Projekt z dnia 22 października 2014 r. Stanowisko Rządu wobec komisyjnego projektu ustawy o zmianie ustawy o transporcie kolejowym oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 2791) I. Przedmiot i istota projektu ustawy. Komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy oraz niektórych innych ustaw (druk nr 2791) zakłada zmiany w zakresie: ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz. U. z 2013 r. poz. 1594, z późn. zm.), ustawy z dnia 16 grudnia 2005 r. o Funduszu Kolejowym (Dz. U. z 2014 r. poz. 1201), ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U. z 2013 r. poz. 1309, z późn. zm.), ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013 r. poz. 1235, z późn. zm.), ustawy z dnia 8 września 2000 r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego Polskie Koleje Państwowe (Dz. U. z 2014 r. poz. 1160). Na mocy projektowanych zmian w ustawie o transporcie kolejowym jednostki samorządu terytorialnego (j.s.t.) nabędą uprawnienia określone w przepisach rozdziału 2b ustawy o transporcie kolejowym, m.in. związane z uzyskaniem decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej, nabywaniem działek i realizacją inwestycji kolejowych. Rozwiązania szczegółowe, które projekt zakłada pozwolą inwestorowi realizującemu inwestycje kolejowe na: - czasowe korzystanie z nieruchomości niezbędnych do dokonania przebudowy i modernizacji infrastruktury kolejowej, co wpłynie na poprawę tempa realizacji inwestycji, - nieodpłatne zajęcie przez PLK S.A. oraz j.s.t. terenu wód płynących lub terenów dróg publicznych na czas realizacji i eksploatacji inwestycji kolejowych. Projekt wprowadza dodatkowe podmioty (właściwego zarządcę drogi publicznej i zarządcę infrastruktury kolejowej) opiniujące wniosek o wydanie decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej, co pozwoli na zapewnienie zarządcom dróg publicznych oraz zarządcom infrastruktury kolejowej czynnego udziału w procedurze związanej z ustaleniem lokalizacji inwestycji kolejowej. Wprowadza się instytucję ograniczenia w korzystaniu z nieruchomości za ustalonym odszkodowaniem, aby uniknąć konieczności wywłaszczenia nieruchomości. Projektowane zmiany są analogiczne do regulacji obowiązujących przy realizacji inwestycji drogowych, co skutkować będzie ujednoliceniem przepisów w zakresie prowadzenia inwestycji infrastrukturalnych. Wprowadzane zmiany umożliwią wywłaszczenie nieruchomości pod wiadukty drogowe i tzw. drogi równoległe do linii kolejowej bezpośrednio na zarządcę drogi, czyli właściwą dla danej kategorii drogi jednostkę samorządu terytorialnego oraz w przypadku drogi krajowej na rzecz Skarbu Państwa, w trwały zarząd GDDKiA. Pozostałe nieruchomości wywłaszczane decyzją o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej na rzecz Skarbu Państwa będą z mocy prawa, tak jak ma to miejsce obecnie, oddawane w użytkowanie wieczyste PLK S.A. Na mocy projektowanych przepisów nie będzie dokonywać się wywłaszczenia decyzją o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej nieruchomości wydzielonej liniami rozgraniczającymi teren, stanowiącej własność lub będącej w użytkowaniu wieczystym PKP S.A. lub PLK S.A. Decyzja o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej będzie zawierała oznaczenie nieruchomości, w stosunku do których decyzja wywoła skutek w postaci ograniczenia sposobu korzystania z niniejszych
