P O L I T E C H N I K A C Z Ę S T O C H O W S K A WYDZIAŁ INŻYNIERII MECHANICZNEJ I INFORMATYKI AUTOREFERAT Autor: dr inż. Adam Gnatowski Instytut Technologii Mechanicznych Wydział Inżynierii Mechanicznej i Informatyki Politechnika Częstochowska SPIS TREŚCI I. Kwestionariusz osobowy 2 II. Autoreferat dotyczący dorobku i osiągnięć naukowo-badawczych, dydaktycznych oraz organizacyjnych 3 II.1. II.2. Opis dotyczący osiągnięć wynikających z art.16 ust. 2 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. nr 65, poz. 595 ze zm.) 3 Opis dotyczący pozostałych osiągnięć naukowo-badawczych niewymienionych w punkcie II.1 16 II.3. Opis dotyczący osiągnięć dydaktycznych 32 II.4. Opis dotyczący osiągnięć organizacyjnych 32 II.5. Nagrody i wyróżnienia 33 CZĘSTOCHOWA 2013 1
Dr inż. Adam Gnatowski Częstochowa, 03.12.2013 Instytut Technologii Mechanicznych Wydział Inżynierii Mechanicznej i Informatyki Politechnika Częstochowska I. KWESTIONARIUSZ OSOBOWY Imię i Nazwisko Dr inż. Adam Gnatowski Data i miejsce urodzenia 11.10.1972, Częstochowa Posiadane dyplomy, stopnie naukowe, z podaniem nazwy, miejsca i roku ich uzyskania 1996, tytuł zawodowy magister inżynier, specjalność: Technologia maszyn, Politechnika Częstochowska, Wydział Budowy Maszyn 1996, studia pedagogiczne przygotowujące do nauczania w średnim i zasadniczym szkolnictwie zawodowym, Międzywydziałowe Studium Kształcenia i Doskonalenia Nauczycieli, Politechnika Częstochowska; nauczyciel przedmiotów technicznych w średnimi i zasadniczym szkolnictwie zawodowym 2001, stopień doktora nauk technicznych, dyscyplina: budowa i eksploatacja maszyn, Politechnika Częstochowska, Wydział Inżynierii Mechanicznej i Informatyki; tytuł pracy doktorskiej: Badania wybranych właściwości fizycznych i przetwórczych oraz struktury mieszanin PA/PP. Promotor pracy doktorskiej: prof. dr hab. inż. Józef Koszkul 2005, Studia Pedagogiczne dla Asystentów, Międzywydziałowe Studium Kształcenia i Doskonalenia Nauczycieli, Politechnika Częstochowska; nauczyciel przedmiotów technicznych w szkolnictwie wyższym Przebieg pracy zawodowej 1996 asystent, Instytut Obróbki Plastycznej Metali i Tworzyw Sztucznych, Wydział Budowy Maszyn, Politechnika Częstochowska, 1997-2000 asystent doktorant, Instytut Obróbki Plastycznej Metali i Tworzyw Sztucznych, Wydział Budowy Maszyn, Politechnika Częstochowska, 2000-2001 asystent doktorant, Katedra Przetwórstwa Polimerów i Zarządzania Produkcją, Wydział Inżynierii Mechanicznej i Informatyki, Politechnika Częstochowska, 2001-2005 adiunkt, Katedra Przetwórstwa Polimerów i Zarządzania Produkcją, Wydział Inżynierii Mechanicznej i Informatyki, Politechnika Częstochowska. 2005-2011 adiunkt, Instytut Przetwórstwa Polimerów i Zarządzania Produkcją, Wydział Inżynierii Mechanicznej i Informatyki, Politechnika Częstochowska. od 2011 adiunkt, Instytut Technologii Mechanicznych, Wydział Inżynierii Mechanicznej i Informatyki, Politechnika Częstochowska; od 2013 r. na stanowisku Kierownika Zakładu Przetwórstwa Polimerów. 2
Dr inż. Adam Gnatowski Częstochowa, 03.12.2013 Instytut Technologii Mechanicznych Wydział Inżynierii Mechanicznej i Informatyki Politechnika Częstochowska II. AUTOREFERAT DOTYCZĄCY DOROBKU I OSIĄGNIĘĆ NAUKOWO-BADAWCZYCH, DYDAKTYCZNYCH ORAZ ORGANIZACYJNYCH II.1. Opis dotyczący osiągnięć wynikających z art.16 ust. 2 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. nr 65, poz. 595 ze zm.) Osiągnięcie naukowe stanowi cykl dwudziestu publikacji z lat 2005-2013. Temat cyklu: Analiza wpływu modyfikacji i procesu starzenia na morfologię i właściwości fizykomechaniczne polimerowych układów złożonych uzyskanych przy różnych warunkach przetwórstwa. W skład rozważanego cyklu publikacji wchodzą następujące prace: 2005 1. GNATOWSKI Adam (80%), KOSZKUL Józef (20%), 2005, Influence of soaking on given physical properties and structure of PA/PP mixtures, Journal of Polymer Engeenering. Vol. 25 nr 2, s. 149-164, ISSN: 0334-6447 (IF - 0.312, IF pięcioletni - 0.333, 2013r. IF - 0.282, lista filadelfijska część A wykazu czasopism, 10 pkt.). 2. GNATOWSKI Adam (80%), KOSZKUL Józef (20%), 2005, Investigations of the influence of compatibilizer and filler type on the properties of chosen polymer blends, Journal of Materials Processing Technology Vol. 162-163, s. 52-58, ISSN: 0924-0186 (IF - 0.592, 2013r. IF pięcioletni 2.176, IF 1.953, lista filadelfijska część A wykazu czasopism, 20 pkt.). 3. GNATOWSKI Adam, 2005, Wpływ rodzaju napełniacza na właściwości wybranych mieszanin polimerowych, Kompozyty R. 5 nr 2, s. 63-67, ISSN: 1641-8611 (lista ministerialna część B wykazu czasopism brak w wykazie na dany rok, 2012 r. - 7 pkt.). 2006 4. GNATOWSKI Adam (80%), KOSZKUL Józef (20%), 2006, Investigation on PA/PP mixture properties by means of DMTA method, Journal of Materials Processing Technology Vol. 175, ISSN: 0924-0136, s. 212-217 (IF - 0.615, 3
IF pięcioletni 2.176, 2013r. IF 1.953, lista filadelfijska część A wykazu czasopism, 20 pkt.). 5. GNATOWSKI Adam (55%), SUBERLAK Olech (25%), KOSZKUL Józef (20%), 2006, Wpływ parametrów przetwórstwa na właściwości fizyczne kompozytów polipropylen/poliamid z zastosowaniem jako napełniacza poliwinylopirolidonu, Kompozyty Vol. 6 nr 4, ISSN: 1641-8611, s. 66-70 (lista ministerialna część B wykazu czasopism brak w wykazie na dany rok, 2012 r. - 7 pkt.). 2007 6. GNATOWSKI Adam, 2007, Influence of the polyvinylpyrrolidone modification of crystallines and properties of selected thermoplastic polymers, Journal of Polymer Engineering Vol. 27 nr 6-7, ISSN: 0334-6447, s. 507-524 (IF - 0.284, IF pięcioletni - 0.333, 2013r. IF - 0.282, lista filadelfijska - część A wykazu czasopism, 10 pkt.). 7. GNATOWSKI Adam, 2007, Wpływ przetwórstwa na właściwości mechaniczne poliamidu modyfikowanego poliwinylopirolidonem, Kompozyty R.7 nr 3, s.155-159, ISSN:1641-8611 (lista ministerialna część B wykazu czasopism, 6 pkt.). 2008 8. GNATOWSKI Adam, 2008, Badania właściwości mechanicznych i struktury kompozytów polietylenu z włóknem tekturowym, Kompozyty R. 8 nr 1, s. 99-103, ISSN:1641-8611 (lista ministerialna część B wykazu czasopism, 6 pkt.). 2009 9. GNATOWSKI Adam, 2009, Badania struktury i właściwości termicznych polietylenu i kompozytów polietylenu z włóknem tekturowym po procesach wygrzewania i starzenia promieniami UV, Kompozyty R.9 nr 3, s.238-243, ISSN: 1641-8611 (lista ministerialna część B wykazu czasopism, 6 pkt.). 10. GNATOWSKI Adam (33.3%), KWIATKOWSKI Dariusz (33.3%), NABIAŁEK Jacek (33.3%), 2009, Wpływ przetwórstwa oraz wygrzewania na właściwości dynamiczne kompozytu poliamidu 6,6 z włóknem szklanym, Kompozyty R. 9 nr 2, s. 128-132, ISSN: 1641-8611 (lista ministerialna część B wykazu czasopism, 6 pkt.). 11. GNATOWSKI Adam, 2009, Badania wpływu starzenia promieniami UV i obróbki cieplnej na strukturę i krystaliczność wybranych polimerów termoplastycznych, Zeszyty Naukowe Politechniki Rzeszowskiej nr 263 Chemia z.20, s. 42-46, ISSN: 0209-2654 8611 (lista ministerialna część B wykazu czasopism, 2 pkt.). 2010 12. CABAN Renata (30%), BAŁAGA Zbigniew (30%), GNATOWSKI Adam (40%), 2010, Analiza zmian właściwości dynamicznych i termicznych ABS z dodatkiem barwnika po procesach starzenia, Inżynieria Materiałowa R. 31 nr 2, s. 175-178, ISSN: 0208-6247 (lista ministerialna część B wykazu czasopism, 9 pkt.). 13. GNATOWSKI Adam (33.3%), KWIATKOWSKI Dariusz (33.3%), NABIAŁEK Jacek (33.3%), 2010, Badania wpływu starzenia UV na właściwości i strukturę kompozytów PA 6.6 z włóknem szklanym, Kompozyty R.10 nr 3, s.240-243, ISSN: 1641-8611 (lista ministerialna część B wykazu czasopism, 9 pkt.). 14. GNATOWSKI Adam (40%), WAWRZYNIAK J. (30%), JARUGA Tomasz (30%), 2010, Performance properties and structure of electrochemically aged polypropylene 4
