Postać Adama Naruszewicza uderza prawdziwą

Podobne dokumenty
Wydawnictwo WAM, Anna Papierz. Jadwiga Mączka ISBN

LITERATURA. Bohater z książką w ręku. Omów wpływ lektur na życie postaci literackich na podstawie analizy wybranych przykładów.

USTNY EGZAMIN MATURALNY Z JĘZYKA POLSKIEGO ROK SZKOLNY: 2012/2013

Copyright by Wydawnictwo Lingo sp. j., Warszawa 2014 ISBN:

Program Adam Mickiewicz patronem naszej szkoły

Publikacja pod patronatem wiedza24h.pl. Wypracowania Adam Mickiewicz. wybór wierszy

W Szkole Podstawowej w Łęgu Tarnowskim już zainaugurowali obchody 100. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości.

LITERATURA. 1. Walka klas w literaturze XIX i XX wieku. Omów różne realizacje motywu w literaturze.

LITERATURA. Lista tematów na egzamin wewnętrzny z... (przedmiot, poziom) Planowana liczba zdających w roku... Liczba przygotowanych tematów

SZKOLNA LISTA TEMATÓW 2013/2014

Jaka wizja świata wyłania się z bajek I. Krasickiego? Satyra prawdę mówi.

Publikacja pod patronatem wiedza24h.pl. Wypracowania Krzysztof Kamil Baczyński. Wybór wierszy

L. PIETRAS, Józef Elsner konfrater Paulinów, Ruch Muzyczny (2004), nr 16, s Kurier Warszawski (18 XI 1829), nr 249.

ikołaj Rej herbu Oksza urodził się w roku 1505 w Żurawnie pod Haliczem w zamożnej rodzinie szlacheckiej. Wcześnie (w(

Polskie katechizmy różnych czasów

LITERATURA. 1. Sposoby funkcjonowania tradycji rycerskiej w polskiej literaturze. Omów zagadnienie na podstawie wybranych przykładów.

Stefan Wyszyński (ur. 3 sierpnia 1901 w Zuzeli, zm. 28 maja 1981 w Warszawie) polski duchowny rzymskokatolicki, biskup diecezjalny lubelski w latach

W ramach projektu Szkoła młodych patriotów w obu klasach siódmych SP nr 9 oraz drugich i trzecich PG nr 4w Puławach podjęto szereg działań będących

Przed podróŝą na Litwę

KOMUNIKATzBADAŃ. 35. rocznica powstania NSZZ Solidarność NR 114/2015 ISSN

nauczyciel naszej szkoły

Przede wszystkim Legiony Czyn zbrojny piąta debata historyków w Belwederze 20 października 2017

TEMATY Z JĘZYKA POLSKIEGO NA MATURĘ USTNĄ na rok 2010/ 2011 w ZSP im. Orląt Lwowskich w Stopnicy

Dał Polsce wolność, granice, moc i szacunek PROJEKT EDUKACYJNY ZREALIZOWANY PRZEZ SZKOLNY KLUB HISTORYCZNY W SZKOLE PODSTAWOWEJ W KAMIONCE MAŁEJ

JAN PAWEŁ II DO POLSKICH UCZONYCH

Międzynarodowego Miesiąca Bibliotek Szkolnych Spotkanie z krasnalem Hałabał ą,

TEKA KOMISJI HISTORYCZNEJ ODDZIAŁ PAN W LUBLINIE COMMISSION OF HISTORICAL SCIENCES

DUSZPASTERZ I MĄŻ STANU POLSKI ODRODZONEJ

Humanista, dyplomata, mecenas. (ok r. w Lasotkach 1450 r. w Terni)

W tej kategorii zwyciężyli chłopcy: Piotr Chaberski z kl. 0a i Filip Bogacki z kl. I

Cele wychowawcze na lekcjach języka polskiego. Opracowanie: Teresa Kozioł LSCDN

Publikacja pod patronatem wiedza24h.pl Wypracowania Adam Mickiewicz "Dziady" część II

Stanisław Barańczak Pan tu nie stał

Wiek XVIII wiek oświecenia, wiek rozumu. Sapere aude! Miej odwagę posługiwać się swym własnym rozumem tak oto brzmi hasło oświecenia (I. Kant).