nieruchomości przez właścicieli lub użytkowników wieczystych. Jednocześnie, proponowane przepisy nakładają na PLK S.A. i j.s.t. obowiązek przywrócenia nieruchomości do stanu poprzedniego, niezwłocznie po zakończeniu inwestycji oraz wypłaty odszkodowania, ustalanego na podstawie art. 9y ustawy o transporcie kolejowym. Odszkodowanie będzie przysługiwać za ograniczenia w korzystaniu z nieruchomości jak również za szkody powstałe na skutek przeprowadzenia prac niezbędnych do realizacji inwestycji kolejowej, w szczególności gdy przywrócenie nieruchomości do stanu poprzedniego było niemożliwe lub zostało zaniechane. Projektowane zmiany dotyczą również wprowadzenia możliwości nieodpłatnego zajęcia terenu wód płynących lub terenów dróg publicznych, na czas realizacji inwestycji oraz obowiązku wypłaty odszkodowań za spowodowanie ewentualnych szkód podczas procesu inwestycyjnego. W wyniku wejścia w życie projektowanej regulacji, PLK S.A. lub jednostka samorządu terytorialnego nabędą prawo do nieodpłatnego zajęcia terenu wód lub pasa drogowego, na podstawie porozumienia określającego zakres warunki i termin zajęcia rzeczonego terenu. Ponadto w projektowanej ustawie wprost wskazuje się, iż w przypadku, gdy decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej nadano rygor natychmiastowej wykonalności, decyzja ta uprawnia wojewodę do wydania decyzji o pozwoleniu na budowę. Propozycja dodania nowych przepisów art. 9ya-9yc stanowi powielenie uregulowań, które funkcjonują już w systemie prawa i dotyczą innych inwestycji infrastrukturalnych, np. w art. 20a ustawy z dnia 10 kwietnia2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 687, z późn. zm.), art. 25 ustawy z dnia 24 kwietnia 2009 r. o inwestycjach w zakresie terminalu regazyfikacyjnego skroplonego gazu ziemnego w Świnoujściu (Dz. U. Nr 84, poz. 700, z późn. zm.), art. 29 ustawy z dnia 29 czerwca2011 r. o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie obiektów energetyki jądrowej oraz inwestycji towarzyszących (Dz. U. Nr 135, poz. 789, z późn. zm.) oraz art. 54 ustawy z dnia 7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych (Dz. U. Nr 106, poz. 675, z późn. zm.). Powyższe przepisy stanowią, iż inwestorzy mają prawo do nieodpłatnego zajęcia na czas realizacji inwestycji przedmiotowych terenów i określają, iż zasady tego zajęcia mają być ustalone w drodze porozumienia. Zmiany polegające na dodaniu do ustawy o transporcie kolejowym przepisów art. 17b i 17c mają na celu zapewnienie wykonania postanowień rozporządzenia Komisji (UE) nr 402/2013 z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie wspólnej metody oceny bezpieczeństwa w zakresie wyceny i oceny ryzyka i uchylającym rozporządzenie (WE) nr 352/2009 (Dz. Urz. UE L 121 z 03.05.2013, str. 8). Rozporządzenie dopuszcza możliwość wyboru sposobu potwierdzania kompetencji podmiotów ubiegających się o status jednostki oceniającej ryzyko w transporcie kolejowym. Akredytacja, wskazana w przedmiotowym projekcie, została uznana za najbardziej optymalny sposób potwierdzania kompetencji jednostek oceniających przez Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju, Urząd Transportu Kolejowego i Polskie Centrum Akredytacji. Projektowane zmiany w art. 25e ustawy o transporcie kolejowym służyć mają usprawnieniu prowadzenia przez Prezesa UTK procesu dopuszczania do eksploatacji podsystemów, przez doprecyzowanie iż dokumentacja przebiegu weryfikacji WE podsystemu podlega badaniu przez Prezesa UTK pod kątem spójności oraz kompletności. Zmiana art. 25k zobowiązuje wnioskodawców dokonujących modernizacji podsystemu strukturalnego do przedstawienia swojej oceny ryzyka dotyczącej wpływu modernizacji na poziom bezpieczeństwa podsystemu, co również przyczyni się do wzrostu ogólnego poziomu bezpieczeństwa na kolei. Zmiany projektowane w art. 30 ustawy o transporcie kolejowym mają na celu eliminację wątpliwości i rozbieżności interpretacyjnych, co do porządku stosowania tzw. priorytetów przydzielania tras w ramach konstrukcji rocznego rozkładu jazdy. Proponowana zmiana w art. 38 ustawy o transporcie kolejowym umożliwia finansowanie lub współfinansowanie ze środków publicznych zakupu lub modernizacji pojazdów kolejowych PKP PLK 2
