POLSKIE WYZWANIA TOWARZYSTWO WYNIKAJ CE Z INTERDYSCYPLINARNOŒCI INFORMACJI PRZESTRZENNEJ INSPIRE ROCZNIKI GEOMATYKI 2010 TOM VIII Zeszyt 8(44) 41 WYZWANIA WYNIKAJ CE Z INTERDYSCYPLINARNOŒCI INSPIRE CHALLENGES OF INSPIRE INTERDISCIPLANARITY Jerzy GaŸdzicki Polskie Towarzystwo Inforacji Przestrzennej Rada ds. Ipleentacji INSPIRE S³owa kluczowe: INSPIRE, infrastruktura inforacji przestrzennej, interdyscyplinarnoœæ Keywords: INSPIRE, spatial inforation infrastructure, interdisciplanarity Wstêp Na podstawie dyrektywy (Dyrektywa, 2007) ustanawiaj¹cej Infrastrukturê Inforacji Przestrzennej w Europie (INSPIRE) nietrudno jest stwierdziæ, e infrastruktura ta, budowana wspólny wysi³kie Koisji Europejskiej i 27 pañstw cz³onkowskich, a byæ w szczególnoœci: wieloteatyczna, obejuj¹c zbiory danych przestrzennych nale ¹ce do ró nych teatów o charakterze przyrodniczy, gospodarczy i spo³eczny, wielopodiotowa, ³¹cz¹ca wiele ró nych organizacji utrzyuj¹cych i zasilaj¹cych zasoby inforacji przestrzennej lub korzystaj¹cych z nich, iêdzyresortowa, wchodz¹ca w zakres kopetencji wielu inistrów i innych organów adinistracji publicznej, powszechna, zapewniaj¹ca dogodny dostêp do zbiorów i us³ug danych przestrzennych szeroki rzeszo u ytkowników tworz¹cych spo³eczeñstwo geoinforacyjne. Z powy szyi cechai ³¹czy siê jako ich naturalna konsekwencja cecha interdyscyplinarnoœci wynikaj¹ca z relacji istniej¹cych iêdzy INSPIRE a wielu obszarai nauki i edukacji, a tak e powi¹zanyi z nii œrodowiskai zawodowyi. W ka dy z pañstw cz³onkowskich budowa krajowej infrastruktury inforacji przestrzennej stanowi¹cej czêœæ INSPIRE przebiega w sposób uwarunkowany istniej¹c¹ w ni sytuacj¹ prawn¹, organizacyjn¹, techniczn¹ i ekonoiczn¹. Zale nie od sytuacji w dany pañstwie ujawniaj¹ siê trudnoœci i powstaj¹ wyzwania, który nale y sprostaæ. Artyku³ dotyczy sytuacji i wyzwañ w Polsce, które zwi¹zane s¹ z podjêcie prac nad infrastruktur¹ inforacji przestrzennej (IIP) jako polski koponente INSPIRE. Prace te prowadzone s¹ zgodnie z ustaw¹ o IIP (Ustawa, 2010) stanowi¹c¹ transpozycjê dyrektywy INSPIRE do prawa polskiego. Treœæ artyku³u jest przediote referatu przedstawianego podczas VI Ogólnopolskiego Sypozju z cyklu Krakowskie Spotkania z INSPIRE, którego jedny z g³ównych w¹tków s¹ kierunki odernizacji geodezji i kartografii w Polsce.
