Marek Kozik dbtechnologies FLEXSYS F8 Kompaktowy, dwudrożny aktywny zestaw głośnikowy 8 Dziś jest taki dzień, że nie wiem, od czego rozpocząć. Oczywiście wiem, czyli jestem świadomy, o czym dziś opowiem. Przytłacza mnie czasem po prostu ilość przeróżnych konstrukcji, których celem jest trafienie do słuchacza, realizatora czy muzyka. Każda z konstrukcji ma swoje charakterystyczne cechy, które jednym przypadną do gustu, a innym nie. Aby nie odejść od głównego wątku i przypadkiem nie zboczyć na temat np. lotów międzyplanetarnych, postawię sobie kilka głównych założeń, aby łatwiej dojść do celu na emeryta. Produkt zestaw głośnikowy, siły już nie te, więc mobilny i lekki, emerytura nie za duża, to w miarę tani i uniwersalny, no i skuteczny, bo słuch przytępiony. Po przewertowaniu wielu ofert producentów zainteresowanie budzi aktywny zestaw głośnikowy włoskiej firmy dbtechnologies model F8 z serii FLEXSYS. FLEXSYS F8 jest najmniejszym zestawem głośnikowym w serii. W jej skład wchodzą urządzenia wyposażone w głośniki od 8 do 15. Wszystkie są uniwersalne, czyli mogą pracować zarówno jako klasyczne zestawy głośnikowe, jak i jako monitory sceniczne. Ich zastosowanie jest jednak zasugerowane przez producenta. Elementy serii o symbolu F to klasyczne zestawy, zaś FM monitory podłogowe. Obudowa FLEXSYS F8 ma przekrój trapezu ze ściętą jedną ścianą boczną. Ścięcie to pozwala na wykorzystanie zestawu jako monitor o nachyleniu ścianki pod kątem 40º. Obudowa wykonana jest ze sklejki i polakierowana na czarny kolor lakierem strukturalnym. Elementy obudowy są dokładnie spasowane, a lakierowanie wykonane solidnie i dokładnie. Na górnej ściance znajduje się 40 Live Sound & Installation styczeń 2015
DBTECHNOLOGIES FLEXSYS F8 Na górnej ściance obudowy znajduje się uchwyt transportowy, który wystarcza do wygodnego przenoszenia zestawu. FLEXSYS F8 jest klasycznym zestawem dwudrożnym w obudowie bass-reflex. uchwyt transportowy, który wyłożony jest od wewnątrz mikrogumą małe rozmiary i niewielka waga urządzenia sprawiają, że jeden uchwyt w zupełności tutaj wystarczy. Trzeba nadmienić, że jest on dobrze umieszczony i głośnik podczas transportu nie obija się o nogi, a wyłożenie wnętrza mikrogumą zwiększa komfort transportu. Na dolnej ściance zamontowano cztery solidne nogi gumowe oraz gniazdo statywu o stałym kącie nachylenia. Na bocznej ściętej ściance nie przewidziano żadnych nóg i osłon, tak że w sytuacji wykorzystania zestawu jako monitor lakier może ulec zadrapaniu. Na obudowie wykonano w sumie dziesięć otworów służących do podwieszania zestawu można więc wykorzystać go z powodzeniem w instalacjach stałych. W zasadzie całą tylną ściankę obudowy zajmuje metalowy panel układu elektronicznego, polakierowany na kolor czarny, z opisami w kolorze białym. W dolnej części panelu umieszczono gniazdo oraz wyłącznik zasilania sieciowego. W górnej części zamontowano symetryczne wejścia sygnału XLR oraz jack ¼ oraz wyjście LINK (męski XLR). Przełącznik czułości wejść pozwala na wybór, czy podłączamy sygnał o poziomie mikrofonowym, czy liniowym. Oprócz tego z tyłu urządzenia znajdziemy potencjometr głośności oraz przełącznik trybu W zasadzie cały tył urządzenia zajmuje metalowy panel układu elektronicznego. pracy (dwa presety brzmieniowe) FLAT oraz PROCESSED. Na panelu umieszczono również trzy diody LED, sygnalizujące stan gotowości zestawu do pracy, doprowadzenie sygnału do wejścia oraz zadziałanie limitera sygnału. Wszystkie gniazda i regulatory są jednoznacznie opisane. PRZÓD I GŁOŚNIKI Przednia ścianka obudowy, a co za tym idzie głośniki F8, osłonięte są siatką wykonaną z ażurowej blachy stalowej. Za reprodukcję niskich i średnich Za reprodukcję niskich i średnich częstotliwości odpowiada 8-calowy przetwornik wyposażony w magnes ferrytowy. W górnej części panelu przyłączeniowego zamontowano gniazda wejściowe i wyjściowe sygnału, regulator głośności, przełącznik czułości, przycisk zmiany presetu oraz diody LED. styczeń 2015 Live Sound & Installation 41