S.A. przeznaczonych do diagnostyki, utrzymania, naprawy lub budowy infrastruktury kolejowej oraz do prowadzenia działań ratowniczych. Projekt zawiera propozycję zmian art. 38c ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym w zakresie realizacji inwestycji w ramach programu wieloletniego. Często w toku realizacji inwestycji kolejowych pojawia się konieczność realokacji przewidzianych w ramach projektów wydatków oraz środków na ich pokrycie. Proponuje się zmniejszenie zakresu szczegółowości programu wieloletniego do listy i wartości projektów przewidzianych do realizacji oraz wskazania wszystkich środków przewidzianych na realizację programu w podziale na poszczególne lata realizacji. Analogicznego wsparcia dotyczy proponowana zmiana w art. 3 ust. 3d ustawy o Funduszu Kolejowym, w wyniku której środki z Funduszu Kolejowego będą mogły być przeznaczone na finansowanie lub współfinansowanie zakupu lub modernizacji pojazdów kolejowych przeznaczonych do diagnostyki, utrzymania, naprawy lub budowy infrastruktury kolejowej oraz do prowadzenia działań ratowniczych. Projekt w zakresie zmian ustawy z dnia 8 września 2000 r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego Polskie Koleje Państwowe zmierza do rozszerzenia możliwości przeznaczenia środków uzyskanych ze zbycia akcji lub udziałów spółek utworzonych przez PKP S.A. lub Przedsiębiorstwo Państwowe Polskie Koleje Państwowe (PKP). Ponadto wprowadza się również zmianę ww. ustawy z dnia 8 września 2000 r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego Polskie Koleje Państwowe przez dodanie art. 20d ust. 4 gwarantującego nadzór ministra właściwego do spraw transportu w zakresie wysokości, przeznaczenia i harmonogramu wykorzystania środków ze zbycia akcji i udziałów spółek utworzonych przez PKP S.A. albo PKP, co ma być przedmiotem umowy zawieranej pomiędzy ministrem właściwym do spraw transportu a PKP S.A. Zmiany w ustawie z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, służą ujednoliceniu stosowanych wymagań i postępowania przy wydaniu decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla linii kolejowych, tak aby wymagane dokumenty i postępowanie w zakresie przeprowadzania ocen o oddziaływaniu na środowiskowo, było jednakowe dla linii kolejowych o znaczeniu państwowym, jak i dla pozostałych linii kolejowych. Zmiana, o której mowa powyżej, jest również spójna z wprowadzoną z dniem 15.10.2013 r. zmianą przepisów Rozdziału 2b ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym, który obecnie określa szczególne zasady i warunki przygotowania inwestycji dotyczących linii kolejowych, a nie jak to było przed powyższą zmianą, jedynie inwestycji dotyczących linii kolejowych o znaczeniu państwowym. Proponowana w projekcie zmiana art. 35 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane wprowadza krótszy niż dotychczas (45 w porównaniu z 65 dniami) termin na wydanie przez organy administracji architektoniczno-budowlanej decyzji w przedmiocie pozwolenia na budowę, ale wyłącznie w zakresie realizacji linii kolejowej. W pozostałym zakresie termin ten nie ulega zmianie. II. Ocena celowości projektu. Projektowana ustawa zawiera szereg zmian, które w opinii projektodawców pozwolą na znaczne przyspieszenie procesu