opiekunami prawnymi mieszkańców. Ponadto w kontrolowanym okresie PCPR przeprowadził kontrole w Wielofunkcyjnej Placówce Opiekuńczo-Wychowawcza Dom Dziecka w Mielnie zgodnie z planem kontroli na dany rok. Tematyka kontroli obejmowała: 1) aktywizacja wychowanków (formy pracy indywidualnej i grupowej) oraz działania na rzecz usamodzielniania lub optymalizacji form opieki (rodziny zastępcze, adopcje, mieszkania chronione, MOW itp.) w 2009 roku, 2) skuteczność egzekwowania opłat za pobyt dziecka w placówce od rodziców lub opiekunów prawnych w 2009 roku, 3) ocena zaspokajania potrzeb mieszkańców w porze nocnej w 2009 i 2010 roku. Z kontroli sporządzane były protokoły pokontrolne. Bieżący nadzór nad rodzinami zastępczymi realizowany był poprzez: obszerny monitoring rodzin zastępczych, wywiady środowiskowe pracowników socjalnych, przeprowadzane w każdej rodzinie co 6 miesięcy, a w razie potrzeb częściej; kontakt ze szkołami i instytucjami; sprawozdania do sądu dotyczące sytuacji dzieci w rodzinie zastępczej, informacje z ośrodków pomocy społecznej, wizyty w środowisku (Zał. Nr 14a). 15

8) Pomoc cudzoziemcom, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą W okresie kontrolowanym nie było takich przypadków. 9) Finansowanie pobytu w całodobowych placówkach opiekuńczowychowawczych oraz w rodzinach zastępczych dzieciom cudzoziemców W okresie kontrolowanym nie było takich przypadków. Powyższe zapisy zostały omówione z dyrektorem kontrolowanej jednostki. Dokonano wpisu w książce kontroli pod pozycją 1 / 2011. Przedstawicielowi kontrolowanej jednostki, po zapoznaniu się z treścią protokołu, przysługują następujące uprawnienia: 1. Przed podpisaniem protokołu kontroli kontrolowany może zgłosić umotywowane zastrzeżenia na piśmie co do jego treści w ciągu 7 dni od dnia otrzymania do podpisu. 2. Prawo odmowy podpisania protokołu powinno być poprzedzone złożeniem pisemnych przyczyn odmowy, co nie stanowi przeszkody do wszczęcia postępowania pokontrolnego. Protokół sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, które otrzymują: - Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Koszalinie - egzemplarz nr 1 - a / a - egzemplarz nr 2 Dyrektor kontrolowanej jednostki Kontrolujący Szczecin, dnia 5 lipca 2011 r. 16