INFRMATR TECHNICZNY YTEMY RURWE PE - WDA - KANALIZACJA P.P.H.U. MIL-pol sp. z o.o. 42-0 Częstochowa ul. partańska 8/10 http://www.milo-pol.pl, -mail: milo@milo-pol.pl tl./fax +48 34 362 72 11, 362 83 12 NIP 573-24-66-143 Rgon 151936434 KR 0000138446
Cchy rur z politylnu długi okrs ksploatacji wysoka lastyczność niski ciężar własny w porównaniu z rurami z stali czy żliwa gładka powirzchnia wwnętrzna zapwniająca minimaln opory przpływu przsyłanych ciczy i zapobigająca osadzaniu się kaminia odporność na działani większości związków chmicznych odporność na korozję odporność na działani baktrii, grzybów i gryzoni mała przwodność ciplna bz koniczności stosowania izolacji trmicznj odporność na niski tmpratury Zakrs stosowania rur PE w budownictwi. Rury politylnow z względu na swoj właściwości zyskały szroki zastosowani w podzimnych siciach wodnych, gazowych, kanalizacyjnych oraz jako rury osłonow w tlkomunikacji. Przdmiotm opracowania są rury politylnow produkowan przz firmę MIL przznaczon do instalacji i sici wodociągowych. Rury wytłaczan z politylnów klasy PE 80 i PE 100 spłniają wymagania normy oraz przpisów do stosowania w budownictwi. Paramtry rur przyjęt z standardowgo szrgu wymiarowgo objmują zakrs od ø16 do ø 0 zostały przdstawion w tabli Nr 1.
Tab. Nr 1 Typoszrg wymiarowy rur PE DR PE100 PE80 dn=dz 25 32 40 50 63 75 90 110 125 140 160 33 27,6 26 PN 5 PN 4 PN 6 PN 6,3 PN 5 2,3 2,8 3,4 3,9 4,3 4,9 70,4 84,4 103,2 117,2 131,4 150,2 2,3 2,8 3,3 4,0 4,6 5,1 5,8 58,4 69,4 83,4 102 115,8 129,8 148,4 2,5 2,9 3,5 4,2 4,8 5,4 6,2 58,0 69,2 83,0 101,6 115,4 129,2 147,6 22 PN 6 2,9 3,5 4,1 5,0 5,7 6,4 7,3 57,2 68,0 81,8 100,0 113,6 127,2 145,4 21 17,6 17 13,6 11 9 PN 8 PN 6,3 PN 7,5 PN 10 PN 8 PN 12,5 PN 10 PN 16 PN 12,5 PN PN 16 2,4 3,0 3,6 4,3 5,3 6,0 6,7 7,7 45,2 57,0 67,8 81,4 99,4 113,0 126,6 144,6 2,0 2,3 2,9 3,6 4,3 5,1 6,3 7,1 8,0 9,1 2,0 16,0 2,3 15,4 2,0 21,0 2,3,0 28,0 2,0 28,0 2,4 27,2 2,9 26,2 35,4 2,4 35,2 3,0 34,0 3,7 32,6 44,2 3,0 44,0 3,7 42,6 4,6 40,8 55,8 3,8 55,4 4,7 53,6 5,8 51,4 66,4 4,5 66,0 5,6 63,8 6,8 61,4 79,8 5,4 79,2 6,7 76,6 8,2 73,6 97,4 6,6 96,8 8,1 93,8 10,0 90,0 110,8 7,4 110,2 9,2 106,6 11,0 102,2 124,0 8,3 123,4 10,3 119,4 13,0 114,6 141,8 9,5 141,0 11,8 136,4 15,0 130,8 2,3 15,4 2,8 19,4 3,6 24,8 4,5 31,0 5,6 38,8 7,1 48,8 8,4 58,2 10,1 69,8 12,3 85,4 14,0 97,0 15,7 108,6 17,9 124,2 znacznia : dn - śrdnica nominalna dz - śrdnica zwnętrzna rury [] - grubość ścianki - śrdnica wwnętrzna PN - ciśnini nominaln [bar] DR - dn/ MFR masowy wskażnik szybkości płynięcia (g/10 min) okrślająca lpkość stopiongo matriału w okrślonj tmpraturz i przy okrślonym obciążniu. PN ciśnini nominaln dopuszczaln ciśnini wwnętrzn dla wody przy tmp. C Charaktrystyka i własności surowców urowcm do produkcji rur jst granulat politylnowy dużj (HDPE) gęstości Dostarczony przz producnta surowca z dodatkami stabilizacyjnymi, pigmntami i antyutlniaczami. Gęstość surowca HDPE jst > 0,938g/cm3. Wskażnik szybkości płynięcia surowca MFR okrślony w tmpraturz 190 C przy obciążniu 5kg wynosi MFR 190/5 od 0,3 do 1,3 g/10min. Dla wszystkich rodzajów surowca zmiana współczynnika płynięcia w wyniku prztwarzania : mnijsza niż %.