realizacji inwestycji kolejowych. Ponadto przyjęcie projektowanej regulacji umożliwi korzystanie przez jednostki samorządu terytorialnego ze szczególnego trybu przygotowania inwestycji dotyczących linii kolejowych określonego w przepisach rozdziału 2b ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym. W ocenie Rady Ministrów projektowane zmiany są zasadne i mogą istotnie przyczynić się do poprawy sytuacji sektora kolejowego, przede wszystkim w zakresie sprawniejszego programowania i efektywnej realizacji inwestycji kolejowych dotyczących zarówno linii kolejowych jak i dworców. Ponadto zmiany w zakresie prowadzenia postępowań w przedmiocie dopuszczania do eksploatacji podsystemów pozwolą na precyzyjne rozgraniczenie ról jednostek notyfikowanych i jednostek 3
wyznaczonych od roli Prezesa UTK. Zdaniem Rady Ministrów również projektowana zmiana w ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane wpłynie pozytywnie na przyspieszenie administracyjne postępowań w przedmiocie pozwoleń na budowę dla prowadzonych inwestycji kolejowych. III. Uwagi do projektu ustawy. Niezależnie od powyższego dla zapewnienia spójności zmienianej regulacji i uzyskania optymalnego efektu racjonalizacji i usprawnienia administracyjnego, Rada Ministrów proponuje wprowadzenie poniżej przedstawionych zmian w art. 1 projektu: 1) pkt 1 lit. b otrzymuje brzmienie: b) w ust. 3: pkt 1 otrzymuje brzmienie: 1) mapę w skali co najmniej 1:5000, przedstawiającą istniejące uzbrojenie terenu, proponowany przebieg linii kolejowej, z zaznaczeniem terenu niezbędnego dla planowanych obiektów budowlanych opracowaną z wykorzystaniem treści mapy zasadniczej lub w przypadku terenów zamkniętych z wykorzystaniem treści mapy, o której mowa w art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 17 maja 1989r. Prawo geodezyjne i kartograficzne;, w pkt 4 w lit. h kropkę zastępuje się przecinkiem i dodaje się lit. i oraz j w brzmieniu: i) właściwego zarządcy drogi publicznej w odniesieniu do drogi publicznej, która krzyżuje się z linią kolejową, j) właściwego zarządcy infrastruktury kolejowej w odniesieniu do projektowanej linii kolejowej, która krzyżuje się z linią kolejową tego zarządcy lub jest lokalizowana w obszarze kolejowym jego linii., ; 2) w pkt 2 po lit. b dodaje się lit. c w brzmieniu: c) po ust. 2 dodaje się ust. 2a w brzmieniu: 2a. W przypadku nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym zawiadomienia o wydaniu decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej dokonuje się w drodze obwieszczeń w urzędzie wojewódzkim na stronie internetowej urzędu wojewódzkiego. ; ; 3) w pkt 6 proponuje się poniższą zmianę treści art. 9ya: Art. 9ya. 1. W przypadku gdy realizacja inwestycji kolejowej wymaga zajęcia: 1) terenu wód płynących lub 2) pasa drogowego - w celu prowadzenia robót, o których mowa w art. 40 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 260, z późn. zm.) - PLK S.A. albo jednostka samorządu terytorialnego jest uprawniona do ich nieodpłatnego zajęcia na czas realizacji inwestycji. 2. Decyzję o zezwoleniu na nieodpłatne zajęcie pasa drogowego, o której mowa w art. 40 ust. 1 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych, wydaje zarządca drogi w terminie 30 dni od dnia złożenia wniosku. 3. Jeżeli decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej został nadany rygor natychmiastowej wykonalności decyzję o zezwoleniu na nieodpłatne zajęcie pasa drogowego wydaje się niezwłocznie. 4. PLK S.A. albo jednostka samorządu terytorialnego nie później niż w terminie 30 dni przed planowanym zajęciem terenu wód płynących uzgadnia w drodze pisemnego 4