with a dye addition, Archives of Materials Science and Engineering Vol. 41 nr 1, s. 37-44, ISSN: 1897-2764 (lista ministerialna część B wykazu czasopism, 9 pkt.). 15. GNATOWSKI Adam, 2010,Termiczna analiza dynamicznych właściwości mechanicznych oraz badania struktury i krystaliczności starzonego promieniami UV polipropylenu z dodatkiem barwnika, Kompozyty R. 10 nr 4, s. 328-332, ISSN: 1641-8611 (lista ministerialna część B wykazu czasopism, 9 pkt.). 2011 16. GNATOWSKI Adam (50%), WAWRZYNIAK J (25%). CABAN Renata (25%), 2011, Analiza DMTA i DSC poli(chlorku winylu) z dodatkiem bieli tytanowej po procesie starzenia, Przemysł Chemiczny T. 90 nr 4, s. 610-612, ISSN: 0033-2496 (IF - 0.414, IF pięcioletni - 0.296, 2013r. IF - 0.344, lista filadelfijska - część A wykazu czasopism, 20 pkt.). 17. GNATOWSKI Adam, 2011, Badania wpływu wygrzewania i starzenia promieniami UV na strukturę kompatybilizowanych mieszanin PP/PA 6, Polimery T.56 nr 2, s.121-128, ISSN: 0032-2725 (IF - brak w wykazie JCR na dany rok, IF pięcioletni - 0.567, 2013r. - 0.470, lista filadelfijska - część A wykazu czasopism, 27 pkt.). 18. GNATOWSKI Adam (33.3%), KWIATKOWSKI Dariusz (33.3%), NABIAŁEK Jacek (33.3%), 2011, DMTA and DSC analyses of composite PA 6,6 with glass fibre after dye addition and ageing, Kompozyty R. 11 nr 3, s. 247-251, ISSN: 1641-8611 (lista ministerialna część B wykazu czasopism, 9 pkt.). 2012 19. GNATOWSKI Adam, 2012, Influence of injection moulding condition and annealing on thermal properties, structure, color and gloss of composite polyamide 6 with glass beads, Composites Theory and Practice Vol.12 nr 2, s.115-120, ISSN: 2084-6096 (lista ministerialna część B wykazu czasopism, 7 pkt.). 2013 20. GNATOWSKI Adam, Physical properties of polyoxymethylene composite with quartz sand after UV ageing, Composites Theory and Practice Vol. 13 nr 2, s. 147-151, ISSN: 2084-6096 (lista ministerialna część B wykazu czasopism, 7 pkt.). Cykl jednotematycznych publikacji nt. Analiza wpływu modyfikacji i procesu starzenia na morfologię i właściwości fizykomechaniczne polimerowych układów złożonych uzyskanych przy różnych warunkach przetwórstwa przedstawionych jako osiągnięcie wynikające z art.16 ust. 2 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. nr 65, poz. 595 ze zm.) obejmuje następujące zagadnienia: - sporządzanie kompatybilizowanych mieszanin polimerów i określenie wpływu kompatybilizatora na właściwości użytkowe i strukturę wyrobów uzyskanych metodą wtryskiwania w różnych warunkach przetwórstwa / 1-6 / - analiza wpływu napełniacza i parametrów przetwórstwa na zmiany właściwości użytkowych i morfologię mieszanin polimerów semikrystalicznych / 2, 3, 5 /. - badania wpływu rodzaju modyfikatora na właściwości mechaniczne, termiczne i morfologię polimerów semikrystalicznych z określeniem wpływu parametrów przetwórstwa i obróbki cieplnej na zmianę właściwości / 2, 7, 8, 10, 19 /. 5
- badania wpływu przyspieszonego starzenia na właściwości: polimerów semikrystalicznych i amorficznych, kompozytów polimerowych z dodatkiem różnego typu napełniacza oraz kompatybilizowanych mieszanin polimerów semikrystalicznych z określeniem wpływu modyfikatora na zmiany właściwości po procesie starzenia / 9, 11-18, 20 /. W ramach publikacji przedstawionych jako osiągnięcie wynikające z art.16 ust. 2 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. nr 65, poz. 595 ze zm.) rozważałem zagadnienia związane z oceną wpływu metody modyfikacji i procesu starzenia na właściwości polimerowych układów złożonych uzyskanych przy różnych warunkach przetwórstwa zarówno z modyfikatorem w postaci napełniacza jak i kompatybilizatora. W tym celu przeprowadziłem badania: właściwości mechanicznych przy rozciąganiu, właściwości termomechanicznych, badania twardości i udarności oraz wybranych właściwości przetwórczych. Oceniłem również wpływ zawartości wody na wybrane właściwości wytrzymałościowe. Wykonałem jakościowe badania morfologii, które obejmowały obserwacje mikroskopowe w świetle przechodzącym. Określiłem stopień krystaliczności wykorzystując metodę różnicowej kalorymetrii skaningowej DSC oraz metodę szerokokątowego rozpraszania promieniowania rentgenowskiego WAXS. Struktura morfologiczna badanych materiałów została również opisana ilościowo przy wykorzystaniu metod komputerowej analizy obrazu. Prace realizowane w ramach tematu badawczego pozwoliły na wykonanie szerokiego zakresu badań i oceny zmian właściwości mechanicznych kompozytów oraz mieszanin w trakcie oddziaływania obciążeń zmiennych w czasie. Dopracowałem i usystematyzowałem metodykę badań właściwości termomechanicznych w powiązaniu z badaniami strukturalnymi polimerowych układów złożonych uzyskanych przy różnych warunkach przetwórstwa. Podjąłem próbę powiązania cech mikrostruktury wybranych materiałów polimerowych z warunkami ich przetwórstwa, procesem starzenia oraz geometrią napełniaczy, typem modyfikatora w układach polimerowych, inwersją fazową, z analizą ich wpływu na właściwości. Wprowadzenie modyfikatora odbywa się podczas mieszania polimerów w stanie plastycznym. Zachodzą wtedy reakcje polimeryzacji szczepionej lub kopolimeryzacji połączonej z sieciowaniem. Mały dodatek modyfikatora ma wpływ na stopień krystaliczności oraz na jednorodność strukturałną, a tym samym i na zwiększenie gęstości materiału polimerowego. Wprowadzenie do polimeru modyfikatora wpływa na budowę krystalitów. Podczas mieszania modyfikator gromadzi się w strefach amorficznych. Wpływa to na proces tworzenia się struktury nadcząsteczkowej i może zwiększyć ruchliwość jej elementów. Czynniki te zmieniają wytrzymałość materiału. Modyfikator wpływa korzystnie na właściwości materiału polimerowego. Wykonane badania polimerowych układów złożonych poddanych działaniu obciążeń zmiennych w czasie przed i po procesach starzenia pozwalają na ocenę wpływu procesów zmęczeniowych na zmiany właściwości mechanicznych oraz ocenę zmian strukturalnych. Dodatkowo, istotna jest ocena na ich podstawie stopnia homogenizacji i orientacji napełniacza w polimerowej osnowie oraz wpływu modyfikatora na obszar inwersji fazowej. Istotna jest też analiza skuteczności wzmocnienia napełniaczem badanych materiałów polimerowych jak również układów polimerowych z modyfikatorami oraz wpływ warunków przetwórstwa na badane właściwości. 6
Warunki wtryskiwania, głównie temperatura materiału polimerowego, temperatura formy, ciśnienie i prędkość wtryskiwania oraz czas poszczególnych faz cyklu wtryskiwania oddziałują na strukturę i właściwości wyprasek. Opracowanie technologii wytwarzania wyprasek polimerowych układów złożonych ma podstawowe znaczenie w przedstawionych pracach. Wyniki przeprowadzonych badań potwierdzają możliwość kształtowania właściwości polimerów poprzez różne sposoby ich modyfikacji, w zależności od potrzeb użytkowania danego materiału polimerowego wskazując również na zależności mające istotne znaczenie dla przetwórstwa i stosowania polimerowych układów złożonych z niemieszalnych jak również o ograniczonej mieszalności polimerów, w układach, w których konieczna jest kompatybilizacja dla ustabilizowania mieszanin i zmniejszenia obszaru inwersji fazowej, z punktu widzenia praktycznego zastosowania. Istotne jest również zastosowanie opracowanej technologii wytwarzania wyprasek z polimerowych układów złożonych z materiału uzyskanego po recyklingu odpadów polimerowych. Materiały te ulegają zmianom strukturalnym w wyniku eksploatacji i starzenia atmosferycznego, co znajduje odzwierciedlenie w ich późniejszej charakterystyce przetwórczej i wytrzymałościowej, która różni się od charakterystyki materiału pierwotnego. Stopień tych zmian zależy od rodzaju polimeru, jego struktury pierwotnej oraz rodzaju zastosowanego modyfikatora, jak również dobranych optymalnych parametrów procesu wtryskiwania. Ocena przyspieszonego starzenia w warunkach naturalnych na właściwości badanych materiałów pozwoli prognozować wpływ środowiska na ich trwałość. Osiągnięcie celu możliwe było dzięki opanowaniu technologii wytwarzania wyprasek z badanych układów polimerowych o różnym składzie, poznaniu zależności pomiędzy właściwościami badanych materiałów polimerowych a rodzajem napełniacza oraz modyfikatora, charakteru oddziaływań między nimi, strukturze i odporności wobec naprężeń mechanicznych, obciążeń termicznych, a także wilgoci i promieniowania UV. Wyniki badań i analiz opisanych w moich pracach mogą mieć istotne znaczenie poznawcze oraz utylitarne, ponieważ umożliwiają określenie ilościowych oraz jakościowych zależności między właściwościami wypraski, parametrami przetwórstwa, wpływem modyfikatora oraz procesem starzenia badanych układów polimerowych. Dotąd nie poznany jest w pełni wpływ procesu starzenia na właściwości wytworzonych układów polimerowych oraz możliwość sterowania tak parametrami procesu przetwórstwa, aby ograniczyć do minimum proces starzenia i związaną z nim zmianę właściwości gotowych wyrobów uzyskanych z badanych materiałów. W pracach [2, 3, 5, 6] przeprowadziłem analizę zmian właściwości mechanicznych, morfologii, właściwości termicznych określonych metodą DSC oraz stopnia krystaliczności metodą rentgenowskiej analizy dyfrakcyjnej modyfikowanych mieszanin i ich kompozytów. W celu uzyskania mieszaniny o pozytywnych zmianach właściwości użytkowych wyjściowych polimerów wykorzystano zjawisko tworzenia się podczas mieszania pewnej ilości pośredniej substancji łączącej ze sobą makrocząsteczki lub mikrocząstki polimerów mieszanych. Zmianę chemiczną uzyskuje się w licznych metodach mieszania polimerów z wykorzystaniem dodatków ułatwiających tworzenie się mieszanin o większej jednorodności. Dodatki te nazywane są kompatybilizatorami. Są to zwłaszcza związki wielkocząsteczkowe, zawierające fragmenty 7