42 JERZY GA DZICKI Aspekty interdyscyplinarnoœci INSPIRE W odniesieniu do INSPIRE interdyscyplinarnoœæ powinno siê traktowaæ jako: korzystanie przez INSPIRE z dorobku wielu dyscyplin naukowych, wspoaganie interdyscyplinarnych badañ przez udostêpnianie wchodz¹cych w sk³ad INSPIRE wieloteatycznych zasobów oraz wspó³czesnych technologii inforacyjnych, korzystanie przez INSPIRE z wiedzy ró nych specjalistów, doskonalenie kierunków studiów i wprowadzanie nowych standardów nauczania w dostosowaniu do potrzeb INSPIRE przy jednoczesny rozwijaniu interdyscyplinarnoœci, proowanie przez INSPIRE wspó³pracy iêdzy œrodowiskai reprezentuj¹cyi ró ne dyscypliny naukowe i specjalnoœci zawodowe. INSPIRE powinno byæ tu rozuiane szeroko, a wiêc z uwzglêdnienie zwi¹zanych z t¹ infrastruktur¹ etod i technologii geoatyki (geoinforatyki). Probleatyka interdyscyplinarnoœci INSPIRE przedstawiana jest dalej w odniesieniu do IIP, czyli polskiej czêœci INSPIRE. Dziedziny nauki i dyscypliny naukowe teatycznie powi¹zane z IIP Dziedziny nauki i dyscypliny naukowe okreœlone s¹ w Polsce uchwa³¹ Centralnej Koisji do Spraw Stopni i Tytu³ów (Uchwa³a, 2005). Porównuj¹c przedioty ich badañ z 34 teatai IIP o na stwierdziæ, e infrastruktura ta jest teatycznie powi¹zana z 10 dziedzinai nauki (na ogóln¹ liczbê 18) i 26 dyscyplinai naukowyi (na ogóln¹ liczbê 77): Dziedzina nauki Nauki biologiczne Nauki ekonoiczne Nauki huanistyczne Nauki leœne Nauki o Ziei Nauki o zdrowiu Nauki prawne Nauki rolnicze Nauki techniczne Nauki wojskowe Dyscyplina naukowa Ekologia Ekonoia, Nauki o zarz¹dzaniu Archeologia, Bibliologia Leœnictwo Geofizyka, Geografia, Geologia, Oceanologia Nauka o adinistracji, Prawo Agronoia, Biotechnologia, Kszta³towanie œrodowiska, Ogrodnictwo, Rybactwo Architektura i urbanistyka, Budownictwo, Energetyka, Geodezja i kartografia, Górnictwo i geologia in ynierska, Inforatyka,In ynieria œrodowiska, Telekounikacja, Transport
WYZWANIA WYNIKAJ CE Z INTERDYSCYPLINARNOŒCI INSPIRE 43 W ka dy przypadku IIP a byæ dla tych dziedzin i dyscyplin Ÿród³e wiarygodnych i kopleksowych inforacji, których ³¹czenie przynosi wartoœæ dodan¹, a tak e dogodny narzêdzie wspoagaj¹cy badania. W niektórych przypadkach, np. nauk o Ziei, inforatyki oraz geodezji i kartografii, IIP staje siê nie tylko œrodkie, ale i przediote prac badawczo-rozwojowych. Mo na stwierdziæ ogólnie, e jedna trzecia dyscyplin naukowych jest w pewien sposób powi¹zana z IIP. Interdyscyplinarnoœæ a struktura IIP Relacje teatyczne poiêdzy IIP a dziedzinai i dyscyplinai nauki wp³ywaj¹ na okreœlenie organów adinistracji najbardziej kopetentnych w zakresie poszczególnych teatów IIP i jednoczeœnie najbardziej zainteresowanych tyi teatai. Ju w lipcu 2007 roku, na jedny z pierwszych posiedzeñ Rada ds. Ipleentacji INSPIRE, sk³adaj¹ca siê z upowa nionych przedstawicieli inistrów, w wyniku dyskusji uzgodni³a dokuent przyporz¹dkowuj¹cy ka dy z teatów IIP odpowiednieu organowi centralnej adinistracji rz¹dowej. Dokuent ten (Rada ds. Ipleentacji INSPIRE, 2007) sta³ siê podstaw¹ prac nad projekte ustawy o IIP. Wybrane organy, nazwane wiod¹cyi, sta³y siê istotnyi eleentai struktury organizacyjnej IIP. Na rysunku 1 przedstawiano scheat tej struktury z uwzglêdnienie: inistra w³aœciwego ds. adinistracji publicznej jako koordynatora IIP, który wykonuje swoje zadania przy poocy G³ównego Geodety Kraju i korzysta z erytorycznego