ZASADA PRACY SILNIKA WYSOKOPRĘŻNEGO

I. UKŁADY SILNIKA SPALINOWEGO: (budowa silnika: głowica, blok cylindrów, skrzynia korbowa, miska olejowa,) 1. układ korbowo-tłokowy zmiana ruchu posuwisto-zwrotnego na ruch obrotowy wału korbowego, składa się: tłoka, pierścieni, sworznia tłoka, korbowodu, wału korbowego, koła zamachowego, 2. układ zasilania dostarcza paliwo, składa się: zbiornik paliwa, przewody elastyczne, pompa zasilająca zazwyczaj z pompką ręczną, filtry, pompa wtryskowa, przewody wysokiego ciśnienia, wtryskiwacze, 3. układ smarowania smaruje współpracujące elementy, zmniejsza zużycie współpracujących elementów, składa się: miski olejowej, filtra smoka, pompy zębata (około 5-6 atm.), kanały, 4. układ rozrządu steruje zaworami, składa się: wałek rozrządu z krzywkami, szklanka, popychacz, dźwignia zaworowa, zawór, 5. układ chłodzenia odbiera nadmiar ciepła, utrzymuje optymalną temperaturę, składa się: wentylator, chłodnica, zbiornik wyrównawczy, termostat (szczelny mieszek z lekkiego metalu, w którym znajduje się wosk), pompa wodna, kanały, 6. układ rozruchowy rozruch silnika, skład: rozrusznik, wieniec zębaty na kole zamachowym, świeca żarowa lub płomieniowa. II. ZASADA PRACY SILNIKA WYSOKOPRĘŻNEGO III. RODZAJE POMP WTRYSKOWYCH 1. rzędowa ciśnienie 16-22 MPa, budowa: wałek z krzywkami, sekcje tłoczące, regulator obrotów, listwa zębata, 2 obroty wału korbowego to 1 obrót wałka pompy wtryskowej, 2. rotacyjna ciśnienie 16 MPa, jeden obrót (jeden cykl) na każdy cylinder, jedna sekcja tłocząca, 3. pompo wtryski ciśnienie 205 MPa, jest to układ pompy i wtryskiwacza, IV. EKSPLUATACJA SILNIKA Z TURBOSPRĘŻARKĄ 1. przed rozpoczęciem pracy pozostawiamy silnik na niskich obrotach w celu zagwarantowania dobrego smarowania turbiny, 2. po zakończeniu pracy pozostawiamy maszynę na niskich obrotach w celu wychłodzenia turbiny, 3. podczas transportu zatykamy wszystkie otwory prowadzące do turbiny, 4. gdy maszyna nie pracowała 30 dni należy doprowadzić olej do turbiny kręcimy rozrusznikiem bez dopływu paliwa, 1