Charaktrystyka i własności rur PE. Wytrzymałość mchaniczna rur. Rury politylnow są produkowan są z surowców spłniających wymagania okrślon dla rur. Wymagania dla rur oraz ich mchaniczna charaktrystykę przdstawia tabla. Nr 3 Tab. nr 3.Wymagania dla rur. Paramtr J.m. PE 80 Gęstość matriału rur + C - 100 h +80 C - 165 h +80 C - 1000 h Naprężni na granicy wytrzymałości Wytrzymałość na rozciągani Wytrzymałość na zginani Wydłużni przy zrwaniu g/cm3 MPa MPa MPa MPa MPa MPa % > 0,938 9 4,5 4 >21 30 >350 PE 100 > 0,956 12,4 5,4 5 >23 30 >350 dporność chmiczna rur. Rury politylnow maja bardzo dobra odporność na związki chmiczn występując w instalacjach i siciach w budownictwi ogólnym. Zakrs odporności chmicznj przy transporci innych mdiów nalży okrślić indywidualni. Wybran odporności politylnu na działania substancji chmicznych podano w tabli Nr 2.
Tab. Nr 2. dporność chmiczna politylnu. Środk chmiczny tężni Tmp. + C Tmp. +60 C Acton Alkohol mtylowy Bnzyna Bnzyna lakowa Bnzyna normalna Butan płynny Chlork amonowy Chlork potasowy Chlork sodowy Chlork wapnia Dwusiarczk węgla Dwutlnk siarki Etr tylowy Glicryna Glikol Ksyln Kwas azotowy Kwas azotowy Kwas azotowy Kwas chlorowodorowy Kwas octowy Kwas siarkowy Kwas siarkowy Kwas siarkowy Kwas siarkowy Kwas solny lj napędowy lj opałowy lj minraln Piwo Podchloryn sodowy Propan gazowy Propan płynny Ropa naftowa iarka iarkowodór Woda Woda chlorowana Wodorotlnk sodowy N 100% 100% 25% 50% 75% tężony 95% 50% 25% 100% 10% 5% - satysfakcjonująca odporność - ograniczona odporność N - nizadowalająca odporność N N N
Gomtria rur. Długości produkowanych odcinków rur. Rury produkowan przz MIL do śrdnicy 75 produkowan są w zwojach. tandardowa długość rury w zwojach wynosi: 300 m dla śrdnic do 32 włączni, 100 m dla śrdnic do 50 włączni. 50 m dla śrdnic do 75 włączni. Rury o śrdnicach powyżj 75 są produkowan w odcinkach prostych po 6 i 12m. walność, walność rur - różnica pomiędzy największą i najmnijszą śrdnicą zwnętrzną danj śrdnicy. Dopuszczaln tolrancj owalności rur przdstawiono w tabli nr 4. Tab. Nr 4 -Śrdnic zwnętrzn i owalność Wymiar nominalny DN/D [] Nominalna śrdnica zwnętrzna [] 16 25 32 40 50 63 75 90 110 125 140 160 180 0 16 25 32 40 50 63 75 90 110 125 140 160 180 0 Śrdnia śrdnica zwnętrzna minimalna maksymalna [] [] 16 25 32 40 50 63 75 90 110 125 140 160 180 0 Maksymalna owalność [] 10,3,3 25,3 32,3 40,4 50,4 63,4 75,5 90,6 110,7 125,8 140,9 161,0 181,1 1,2 1,2 1,2 1,2 1,3 1,4 1,4 1,5 1,6 1,8 2,2 2,5 2,8 3,2 3,6 4,0
Minimalny promiń gięcia Minimalny promiń gięcia przz wykorzystani lastyczności rur wytwarzanych z politylnu podano w tabli nr 5. Tab. Nr 5 Minimalny promiń gięcia Tmpratura otocznia C 10 C 0 C LDPE 12 d d 35 d HDPE 24 d 42 d 60 d Znakowani wyrobów Politylnow rury ciśniniow PE 80 i PE 100 do przsyłania wody produkowan są w kolorach : - nibiskim - czarnym oznaczon podłu1nymi pasami koloru nibiskigo wzdłuż rury Rury są znakowan w sposób ciągły co 1 m przy pomocy drukarki przmysłowj do znakowania wyrobów. Podstawow dan przykładow zawart w oznakowaniu rur zawarto w tabli nr 6. Tab. Nr 6 Znakowani wyrobu nazwa producnta przznaczni produktu Typ surowca wymiar (śrdnica x grubość ścianki) zrg wymiarowy Ciśnini nominaln Data produkcji Nr aprobaty / normy Znak zmiany Licznik mtrów MIL* WDA PE 80 40 x 3,0 DR 13,6 PN 10 01.02.15 PN-EN 121-1 - KB - 0152 mb Przykład znakowania rury: MIL*= WDA= PE 80=40 x 3,0= DR 13,6= PN 10= AT/98-02-0941-01= KB=0152 mb
Ciśnini robocz rur Ciśnini nominaln PN dla rur politylnowych przznaczonych do transportu wody uzalżnion jst od klasy surowca i współczynnika wymiarowgo DR. Ciśnini nominaln PN w barach dla rur politylnowych przdstawia tab. Nr 1 Ciśnini nominaln jst okrślon dla wody przy tmpraturz + C. Dopuszcza się stosowani rur politylnowych do pracy w tmpraturz wyższj niż + C, maksymalni +40 C. W tym przypadku nalży zastosować współczynnik k obniżający ciśnini nominaln PN do dopuszczalngo ciśninia roboczgo. P rob = PN k Tab. Nr 7 - Wartość współczynnika k w zalżności od tmpratury. Tmpratura [ C] 25 30 35 40 Współczynnik k 1 0,93 0,87 0,8 0,74 Charaktrystyka hydrauliczna rur PE. Z uwagi na dużą gładkość powirzchni wwnętrznych rur politylnowych, opory przpływu wody w rurach są znaczni mnijsz niż w rurach wykonanych z innych matriałów. Dla wykonania obliczń spadków ciśniń w rurach PE nalży posługiwać się nomogramami uwzględniającymi przpustowość rur, prędkość przpływu i spadki ciśninia w rurach, kształtkach i armaturz. Wydłużni liniow rur PE. Tworzywa sztuczn maja stosunkowo wysoki współczynnik liniowj rozszrzalności ciplnj, co nalży uwzględnić przy układaniu i instalowaniu rur z PE. W przypadku instalacji wwnętrznych nalży stosować samokompnsacj jako najprostszy środk zapobigawczy, poprzz stosowani zmiany trasy montażu przwodu.