Publikacja pod patronatem wiedza24h.pl Wypracowania Motywy patriotyczne

Wykaz tematów do egzaminu ustnego z języka polskiego 2013/2014

TEKA KOMISJI HISTORYCZNEJ ODDZIAŁ PAN W LUBLINIE COMMISSION OF HISTORICAL SCIENCES

... podpis przewodniczącego szkolnego zespołu egzaminacyjnego

Polacy i Rosjanie wobec wyzwań swoich czasów

Spis treści. Skróty i oznaczenia Przedmowa...19

Średniawski i jego czasy"

Trening przed klasówką. Liceum/technikum. Literatura: styl gotycki w sztuce - utrwalenie wiadomości

Portrety ojczyzny. Portrety ojczyzny. Wstęp. Ojczyzny, ale największą sztuką jest dobrze żyć dla niej to słowa kardynała Stefana

Publikacja pod patronatem wiedza24h.pl. Wypracowania Adam Mickiewicz. "Pan Tadeusz"

LITERATURA. 2. Kresy wschodnie w literaturze polskiej. Omów na podstawie wybranych przykładów.

Publikacja pod patronatem wiedza24h.pl. Wypracowania Motyw szlachty. Na przykładzie wybranych utworów literackich

Konserwacja i kreacja architektury. Jan Tajchman i jego działalność

Wisława Szymborska urodziła się 2 lipca 1923 w Bninie (obecnie Kórnik) koło Poznania. Jej ojciec, Wincent, był zarządcą dóbr zakopiańskich hrabiego

,,Edukacja patriotyczna

Imprezy organizowane przez MiPBP w Ropczycach w latach 2011 i 2012 w związku z obchodami 650-lecia nadania praw miejskich Ropczycom

Zespół Szkół Technicznych im. Stanisława Staszica w Rybniku

Test b Druga połowa XVIII wieku Test podsumowujący rozdział I... Imię i nazwisko

Niezwyciężeni

TEMATY NA EGZAMIN USTNY Z JĘZYKA POLSKIEGO W ROKU SZKOLNYM 2013/2014 LITERATURA

Projekt edukacyjny uczniów klasy II a Korczak król dzieci

Załącznik 1: Andrzej Bukowski o Ceynowie

Warszawa, czerwiec 2014 ISSN NR 92/2014 POLACY O WOJCIECHU JARUZELSKIM

Fundacja Pro Memoria Problemy współczesności

SPIS TREŚCI PRZEDMOWA WYKAZ SKRÓTÓW ZASADY TRANSLITERACJI I TRANSKRYPCJI Transliteracja Transkrypcja...

XXIV Niedziela Zwykła

GRA MIEJSKA ŚLADAMi LubLinA

PROGRAM WYCHOWANIA PATRIOTYCZNEGO DLA ZESPOŁU SZKÓŁ OGÓLNOKSZTAŁCĄCYCH W STRZELINIE

Celem konkursu jest: Patronat honorowy: Organizatorzy:

W numerze: - 80 lat biłgorajskiego szpitala - 50-lecie SM Łada - Wreszcie nowa hala sportowa

II Liceum Ogólnokształcące im. A. Frycza Modrzewskiego w Rybniku Tematy maturalne z języka polskiego - Literatura

20 kwietnia 2010, godz WYKŁAD INAUGURACYJNY Adam Zamoyski Stanisław August pora na nowe spojrzenie SALA SENATORSKA

Lista tematów na wewnętrzny egzamin maturalny z języka polskiego rok szkolny 2015/2016

Wychowanie patriotyczne. Plan pracy

Z IG I N G IE I W W H ER E BER E T T - ws w po p m o ni n e i ni n a Wisława w S z S ymb m o b r o ska

HISTORIA I SPOŁECZEŃSTWO KLASA V Podstawa programowa przedmiotu SZKOŁY BENEDYKTA

Matura z języka polskiego 2015 Jak przygotować ucznia do nowej formuły egzaminu ustnego? karty pracy

Konferencja naukowa Na stos rzuciliśmy nasz życia los W setną rocznicę Niepodległości Polski Kielce, 8 9 listopada 2018

Beatyfikacja Skargi 2

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA HISTORIA

Wiedza o powstaniu w getcie warszawskim i jego znaczenie

Konspekt lekcji języka polskiego w klasie szóstej szkoły podstawowej. Temat: DLACZEGO POWIEŚĆ HISTORYCZNA NIE JEST PODRĘCZNIKIEM HISTORII?