wsparcia Rady IIP (ustawa o IIP art. 18,19, 21, 22), 12 organów wiod¹cych, z których ka dy organizuje, koordynuje i onitoruje prace w zakresie co najniej jednego teatu IIP (ustawa o IIP art. 3 pkt 7, art. 20 ust. 1 i 2) organów prowadz¹cych, z których ka dy prowadzi zbiory danych przestrzennych w zakresie okreœlony zasobe co najniej jednego teatu IIP, *(23257$/,163,5( 1 *(23257$/,,3 1 0,1,67(5'6 $'0,1,675$&-, *àï:1< *(2'(7$.5$-8 5$'$,,3 =$6Ï% 7(0$7<&=1< 25*$18 :,2' &(*2 1 1 25*$1 :,2' &< Q 1..n Q 25*$1 =$6Ï%7(0$78,,3 352:$'= &< 1..n Q Rys. 1. Scheat organizacyjny uwzglêdniaj¹cy interdyscyplinarnoœæ i iêdzyresortowoœæ IIP
44 JERZY GA DZICKI geoportalu IIP jako punktu dostêpowego do infrastruktury polskiej (ustawa o IIP art. 13), geoportalu INSPIRE jako punktu dostêpowego do infrastruktury europejskiej, zasobu teatycznego organu wiod¹cego, obejuj¹cego zbiory i us³ugi danych przestrzennych oraz etadane w zakresie przyporz¹dkowanych teu organowi teatów IIP, zasobu teatu IIP, obejuj¹cego zbiory i us³ugi danych przestrzennych oraz etadane w zakresie tego teatu (G³ówny Geodeta Kraju, 2009). Trzyletnia dzia³alnoœæ Rady ds. Ipleentacji INSPIRE jest przyk³ade skutecznej i po- ytecznej wspó³pracy interdyscyplinarnej i iêdzyresortowej. Po wejœciu w ycie ustawy o IIP Rada ta zostanie zast¹piona Rad¹ IIP o rozszerzonych uprawnieniach. Kierunki studiów teatycznie powi¹zane z IIP IIP wi¹ e siê teatycznie z wieloa ró nyi kierunkai studiów. Analizuj¹c standardy kszta³cenia dla kierunków studiów okreœlonych rozporz¹dzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wy szego (Rozporz¹dzenie, 2006), o na przyj¹æ, e spoœród 118 kierunków wyienionych w ty rozporz¹dzeniu 31 jest teatycznie powi¹zanych z IIP. S¹ to kierunki nastêpuj¹ce: 1) adinistracja, 2) archeologia, 3) architektura i urbanistyka, 4) architektura krajobrazu, 5) bezpieczeñstwo narodowe, 6) bezpieczeñstwo wewnêtrzne, 7) ekonoia, 8) elektronika i telekounikacja, 9) geodezja i kartografia, 10) geografia, 11) geologia, 12) gospodarka przestrzenna, 13) górnictwo i geologia, 14) inforacja naukowa i bibliotekoznawstwo, 15) inforatyka, 16) inforatyka i ekonoetria, 17) in ynieria œrodowiska, 18) leœnictwo, 19) logistyka, 20) nawigacja, 21) oceanografia, 22) ochrona dóbr kultury, 23) ochrona œrodowiska, 24) ogrodnictwo, 25) prawo, 26) rolnictwo,
WYZWANIA WYNIKAJ CE Z INTERDYSCYPLINARNOŒCI INSPIRE 45 27) rybactwo, 28) transport, 29) turystyka i rekreacja, 30) zarz¹dzanie, 31) zdrowie publiczne. Podobnie jak w przypadku dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, zakres tego powi¹zania jest bardzo zró nicowany. Dla pewnych kierunków IIP a znaczenie poocnicze, wspoagaj¹ce proces nauczania, dla innych stanowi wa n¹ grupê przediotów w prograie studiów. Kszta³cenie w zakresie IIP Kszta³cenie w zakresie IIP, czy te wyra aj¹c to ogólniej w zakresie geoatyki, z natury rzeczy powinno byæ w wiêkszy lub niejszy stopniu interdyscyplinarne. Po ¹dany stopieñ tej interdyscyplinarnoœci zale y oczywiœcie, od celu studiów, ich profilu. Podejœcie interdyscyplinarne stosowane niew³aœciwie o e prowadziæ do skutków negatywnych (sp³ycanie teatyki, fragentarycznoœæ wiedzy, zniejszanie kopetencji), jednak e skutki pozytywne s¹ zdecydowanie wa niejsze (elastycznoœæ, przystosowanie do nietypowych wyzwañ, zwiêkszenie szans na rynku pracy). Probleatyka kszta³cenia w zakresie geoinforacji by³a