V. WIELKOŚCI FIZYCZNE PRACY 1. silnik pojemność skokowa, stopień sprężania, moment obrotowy, 2. smarowanie ciśnienie pompy (5 atm.), temperatura oleju 100 o C, 3. turbo obroty/minuta, doładowanie miękkie (150 kpa), doładowanie twarde (350-700 kpa, intercooler (chłodnica powietrza)), 4. układ zasilania zasilanie pompy wtryskowej pompą zasilającą 1,5 atm, ciśnienie pompy wtryskowej patrz pytanie III. VI. ROZBIEGANIE SIĘ SILNIKA powstaje w skutek awarii pompy wtryskowej (zacięcia regulatora obrotów), aby zatrzymać taki silnik należy odciąć dopływ paliwa (zerwać przewód elastyczny), VII. ZAPOWIETRZENIE UKŁADU ZASILANIA I SPOSÓB ODPOWIETRZANIA lokalizujemy miejsce zapowietrzania (awarii), usuwamy, układ odpowietrzamy za pomocą pompki ręcznej która znajduje się na pompce zasilającej, VIII. IX. WYMIANA OLEJU w przestudzonym silniku odkręcamy korek wlewowy oleju, odkręcamy śrubę spustową w misce olejowej i zlewamy olej, wymieniamy filtry oleju, zakręcamy korek spustowy miski olejowej, wlewamy olej kontrolując stan miarką olejową, zakręcamy korek wlewu, CO TO JEST TERMOSTAT I PO CO - urządzenie lub element urządzenia utrzymujący żądaną temperaturę, reguluje obieg płynu chłodzącego między małym i dużym obiegiem w układzie chłodzenia, budowa: szczelny mieszek z lekkiego metalu, w którym znajduje się wosk, pod wpływem ciepła rozszerza się, X. TERMOSTAT W SILNIKU CHŁODZONYM POWIETRZEM steruje rozstawem klapy przepustnicy lub wydajnością dmuchawy, XI. XII. XIII. XIV. CO ZNAJDUJE SIĘ W GŁOWICY zawory ssące i wylotowe z kanałami, wtryskiwacz, świeca żarowa, kanały smarujące i chłodzące, JAK JEST NAPĘDZANA I SMAROWANA TURBOSPRĘŻARKA gorące spaliny, podczas suwu wydechu napędzają turbinę spalinową, turbina spalinowa osadzona jest na wspólnym wale ze sprężarką. Sprężarka wtłacza powietrze podczas suwu ssania pod większym ciśnieniem, smarowana jest i chłodzona olejem silnikowym, CO ZNAJDUJE SIĘ W MISCE OLEJOWEJ olej i filtr smoka, KTÓRE ZAWORY SĄ WIĘKSZE I DLACZEGO dolotowe (ssące), aby ułatwić wlot powietrza podczas suwu ssania, XV. CO SIĘ STOSUJE, ABY UŁATWIĆ ROZRUCH SILNIKA WYSOKOPRĘZNEGO świeca żarowa (głowica), świeca płomieniowa (kolektor ssący), XVI. PO CO W SILNIKU JEST KOŁO ZAMACHOWE rozruch (rozrusznik i wieniec na kole zamachowym), sprzęgło, akumulator energii kinetycznej, 2

XVII. STOPIEŃ SPRĘŻANIA, CO TO JEST I ILE WYNOSI - dla silników wysokoprężnych są to przedziały od 18 do 22, jest to ilość komory spalania, którą zmieścimy w wysokości skoku tłoka, XVIII. WYMIEŃ 6 OBSŁUG TECHNICZNYCH OTC obsługa techniczna codzienna, OTO 1 i 2 obsługa techniczna okresowa pierwsza lub druga, OTM obsługa techniczna magazynowa, OTT obsługa techniczna transportowa, OTD obsługa techniczna docierania, OTS obsługa techniczna sezonowa, XIX. PODAJ ZAKRES OTC, OTM, OTD 1. OTC dokonywana jest co 10 godzin przez operatora, polega na sprawdzaniu maszyny pod kątem wycieków, uzupełnieniu płynów eksploatacyjnych, przesmarowaniu maszyny smarowniczkami najczęściej na osprzęcie roboczym, 2. OTM oczyścić maszynę, wyciągamy akumulator, uzupełniamy paliwo, smarujemy tłoczyska, odciążamy opony stawiając maszynę na kołkach, 3. OTD - obejmuje zespół czynności, jakie należy wykonywać w pierwszym okresie użytkowania maszyny nowej lub po naprawie głównej, aby zapewnić stopniowe doprowadzenie mechanizmów całej maszyny do pracy po pewnym obciążeniu: docieranie warsztatowe (10h) dokonywane przez producenta, polega na wolnej jeździe i wykonywanie ruchów osprzętem roboczym na niskich obrotach silnika, docieranie zasadnicze (100h) polega na normalnej pracy z 30% obciążeniem aż na końcu może wynieść 70%, po docieraniu wymienia się olej silnikowy, przekładniowy ewentualnie hydrauliczny z filtrami, docieranie eksploatacyjne (100h) polega na kontynuacji docierania zasadniczego, po tym docieraniu maszyna przechodzi przegląd ogólny, XX. CO TO JEST DTR I CO ZAWIERA - dokumentacja techniczno-ruchowa (DTR), zwana również paszportem maszyny, jest opracowana dla każdej maszyny lub urządzenia osobno dostarczona przez producenta maszyny i powinna zawierać: dokumentację techniczną, instrukcji obsługi oraz instrukcji konserwacji, 3