Mariusz Cichosz "Ryszard Wroczyński. Żyć w ludziach i dziełach", Red. Ewa Kozdrowicz, Tadeusz Pilch, Warszawa, 2007 : [recenzja] Chowanna 2,

SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI PROJEKTU PIĘKNA NASZA POLSKA CAŁA

UCHWAŁA N R... RADY MIEJSKIEJ W CHRZANOWIE. o nadaniu nazwy drodze położonej w mieście Chrzanów. Rada Miejska w Chrzanowie uchwala:

Wokół myśli pedagogicznej Jana Władysława

ROZKŁAD MATERIAŁU DLA KLASY II DO LISTOPADA 2016 ROKU

Konkursu historycznego

Liceum/technikum Literatura: praca z tekstem - Platon "Obrona Sokratesa" (fragmenty)

Publikacja pod patronatem wiedza24h.pl. Wypracowania Motyw cierpienia. Na przykładzie wybranych utworów literackich

I. LITERATURA. 5. Wina i kara w literaturze romantyzmu i innych epok, omów na wybranych przykładach.

Lista tematów z języka polskiego na egzamin wewnętrzny. rok szkolny 2012/2013

Rozdział I Postanowienia ogólne

ks. prof. dr hab. Markowi Starowieyskiemu

LISTA TEMATÓW NA CZĘŚĆ USTNĄ EGZAMINU MATURALNEGO Z JĘZYKA POLSKIEGO W ROKU SZKOLNYM 2009/2010 OPRACOWANA W REGIONALNYM CENTRUM EDUKACJI ZAWODOWEJ W

STUDIA I STOPNIA program obowiązujący osoby rozpoczynające studia w roku akademickim 2014/2015

Lista tematów na wewnętrzny egzamin maturalny z języka polskiego rok szkolny 2018/2019 / stara matura/

JOSEPH BUTLER. iętnaście kazań

Regulamin nadawania odznak Młody Przyjaciel Warszawy

1. Motyw gry w literaturze. Przedstaw jego funkcje w wybranych utworach literackich.

LISTA TEMATÓW NA CZĘŚĆ USTNĄ EGZAMINU MATURALNEGO Z JĘZYKA POLSKIEGO W ROKU SZKOLNYM 2010/2011 OPRACOWANA W REGIONALNYM CENTRUM EDUKACJI ZAWODOWEJ W

wydarzeniach w utworze epickim opowiada narrator; jego relacja ma najczęściej charakter zobiektywizowany i cechuje ją

STUDIA I STOPNIA program obowiązujący osoby rozpoczynające studia w r. akad. 2018/2019 Uwaga! moduły podlegające wyborowi zapisane są kursywą

STATUT. Towarzystwa Miłośników Ziemi Mrągowskiej

MIND-BODY PROBLEM. i nowe nadzieje dla chrześcijańskiej antropologii

Transkrypt:

7 Wstęp Postać Adama Naruszewicza uderza prawdziwą wielkością. Jako jeden z najznakomitszych przedstawicieli swojego społeczeństwa, położył on wielkie zasługi dla dobra ogólnego. Był poetą, jak mało takich poetów za czasów Stanisława Augusta, był literatem rozgłośnej sławy, był obywatelem, biskupem, członkiem najwyższych magistratur w kraju, a prócz tych wszystkich tytułów do pamięci naszej był jeszcze historykiem narodu pierwszym historykiem godnym tego miana, pierwszym do dziś dnia krytycznym badaczem dziejów pisał przed półtora wiekiem znany podówczas polihistor warszawski Julian Bartoszewicz, a inny spośród XIX-wiecznych autorów, Józef Pruszkowski, nie zawahał się nazwać bohatera tej publikacji najwybitniejszą postacią z czasów stanisławowskich. Dziś raczej mało kto miałby

8 odwagę przydać Naruszewiczowi tak zaszczytne miano (choć opinia, że był jednym z najbardziej zasłużonych pośród naszych luminarzy oświeceniowych, powtarzana jest na kartach wielu prac również najświeższej daty), co jednak w niczym nie zmienia faktu, że mowa o kimś, dla kogo zapewne nigdy nie zabraknie miejsca na kartach podręczników rodzimej historii tudzież dziejów literatury polskiej. Choć przyszedł na świat przed 275 laty, jego nazwisko niezmiennie jest obecne w zbiorowej pamięci społeczeństwa, jakkolwiek z drugiej strony chodzi niewątpliwie o postać, która poza granicami swego kraju pozostaje niemal nieznana. Skądinąd jednak mało który z Polaków zdołał zapewnić sobie trwałe miejsce na kartach historii powszechnej, pośród zaś tych nielicznych są postacie, do których przyznają się również inne nacje (jak chociażby w przypadku Mikołaja Kopernika czy Fryderyka Chopina). Sam Naruszewicz mienił się zresztą być Litwinem, do którego to określenia nie należy wszakże przykładać dzisiejszej miary, obcej człowiekowi tamtej epoki, a nawet i ludziom z czasów mniej odległych, skoro za Litwina uważał się również Józef Piłsudski. Tak też biskup-poeta języka litewskiego nie znał, cała zaś