kopleksowo przedstawiana i dyskutowana podczas XIX Konferencji Polskiego Towarzystwa Inforacji Przestrzennej, Warszawa, 5 7 paÿdziernika 2009 roku (Roczniki Geoatyki, 2009). Na podstawie wyg³oszonych referatów o na by³o stwierdziæ, e kszta³cenie w ty zakresie prowadzone jest na nastêpuj¹cych kierunkach studiów (w kolejnoœci alfabetycznej): 1) architektura krajobrazu, 2) geodezja i kartografia, 3) geografia, 4) geologia, 5) gospodarka przestrzenna, 6) górnictwo i geologia, 7) inforatyka, 8) leœnictwo, 9) ochrona œrodowiska. W podsuowaniu stwierdzono, e nale y: 1) rozwijaæ i doskonaliæ edukacjê w dziedzinie geoinforacji na ró nych kierunkach i na ró nych pozioach kszta³cenia (studia in ynierskie, agisterskie, podyploowe, kursy i szkolenia); 2) odernizowaæ profile, progray i etodykê kszta³cenia w dziedzinie geoinforacji zgodnie z dynaiczny rozwoje nauki i techniki oraz rosn¹cyi potrzebai spo³ecznyi i gospodarczyi; stwierdzono, e w ty zakresie konieczna jest wspó³praca wy szych uczelni czynnych w tej dziedzinie; 3) d¹ yæ do podjêcia kszta³cenia specjalistów geoinforatyków (geoatyków) o kwalifikacjach niezbêdnych do tworzenia, rozwijania, prowadzenia i zaawansowanego pod wzglêde etodyczny stosowania systeów i infrastruktur inforacji przestrzennej, zw³aszcza od strony technologicznej; dla rozwoju kszta³cenia na ty pozioie celowe s¹ dzia³a-
46 JERZY GA DZICKI nia zierzaj¹ce do utworzenia nowego kierunku lub ewentualnie akrokierunku geoinforatyka (geoatyka); 4) rozwijaæ kadrê dydaktyczn¹, a tak e wspieraæ opracowanie aktualnych podrêczników, wprowadzanie nowych etod nauczania i stosowanie ujednoliconej terinologii; rozwój pod ty wzglêde wyaga ³¹czenia dzia³alnoœci dydaktycznej z prowadzenie badañ naukowych. O aktualnoœci tej probleatyki œwiadcz¹ dwa wydarzenia, które nast¹pi³y w okresie kilku iesiêcy po XIX Konferencji PTIP. Z inforacji z dnia 8 arca 2010 roku opublikowanej na Geoforu wynika, e Koitet Geodezji PAN postanowi³ negatywnie zaopiniowaæ ideê utworzenia kierunku studiów o nazwie geoinforatyka lub geoatyka przedstawion¹ podczas XIX Konferencji przez prof. A. Statecznego z Akadeii Morskiej w Szczecinie. Stwierdzono, e obecnie nie a uzasadnionej potrzeby tworzenia nowego kierunku. Wed³ug Koisji Edukacji Koitetu, proponowane kwalifikacje absolwenta geoinforatyki stanowi¹ próbê zast¹pienia czêœci kwalifikacji absolwenta kierunku geodezja i kartografia, przy czy proponowany zakres kszta³cenia nie daje podstaw do uzyskania uprawnieñ zawodowych w dziedzinie geodezji i kartografii (Geoforu, 2010b). W ty say czasie Wy sza Szko³a Gospodarki Krajowej (WSGK) w Kutnie utworzy³a specjalnoœæ o nazwie geoinforatyka jako interdyscyplinarne studia iêdzykierunkowe powsta³e z po³¹czenia prograów kszta³cenia obowi¹zuj¹cych dla kierunków inforatyka oraz geodezja i kartografia. Studenci bêd¹ ogli ubiegaæ siê o dwa dyploy: in yniera geoinforatyka i in yniera geodety. Bêd¹ jednak usieli przedstawiæ dwie prace dyploowe: z inforatyki i geodezji oraz przyst¹piæ do egzainów dyploowych z obydwóch przediotów. Po ukoñczeniu studiów I stopnia absolwenci bêd¹ ieli o liwoœæ kontynuowania edukacji na studiach II stopnia na kierunku geodezja i kartografia (Geoforu, 2010c). O inicjatywie WSGK o na powiedzieæ, e idzie z duche czasu i stanowi próbê konkretnej realizacji idei przedstawionych na XIX Konferencji PTIP. Natoiast autorzy opinii Koitetu