Informacja o projektach nowelizacji ustawy o systemie oświaty rozpatrywanych przez komisję Edukacji Nauki i Młodzieży, które pomyślnie przeszły cały proces legislacyjny Nowelizacje ustawy o systemie oświaty, które pomyślnie przeszły cały proces legislacyjny dotyczyły: a) SYSTEMU INFORMACJI OŚWIATOWEJ (SIO). Przedłużono o 3 lata funkcjonowanie dotychczasowego systemu informacji oświatowej. (druk sejmowy 1794, ustawa opublikowana D.U.2013/ 1639) b) REKRUTACJI. Uregulowano na poziomie ustawowym kryteria, zasady i procedury odwoławcze w procesie rekrutacji do publicznych przedszkoli, publicznych szkół i placówek (druk 1917, ustawa opublikowana D.U.2014/7). Była to odpowiedź na wyrok Trybunału Konstytucyjnego, zalecający uregulowanie wielu spraw związanych z rekrutacją na poziomie ustawowym, a nie poprzez rozporządzenia. Zaproponowane w niniejszym projekcie zmiany przepisów dotyczących rekrutacji określiły: kryteria rekrutacji do publicznych przedszkoli, publicznych szkół i placówek, w tym wskazania grup kandydatów o szczególnym statusie uprzywilejowania, wynikającym z Konstytucji, ze względu na sytuację osobistą lub rodzinną albo szczególne zdolności czy osiągnięcia; zasady przeprowadzania rekrutacji do publicznych przedszkoli, publicznych innych form wychowania przedszkolnego, publicznych szkół i placówek, ze wskazaniem hierarchii poszczególnych kryteriów; procedury przeprowadzania rekrutacji, w tym procedury odwoławczej w przypadku odmowy przyjęcia kandydata do publicznego przedszkola, publicznej innej formy wychowania przedszkolnego, publicznej szkoły czy placówki oraz zasady ujawniania i przetwarzania danych osobowych uczestników procesu rekrutacji. 1
Przyjęte w wyżej wymienionych obszarach rozwiązania ukształtowały definicję zasady powszechnej dostępności publicznych przedszkoli, szkół i placówek, jako podstawę do ubiegania się o przyjęcie do wybranego przedszkola, szkoły albo placówki na równych, przejrzystych i możliwych do spełnienia warunkach, lecz bez gwarancji, że osoba zainteresowana zostanie przyjęta do wybranej jednostki (o ile nie jest to szkoła podstawowa lub gimnazjum z wyznaczonym obwodem). c) OCENIANIA KLASYFIKOWANIA I PROMOWANIA. Uregulowano na poziomie ustawowym kwestię warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania oraz warunków przeprowadzania sprawdzianu i egzaminów (druk sejmowy 2957, ustawa opublikowana D.U.2015/357) Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że istota zagadnień związanych z konstytucyjnym prawem do nauki a taka jest w ocenie Trybunału Konstytucyjnego materia zawarta w kwestionowanym upoważnieniu, dotycząca warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania oraz warunków przeprowadzania sprawdzianu i egzaminów powinna zostać określona bezpośrednio w ustawie, a kwestie, które mają być regulowane w rozporządzeniu, wymagają szczegółowych wytycznych dotyczących treści aktu wykonawczego. W związku z tym wyrokiem w niniejszej nowelizacji ustawy o systemie oświaty proponuje się wprowadzenie przepisów dotyczących: ogólnych warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych, w tym upoważnień dla ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania oraz ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego do uregulowania, w drodze rozporządzenia, szczegółowych warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów odpowiednio w szkołach publicznych oraz w publicznych szkołach artystycznych (dodany rozdział 3a); ogólnych warunków przeprowadzania egzaminów zewnętrznych: sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego i egzaminu maturalnego oraz egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie, w tym upoważnień dla ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania do uregulowania, w drodze rozporządzeń, szczegółowych warunków i sposobu przeprowadzania sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego i egzaminu maturalnego oraz 2
szczegółowych warunków i sposobu przeprowadzania egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie (dodany rozdział 3b); ww. upoważnienia określają kierunki regulacji wykonawczych oraz merytoryczne wskazówki dotyczące treści aktów wykonawczych. W projekcie proponuje się również zmiany dotyczące: sprawowania i organizacji nadzoru pedagogicznego, funkcjonowania szkół prowadzących kształcenie zawodowe, m.in. w zakresie postępowania rekrutacyjnego, prowadzenia kwalifikacyjnych kursów, doprecyzowania zadań organu prowadzącego szkołę w zakresie zapewnienia szkole, w ramach dotychczas świadczonej obsługi administracyjnej, również obsługi prawnej, finansowania zajęć realizowanych przez nauczycieli w ramach projektów i programów finansowanych z udziałem środków europejskich, zadań i struktury organizacyjnej instytucji odpowiedzialnych za przygotowanie i przeprowadzenie egzaminów zewnętrznych, tj. Centralnej Komisji Egzaminacyjnej i okręgowych komisji egzaminacyjnych, zasad w zakresie postępowania rekrutacyjnego do szkół sportowych oraz szkół dwujęzycznych, a także w zakresie przechodzenia uczniów do szkół różnych typów, zwiększenia