jednego ze składników mieszaniny o reakcyjnozdolnych grupach funkcyjnych na końcach makrocząsteczki reagujących z grupami końcowymi drugiego polimeru. W przypadku zastosowania kompatybilizatorów tworzą się blok-kopolimery o podobieństwie struktury dwóch polimerów wyjściowych. Utworzony w taki sposób materiał polimerowy stanowią substancję łączącą różne fazy ze sobą, wynikiem czego jest zauważalne zmniejszenie napięcia międzyfazowego w mieszaninie. W taki sposób udaje się wytworzyć materiał jednorodny na podstawie polimerów niemieszalnych ze sobą np. poliamidu i polipropylenu. Jako dodatkowe środki chemiczne w tym i małocząsteczkowe prowadzące do zmian chemicznych polimerów wyjściowych stosuje się: nadtlenki, epoksydy i wiele innych. Wymienioną metodę uzyskiwania nowego materiału polimerowego możemy traktować jako dosyć skomplikowaną, gdyż zawiera ona procesy syntezy, dyspergowania, homogenizacji i uzupełnienie struktury do niezbędnej jednorodności. W przedstawionych pracach [2, 3, 5, 6] do modyfikacji użyłem poliwinylopirolidonu (PWP) amorficznego polimeru, który zdolny jest do jonizacji i tworzenia kompleksów z przeniesieniem ładunku wielu związków elektrofilowych a także protonodonorów. PWP nie przechodzi w stan stopiony jednak łatwo rozpuszcza się w rozpuszczalnikach organicznych i nieorganicznych a najlepiej w wodzie. Jego cechą jest duża zdolność sorpcyjna. Na skutek przemian jonizacyjnych zachowuje zmiany konformacyjne. Właściwości polimerowych układów złożonych zależą w znacznym stopniu od rodzaju składników, a także od metody mieszania, w tym i od kolejności dodawania składników. Wpływ ten przejawia się zwłaszcza w zmianie struktury nadcząsteczkowej układu polimerowego i właściwościach mechanicznych. Różnica pomiędzy polipropylenem a jego mieszaniną z PWP przejawia się przede wszystkim w charakterze krzywej rozciągania. Dla mieszanin PP z PWP w dużym stopniu zmniejsza się naprężenie zrywające i zniszczenie następuje przy mniejszym wydłużeniu w porównaniu z PP. Przy zwiększeniu zawartości PWP w mieszaninie z PP spostrzega się wzrost odkształcenia wymuszonej elastyczności pod działaniem niewielkich naprężeń rozciągających. Odkształcenie to uwarunkowane jest niejednorodnością struktury mieszaniny. Odmienne zmiany właściwości badanych materiałów polimerowych przy mieszaniu PP z różnego rodzaju składnikami spowodowane są różnym mechanizmem tworzenia się struktury mieszanin. Biegunowy PWP nie przechodzi w stan lepkoplastyczny i nie rozpuszcza się w fazie stopionej niepolarnego hydrofobowego PP. Na skutek tego PWP występuje jako faza dyspersyjna, która jest ośrodkiem zarodkowania heterogenicznego przy chłodzeniu mieszaniny, o czym świadczy wzrost stopnia krystaliczności układu polimerowego oznaczonego metodą rentgenograficzną. W przypadku mieszania polimerów polarnych tj. PA6 z PWP tworzy się roztwór PWP w PA, któremu właściwe są duże oddziaływania międzycząsteczkowe, w tym wiązania wodorowe. Następuje zmniejszenie biegunowości obu polimerów na skutek wiązań wodorowych w utworzonych makrocząsteczkach. Makrocząsteczki takie łatwo mieszają się w stanie stopionym z PP tworząc trójskładnikowy układ polimerowy o pewnej homogeniczności. Przy chłodzeniu makrocząsteczki przenikają w strefy przejściowe rozszerzając strefy międzyfazowe, na skutek czego zwiększa się elastyczność materiału. Analizując termogramy DSC układu polimerowego trójskładnikowego [17] można dostrzec, że kształt krzywych jest podobny, a różnice dotyczą głównie zmiany wartości pola efektu cieplnego w miarę zwiększania procentowej ilości składników w układzie polimerowym. Dla tworzyw wyjściowych oraz z dodatkiem PWP występuje jeden refleks zaś w mieszaninach PA/PP są to dwa refleksy [6, 17]. W przypadku termogramów dla poliamidu 6 i mieszanin PA6/PWP o zawartości PWP 1, 2 i 10 % zauważyłem, iż wraz ze wzrostem zawartości PWP w mieszaninie entalpia topnienia rośnie w miarę proporcjonalnie. Dla mieszaniny o najmniejszej zawartości PWP jest to wzrost o ok. 48% w porównaniu z PA. Przy dziesięcioprocentowej zawartości PWP entalpia wzrasta dwukrotnie. W podobny sposób wzrasta stopień krystaliczności, natomiast temperatura topnienia w zasadzie nie zmienia się. W przypadku termogramów polipropylenu oraz mieszanin z poliwinylopirolidonem w ilości 2 i 10% stwierdziłem, iż podobnie jak w poliamidzie zawartość 8
PWP zwiększa ciepło topnienia i stopień krystaliczności mieszaniny. Wraz z dodaniem PWP temperatura topnienia mieszanin PP/PWP nieznacznie obniża się w porównaniu z temperaturą topnienia polipropylenu. Na termogramie DSC mieszaniny PP 98%/PWP 2% przejawia się efekt endotermiczny w zakresie temperatury właściwej dla topnienia fazy krystalicznej PP. W przypadku układu polimerowego PP/[PA/PWP] zaobserwowałem dwa refleksy. Pierwszy przy niższej temperaturze odnosi się do polipropylenu, drugi przy wyższej temperaturze dotyczy poliamidu. Wyniki badań metodą DSC wskazują na rozszerzenie i rozdzielenie zakresu temperatury efektu topnienia fazy krystalicznej mieszaniny PP z PWP w stosunku do PP. W przypadku PP występują oddziaływania hydrofobowe w utworzonych makrocząsteczkach z udziałem łańcuchów węglowodorowych. W związku z tym można uważać PWP jako dodatkowy środek krystalizacji o różnym mechanizmie dla PA homogenicznym, dla PP heterogenicznym. Zarówno analiza rentgenofazowa jak i badania DSC wskazują na wzrost stopnia krystaliczności przy dodawaniu PWP do PA i PP. Analizując wartości stopnia krystaliczności zauważyłem, że wprowadzanie PWP do poliamidu powoduje stopniowe zwiększanie się wartości badanego stopnia krystaliczności. Wzrost fazy krystalicznej układów zawierających PWP wytłumaczyć można oddziaływaniem międzycząsteczkowym powstającym przy mieszaniu. Można przewidywać, że pod wpływem dużych naprężeń stycznych i oddziaływań międzycząsteczkowych tworzy się roztwór koloidalny PWP w PA o pewnej jednorodności, po chłodzeniu którego inwersja faz nie jest spostrzegana. Duże oddziaływania międzycząsteczkowe pomiędzy PWP a PA6 wykazują zauważalny wpływ na charakter krystalizacji. Oprócz wzrostu stopnia krystaliczności spostrzega się zmianę kształtu krystalitów co przejawia się na rentgenogramach w postaci pól pod refleksami pochodzącymi od zmienionej fazy krystalicznej. Charakterystyczną cechą sieci przestrzennych, występujących w polimerach krystalicznych jest ich tzw. polimorfizm krystalograficzny. Zjawisko to polega na tym, że dla tego samego polimeru może wykształcać się różna sieć przestrzenna. Różnica między tymi sieciami może polegać na różnych wartościach parametrów komórki elementarnej przy zachowaniu tego samego układu krystalograficznego. Dla PA6 przejawia się faza α z maksimum przy kątach 21,21 0 ; 22,72 0 i mała ilość fazy γ z maksimum przy kącie 21,24 0. Natomiast dla mieszaniny PA6/PWP ze zwiększeniem ilości PWP zmienia się ilościowy zakres fazy α - maleje z maksimum przy kącie 20,32 0 i wzrasta z maksimum przy kącie 22,27 0 oraz znacznie zwęża się zakres kątów występowania fazy γ (17 25 0 dla PA i 20 22 0 dla mieszaniny PA6/PWP). Z tego powodu wynika prawdopodobieństwo wpływu oddziaływań międzycząsteczkowych, prowadzących do utworzenia nowych ośrodków krystalizacji przy chłodzeniu materiału polimerowego. Na skutek oddziaływań międzycząsteczkowych pomiędzy PA6 a PWP w postaci wiązań wodorowych następuje zmniejszenie biegunowości obu polimerów. Dlatego małe są zmiany średnich wymiarów krystalitów dla mieszanin PA6 / PWP. Natomiast występuje wzrost wymiarów krystalitów dla mieszanin PP/PWP. Zarówno dla polipropylenu jak i mieszaniny z PWP przejawiają się jednakowe fazy α i β o jednakowych płaszczyznach, co świadczy o utworzeniu krystalitów tylko z makrocząsteczek PP. Zróżnicowana struktura kształtująca się w trakcie mieszania PP ze składnikami polimerowymi o różnej budowie chemicznej powoduje różniące się zmiany właściwości uzyskanych układów polimerowych. Istotna jest również przetwarzalność badanych układów polimerowych. Na ogół można obserwować wzrost masowego wskaźnika szybkości płynięcia (MFR) w przypadku mieszania PP z PA/PWP i przy mieszaniu PP z PWP. Charakter tych zmian jednak różni się dla mieszanin PP z PA/PWP i PP z PWP. Dla badanych składów układu zmiana MFR w przypadku mieszaniny trójskładnikowej zachodzi dla mieszaniny o zawartości PP80%/[PA 90%/PWP10%]20%, przy której osiąga on wartość najmniejszą. Natomiast przy zwiększeniu zawartości PWP w mieszaninie z PP zaobserwowano wzrost MFR. 9