Geodezji PAN ustosunkowuj¹c siê do konkretnej inicjatywy nie naœwietlili swojego stanowiska na ogólniejszy tle tendencji rozwojowych geodezji, ogólnego postêpu technologicznego i zian rynku pracy. Wyzwania stoj¹ce przed geodezj¹ i kartografi¹ Rola geodezji i kartografii w budowie IIP jest trudna do przecenienia. Z ustawy o IIP wynika bezpoœrednio, e: s³u ba geodezyjna odpowiedzialna jest za pozyskiwanie, utrzyywanie i udostêpnianie zbiorów danych przestrzennych oraz funkcjonowanie zwi¹zanych z nii us³ug w zakresie 15 spoœród 34 teatów IIP; s¹ to przy ty w wiêkszoœci tzw. dane georeferencyjne, stosowane tak e w pozosta³ych teatach; G³ówny Geodeta Kraju wykonuje liczne zadania koordynacyjne okreœlone w art. 19 ustawy o IIP, bêd¹c jednoczeœnie w zakresie przyporz¹dkowanych u 15 teatów, jedny z 12 organów wiod¹cych jako Prius inter pares. G³ówny ciê ar odpowiedzialnoœci za budowê IIP spada zate na geodezjê i kartografiê, która podlega obecnie rewolucyjny przeiano i a trudnoœci z saookreœlenie. Istotn¹
WYZWANIA WYNIKAJ CE Z INTERDYSCYPLINARNOŒCI INSPIRE 47 próbê zdefiniowania wspó³czesnego geodety podjê³a Miêdzynarodowa Federacja Geodetów (FIG). W roku 2004 FIG okreœli³ geodetê jako specjalistê, który posiada wykszta³cenie wy- sze oraz techniczne kopetencje do prowadzenia dzia³alnoœci w co najniej jedny z wyienionych obszarów: 1) okreœlanie, poiar i przedstawianie Ziei oraz obiektów przestrzennych, 2) groadzenie i interpretacja inforacji o terenie i inforacji geograficznej, 3) stosowanie tych inforacji w planowaniu oraz adinistrowaniu gruntai, wodai i budowlai, 4) prowadzenie prac badawczych w podanych obszarach. Zadania geodety polegaj¹ na wykonywaniu prac w co najniej jedny z podanych ni ej zakresów na powierzchni Ziei, pod ni¹ lub ponad ni¹ i og¹ byæ prowadzone wspólnie z innyi specjalistai: 1) okreœlanie wyiarów i kszta³tu Ziei i dokonywanie poiarów cele okreœlania i onitorowania wyiarów i po³o enia dowolnej czêœci Ziei, 2) okreœlanie i onitorowanie po³o enia obiektów naturalnych i sztucznych w przestrzeni i czasie, 3) opracowanie, testowanie i kalibracja sensorów, instruentów i systeów do celów geodezyjnych, 4) pozyskiwanie i u ytkowanie inforacji przestrzennej na podstawie zobrazowañ bliskiego zasiêgu, lotniczych i satelitarnych, 5) okreœlanie przebiegu granic gruntów publicznych i prywatnych, z uwzglêdnienie granic pañstwowych oraz rejestracja tych gruntów, 6) projektowanie i zak³adanie systeów inforacji geograficznej oraz adinistrowanie nii, a tak e groadzenie, przechowywanie, analizowanie, prezentowanie i upowszechnianie danych przestrzennych oraz zarz¹dzanie nii, 7) analiza, interpretacja i integracja obiektów i zjawisk przestrzennych w systeach inforacji geograficznej, ³¹cznie z wizualizacj¹ i przekazywanie danych za poœrednictwe ap, odeli i cyfrowych urz¹dzeñ obilnych, 8) studia nad œrodowiskie przyrodniczy i spo³eczny, poiary zasobów l¹dowych i orskich oraz stosowanie pozyskanych danych w planowaniu rozwoju obszarów iejskich i wiejskich, równie w skali regionalnej, 9) planowanie, rozwój i odernizacja nieruchooœci na obszarach iast i wsi, 10) wycena nieruchooœci i zarz¹dzanie nii, 11) planowanie, poiary i zarz¹dzanie w zakresie prac budowlanych, ³¹cznie z oszacowanie kosztów. Wykonuj¹c swoj¹ pracê geodeci powinni braæ pod uwagê odpowiednie uwarunkowania prawne, ekonoiczne, œrodowiskowe i spo³eczne. Definicja