XXI. CO TO JEST KMB Książka Maszyny Budowlanej powinna być w dwóch egzemplarzach - jeden u właściciela a druga w koparce, zapisane w niej powinny być czynności wykonywane przy koparce (wymiany olei, obsługi, itp.), informacje o operatorze, informacje o planowanych obsługach, XXII. JAKIE MATERIAŁY EKSPLUATACYJNE STOSOWANE SĄ W KOPARCE oleje silnikowe, hydrauliczne, przekładniowe, płyn chłodniczy, płyn czyszczący, smary, filtry, XXIII. KIEDY MASZYNISTA MA OBOWIĄZEK ODMUWIĆ WYKONYWANIA POLECENIA stan techniczny zagraża zdrowiu i życiu operatora koparki, brak dokumentacji gruntu, wykonywanie pracy łamie prawo, XXIV. OD CZEGO ZACZYNAMY EKSPLOATACJĘ MASZYNY od zapoznania się z DTR, XXV. JAK NALEŻY POSTĘPOWAĆ W PRZYPADKU AWARII MASZYNY unieruchamiamy maszynę, zabezpieczamy, jeżeli możemy ustawiamy maszynę w miejscu, w którym nie będzie stwarzać zagrożenia i będzie można w niej usunąć awarię, XXVI. JAK SPRAWDZIĆ POZIOM OLEJU W POSZCZEGÓLNYCH UKŁADACH silnikowy miarką, hydrauliczny wziernikiem, przekładniowy korkiem wlewowym lub korkiem kontrolnym, XXVII. ILE JEST KATEGORII GRUNTU I DO JAKIEJ URABIAMY 16 kat., koparką urabiamy do 4-tej, XXVIII. CO TO JEST CYKL ROBOCZY I NA CO MA WPŁYW nabranie urobku transport wyładunek powrót, ma wpływ na wydajność maszyny, XXIX. CO TO JEST WYDAJNOŚĆ MASZYNY I OD CZEGO ZALEŻY wydajność maszyny ilość urobionego gruntu/przeniesionych sztuk w jednostce czasu, wydajność maszyny zależy od: pojemności łyżki, stanu technicznego, kategorii urabianego gruntu, umiejętności operatora, mierzy się ją w: XXX. CO TO JEST NAWIS I CZYM ZAGRAŻA powstaje w skutek podbierania łyżką gruntu w miejscu, w którym łyżka nie sięga, zagraża zasypaniem koparki, usuwa się go napychając na niego ziemię, 4

XXXI. SPOSÓB WYKONYWANIA WYKOPÓW boczny, czołowy, czołowo-boczny, ustawienie koparki do wykopu zachować odległość od wykopu (klin odłamu), koło napędzające z tyłu, XXXII. JAZDA PO POCHYŁOŚCIACH, WJAZD I ZJAZD przy wjeździe (gąsienicówka) koło napędzające z tyłu, osprzęt z przodu na wysokości 20-30 cm, przy zjeździe (gąsienicówka) koło napędzające z przodu, osprzęt z przodu na wysokości 20-30 cm, XXXIII. OBOWIĄZKI OPERATORA PRZED PRZYSTĄPIENIEM DO WYKONYWANIA WYKOPU zapoznanie się z dokumentacją gruntu, zapoznanie się z terenem na którym ma wykonywać wykop, sprawdzić nośność gruntu, odsłonić humus, XXXIV. W JAKICH GRUNTACH NIE WOLNO WYKONYWAĆ WYKOPU PODCZAS ULEWNEGO DESZCZU nie urabiany gliny, ELEKTROTECHNIKA I. NAZWJI PODANE WIELKOŚCI AKUMULATORA I PODAJ MAKSYMALNY PRĄD ŁADOWANIA 12V, 600A, 90Ah 12V napięcie, 600A max prąd rozruchowy, 90Ah pojemność, maksymalny prąd ładowania w tym wypadku wynosi 9Ah, jest to 10 godzinny prąd ładowania, powinno ładować się 20 godzinnym, II. ILE WYNOSI NAPIĘCIE AKUMULATORA W PEŁNI NAŁADOWANEGO 2,4 V na cele (1,75 V - rozładowany), III. Z CZEGO SKŁADA SIĘ AKUMULATOR płyty dodatnie i ujemne, separator, zalany jest elektrolitem i umieszczony w obudowie kwasoodpornej, słupek + i -, IV. CZYM ZALANY JEST AKUMULATOR I CZYM UZUPEŁNIAMY elektrolitem (roztwór wodny kwasu siarkowego), uzupełnia się wodą destylowaną, V. CO TO SĄ SEPARATORY oddzielają płytę dodatnią i ujemną, zrobione z materiału nieprzewodzącego prądu, VI. OBSŁUGA AKUMULATORA sprawdzenie i ewentualne uzupełnienie elektrolitu wodą destylowaną, utrzymanie w czystości, kontrola stanu zacisków i stopnia naładowania, przeprowadzenie raz w roku ładowania odsiarczającego, 5