Wyniki badań właściwości mechanicznych dla badanych układów polimerowych przy różnych parametrach przetwórstwa przedstawiłem w pracy [5, 7]. Na podstawie wyników badań właściwości mechanicznych podczas rozciągania stwierdziłem, iż właściwości wytrzymałościowe badanych materiałów ulegają poprawie ze wzrostem zawartości PA. Zmiana temperatury wtrysku i zmiana temperatury formy w pewnym stopniu wpływa na wytrzymałość badanych materiałów polimerowych, zależnie od ich składu. Dla badanych układów polimerowych o różnym składzie uzyskałem podobną zależność wpływu temperatury przetwórstwa na wartość granicy plastyczności, naprężenia przy zerwaniu oraz wartości odkształcenia. W większości przypadków wyższe wartości badanych właściwości uzyskałem w niższej temperaturze przetwórstwa. Podobnie przedstawia się zależność wartości właściwości mechanicznych podczas rozciągania w przypadku zmiany temperatury formy. Przy niższej temperaturze formy uzyskałem większe wartości właściwości mechanicznych. W inny sposób kształtuje się zależność wpływu temperatury formy oraz temperatury wtrysku na wartości właściwości mechanicznych podczas rozciągania dla tworzyw wyjściowych użytych do wytworzenia badanych układów. Zauważalny jest wzrost wartości właściwości podczas zwiększania temperatury wtrysku oraz temperatury formy. Wzrost wartości twardości badanych układów uzyskałem przy wyższej temperaturze formy. Wyższa temperatura wtrysku nie wpływa w sposób uporządkowany względem składu układu polimerowego na wartości twardości. Najwyższe wartości uzyskałem dla układów o większej zawartości PA wytworzonych przy wyższej temperaturze wtrysku i niższej temperaturze formy. Dla układów o większej zawartości PA wytworzonych przy wyższej temperaturze wtrysku i niższej temperaturze formy uzyskałem najwyższe wartości udarności. Wartości temperatury mięknienia badanych układów względem ich składu kształtują się w sposób podobny przy różnej temperaturze formy, jednak przy wyższej temperaturze w większości przypadków uzyskałem wyższe wartości. Najwyższą wartość temperatury mięknienia w większości przypadków wykazują układy polimerowe uzyskane przy niższej temperaturze wtrysku i wyższej temperaturze formy. Z przeprowadzonych badań DMTA układów dwuskładnikowych [7] wynika, że dodatek PWP do poliamidu nie zwiększa znacząco wartości modułu zachowawczego oraz współczynnika stratności mechanicznej. Z analizy odnotowanych wartości modułu zachowawczego oraz współczynnika stratności mechanicznej w zakresie odkształceń sprężystych wynika, że dla mieszaniny PA z PWP występują różnice w porównaniu z poliamidem. Świadczy to o zwiększeniu ilości fizycznych wiązań międzycząsteczkowych w mieszaninie PA z PWP. Wpływ na wartości modułu zachowawczego oraz współczynnika stratności mechanicznej zaobserwowano przy zmianie parametrów przetwórstwa. Na skutek konformacji makrocząsteczek PWP o rozmieszczeniu pierścieni pirolidonowych na zewnątrz tworzyć się mogą z łatwością wiązania wodorowe z makrocząsteczkami PA. Prawdopodobnie powstaje gęsta siatka fluktuacyjna, ale o zwiększonych odległościach łańcuchów PA. W wyniku tego moduły zachowawcze E mieszaniny PA/PWP i PA są mało zróżnicowane. Badane materiały polimerowe charakteryzują się dobrymi właściwości tłumienia drgań (tgδ > 0,1). Największą wartość tangensa kąta stratności mechanicznej tgδ odnotowano dla PA z dodatkiem 5% PWP. W przypadku zastosowania poliwinylopirolidonu jako modyfikatora PA w ilości 2% przy zmianie temperatury wtryskiwania nie uzyskano istotnych zmian zarówno wartości modułu zachowawczego, jak i współczynnika stratności mechanicznej. Z punktu widzenia wykorzystania układów polimerowych jako nowy materiał istotna jest również sorbcja wody. Uzyskane mieszaniny sorbują wodę w różnych ilościach zależnie od typu składników. Dodatek zarówno PWP jak i PA/PWP powoduje wzrost zwilżalności mieszanin z PP. Otrzymane jednak wyniki wskazują na to, że mieszanie PP z PA/PWP prowadzi do utworzenia materiału bardziej stabilnego o niewielkim ale dostatecznym dla zwilżalności pochłanianiu wody. Natomiast zwiększenie nawet niewielkie ilości PWP powoduje znaczny wzrost sorbcji wody. 10
Układy wieloskładnikowe dotyczą głównie polimerów termodynamicznie niemieszalnych, gdzie konieczny jest dodatek związku wpływającego na stabilizację dyspersji oraz jej struktury. Związkami tymi są blokowe i szczepione kopolimery dodawane w małych ilościach. Są to zwłaszcza związki wielkocząsteczkowe, zawierające fragmenty jednego ze składników mieszaniny o reakcyjnozdolnych grupach funkcyjnych na końcach makrocząsteczki reagujących z grupami końcowymi drugiego polimeru [prace 1, 4] umożliwiające uzyskanie nowego materiału polimerowego o polepszonych właściwościach, przeznaczonych do konkretnych zastosowań. Z przedstawionych badań w pracach [1, 4] wynika, iż w miarę zwiększania zawartości poliamidu w mieszaninie z zastosowaniem tego typu kompatybilizatora wzrasta temperatura mięknienia według Vicata, temperatura ugięcia pod obciążeniem oraz wskaźnik szybkości płynięcia. W przypadku właściwości mechanicznych, w miarę zwiększania zawartości poliamidu w mieszaninie wzrasta wytrzymałość na rozciąganie. Wzrost zawartości poliamidu w mieszaninie powoduje zwiększenie modułu Younga. W badaniach chłonności wody zaobserwowałem wyraźny wzrost wartości w miarę zwiększania zawartości PA w układzie polimerowym z polipropylenem i tego typu kompatybilizatorem. W badaniach zmian wymiarowych spowodowanych sorbcją po starzeniu w różnych środowiskach stwierdziłem przyrost masy próbek, przy czym największy przyrost wystąpił dla próbek starzonych w wodzie. W pomiarach właściwości dynamicznych zarejestrowałem niewielkie zmiany charakteru zależności składowych modułu zespolonego i tangensa kąta stratności mechanicznej w funkcji temperatury. Nastąpiło jedynie zwiększenie wartości poszczególnych składowych modułu zespolonego. W miarę wzrostu ilości PA w układzie polimerowym zwiększa się wartość modułu zachowawczego odpowiedzialnego za gromadzenie i oddawanie energii podczas kolejnych cykli odkształceń, a maleje wartość modułu związanego z rozpraszaniem energii w postaci ciepła. Przeprowadzone badania [prace 2, 3] wskazują na możliwość wytworzenia kompozytów mieszanin polipropylenu z dodatkiem bieli tytanowej, poliamidu i wysokohydrofilowych polimerów takich jak użyty do badań poliwinylopirolidon o małej masie cząsteczkowej. Stwierdziłem na podstawie wyników badań, iż mieszanie kompozytu PP z uprzednio przygotowaną mieszaniną PA6/PWP powoduje uzyskanie materiału polimerowego o podwyższonej elastyczności i pewnej stabilności właściwości sorbcyjnych. Analizując otrzymane wyniki stwierdziłem, iż dla układu polimerowego PP/PA/PWP z bielą tytanową wzrasta wytrzymałość na rozciąganie w stosunku do polipropylenu z dodatkiem bieli tytanowej, przy czym zwiększając zawartość PP z bielą tytanową w uzyskanym układzie polimerowym następuje wzrost wartości. Przy tym samym składzie procentowym polipropylenu, większa zawartość PWP w mieszaninie powoduje wzrost wytrzymałości na rozciąganie. Zawartość PWP ma również wpływ na siłę zrywającą. Przy większym udziale procentowym wzrasta wartość siły zrywającej. Porównując właściwości układu o tych samych udziałach procentowych PWP zauważyłem, że przy wzroście zawartości kompozytu PP z bielą tytanową rośnie wartość siły zrywającej. Zarejestrowałem również obniżenie wartości twardości uzyskanego układu polimerowego w stosunku do polipropylenu z dodatkiem bieli tytanowej jak i do poliamidu. Porównując układy polimerowe o mniejszej zawartości PWP zaobserwowałem wzrost wartości twardości przy mniejszym udziale polipropylenu. Przy większej zawartości PWP w układzie polimerowym zauważyłem obniżenie wartości twardości przy wzroście udziału kompozytu PP. Porównując układy polimerowe o tych samych zawartościach PP z dodatkiem bieli tytanowej zaobserwowałem znaczny spadek wartości twardości ze wzrostem PWP. W miarę zwiększania zawartości PWP w badanych układach polimerowych maleje temperatura mięknienia. Wraz ze wzrostem zawartości kompozytu polipropylenu następuje obniżenie wartości temperatury mięknienia uzyskanych układów polimerowych. W przedstawionych pracach przeprowadziłem analizę wpływu stopnia krystaliczności uzależnionego parametrami przetwórstwa na zmianę właściwości użytkowych badanych materiałów. Określiłem wpływ rodzaju napełniacza na morfologię i właściwości wybranych 11