FIG a charakter ogólny i iêdzynarodowy. W Polsce brak jest tego rodzaju definicji dostosowanej do krajowych potrzeb. Interesuj¹ce jest w tej sytuacji porównanie zadañ geodetów wed³ug definicji FIG z rodzajai uprawnieñ zawodowych okreœlonych w art. 43 prawa geodezyjnego i kartograficznego. Uprawnienia te nadaje siê w nastêpuj¹cych zakresach: 1) geodezyjne poiary sytuacyjno-wysokoœciowe, realizacyjne i inwentaryzacyjne, 2) rozgraniczanie i podzia³y nieruchooœci (gruntów) oraz sporz¹dzanie dokuentacji do celów prawnych, 3) geodezyjne poiary podstawowe,
48 JERZY GA DZICKI 4) geodezyjna obs³uga inwestycji, 5) geodezyjne urz¹dzanie terenów rolnych i leœnych, 6) redakcja ap, 7) fotograetria i teledetekcja. W przyjêtej szeœæ lat teu definicji FIG geodecie przyporz¹dkowuje siê funkcje interdyscyplinarne. Natoiast uprawnienia kszta³tuj¹ sylwetkê polskiego geodety i kartografa jako specjalisty od ierzenia i sporz¹dzania ap, który jest pozbawiony wiedzy i kopetencji w zakresie: gospodarki przestrzennej w powi¹zaniu z ochron¹ œrodowiska, geoatyki, a zw³aszcza w zakresie budowy i funkcjonowania IIP oraz lokalnych i regionalnych infrastruktur inforacji przestrzennej, odernizowania s³u by geodezyjnej i kartograficznej z zastosowanie nowoczesnych technologii, tworzenia baz danych geodezyjnych i kartograficznych oraz rozwoju systeów inforacji geograficznej w ró nych dziedzinach. Fenoen polskiej geodezji i kartografii W Polsce liczba geodetów i kartografów jest bardzo du a w stosunku do powierzchni i ludnoœci kraju. Oko³o 20 000 spoœród nich uzyska³o uprawnienia, a ogólna liczba zatrudnionych wynosi oko³o 50 000. Dla porównania o na podaæ nastêpuj¹ce dwa przyk³ady: w ponad 30 razy wiêkszych od Polski Stanach Zjednoczonych ogólna liczba geodetów i kartografów z uwzglêdnienie fotograetrów i techników ierniczych wynosi³a w roku 2008 zaledwie 147 000 przy przewidywany wzroœcie do roku 2018 na pozioie 20% (US Bureau, 2010), w roku 2000 ³¹czna liczba geodetów we Francji, Nieczech, W³oszech i Wielkiej Brytanii by³a bliska liczbie geodetów w Polsce (Przywara, 2000). Od kilku ju lat ta niepokoj¹ca dysproporcja ulega szybkieu powiêkszeniu z nastêpuj¹cych dwóch przyczyn: 1. W Polsce szkolnictwo wy sze w zakresie geodezji i kartografii rozwija siê ywio³owo, co z jednej strony œwiadczy o popularnoœci tego zawodu w zwi¹zku z nowyi technologiai, np. GIS i GPS, ale z drugiej budzi zaniepokojenie o perspektywy zatrudnienia kandydatów po ukoñczeniu studiów prowadzonych wed³ug obecnych prograów i standardów. Rekrutacja na kierunku geodezji i kartografii w roku 2009 by³a realizowana przez 18 uczelni, w ty 9 publicznych (GaŸdzicki, 2009). ¹cznie zaoferowano blisko 4 tysi¹ce iejsc na ró nych rodzajach studiów na ty kierunku. Rezultaty przesz³y oczekiwania: wg inforacji Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wy szego liczba kandydatów na jedno iejsce na stacjonarnych studiach geodezyjnych pierwszego stopnia i jednolitych studiach agisterskich wynios³a 7,7 (Geoforu, 2010a). 2. W innych krajach Unii Europejskiej nie prognozuje siê, ogólnie rzecz bior¹c, znacz¹cego zwiêkszenia zatrudnienia w zakresie geodezji i kartografii, a w niektórych wystêpuje regres szkolnictwa wy szego ty zakresie. Przyk³ade pod ty wzglêde jest Holandia, gdzie kilka lat teu zlikwidowano jedyny w ty kraju wydzia³ geodezji, g³ównie ze wzglêdu na brak kandydatów na studia.