VII. JAKI PRĄD WYTWARZA ALTERNATOR I DLACZEGO MOŻE ŁADOWAĆ AKUMULATOR prąd zmienny, dzięki układowi prostowniczemu i regulatorowi napięcia można ładować akumulator, VIII. CZEGO NIE WOLNO ROZŁĄCZAĆ W CZASIE PRACY SILNIKA akumulatora, IX. SPOSÓB ŁĄCZENIA AKUMULATORÓW I CO ZYSKUJEMY: X. SPOSÓB ŁĄCZENIA PRZY ROZRUCHU Z DRUGIEJ MASZYNY przewodami łączymy + do +, masę łączymy między ramami, XI. KONTROLA STOPNIA NAŁADOWANIA AKUMULATORA areometrem sprawdzamy gęstość elektrolitu (1,28 g/cm 3 -naładowany, 1,1 g/cm 3 -rozładowany), woltomierzem mierzymy napięcie akumulatora (14,4 V), XII. CO TO JEST ROZRUSZNIK jest to silnik prądu stałego, szeregowy z elektromagnesami, XIII. Z CZYM W SILNIKU ŁĄCZY SIĘ KOŁO ZĘBATE ROZRUSZNIKA z wieńcem zębatym koła zamachowego, XIV. W JAKICH JEDNOSTKACH WYRAŻAMY napięcie volty (V), natężenie ampery (A), moc wat (W), oporność 1 om (Ω), XV. JAKIE NAPIĘCIE WYTWARZA ALTERNATOR zmienne, XVI. PO CZYM POZNAJEMY NAPIĘCIE AKUMULATORA ilości cel, XVII. PRZYCZYNY BRAKU ŁADOWNIA niesprawny regulator napięcia, starte szczotki, luźny pasek, 6

XVIII. JAK ROZPOZNAĆ BIEGUNY W AKUMULATORZE oznaczenia + -, po słupkach biegunów - + jest większy, XIX. PO CO STOSUJE SIĘ BEZPIECZNIKI W UKŁADACH ELEKTRYCHNYCH MASZYN bezpiecznik zabezpiecza układ przed przeciążeniem z powodu wystąpienia nadmiernego natężenia prądu, XX. JAKIE SĄ ZAGROŻENIA PRZY OBSŁUDZE AKUMULATORA możliwość oblania elektrolitem, zatrucie oparami, wybuch nagromadzonych oparów wytworzonych podczas ładowania, BUDOWA I. SPOSÓB PRZENOSZENIA NAPĘDU JAZDY W KOPARCE KOŁOWEJ I GĄSIENICOWEJ hydrauliczny lub mechaniczny, II. SPOSÓB NAPINANIA I KONTROLA NAPIĘCIA GĄSIENICY gąsienice napinamy mechanicznie śruba rzymska, lub hydraulicznie napinaczem przy kole napinającym wtłaczając w niego smar, sposób sprawdzenia napięcia gąsienicy: III. IV. BUDOWA PODWOZIA GĄSIENICOWEGO koło napędzające, koło napinające, rolki podtrzymujące i jezdne, napinacz, rama, wieniec zębaty, kolumna obrotu, gąsienica (płyta z ostrogą, ogniwo ze sworzniem, tuleja), BUDOWA OSPRZĘTU KOPARKOWEGO pług, wysięgnik+ramię+narzędzie (łyżka przedsiębierna, podsiębierna), V. GDZIE SIĘ ZNAJDUJE I DO CZEGO SŁUŻY KOLUMNA OBROTU korpus przymocowany jest do nadwozia, rdzeń do podwozia, umożliwia swobodny przepływ oleju między nadwoziem a podwoziem do układu napędowego, VI. CO TO JEST I DO CZEGO SŁUŻY LUZOWNIK jest to na stałe załączony hamulec, który zwalnia się w momencie przepływu oleju hydraulicznego do silników jazdy, 7