częstotliwości odpowiada głośnik własnej konstrukcji AEB-W-08-04-38 jest to 8-calowy przetwornik o impedancji 4 omów, wyposażony w magnes ferrytowy i cewkę o średnicy 1,5. Za tony wysokie odpowiada głośnik wysokotonowy, który również jest konstrukcją dbtechnologies, model AEB-TW-01-08-25. Ten mikro-rozmiarów driver wyposażony jest w magnes neodymowy i cewkę o średnicy 1. Driver współpracuje z asymetrycznym hornem, pozwalającym na dyspersję sygnału 60º w pionie oraz 90/40º w poziomie. Horn zaprojektowany jest na planie kwadratu i dzięki temu można go obracać, w zależności od ustawienia zestawu na scenie. Obok wylotu tuby głośnika wysokotonowego wykonano prostokątny otwór bas-sreflex. Po odkręceniu przetworników widać wewnątrz obudowy półkę wzmacniającą konstrukcję. Ścianki znajdujące się bezpośrednio za głośnikiem niskotonowym zostały dokładnie wytłumione. Widać również obwody elektroniczne, zamontowane na tylnej części panelu. ELEKTRONIKA Producent podaje w specyfikacji, że zestaw może być zasilany z napięcia 110-120 VAC lub 220-240 VAC. Nie do końca jest to prawda i nie należy dać się kupić. Zestaw zasilany jest za pośrednictwem zwykłego zasilacza z transformatorem sieciowym, opartym na rdzeniu EI. Uzwojenie pierwotne transformatora zasilającego nie ma żadnych odczepów ani przełącznika pozwalającego na zasilanie zestawu z różnych źródeł napięcia przemiennego. A więc zestaw produkowany na Europę może być zasilany jedynie z sieci 230 VAC. Zasilanie z napięcia o innej wartości wymaga po prostu innego transformatora sieciowego. Należy zwrócić uwagę na opis wartości zasilania, umieszczony na tylnym panelu. Na układ elektroniczny zestawu F8 składa się przedwzmacniacz, procesor DSP, pracujący jako crossover i limiter, oraz dwa wzmacniacze pracujące w klasie D. Wzmacniacze zasilane są napięciami z osobnych uzwojeń transformatora. Dobór zasilania oraz klasa pracy wzmacniaczy sprawia, że do chłodzenia radiatorów nie potrzeba dodatkowych wentylatorów. Oczywiście nie bez znaczenia jest fakt, że wzmacniacze dysponują mocami POMIARY Pomiary zostały wykonane za pomocą sygnału typu przemiatany sinus lub szum różowy. Program pomiarowy SatLive, mikrofon pomiarowy Audix TR-40, moduł USB Emu Traker Pre. Charakterystyki z wygładzaniem 1/3 oktawy. Zestaw ustawiony na podłodze, w pozycji monitorowej. 0 30º 45º Funkcja przejścia (transfer function) zestawu dbtechnologies FLEXSYS F8 w trybie Flat u góry charakterystyka amplitudowa, u dołu fazowa. Zestaw charakteryzuje się dość konturowym brzmieniem, co ma swoje odzwierciedlenie w charakterystyce amplitudowej podbite są zakresy niskich i wysokich częstotliwości, zaś środek pasma (1,8-3,5 khz) oraz niski środek (600-1.000 Hz) są podcięte o ok. 3 db. Charakterystyka fazowa jest za to całkiem niezła, co ważne, w punkcie podziału ok. 2,1 khz ma w miarę liniowy i jeszcze dość płaski przebieg. Orientacyjna charakterystyka kierunkowa w płaszczyźnie horyzontalnej FLEXSYS F8 w trybie Flat (bez najniższych częstotliwości) przy