WYZWANIA WYNIKAJ CE Z INTERDYSCYPLINARNOŒCI INSPIRE 49 Ten swoisty fenoen polskiej geodezji i kartografii trafnie ilustruje dowcip jednego z uczestników internetowego Geoforu: Co ówi bezrobotny absolwent do pracuj¹cego absolwenta geodezji? Dwa haburgery i colê proszê! Interdyscyplinarnoœæ a organizacje pozarz¹dowe Interdyscyplinarnoœæ znajduje swój wyraz równie w sferze dzia³alnoœci organizacji pozarz¹dowych, a zw³aszcza stowarzyszeñ naukowych i zawodowych. W procesie budowy INSPIRE organizacje te bior¹ istotny i doceniany udzia³ jako Spatial Data Interest Counities. Jedn¹ z nich jest Polskie Towarzystwo Inforacji Przestrzennej aj¹ce obecnie ju czterdziestoletni¹ historiê. Przez pierwsze dwadzieœcia lat dzia³a³o ono w powi¹zaniu ze Stowarzyszenie Geodetów Polskich na styku geodezji i inforatyki, upowszechniaj¹c etody i techniki inforatyczne w geodezji i kartografii oraz wspieraj¹c ich wdra anie w przedsiêbiorstwach geodezyjnych i kartograficznych. Kolejne dwadzieœcia lat dzia³alnoœci inê³o ju pod obecn¹ nazw¹, akcentuj¹c¹ interdyscyplinarny charakter stowarzyszenia wyra aj¹cy siê podanyi ni ej zapisai w jego statucie (Statut, 2003). 9 1. Podstawowy cele Towarzystwa jest haronijny rozwój dziedziny inforacji przestrzennej zierzaj¹cy do powszechnej dostêpnoœci oraz wszechstronnego i efektywnego u ytkowania danych przestrzennych w Polsce. 2. Do celów szczegó³owych nale y konsolidacja polskiego œrodowiska geoinforacyjnego ponad podzia³ai zawodowyi, resortowyi, terytorialnyi i sektorowyi oraz reprezentowanie tego œrodowiska wobec w³adz pañstwowych, jednostek saorz¹dowych i odpowiednich organizacji iêdzynarodowych. 10 Towarzystwo realizuje swoje cele przez: 1) popieranie rozwoju infrastruktur geoinforacyjnych; 2) organizowanie i koordynacjê wspó³pracy zainteresowanych podiotów; 3) wystêpowanie z inicjatywai oraz wyra anie opinii w sprawach wi¹ ¹cych siê z celai Towarzystwa oraz stanowi¹cych przediot zainteresowania jego cz³onków; 4) upowszechnianie wiedzy; 5) wspó³pracê z odpowiednii erytorycznie œrodowiskai i organizacjai krajowyi i iêdzynarodowyi; 6) wydawanie w³asnych publikacji; 7) organizowanie konferencji, seinariów i szkoleñ; 8) prezentowanie, we wszelkich o liwych forach, osi¹gniêæ cz³onków Towarzystwa. Na przestrzeni tych 40 lat Towarzystwo stara³o siê realizowaæ swoje cele w sposób skuteczny, dobieraj¹c fory i œrodki dzia³ania w zale noœci od istniej¹cej sytuacji iêdzynarodowej i krajowej.
50 JERZY GA DZICKI Podsuowanie W podsuowaniu tego wielow¹tkowego artyku³u warto zwróciæ uwagê na jego podstawowe tezy: INSPIRE, a w Polsce IIP, wi¹ e siê teatycznie z ponad dwudziestoa dyscyplinai naukowyi, ponad trzydziestoa kierunkai studiów oraz dwunastoa organai centralnej adinistracji rz¹dowej, IIP jest œrodkie i dla niektórych dyscyplin równie przediote prac badawczorozwojowych, niezbêdne jest rozwijanie i doskonalenie edukacji w zakresie geoinforacji, przy zwróceniu uwagi na jakoœæ kszta³cenia, a nie tylko na liczbê kszta³conych, wprowadzona przez ustawê o IIP dwupozioowa koordynacja jest rozwi¹zanie oryginalny zas³uguj¹cy na upowszechnienie w innych krajach, polska geodezja i kartografia stoi wobec koniecznoœci saookreœlenia uwzglêdniaj¹cego nowe i ci¹gle zieniaj¹ce siê uwarunkowania polityczne, ekonoiczne i spo- ³eczne oraz postêpy nauki i techniki, ywio³owy rozwój szkolnictwa wy szego w zakresie geodezji i kartografii budzi zaniepokojenie, a w zwi¹zku z ty spraw¹ piln¹ jest opracowanie ekspertyzy oceniaj¹cej stan obecny, okreœlaj¹cej prognozy i foru³uj¹cej zalecenia w ty zakresie. Literatura Dyrektywa 2007/2/WE Parlaentu Europejskiego i Rady z dnia 14 arca 2007 roku ustanawiaj¹ca infrastrukturê inforacji przestrzennej we Wspólnocie Europejskiej (INSPIRE). Dziennik Urzêdowy UE L 108/1 z 25.4.2007. GaŸdzicki J., 2009: Studia wy sze w dziedzinie