polimerów semikrystalicznych. W pracy [8] przedstawiłem wyniki badań właściwości mechanicznych i struktury wytworzonych kompozytów polietylen/włókno tekturowe. Oznaczyłem takie właściwości badanego materiału polimerowego, jak: właściwości dynamiczne metodą DMTA, twardość, udarność. Przeprowadziłem badania krystaliczności metodą DSC oraz struktury na mikroskopie optycznym w świetle przechodzącym. Wybór włókna tekturowego jako napełniacza uzasadniony jest możliwością uzyskania zmiany określonych właściwości mechanicznych PE-HD dla specyficznych zastosowań, recyklingu tektury oraz obniżenia kosztów wytworzenia nowego materiału polimerowego. Zastosowanie napełniacza w postaci włókna tekturowego do PE-HD wpływa na tworzenie się fazy krystalicznej i powoduje istotne zmiany wartości modułu zachowawczego, jak również tangensa strat mechanicznych w funkcji zmiany temperatury oraz częstotliwości drgań. Mała ilość włókna tekturowego, jego specyficzny kształt i ułożenie wzdłuż kierunku płynięcia mogą wpływać na wzrost wartości stopnia krystaliczności. Wynika stąd prawdopodobieństwo oddziaływań międzycząsteczkowych w polimerze, prowadzących do utworzenia ośrodków krystalizacji przy chłodzeniu kompozytu PE z 2% zawartością włókna. Wyniki badań metodą DSC wskazują na spadek wartości stopnia krystaliczności dla kompozytów o zawartości włókna 4 i 6%, co wpływa na zmianę właściwości mechanicznych kompozytów. Przyczyną spadku wartości stopnia krystaliczności może być zmieniający się układ struktury: ułożenie włókien wzdłuż kierunku przepływu polimeru w gnieździe formy wtryskowej, jednak z niewielkimi zaburzeniami przy 4% włókna tektury, a następnie splątanie włókien ze sobą przy zawartości włókna 6%. Charakter zmian modułu zachowawczego i tangensa strat mechanicznych zależny jest od zawartości napełniacza w kompozycie. Większa zawartość włókna tekturowego w kompozycie powoduje uzyskanie zbliżonych wartości modułu zachowawczego i tangensa strat mechanicznych do polietylenu wysokiej gęstości. W przeprowadzonych badaniach zarejestrowałem niższe wartości udarności dla kompozytów w stosunku do PE-HD. Natomiast stwierdziłem wzrost przy większej zawartości włókna tekturowego wartości twardości kompozytów. Z kolei w pracach [10 i 19] przedstawiłem wyniki analiz z badań właściwości tworzyw polimerowych o przeznaczeniu konstrukcyjnym, semikrystalicznych, wzmocnionych napełniaczem typu włóknistego i w postaci kulek szklanych. Kompozyt, będący przedmiotem badań [praca 10], jest wytworzony z użyciem poliamidu 6.6 oraz włókna szklanego. Połączenie odpowiednich cech wykorzystanych materiałów oraz zastosowanie odpowiednich warunków przetwórstwa prowadzi do uzyskania materiału polimerowego o charakterze kompozytu o korzystnych właściwościach mechanicznych. Badania kompozytu przeprowadziłem przed i po procesie wygrzewania mającym wpływ na zmianę właściwości użytkowych związanych ze stopniem krystaliczności materiału polimerowego, co omawiałem także w pracach dotyczących mieszanin polimerowych [1, 17]. W pracach tych stwierdziłem, że dodatkowa obróbka cieplna - wygrzewanie, powoduje wyraźne zwiększenie temperatury mięknienia według Vicata, temperatury ugięcia mieszanin, jak również wskaźnika szybkości płynięcia. Dla próbek po wygrzewaniu zaobserwowałem wzrost wytrzymałości na rozciąganie mieszaniny w stosunku do próbek nie wygrzewanych. Podobnie jak w przypadku wytrzymałości na rozciąganie, wygrzewanie powoduje istotne zwiększenie wartości modułu sprężystości. Wygrzewanie powoduje zwiększenie twardości mieszaniny i zmniejszenie wartości udarności w stosunku do próbek nie wygrzewanych. Wygrzewanie wpływa na rozrost struktur krystalicznych, włóknista mikrostruktura poliamidu w mieszaninie rozrasta się. Większe są też elementy krystaliczne mikrostruktury polipropylenu i zwiększa się wartość stopnia krystaliczności. W pracy [19] przedstawiłem wyniki badań zmian właściwości termicznych, struktury, barwy i połysku po procesie wygrzewania kompozytu poliamidu 6 z kulkami szklanymi. Badania przeprowadziłem na próbkach wytworzonych metodą wtryskiwania przy zmiennej temperaturze wtryskiwania i temperaturze formy. Zarejestrowałem wpływ temperatury wtryskiwania i temperatury formy na stopień krystaliczności, którego wartość rośnie przy wyższej temperaturze wtryskiwania i temperaturze formy oraz zmiany zakresu temperatury topnienia fazy krystalicznej. W pomiarach barwy uzyskałem niewielkie zmiany jasności badanych próbek. Określiłem charakter zmian barwy badanych materiałów przy 12
różnych warunkach temperaturowych procesu wtryskiwania. Stwierdziłem wpływ wygrzewania na stopień krystaliczności, którego wartość rośnie po procesie wygrzewania oraz zmiany zakresu temperatury topnienia fazy krystalicznej. Zarejestrowałem istotny wpływ obróbki cieplnej na zmianę barwy. Uzyskałem wzrost wartości jasności próbek po procesie wygrzewania, zależny również od parametrów temperaturowych procesu. W pracy [9] określiłem wpływ wygrzewania i starzenia promieniami UV na właściwości termiczne, użytkowe i strukturę kompozytu wytworzonego z użyciem polietylenu (PE-HD) oraz włókna tekturowego. Na właściwości zarówno polietylenu, jak również badanego kompozytu istotny wpływ ma wygrzewanie oraz starzenie promieniami UV. Po procesie starzenia promieniami UV maleje stopień krystaliczności, natomiast wzrasta po wygrzewaniu oraz po wygrzewaniu i starzeniu. Zarejestrowałem istotne zmiany morfologii podczas badań kompozytów pod mikroskopem optycznym. Przy większej zawartości w kompozycie włókna tektury układają się w skupiska i brak jest widocznego kierunku ułożenia wzdłuż linii płynięcia. Ze wzrostem zawartości napełniacza rośnie wartość temperatury mięknienia zarówno po wygrzewaniu, jak i starzeniu promieniami UV. W przypadku próbek z tą samą zawartością napełniacza temperatura mięknienia była niższa po procesach wygrzewania, wygrzewania i starzenia oraz samego starzenia. W celu określenia charakteru zmian właściwości mechanicznych i termicznych po procesach starzenia tworzyw semikrystalicznych w porównaniu do tworzyw amorficznych przeprowadziłem szereg badań i analiz. Do badań użyłem tworzyw takich jak: poliamid 6, poliamid 6.6, polioksymetylen, polipropylen, akrylonitryl-butadien-styren, poli(chlorek winylu), najczęściej stosowanych do produkcji wyrobów o przeznaczeniu przeważnie konstrukcyjnym. Przeprowadziłem badania dla polimerowych układów złożonych wybranych polimerów z różnego typu napełniaczem oraz mieszanin polimerowych trójskładnikowych. W pracach [13, 18] dokonałem analizy wpływu procesu starzenia promieniowaniem UV oraz starzenia elektrochemicznego na strukturę i właściwości próbek wykonanych z kompozytu poliamid 6.6/włókno szklane. Badania [13] przeprowadziłem dla kompozytu poliamidu 6.6 z 25% zawartością włókna szklanego, zarówno przed, jak i po procesie starzenia UV. Zakres analiz obejmował: właściwości dynamiczne, analizę termiczną oraz strukturę nadcząsteczkową. Badania właściwości dynamicznych przeprowadziłem metodą DMTA. Wyznaczyłem przebiegi zmian wartości modułu zachowawczego E' oraz tangensa kąta stratności mechanicznej tgδ w zależności od temperatury i częstotliwości drgań. Zbadałem stopień krystaliczności metodą DSC oraz mikrostrukturę