jego twórczość literacka stanowi ważny rozdział w dziejach literatury polskiej. Jak zauważa Julian Platt, ksiądz Adam Naruszewicz określany był przez dworskich panegirystów lat siedemdziesiątych XVIII w. mianem polski Wergili lub polski Horacy, [a jego] wiersze w odróżnieniu od bliższej francuskiemu klasycyzmowi poezji Ignacego Krasickiego nawiązywały do tradycji staropolskiej. Niedoceniany przez pokolenie następne, postponowany za panegiryzm przez romantyków, doczekał się rehabilitacji dopiero od późniejszych historyków literatury. Dziwić może, że do dziś dnia Adam Naruszewicz nie ma obszernej biografii naukowej, choć bynajmniej nie oznacza to, że w ciągu owych już przeszło dwóch wieków, jakie minęły od jego śmierci, mało o nim pisano. Bibliografia publikacji jemu poświęconych jawi się wcale obfitą, a przede wszystkim stale narasta zwłaszcza przy okazji okrągłych rocznic, jak niedawne dwustulecie śmierci biskupa-poety (1996). Można nie wątpić, że prędzej czy później powstanie monografia jego życia i dorobku, mamy bowiem do czynienia z osobą o ciekawym i władnym przykuć uwagę czytelnika życiorysie z jednej strony, z drugiej zaś niezwykle twórczą 9

10 i zapisaną poprzez swą działalność na licznych płaszczyznach dorobku cywilizacyjnego narodu, który reprezentował. Poeta i pisarz, redaktor i uczony, mąż stanu i patriota to tylko niektóre z haseł wywoławczych, jakie przychodzą na myśl w związku z postacią, o której traktuje niniejsza publikacja. Choć stan duchowny obrał w wieku lat piętnastu, a w gronie episkopatu znalazł się w 42 roku życia, jako hierarcha Kościoła Adam Naruszewicz stosunkowo mało jest znany potomnym. Większość postrzega go jako wierszopisa, uczestnika słynnych obiadów czwartkowych, wreszcie autora Historii narodu polskiego, co zbytnio jednak nie powinno zdumiewać, właśnie bowiem na polu kultury i nauki posiada on najznaczniejsze dokonania, gdy tymczasem pośród biskupów czy ministrów (był bowiem również referendarzem Wielkiego Księstwa Litewskiego) z czasów stanisławowskich można wskazać osoby bardziej od niego zasłużone w sferze życia kościelnego i politycznego, a w każdym razie mogące się pochwalić bardziej spektakularnymi rezultatami swych poczynań w owym zakresie. Tymczasem Naruszewicz rasowym politykiem nie był, a i jego droga do godności biskupiej wydaje się

11 cokolwiek osobliwą (żeby nie rzec, iż w gronie episkopatu znalazł się do pewnego stopnia przez przypadek, choć wcześniej niewiele zdawało się wskazywać na prawdopodobieństwo potoczenia się losów życiowych tego duchownego takim właśnie torem). Obszary aktywności, w których rzeczywiście czuł się dobrze tudzież po których kroczył w sposób odważny, to wpierw poezja oraz dydaktyka, później zaś praca naukowa. Miał przy tym świadomość, do której dochodzi się dopiero z czasem (albo też nie dochodzi w ogóle), że rozwój intelektualny człowieka, jako jednostki, polega nie tyle na powiększaniu przyswojonego sobie i zapamiętanego zasobu wiedzy, lecz na budowaniu i następnie nieustannym pogłębianiu umiejętności samodzielnego, krytycznego myślenia, a poprzez to na zdolności dociekania prawdy. Choć w późniejszych latach w coraz większym stopniu wyobcowany, nad towarzystwo przedkładający księgi i zawarte w nich mądrości, przez długi czas był niemniej zapalonym dydaktykiem, z energią trudzącym się około formacji intelektualnej i przede wszystkim kształtowania osobowości ludzi nie tylko młodych.