geoinforacji: aspekty odernizacji w Polsce. Roczniki Geoatyki, Zeszyt specjalny, t. 7, z. 3(33), PTIP, Warszawa. Geoforu, 2010a: MNiSW: geodezja i kartografia na pudle w rankingu popularnoœci. http://www.geoforu.pl/ inforacja z 19 stycznia 2010. Geoforu, 2010b: Posiedzenie KG PAN: wybór kandydata do PAN i negatywna opinia na teat nowego kierunku studiów. http://www.geoforu.pl/ inforacja z 8 arca 2010. Geoforu, 2010c: W Kutnie otworz¹ specjalnoœæ: Geoinforatyka. http://www.geoforu.pl/ inforacja z 11 arca 2010. G³ówny Geodeta Kraju, 2009: Raowy progra tworzenia infrastruktury inforacji przestrzennej w latach 2009-2010. www.gugik.gov.pl INSPIRE, 23.06.2009. Przywara J., 2000: Najwiêksza aria w Europie (cz. I). Magazyn Geoinforacyjny Geodeta 12/2000. Rada ds. Ipleentacji INSPIRE, 2007: Teaty danych przestrzennych INSPIRE oraz ich przyporz¹dkowanie organo centralnej adinistracji rz¹dowej. www.gugik.gov.pl Roczniki Geoatyki, 2009: Kszta³cenie w dziedzinie geoinforacji. Zeszyt specjalny, t. 7, z. 3(33), PTIP, Warszawa. Rozporz¹dzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa z dnia 13 czerwca 2006 r. w sprawie nazw kierunków studiów. Dz.U. 2006 nr 121 poz. 838 ze z. Dz.U. 2009 nr 150 poz. 1213. Statut, 2003: Statut Stowarzyszenia Polskie Towarzystwo Inforacji Przestrzennej. www.ptip.org.pl Uchwa³a Centralnej Koisji Do Spraw Stopni i Tytu³ów z dnia 24 paÿdziernika 2005 r. w sprawie okreœlenia dziedzin oraz dyscyplin naukowych i artystycznych. M.P. 2005 nr 79 poz. 1120 ze z. M.P. 2008 nr 97 poz. 843. Ustawa z dnia 4 arca 2010 r. o infrastrukturze inforacji przestrzennej. Dz.U. 2010 nr 76 poz. 489. US Bureau of Labor Statistics, 2010: Occupational Outlook Handbook, 2010-11 Edition. http://data.bls.gov
WYZWANIA WYNIKAJ CE Z INTERDYSCYPLINARNOŒCI INSPIRE 51 Abstract Spatial Inforation Infrastructure in Europe (INSPIRE) being built as a joint effort of the European Coission and 27 Meber States is supposed to be: ulti-theatic including spatial data sets belonging to different thees of natural, econoic and social nature, ulti-subject linking any different organizations aintaining and feeding spatial data resources or using the, inter-departental within the scope of copetences of several inisters and other public adinistration authorities, ubiquitous ensuring access to spatial data resources and services for all ebers of geoinforation society. The above-entioned features are connected with interdisciplanarity resulting fro the relations existing between INSPIRE and any disciplines of science and education as well with professional circles linked to the. The paper states that: as far as INSPIRE thees are concerned, INSPIRE, and Spatial Inforation Infrastructure (IIP) in Poland, are connected with ore than twenty scientific disciplines, ore than thirty educational disciplines and twelve bodies of central governent adinistration, IIP is the source and for soe disciplines also the subject of research and developent works, it is necessary to develop and iprove education in the area of geoinforation, while paying attention to the quality of education and not only to the nuber of students being educated, two-level coordination, introduced by the Law on IIP, is an original solution, which deserves attention in other countries, Polish geodesy and cartography is faced with the necessity of self-definition taking into account new and constantly changing political, econoic and social conditions as well as scientific and technological progress, uncontrollable developent of higher education in the area of geodesy and cartography is a atter of concern and, in this connection, it is urgently needed to elaborate an expert opinion assessing the current state, establishing forecasts and forulating recoendations in this atter. prof. dr hab. in. Jerzy GaŸdzicki gazdzicki@post.pl