za pomocą mikroskopu optycznego w świetle przechodzącym. Zaobserwowałem zmiany wartości modułu zachowawczego i tangensa strat mechanicznych w funkcji temperatury oraz częstotliwości drgań dla próbek po procesie starzenia. Stwierdziłem, że przebiegi wykresów modułu zachowawczego kompozytu poliamidu 6.6 z włóknem szklanym zarówno przed, jak i po procesie starzenia promieniami UV dla różnych częstotliwości drgań są do siebie zbliżone, ale ich wartości maksymalne różnią się między sobą. Najwyższe wartości modułu zachowawczego uzyskałem dla kompozytu poliamidu 6.6 z włóknem szklanym po procesie starzenia w obszarze szklistym i obszarze odkształceń wysokoelastycznych. Niższe wartości modułu zachowawczego w tym zakresie odnotowałem dla kompozytu niepoddanego starzeniu pod wpływem promieniowania UV. Wartości współczynnika stratności zarejestrowane podczas badania kompozytu przed i po starzeniu różniły się w małym zakresie. Stwierdziłem również wpływ starzenia promieniowaniem UV na właściwości termiczne badanego kompozytu. Na podstawie badań metodą DSC stwierdziłem dla próbek po starzeniu promieniowaniem UV zmiany maksymalnej wartości temperatury topnienia oraz zakresu temperatury topnienia fazy krystalicznej PA 6.6. W pracy [18] omówiłem wyniki badań wpływu dodatku barwnika oraz starzenia elektrochemicznego na wybrane właściwości kompozytu poliamid 6.6/włókno szklane. Badania wytworzonego układu polimerowego obejmowały: właściwości termomechaniczne, analizę termiczną oraz strukturę nadcząsteczkową. Właściwości termomechaniczne określiłem metodą DMTA. Wyznaczyłem przebiegi zmian wartości modułu zachowawczego E' oraz tangensa kąta stratności mechanicznej tgδ w zależności od temperatury i częstotliwości drgań. 13
Zbadałem stopień krystaliczności metodą DSC oraz mikrostrukturę z użyciem mikroskopu optycznego w świetle przechodzącym. Określiłem wpływ starzenia elektrochemicznego na badane właściwości zarówno kompozytu, jak i kompozytu z dodatkiem barwnika. Zaobserwowałem zmiany wartości modułu zachowawczego i tangensa strat mechanicznych w funkcji temperatury oraz częstotliwości drgań dla próbek po procesie starzenia. W przeprowadzonych badaniach zarejestrowałem najmniejsze wartości modułu zachowawczego dla kompozytów po procesie starzenia elektrochemicznego zarówno dla kompozytów bez, jak i z dodatkiem barwnika. Charakter zmian wartości modułu zachowawczego w funkcji temperatury jest jednakowy dla badanych częstotliwości drgań 1 i 10 Hz. Zarejestrowałem wpływ procesu starzenia na stopień krystaliczności, którego wartość jest mniejsza dla próbek badanego kompozytu starzonego i z dodatkiem barwnika. Badania wpływu modyfikacji barwnikiem i wpływu starzenia promieniami UV polipropylenu na właściwości termomechaniczne przeprowadziłem w pracy [15]. Wyznaczyłem metodą DMTA wartości modułu zachowawczego i tangensa strat mechanicznych. Zbadałem stopień krystaliczności metodą DSC oraz strukturę za pomocą mikroskopu optycznego w świetle przechodzącym. Badania przeprowadziłem dla polipropylenu oraz polipropylenu barwionego zarówno przed, jak i po procesie starzenia UV. Stwierdziłem, iż zastosowanie barwnika w postaci napełniacza proszkowego do polipropylenu w ilości 2% powoduje zmiany wartości modułu zachowawczego i tangensa strat mechanicznych w funkcji zmiany temperatury oraz częstotliwości drgań. Charakter zmian modułu zachowawczego i tangensa strat mechanicznych polipropylenu po starzeniu promieniami UV jest zależny od zawartości barwnika. W przeprowadzonych badaniach właściwości dynamicznych metodą DMTA zarejestrowałem niższe wartości modułu zachowawczego i tangensa strat mechanicznych badanych materiałów po starzeniu UV, przy czym wyższe wartości badanych właściwości zarejestrowałem dla polipropylenu z dodatkiem barwnika. Stwierdziłem wpływ barwnika na stopień krystaliczności, którego wartość była mniejsza dla próbek polipropylenu niebarwionego i malała po starzeniu promieniami UV. W pracy [20] przedstawiłem wyniki badań zmian właściwości termicznych, mechanicznych, barwy i połysku po procesie przyspieszonego starzenia promieniami UV kompozytu polioksymetylenu z piaskiem kwarcowym. Zarejestrowałem wpływ procesu starzenia na wartość entalpii topnienia zarówno polioksymetylenu, jak i kompozytów z piaskiem kwarcowym oraz zmiany zakresu temperatury topnienia fazy krystalicznej. W pomiarach barwy uzyskałem zmiany jasności badanych próbek. Określono charakter zmian barwy badanych materiałów, który wskazuje na wpływ starzenia promieniami UV oraz napełniacza na zmianę barwy. Zarejestrowałem wzrost wartości jasności oraz zmniejszenie połysku badanych kompozytów po procesie starzenia. W miarę zwiększania zawartości napełniacza zmniejsza się wytrzymałość na rozciąganie kompozytu, zwiększa twardość zarówno dla kompozytów przed, jak i po procesie starzenia. W pracach [11, 17] przeprowadziłem analizę zmian właściwości poliamidu 6, polipropylenu i trójskładnikowych układów polimerowych po procesie starzenia promieniami UV. Stwierdziłem wyraźny wpływ wygrzewania oraz starzenia UV na krystaliczność i strukturę morfologiczną mieszanin PA 6/PP kompatybilizowanych PWP, przy czym stopień krystaliczności sporządzonych układów polimerowych zmieniał się wraz z zawartością składników polimerowych. Podczas wygrzewania w badanych polimerach zachodzą przemiany strukturalne i zmienia się ich skład fazowy. Na podstawie przebiegu krzywych DSC próbek mieszanin po wygrzewaniu i starzeniu UV stwierdziłem wzrost fazy krystalicznej zarówno polipropylenu jak i poliamidu 6, przy czym zakres temperatury topnienia nie ulegał większym zmianom. W mieszaninach starzonych promieniami UV nastąpił spadek stopnia krystaliczności oraz zmiana właściwości termicznych i struktury morfologicznej polimerów. Próbki starzone UV poddane uprzednio wygrzewaniu wykazują większą odporność na działanie promieniowania UV. W pracy [12] przedstawiłem wyniki analiz zmian właściwości dynamicznych i termicznych amorficznego materiału polimerowego - akrylonitryl-butadien-styrenu (ABS) z dodatkiem 14
barwnika. Metodą DMTA określiłem wartości modułu zachowawczego i tangensa strat mechanicznych. Badania właściwości termicznych przeprowadziłem dla ABS oraz ABS z dodatkiem 2% barwnika. Na części materiału badawczego przeprowadziłem proces starzenia promieniami UV oraz w niskiej temperaturze. Stwierdziłem, iż charakter zmian modułu zachowawczego i tangensa strat mechanicznych ABS po procesach starzenia zależny jest od zawartości barwnika. Zastosowanie barwnika do ABS w ilości 2% powoduje zmiany wartości modułu zachowawczego i tangensa strat mechanicznych w funkcji zmiany temperatury oraz częstotliwości drgań. W przeprowadzonych badaniach właściwości dynamicznych metodą DMTA zarejestrowałem niższe wartości modułu zachowawczego badanych materiałów zarówno po starzeniu promieniami UV jak i po starzeniu w niskiej temperaturze. Stwierdziłem wpływ starzenia na temperaturę zeszklenia (styren/akrylonitryl), której wartość maleje po starzeniu promieniami UV zarówno w przypadku ABS jak i ABS z dodatkiem barwnika. W pracy [16] przedstawiłem wyniki termomechanicznych i kalorymetrycznych badań poli(chlorku winylu) (PVC) przed i po procesie starzenia. Metodą DMTA określiłem wartości modułu zachowawczego i współczynnika stratności mechanicznej (tangensa kąta strat mechaniczych). Metodą DSC zbadałem właściwości termiczne. Badania przeprowadziłem dla PVC bez i z dodatkiem bieli tytanowej. Celem badań było określenie wpływu starzenia w roztworze wodnym NaCl poddanym elektrolizie na wybrane właściwości poli(chlorku winylu) (PVC) zastosowanego do wytłaczania rur o przeznaczeniu sanitarnym. Dodatek do PVC pigmentu w postaci bieli tytanowej w ilości 2% powodował zmiany wartości modułu zachowawczego i tangensa kąta strat mechanicznych w funkcji zmiany temperatury oraz częstotliwości drgań. Charakter tych zmian po starzeniu zależał od zawartości pigmentu. DMTA stanowi uniwersalną metodę badań zachowania się materiałów pod wpływem wymuszeń dynamicznych sinusoidalnie zmiennych. Próbki z PVC po procesie starzenia odznaczały się mniejszymi wartościami modułu zachowawczego odpowiedzialnego za gromadzenie i oddawanie energii podczas kolejnych cykli odkształceń. Świadczy to o zmniejszeniu sztywności badanego materiału. Dla próbek PVC z dodatkiem bieli