kwot dotacji celowej na sfinansowanie podręczników, materiałów edukacyjnych lub materiałów ćwiczeniowych dla uczniów niepełnosprawnych, wyboru rady rodziców (zmiany w art. 53 ustawy o systemie oświaty); liczby uczniów w oddziałach klas I III szkoły podstawowej, kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, zadań publicznych placówek doskonalenia nauczycieli o zasięgu ogólnokrajowym, niepublicznych szkół artystycznych, uznawania świadectw szkolnych wydanych za granicą, zadań z zakresu międzynarodowej współpracy dzieci i młodzieży, ujednolicenia zasad ustalania wysokości dotacji dla publicznych przedszkoli i publicznych innych form wychowania przedszkolnego prowadzonych przez podmioty inne niż jednostki samorządu terytorialnego oraz dla niepublicznych przedszkoli i niepublicznych innych form wychowania przedszkolnego; 3
d) DARMOWYCH PODRĘCZNIKÓW DLA UCZNIÓW. Stworzono podstawy prawne dla zapewnienia darmowych podręczników dla uczniów realizujących obowiązek szkolny. Projekt opisany w druku 2075 umożliwił ministrowi właściwemu do spraw oświaty i wychowania, jak również ministrowi właściwemu do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, zlecanie opracowywanie i wydanie podręczników. Projekt opisany w druku 2315 wprowadził zmiany polegające na: nałożeniu na ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania zadania wyposażenia szkół podstawowych w bezpłatny podręcznik do zajęć z zakresu edukacji: polonistycznej, matematycznej, przyrodniczej i społecznej dla uczniów klas I III. Zmiana będzie wdrażana stopniowo, począwszy od roku szkolnego -2014/2015 w stosunku do uczniów klasy I szkoły podstawowej, -2015/2016 w stosunku do uczniów klasy II szkoły podstawowej, -2016/2017 w stosunku do uczniów klasy III szkoły podstawowej; wprowadzeniu dotacji celowej dla organów prowadzących szkoły podstawowe i gimnazja z przeznaczeniem na zakup: podręczników do zajęć z danego języka obcego nowożytnego, materiałów edukacyjnych do zajęć z danego języka obcego nowożytnego lub materiałów ćwiczeniowych dla klas I III szkoły podstawowej, podręczników, materiałów edukacyjnych lub materiałów ćwiczeniowych dla klas IV VI szkoły podstawowej i podręczników, materiałów edukacyjnych lub materiałów ćwiczeniowych dla wszystkich klas gimnazjum. Zmiana będzie wdrażana stopniowo, poczynając od 2014 r., w którym dotacja celowa będzie udzielana na wyposażenie szkół podstawowych w podręczniki do zajęć z danego języka obcego nowożytnego lub materiały edukacyjne do zajęć z tego języka oraz materiały ćwiczeniowe dla klas I. W kolejnych latach dotacja obejmie następne klasy szkoły podstawowej i klasy gimnazjum; nałożeniu na szkoły podstawowe i gimnazja obowiązku zapewnienia uczniom bezpłatnego dostępu do podręczników, materiałów edukacyjnych zastępujących lub uzupełniających podręcznik oraz materiałów ćwiczeniowych. Zmiana będzie wdrażana sukcesywnie, począwszy od 2014 r. w odniesieniu do uczniów klasy I szkoły podstawowej. Egzemplarze podręczników oraz materiałów edukacyjnych zastępujących lub uzupełniających podręcznik będą własnością organu prowadzącego szkołę i będą wypożyczane uczniom, zaś egzemplarze materiałów 4
ćwiczeniowych zostaną przekazane uczniom bez obowiązku zwrotu po zakończeniu zajęć w danym roku szkolnym; modyfikacji warunków dopuszczania do użytku szkolnego podręczników, przez wprowadzenie zakazu zamieszczania w podręczniku ćwiczeń, zadań i poleceń wymagających wypełniania w egzemplarzu podręcznika, tak, aby mógł on być przeznaczony do wieloletniego użytku oraz zakazu zamieszczania w podręczniku odesłań i poleceń do dodatkowych, opracowanych przez określonego wydawcę materiałów dydaktycznych przeznaczonych dla ucznia; wprowadzeniu wymogu, aby szkolny zestaw podręczników obejmował po jednym podręczniku do danych zajęć edukacyjnych w danej klasie (przewidziane są wyjątki od tej zasady); umożliwieniu rodzicom wpływu na ustalanie szkolnego zestawu podręczników przez zobowiązanie rady pedagogicznej do zasięgnięcia opinii rady rodziców przed ustaleniem zestawu podręczników lub materiałów edukacyjnych oraz materiałów ćwiczeniowych obowiązujących w szkole; wprowadzeniu norm porządkujących praktyki marketingowe stosowane przez niektórych wydawców oraz podmioty dokonujące obrotu podręcznikami w celu nakłonienia szkoły do wyboru konkretnego podręcznika, materiałów edukacyjnych oraz materiałów ćwiczeniowych, a także eliminujących sytuacje, w których nabycie podręcznika jest możliwe wyłącznie w pakiecie z innymi dodatkowymi materiałami dydaktycznymi, wbrew woli konsumenta. e) WARUNKÓW DLA DZIECI SZEŚCIOLETNICH W SZKOŁACH. Wprowadzono szczególne uregulowania sprzyjające edukacji dzieci sześcioletnich rozpoczynających naukę w szkole(druk sejmowy 2132, ustawa opublikowana D.U.2014/642). Projekt m.in.: wprowadzał zatrudnianie asystentów nauczycieli, umożliwiał składanie wniosków o odroczenie obowiązku szkolnego dla dzieci 6-cioletnich w ciągu całego roku kalendarzowego, nawet po przyjęciu dziecka do szkoły, doprecyzował kwestie funkcjonowania świetlic w szkołach Stan na 25 sierpnia 2015 5