porozumienia z odpowiednimi organami, o których mowa w art. 11 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne (Dz. U. z 2012 r. poz. 145, z późn. zm.) zakres, warunki i termin tego zajęcia. 5. W przypadku, gdy decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej został nadany rygor natychmiastowej wykonalności, porozumienie, o którym mowa w ust. 4, zawiera się niezwłocznie. 6. Za szkody powstałe w wyniku działań, o których mowa w ust. 1, przysługuje od PLK S.A. albo jednostki samorządu terytorialnego odszkodowanie, ustalone na zasadach wynikających z Kodeksu cywilnego. 7. Nieodpłatne zajęcie terenu, o którym mowa w ust. 1, na czas realizacji inwestycji nie stanowi przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Propozycja zmiany w art. 9o ust. 3 pkt 1 ma charakter porządkowy i wynika z potrzeby ujednolicenia treści przedmiotowego zapisu w zakresie dotyczącym formy opracowań mapowych. Aktualnie, do wniosku o wydanie decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej załączana jest mapa w skali co najmniej 1:5000, przedstawiająca istniejące uzbrojenie terenu, proponowany przebieg linii kolejowej, z zaznaczeniem terenu niezbędnego dla planowanych obiektów budowlanych opracowana na kopii mapy zasadniczej lub w przypadku terenów zamkniętych z wykorzystaniem mapy, o której mowa w art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 17 maja 1989r. Prawo geodezyjne i kartograficzne. Wprowadzona zmiana reguluje, iż ww. zakres dotyczący sposobu zagospodarowania będzie opracowany z wykorzystaniem treści mapy zasadniczej lub sytuacyjno-wysokościowej (w przypadku terenów zamkniętych), niezależnie od rodzaju mapy. Powyższe unormowanie wyeliminuje pojawiające się w toku prowadzonych postępowań lokalizacyjnych wątpliwości interpretacyjne w kwestii wymogu dotyczącego przedłożenia właściwego załącznika mapowego. Propozycja dodania przepisów regulujących sposób zawiadamiania w formie obwieszczeń o wydaniu decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej, w przypadku nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym, ma na celu uproszczenie tej procedury, co niewątpliwie przełoży się na skrócenie terminu uzyskania decyzji. Unormowanie w tym zakresie stanowi powielenie przepisów już obowiązujących w innych ustawach dotyczących inwestycji infrastrukturalnych. Istotą proponowanej zmiany treści art. 9ya jest aby - zamiast porozumienia z zarządcą drogi w którym mają być ustalone warunki, zakres i termin zajęcia - była wydawana tak jak obecnie decyzja administracyjna na zajęcie pasa drogowego, zgodnie z przepisami ustawy o drogach publicznych. Pozostawienie uprawnienia wydawania decyzji administracyjnej daje rękojmię skutecznego egzekwowania uprawnienia do nieodpłatnego zajęcia pasa drogowego, bowiem porozumienie co do swej istoty jest aktem dobrowolnym. Jednocześnie pozostano przy regulacji, iż nie będzie pobierana opłata za zajęcie pasa drogowego. Ponadto, w/w zapis ust. 3 wprowadza unormowanie, iż w sytuacji gdy decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej został nadany rygor natychmiastowej wykonalności decyzję o zezwoleniu na nieodpłatne zajęcie pasa drogowego wydaje się niezwłocznie, co niewątpliwie ma wpływ na przyspieszenie realizacji inwestycji. Propozycja ust. 7 ma na celu zwolnienie inwestora tj. PLK i j.s.t. z płatności podatku dochodowego z tytułu nieodpłatnego zajęcia terenów wód i pasa drogowego Mając na uwadze powyższe, Rada Ministrów pozytywnie opiniuje przedmiotowy projekt ustawy, proponując jednocześnie wprowadzenie do projektu zmian, według zgłoszonych powyżej uwag. 5