tytanowej, które poddano procesowi starzenia maksymalne wartości tangensa kąta stratności były mniejsze od maksymalnych wartości próbek nie poddanych starzeniu. Przebiegi (wykresy) zależności modułu zachowawczego od temperatury dla PVC przed i po starzeniu były do siebie zbliżone, ale wartości modułu na obu wykresach maksymalnie różniły się między sobą. Z analizy przeprowadzonych badań metodą DSC stwierdziłem, że starzenie ma istotny wpływ na właściwości termiczne PVC bez dodatku i z dodatkiem barwnika. Temperatura zeszklenia jest ściśle związana z ruchliwością makrocząsteczek. Z przeprowadzonej analizy termogramów DSC wywnioskowałem, że starzenie PVC powoduje zmniejszenie wartości temperatury zeszklenia. Po starzeniu zarejestrowałem mniejsze wartości modułu zachowawczego badanych materiałów oraz niższe temperatury zeszklenia. W przypadku dodatku bieli tytanowej do PVC zarejestrowałem niewielki wzrost wartości temperatury zeszklenia. Uważam, że prezentowana w niniejszym punkcie autoreferatu tematyka może być w dalszym ciągu rozwijana poprzez przewidywanie zmian właściwości układów polimerowych z określeniem zmiennych obciążeń, wytrzymałości zmęczeniowej, procesów pełzania i relaksacji, w tym przeprowadzenie numerycznej analizy rozkładu naprężeń; symulacji komputerowych procesu przetwórstwa, a także tworzenia modeli matematycznych układów polimerowych i przewidywanie zmian właściwości względem składu, jak również na skutek starzenia materiałów. Zagadnienia te są również zawarte w dalszym dorobku publikacyjnym uzyskanym po doktoracie, którego wykaz przedstawiłem w punkcie II.2. 15
II.2. Opis dotyczący pozostałych osiągnięć naukowo-badawczych niewymienionych w punkcie II.1 W roku 1996 obroniłem pracę magisterską uzyskując tytuł mgr inż. o specjalności Technologia maszyn na Wydziale Budowy Maszyn Politechniki Częstochowskiej. Ukończyłem także Studia w Międzywydziałowym Studium Kształcenia Nauczycieli Przedmiotów Technicznych przy Politechnice Częstochowskiej. W dniu 1 października 1996 roku rozpocząłem studia doktoranckie na Wydziale Budowy Maszyn Politechniki Częstochowskiej pod opieką Pana Prof. Józefa Koszkula. Podczas studiów brałem aktywny udział w pracach zespołu zajmującego się badaniami właściwości materiałów polimerowych, nowoczesnych materiałów kompozytowych i mieszanin polimerowych. W dniu 8 marca 2001 roku obroniłem rozprawę doktorską pt. Badania wybranych właściwości fizycznych i przetwórczych oraz struktury mieszanin PA/PP. Opisane w tej pracy wyniki umożliwiły poszerzenie wiedzy z zakresu metod wytwarzania i badań mieszanin polimerowych, a przebadane materiały polimerowe jednocześnie zaczęto wytwarzać w firmie Polimarky w Rzeszowie. Rezultaty prowadzonej przeze mnie pracy naukowo badawczej w okresie przed uzyskaniem stopnia naukowego doktora prezentowałem na 3 konferencjach naukowych. Wyniki badań zostały opublikowane w 5 materiałach konferencyjnych. Po uzyskaniu stopnia naukowego doktora nauk technicznych awansowałem na stanowisko adiunkta naukowo dydaktycznego i od 2001 roku pracowałem w Katedrze Przetwórstwa Polimerów i Zarządzania Produkcją Wydziału Inżynierii Mechanicznej i Informatyki, Politechniki Częstochowskiej. W latach 2005-2011 po reorganizacji na Wydziale Inżynierii Mechanicznej i Informatyki pracowałem jako adiunkt w Instytucie Przetwórstwa Polimerów i Zarządzania Produkcją, a od 2011 do chwili obecnej pracuję jako adiunkt w Instytucie Technologii Mechanicznych; od 2013 r. na stanowisku Kierownika Zakładu Przetwórstwa Polimerów. Po obronieniu pracy doktorskiej w dalszym ciągu brałem czynny udział w pracach zespołu zajmującego się badaniami właściwości materiałów polimerowych. Od roku 2001 głównym tematem moich zainteresowań naukowych były badania prowadzone nad metodami wytwarzania i przetwórstwa kompozytów i mieszanin polimerowych, kompatybilizacją i wpływem procesów starzenia oraz parametrów przetwórstwa na zmianę właściwości badanych materiałów. Wyniki moich badań i analiz przedstawiłem na 26 konferencjach krajowych i zagranicznych oraz w szeregu publikacji w czasopismach i materiałach konferencyjnych. Prace, których nie uwzględniłem w punkcie II.1 można podzielić na dwie grupy: pierwszą grupę stanowią prace obejmujące okres do obrony pracy doktorskiej (lata 1996-2001), drugą grupę stanowią prace, które realizowałem po obronie pracy doktorskiej (od roku 2001). przed obroną pracy doktorskiej 1997 1. KOSZKUL Józef, BOCIĄGA Elżbieta, GNATOWSKI Adam, 1997, Physical Properties of Composites of Polyamide 6 with Microspheres From Fly-Ashes, Structure-Physical Properties Relationships of Block Copolymers and Polymer Blends.4th International Symposium on Thermoplastic Elastomers. Europhysics conference on macromolecular physics. Kołobrzeg, s. 164-170. 2. KOSZKUL Józef, GNATOWSKI Adam, 1997, Wpływ wygrzewania na wybrane właściwości fizyczne kompozytów poliamidu 6 z mikrosferami z popiołów lotnych. (w:) Tworzywa sztuczne w budowie maszyn. Politechnika Krakowska, s. 209 216. 16
1998 3. GNATOWSKI Adam, KOSZKUL Józef, SOBCZAK Renata, 1998, Wybrane właściwości fizyczne i struktura mieszaniny PA/PP, Stosowanie i przetwórstwo materiałów polimerowych. Praca zbiorowa pod red.: J. Koszkula. Wyd. Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa, s. 153-158. 1999 4. KOSZKUL Józef, GNATOWSKI Adam, 1999, Wpływ wygrzewania na wybrane właściwości fizyczne mieszaniny PA/PP, IV Profesorskie Warsztaty Naukowe. Przetwórstwo Tworzyw Wielkocząsteczkowych. Lublin - Kazimierz Dolny, s. 26-28. 2000 5. KOSZKUL Józef, GNATOWSKI Adam, 2000, Wpływ parametrów wytryskiwania na skurcz przetwórczy kompozytów mieszaniny PA/PP z włóknem szklanym, Materiały polimerowe i ich przetwórstwo. Praca zbior. pod red. J. Koszkula. Wyd. Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa, s. 104-112. po obronie pracy doktorskiej 2001 1. KOSZKUL Józef (50%), GNATOWSKI Adam (50%), 2001, Badania struktury i stopnia krystaliczności mieszanin PA/PP, Nowe kierunki modyfikacji i zastosowań tworzyw sztucznych. VIII Konferencja Naukowo-Techniczna. Rydzyna, s. 139-145. 2. GNATOWSKI Adam, 2001, Badania wybranych właściwości fizycznych i przetwórczych oraz struktury mieszanin PA/PP, VI Profesorskie Warsztaty Naukowe. Przetwórstwo tworzyw wielkocząsteczkowych. Częstochowa, s. 37-38. 3. KOSZKUL Józef (50%), GNATOWSKI Adam (50%), 2001, Influence of annealing on selected physical and processing properties and structure of PA/PP blends, Proceedings PPS-2001. Regional Meeting. Antalya-Turkiye, s. 449-450. 4. KOSZKUL Józef (50%), GNATOWSKI Adam (50%), 2001, Prognozowanie właściwości lepkosprężystych mieszanin PA/PP, Materiały Polimerowe. Pomerania- Plast 2001. Streszczenia. Szczecin-Międzyzdroje, s. 79-82. 5. KOSZKUL Józef (50%), GNATOWSKI Adam (50%), 2001, Wybrane właściwości użytkowe i termiczne mieszanin poliamid/polipropylen, Prace Naukowe Instytutu Technologii Organicznej i Tworzyw Sztucznych Politechniki Wrocławskiej nr 50 Konferencje nr 23, s. 124-126. 2002 6. SUBERLAK Olech (25%), KOSZKUL Józef (25%), GNATOWSKI Adam (50%), 2002, Mieszaniny PP/PA z dodatkiem poliwinylopirolidonu, Postęp w przetwórstwie materiałów polimerowych. Praca zbiorowa pod red. Józefa Koszkula. Wyd. Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa, s. 76-85. 7. SUBERLAK Olech (20%), KOSZKUL Józef (30%), GNATOWSKI Adam (50%), 2002, Morfologia i właściwości polimerów termoplastycznych modyfikowanych poliwinylopirrolidonem, VII Profesorskie Warsztaty Naukowe. Przetwórstwo Tworzyw Polimerowych. Poznań, s. 67-68. 8. KOSZKUL Józef (50%), GNATOWSKI Adam (50%), 2002, Selected mechanical and thermal properties of PA/PP blends, PPS-18. Polymer Processing Society. Conference Proceedings. Guimaraes, Portugal, s. 9, Poster 423. 17