VII. VIII. IX. CO TO JEST PRZEKŁADNIA GŁÓWNA, GDZIE SIĘ ZNAJDUJE I JEJ ROLA - stałe, zazębiona przekładnia zębata o przełożeniu zwalniającym, służąca do zwiększania momentu obrotowego doprowadzanego do kół oraz zmieniająca kierunek przekazywania napędu z podłużnego na poprzeczny. Przekładnia ta występuje w mostach napędowych. GDZIE I PO CO STOSUJE SIĘ MECHANIZM RÓŻNICOWY umożliwia obrót kół z różnymi prędkościami, znajduje się w moście napędowym, CO TO JEST ZWOLNICA I DO CZEGO SŁUŻY jest to przekładnia mechaniczna, planetarna, zębata, zmniejsza obroty a zwiększa moment obrotowy, znajduje się przy kołach napędzających, HYDRAULIKA I. RODZAJE POMP HUDRAULICZNYCH I DO JAKICH CIŚNIEŃ pompa zębata do 25 MPa (stała wydajność), pompy wielotłoczkowe do 45 MPa (zmienna wydajność), II. KTO, KIEDY I PO CO WYKONUJE ZEROWANIE UKŁADU HYDRAULICZNEGO wykonuje je operator na koniec pracy lub przed naprawą układu hydraulicznego, wykonuje się je w celu zmieszenia ciśnienia w układzie hydraulicznym, polega na poruszaniu dźwigniami sterującymi osprzętem koparki w wyłączonej koparce, III. JAK ZABEZPIECZONY JEST UKŁAD HYDRAULICZNY PRZED PRZECIAZENIEM zabezpieczony jest zaworami bezpieczeństwa, przelewowym lub redukcyjnym, IV. JAKIE ZWORY ZABEZPIECZAJĄ UKŁAD HUDROSTATYCZNY PRZED PRZECIĄŻENIEM Z OBCIAŻEŃ ZEWNĘTRZNYCH I GDZIE SIĘ ZNAJDUJĄ: zamek hydrauliczny utrzymuje tłoczysko siłownika w jednej pozycji pod obciążeniem po zamknięciu rozdzielacza mimo przecieków wewnętrznych, stosowany jest przy podporach zawór kawitacyjno-przeciążeniowy przy siłownikach zabezpiecza przed obciążeniami zewnętrznymi, zawór krzyżowy przy siłownikach hydraulicznych zawory te zabezpieczają układ przed przeciążeniem z obciążeń zewnętrznych, które występują w momencie hamowania i zamknięcia rozdzielacza, gdy elementy maszyny są w ruchu, V. GDZIE I PO CO W KOPARCE MOŻE ZNAJDOWAĆ SIĘ ZAMEK HYDRAULICZNY znajduje się na siłownikach osprzętu i zapobiega przed gwałtownym ubytkiem oleju (zerwanie przewodu), VI. RODZAJE I CELE STOSOWANIA AKUMULATORÓW HYDRAULICZNYCH - urządzenie do gromadzenia energii hydraulicznej, w przypadku awarii układu 8

hydraulicznego mamy zmagazynowaną energię, dzięki której możemy bezpiecznie np. zabezpieczyć sprzęt roboczy, rodzaje akumulatorów hydraulicznych: gazowe ciężarowe sprężynowe TECHNOLOGIA PRACY I. ILE WYNOSI OBSZAR, ZA BEZPIECZEŃSTWO KTÓREGO ODPOWIEDZIALNY JEST OPERATOR maksymalny zasięg maszyny + 6 m II. PODAJ BEZPIECZNE SPOSOBY POMPOWANIA KÓŁ koło pompujemy w koszu, III. KIEDY MOŻNA PRACOWAĆ W STREFIE NIEBEZPIECZNEJ (LINIA ENERGETYCZNA) gdy zgłosiliśmy fakt że takie prace będą się odbywały, został w tym miejscu wyłączony prąd a linia została uziemiona w dwóch miejscach, 9