pomiarze w osi (granatowa) oraz pod kątem 30 (czerwona) i 45 stopni (zielona), co odpowiada 90-stopniowej dyspersji. Mikrofon umiejscowiony był mniej więcej między wooferem a driverem, czyli w miejscu gdzie tuba drivera powinna pracować z dyspersją 90-stopniową. I można przyjąć, iż tak faktycznie jest, przynajmniej do około 10 khz. Pod większym kątem uwydatnia się też podcięcie w zakresie średnicy pasma, a konkretnie w okolicy 3 khz. driver woofer bass-reflex FLEXSYS F8 w polu dalekim Flat Processed Charakterystyka amplitudowa dbtechnologies FLEXSYS F8 w trybie Flat (grantowa) i Processed (czerwona). W tym drugim przypadku dodatkowo podbite jest o ok. 2 db pasmo basowe (90-150 Hz) i jeszcze bardziej podcięty środek (600 Hz-3 khz, również o ok. 2 db). Zwiększa to jeszcze bardziej konturowość brzmienia i niestety trochę pogarsza słyszalność i czytelność wokalu. Charakterystyka amplitudowa zestawu FLEXSYS F8 (kolor granatowy), mierzona w odległości 1 m, oraz poszczególnych jego głośników, mierzone w polu bliskim: przetwornika wysokotonowego (czerwona), woofera niskotonowego (zielona) i otworu bass-relex (różowa). Potwierdza się podział pasma nieco powyżej 2 khz. Widać też wspomaganie pracy głośnika niskotonowego poniżej 100 Hz, przez nastrojony na 80-90 Hz bass-reflex. Zaskakująco nisko schodzi też głośnik 8-calowy, który gra dość równo do 100 Hz, a dopiero poniżej tej częstotliwości jego charakterystyka przenoszenia zaczyna dość stromo opadać. Wynikać to może z podbicia basu przez DSP zestawu półkowym filtrem basowym, pracującym być może już od ok. 500 Hz w dół. 42 Live Sound & Installation styczeń 2015
Odtwarzając materiał za pośrednictwem zestawu FLEXSYS F8 ma się wrażenie, że temu niewielkiemu zestawowi w zasadzie nic nie brakuje pomijając oczywiście najniższe częstotliwości 150 W dla tonów niskich oraz 50 W dla tonów wysokich nie jest to duża moc dla układów pracujących w klasie D. Układ elektroniczny wykonany jest na jednej płycie drukowanej, zmontowanej głównie w technologii SMT. Przewlekane elementy są nieliczne i są to głównie kondensatory, dławiki oraz gniazda. Elementy ciężkie zabezpieczone są przed urwaniem za pomocą kleju termicznego. Obwody elektroniczne zmontowane są bardzo starannie, a wszelkie połączenia przewodami są dokładnie zaizolowane. Wykonanie zestawu FLEXSYS F8 oceniłbym na 6. W zasadzie tylko klej termiczny nie podoba mi się w tej konstrukcji. Jego zastosowanie jest jednak uzasadnione, bowiem elementów klejonych wewnątrz w zasadzie nie widać, a zamontowanie ich w ten właśnie sposób pozwoliło na uzyskanie kompaktowej, płaskiej konstrukcji elektroniki. OBSŁUCHUJEMY Odtwarzając materiał za pośrednictwem zestawu FLEXSYS F8 ma się wrażenie, że temu niewielkiemu zestawowi w zasadzie nic nie brakuje pomijając oczywiście najniższe częstotliwości. Według zaleceń producenta zestawy FLEXSYS powinny współpracować z zestawem basowym. Nie należy wnioskować z moich słów, że F8, mimo małego woofera i niewielkiej obudowy, nie gra basem w ogóle. Odtwarzany materiał brzmi przyjemnie dla ucha, bez zbytniego bałaganu. W odtwarzanym materiale słychać jednak dość wyraźnie podbicie wysokich częstotliwości. Te szybkie spostrzeżenia podpowiadają, że zestaw będzie miał konturową charakterystykę z uwydatnionymi niskimi i wysokimi częstotliwościami. Wniosek drugi jest taki, że charakterystyka fazowa powinna być pozbawiona Na dolnej ściance zamontowano cztery solidne nogi gumowe oraz gniazdo statywu o stałym kącie nachylenia.