2003 9. GNATOWSKI Adam (80%), KOSZKUL Józef (20%), 2003, Investigation on PA/PP mixture properties by means of DMTA method, AMME'2003. Achievements in Mechanical and Materials Engineering. Proceedings of the 12th International Scientific Conference. Gliwice-Zakopane, s. 347-350. 10. SUBERLAK Olech (25%), KOSZKUL Józef (30%), GNATOWSKI Adam (30%), POSTAWA Przemysław (15%), 2003, Materiały funkcjonalne na podstawie PA6 zmodyfikowanego poliwinylopirolidonem, X Seminarium Tworzywa Sztuczne w Budowie Maszyn. Referaty. Kraków, s. 371-375. 11. GNATOWSKI Adam, 2003, Badania właściwości lepkosprężystych mieszanin PA/PP, VIII Profesorskie Warsztaty Naukowe. Przetwórstwo Tworzyw Polimerowych. Koszalin Darłówko, s. 45-46. 2004 12. SUBERLAK Olech (20%), LEWICKI W. (20%), TARNAWSKI A. (20%), GNATOWSKI Adam (20%), KOSZKUL Józef (20%), 2004, Struktura nadcząsteczkowa a właściwości technologiczne mieszanin poliamidpoliwinylopirolidon, Materiały polimerowe i ich przetwórstwo. Praca zbiorowa pod red. Józefa Koszkula i Elżbiety Bociągi. Wyd. Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa, s. 289-295, ISBN: 83-7193-263-4. 13. GNATOWSKI Adam, 2004, Modelowanie procesu pełzania mieszanin polimerowych, Materiały polimerowe i ich przetwórstwo. Praca zbiorowa pod red. Józefa Koszkula i Elżbiety Bociągi. Wyd. Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa, s. 235-242, ISBN: 83-7193-263-4. 14. GNATOWSKI Adam, 2004,Wybrane właściwości mieszanin PP/PA z dodatkiem bieli tytanowej modyfikowanych poliwinylopirolidonem, Kompozyty R.4 nr 12, s. 455-458, ISSN: 1641-8611 (lista ministerialna część B wykazu czasopism, 7pkt.). 2005 15. GNATOWSKI Adam (80%), KOSZKUL Józef (20%), 2005, Investigations of the influence of filler on the properties of chosen polymer blends with compatibilizer addition, AMME 2005. 13th International Scientific Conference on Achievements in Mechanical and Materials Engineering. Gliwice, s. 247-250, ISBN: 83-89728-11-7 16. GNATOWSKI Adam (50%), KOSZKUL Józef (50%), 2005, Investigations of the influence of polyvinylpyrrolidone addiction on the properties of chosen polymer blends, PPS-21. 21st Annual Meeting of the Polymer Processing Society. Conference Proceedings. Leipzig, Germany, s. 5, ISBN: 3-86010-784-4 17. SUBERLAK Olech (25%), TARNAWSKI A. (25%), LEVICKIJ V.E. (25%), GNATOWSKI Adam (25%), 2005, Poliamid-6. Zmina temperaturnich ta technologicnich vlastivostej pid vplivom polivinilpirolidonu, Chimicna Promislovist' Ukraini nr 5, s. 39-43. 2006 18. KWIATKOWSKI Dariusz (33.3%), GNATOWSKI Adam (33.3%), GZIEŁO Antoni (33.3%), 2006, Badania pvt kompozytów polipropylenu z talkiem, Postęp w przetwórstwie materiałów polimerowych. Pr. zbior. pod red. Józefa Koszkula i Elżbiety Bociągi. Wyd. CWA Regina Poloniae, Częstochowa, s. 139-143, ISBN: 83-87830-52-6. 18
19. GNATOWSKI Adam (33,3%), KWIATKOWSKI Dariusz (33,3%), NABIAŁEK Jacek (33,3%), 2006, Badania właściwości fizycznych wybranych kompatybilizowanych mieszanin polimerowych z różnego typu napełniaczami przed i po wygrzewaniu, KOMPOZYTY 2006. Polimery i kompozyty konstrukcyjne. Konferencja Naukowo-Techniczna. Istebna Gliwice, s. 39-42. 20. KWIATKOWSKI Dariusz (33.3%), NABIAŁEK Jacek (33.3%), GNATOWSKI Adam (33.3%), 2006, Badanie właściwości dynamicznych kompozytów PP i PA6 z talkiem metodą DMTA, KOMPOZYTY 2006. Polimery i kompozyty konstrukcyjne. Konferencja Naukowo-Techniczna. Istebna Gliwice, s. 91-94. 21. NABIAŁEK Jacek (33.3%), KWIATKOWSKI Dariusz (33.3%), GNATOWSKI Adam (33.3%), 2006, Weryfikacja doświadczalna symulacji fazy wypełniania procesu wtryskiwania tworzyw termoplastycznych, KOMPOZYTY 2006. Polimery i kompozyty konstrukcyjne. Konferencja Naukowo-Techniczna. Istebna Gliwice, s. 121-124. 22. GNATOWSKI Adam (20%), SUBERLAK Olech (20%), KWIATKOWSKI Dariusz (20%), LEWICKI W. (20%), TARNAWSKI A. (20%), 2006, Wpływ mieszania na właściwości mechaniczne mieszanin polimerowych kompatybilizowanych, Czasopismo Techniczne. Mechanika R.103 z.6, ISSN: 0011-4561, s. 193-200 (lista ministerialna część B wykazu czasopism, 4 pkt.) 23. KWIATKOWSKI Dariusz (25%), GNATOWSKI Adam (25%), NABIAŁEK Jacek (25%), KOSZKUL Józef (25%), 2006, Wpływ rodzaju napełniacza na odporność na pękanie kompozytów polipropylenu, Czasopismo Techniczne. Mechanika R. 103 z. 6, ISSN: 0011-4561, s. 317-321 (lista ministerialna część B wykazu czasopism, 4 pkt.) 24. GNATOWSKI Adam (25%), KWIATKOWSKI Dariusz (25%), SUBERLAK Olech (25%), GZIEŁO Antoni (25%), 2006, Wpływ sposobu wytwarzania na właściwości dynamiczne mieszanin poliamidu z polipropylenem kompatybilizowanych poliwinylopirolidonem, Postęp w przetwórstwie materiałów polimerowych. Pr. zbior. pod red. Józefa Koszkula i Elżbiety Bociągi. Wyd. CWA Regina Poloniae, Częstochowa, ISSN: 83-87830-52-6, s. 87-92. 25. POSTAWA Przemysław (40%), GNATOWSKI Adam (40%), KOSZKUL Józef (20%), 2006, Badania właściwości mechanicznych oraz strukturalnych tworzyw konstrukcyjnych w budowie maszyn, Czasopismo Techniczne. Mechanika R. 103 z. 6, s. 407-410, ISSN: 0011-4561 (lista ministerialna część B wykazu czasopism, 4 pkt.). 26. GNATOWSKI Adam (45%), SUBERLAK Olech (40%), POSTAWA Przemysław (15%), 2006, Functional materials based on PA6/PVP blends, Journal of Achievements in Materials Manufacturing Engineering Vol.18 nr 1-2, ISSN: 1734-8412, s. 91-94 (lista ministerialna część B wykazu czasopism, 8 pkt.). 2007 27. KWIATKOWSKI Dariusz (33.3%), NABIAŁEK Jacek (33.3%), GNATOWSKI Adam (33.3%), 2007, The examination of the structure of PP composites with the glass fibre, Archives of Materials Science and Engineering Vol. 28 nr 7, ISSN: 1897-2764, s. 405-408 (lista ministerialna część B wykazu czasopism, 6 pkt.). 28. SUBERLAK O.V (20%), LEWICKI W. (20%), SOBCZAK-CABAN Renata (20%), KOSZKUL Józef (20%), GNATOWSKI Adam (20%), TARNAWSKI A. (20%), 19
2007, Morfologija sumisej poliamid - polivinilpirolidon, Dopovidi Nacional'noj Akademii Nauk Ukrainy nr 3, ISSN: 1025-6415, s. 160-167. 29. BARANOWSKI Włodzimierz (50%), GNATOWSKI Adam (50%), 2007, Ocena jakości procesu wytłaczania rur z PVC, Zarządzanie w przedsiębiorstwie. XV Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna. Cz. 2. Zakopane, ISSN: 1234-9895, ISBN: 978-83-7193-341-7, 978-83-7193-343-1, s. 95-98. 30. BARANOWSKI Włodzimierz (50%), GNATOWSKI Adam (50%), 2007, Wirtualizacja środowiska gospodarczego, Zarządzanie w przedsiębiorstwie. XV Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna. Cz. 2. Zakopane, ISSN: 1234-9895, ISBN: 978-83-7193-341-7, 978-83-7193-343-1, s. 142-145. 31. GNATOWSKI Adam (50%), BARANOWSKI Włodzimierz (50%), 2007, Wpływ parametrów przetwórstwa na jakość wyrobów w procesie wtryskiwania, Zarządzanie w przedsiębiorstwie. XV Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna. Cz. 2. Zakopane, ISSN: 1234-9895, ISBN: 978-83-7193-341-7, 978-83-7193-343-1, s. 91-94. 32. GNATOWSKI Adam (50%), BARANOWSKI Włodzimierz (50%), 2007, Zarządzanie jakością w procesie przetwórstwa materiałów polimerowych metodą wtryskiwania, Zarządzanie w przedsiębiorstwie. XV Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna. Cz. 2. Zakopane, ISSN: 1234-9895, ISBN: 978-83-7193-341- 7, 978-83-7193-343-1, s. 99-102. 33. POSTAWA Przemysław (75%), GNATOWSKI Adam (25%), 2007, Anisotropy of physical properties injection moulded parts and its analysis, Journal of Achievements in Materials and Manufacturing Engineering Vol. 23 nr 2, ISSN: 1734-8412, s. 35-38 (lista ministerialna część B wykazu czasopism, 6 pkt.). 34. PYRC Michał (50%), GNATOWSKI Adam (50%), 2007, Wpływ zastosowania przemiennika częstotliwości w sterowaniu napędem hydraulicznym wtryskarki pionowej na jakość wyrobów, Przetwórstwo Tworzyw R.13 nr 2, ISSN: 1429-0472, s. 43-46 (lista ministerialna część B wykazu czasopism, 2 pkt.). 2008 35. GNATOWSKI Adam (33.3%), KWIATKOWSKI Dariusz (33.3%), NABIAŁEK Jacek (33.3%), 2008, Influence of Compatibilizer on Dynamic Properties of Selected Polymers Blends, PPS-24.The Polymer Processing Society. 24th Annual Meeting. Salerno, Italy, ISBN: 88-7897-034-7, s. 4. 36. NABIAŁEK Jacek (33.3%), KWIATKOWSKI Dariusz (33.3%), GNATOWSKI Adam (33.3%), 2008, Modelowanie numeryczne procesu wtryskiwania kompozytów polimerowych-wybrany przykład wypraski, Kompozyty R. 8 nr 4, ISSN: 1641-8611, s. 419-422 (lista ministerialna część B wykazu czasopism, 6 pkt.). 37. GNATOWSKI Adam (25%), KOSZKUL Józef (25%), KWIATKOWSKI Dariusz (25%), NABIAŁEK Jacek (25%), 2008, The investigation of the influence of processing parameters on usable properties of product from PVC/NBR Mixtures, PPS-24.The Polymer Processing Society.24th Annual Meeting.Salerno,Italy, ISBN: 88-7897-024-7, s. 2 38. NABIAŁEK Jacek (33.3%), KWIATKOWSKI Dariusz (33.3%), GNATOWSKI Adam (33.3%), 2008, Verification of simulations of chosen phenomena occurring during polymer injection, PPS-24.The Polymer Processing Society. 24th Annual Meeting. Salerno, Italy, ISBN: 88-7897-024-7, s. 4 20