Najmniejszy zestaw w serii FLEXSYS włoskiej marki dbtechnologies F8 jest estetycznym, solidnym oraz profesjonalnie wykonanym urządzeniem gwałtownych uskoków, bowiem odtwarzany materiał brzmi dosyć wyraźnie, a partie wokalne oraz wiolinowe są całkiem dobrze wyeksponowane, choć nie w takim stopniu, do którego przyzwyczajają nas typowe monitory sceniczne (jak choćby opisywany w poprzednim numerze DVX DM28). Brzmienie np. partii gitarowych sprawia wrażenie przesuniętego w paśmie, co sugeruje podcięcie zakresu średnicy pasma, a podbicie wysokich częstotliwości. Przełączenie presetu z pozycji FLAT na PROCESSED odsłuchowo sprawia wrażenie dodatkowego podbicia dołu. W moim odczuciu FLEXSYS F8, zgodnie z intencją producenta, lepiej sprawdzi się w roli składnika systemu nagłośnieniowego, zestawu instalacyjnego lub frontfilla, aniżeli monitora scenicznego (co nie znaczy, że na mniejszych, niezbyt głośnych scenach nie można go z powodzeniem wykorzystać w tej funkcji). POMIARY Pomiary potwierdziły wrażenia odsłuchowe. F8 ma wyraźnie konturową charakterystykę. Częstotliwości w okolicy 150 Hz podbite są o około 7 db, podobnie jak i górna część pasma, między 7-15 khz. Dość wyraźne wytłumienie występuje w okolicy 2,5 khz (między 1,8 a 3,5 khz), co może wynikać z podziału pasma. Zmiana presetu nie powoduje zmian w górze pasma przenoszenia, pogłębia jednak kontur, podbijając niskie częstotliwości o około 2 db i o tyle samo wytłumiając środek. Zabieg ten jest jak dla mnie trochę niezrozumiały, bowiem w moim odczuciu, projektując zestaw uniwersalny zachowałbym tą zasadę do końca, tzn. mając konturowy zestaw (sprawdzający się jako FOH) starałbym się w drugim presecie raczej wyrównać charakterystykę. Dokonując pomiarów charakterystyki kierunkowej okazuje się, że zejście z centralnej linii zestawu nieco wyrównuje charakterystykę przenoszenia, jednak w paśmie pojawia się dziura w okolicy 3 khz, co może skutkować zmniejszeniem zrozumiałości wokali. Pomimo tego zestaw bez problemu gra poprawnie w zakresie dyspersji deklarowanych przez producenta. Zmierzone pasmo przenoszenia nieco różni się od deklarowanego na korzyść niskich częstotliwości, bowiem dla -3 db oszacowałbym je w granicach 77 Hz do 18 khz, zaś dla -10 db góra sięga 19 khz, zaś dół schodzi do około 60 Hz. PODSUMOWANIE Najmniejszy zestaw w serii FLEXSYS włoskiej marki dbtechnologies F8 jest estetycznym, solidnym oraz profesjonalnie wykonanym urządzeniem. Wyposażenie obudowy w punkty montażowe pozwala na dowolne podwieszanie zestawu. Rodzaj brzmienia oraz jego moc dedykuje go do nagłośnień małych zespołów, sal prób czy lokali. Oczywiście do współpracy z nim warto zastosować zestaw subbasowy. F8 może również być częścią większego systemu i sprawdzić się jako frontfill na większych scenach. W moim odczuciu będzie to również doskonały sprzęt do zastosowań DJ-skich, a to z racji dość konturowego charakteru oraz potęgującego tą tendencję brzmieniową presetu. FLEXSYS F8 można Układ elektroniczny wykonany jest na jednej płycie drukowanej, zmontowanej głównie w technologii SMT. Microdriver AEB-TW-01-08-25 wyposażony jest jakżeby inaczej (przy tych rozmiarach) w magnes neodymowy. również wykorzystać jako monitor sceniczny na mniejszych scenach, jednak widziałbym go bardziej jako odsłuch ogólny niż np. stricte wokalny. FLEXSYS F8 to mobilny, przyjemnie brzmiący zestaw za przyzwoite pieniądze, który z pewnością może zadowolić tak słuchaczy, jak i użytkowników. Więcej informacji o prezentowanym zestawie głośnikowym oraz innych produktach marki dbtechnologies na stronie internetowej producenta: www.dbtechnologies.com oraz polskiego dystrybutora: www.soundtrade.pl. INFORMACJE Moc RMS: HF 50 W LF 150 W Wzmacniacz: bi-amp Digipro, klasa D Pasmo przenoszenia: 90 Hz-19 khz (-3 db) 75 Hz-20 khz (-10 db) Dyspersja: 90/40 60 Max SPL: 121 db Podział pasma: 2.1 khz, 24 db/okt. Wymiary: 260 420 260 mm Waga: 9,5 kg Cena: 2.020 zł Dostarczył: SoundTrade, ul. Kineskopowa 1 05-500 Piaseczno, tel. 22 632 02 85 www.soundtrade.pl 44 Live Sound & Installation styczeń 2015