posoby łącznia rur i kształtk. Montaż systmu rur i kształtk wykonuj się za pomocą : 1. Połączń zgrzwanych - zgrzwani doczołow, - zgrzwani lktrooporow, - zgrzwani polifuzyjn 2. Połączń zaciskowych 3. Połączń kołnirzowych Połącznia zgrzwan. Zgrzwani doczołow. Polga na ogrzaniu czołowych powirzchni łączonych lmntów na styku z płyta grzwcza aż do ich uplastyczninia, a następni po odjęciu od nich płyt wzajmnym dociśnięciu do sibi uplastycznionych powirzchni. Zgrzwani czołow umożliwia łączni rur i kształtk oraz wykonani kształtk sgmntowych (kolan, łuków i trójników). Wpływ na wytrzymałość spoiny mają czynniki : - prostopadł do osi rur obcięci zgrzwanych końcówk czystość łączonych powirzchni lmntów, czas nagrzwania, równomirny rozkład tmpratur, właściwa siła docisku uplastycznionych powirzchni odpowidni czas schładzania,
Zgrzwani lktrooporow. Kształtki lktrooporow posiadają wbudowany lmnt w postaci spiralni zwiniętgo drutu oporowgo zatopiongo w wwnętrznj powirzchni kształtki. Podczas przpływu prądu lktryczngo przz drut, wydzilając się cipło rozgrzwa polityln na wwnętrznj powirzchni złączki i na zwnętrznj powirzchni rury powodując jgo topini oraz wzajmn prznikani i łączni politylnów. Napięci zgrzwania w zalżności od typu kształtk wynosi 24 V. Płna wytrzymałość połącznia uzyskuj się po ostudzniu. Połącznia zaciskow. W sytuacjach gdzi ni jst możliw użyci tchniki zgrzwania lub gdzi ni jst to uzasadnion konomiczni używa się odpowidnich złączy zaciskowych. Podstawową zaltą tych systmów jst prosty i szybki montaż, możliwość wilokrotngo zastosowania oraz brak koniczności użycia spcjalistyczngo sprzętu przy montażu. Przykład budowy kształtki z złączm zaciskowym 1. Korpus z wwnętrznym ogranicznikim przsuwu rury - polipropyln 2. Nakrętka - polipropyln, 3. Tulja zaciskowa - poliformaldhyd, 4. Uszczlka typu -RING - guma, typ NBR
bciętą prostopadl do osi rurę nalży sfazować. Dla mnijszych srdnic wystarczy zluzować nakrętkę i wcisnąć końc rury do oporu, a następni dokręcić nakrętkę. Dla złączk o większych śrdnicach nalży rozmontować jj lmnty na rurz, a następni całość złożyć i skręcić. Złączki zaciskow umożliwiają wykonani typów połączń: - połącznia rur politylnowych z sobą, - połącznia rur politylnowych z rurkami mtalowymi, - połącznia rur politylnowych z rdukcja śrdnicy jdnj z rur, - zaślpini rurociągu, - zmiana kirunku rurociągu, - wykonani rozgałęzinia, Połącznia kołnirzow. Połącznia kołnirzow wykonuj się poprzz zakończni rury politylnowj tulją kołnirzową PE z stalowym kołnirzm lużnym. Taki zakończni umożliwia nawiązani do armatury kołnirzowj. Wytyczn do montażu systmów rurowych z PE. Magazynowani oraz transport rur i kształtk. Mijsc składowania rur na budowi powinno być równ, o czystym podłożu, wolnym od kamini i innych ostrych lmntów. Rury w kręgach nalży składać w pozycji lżącj, wysokość składowania ni powinna przkraczać 1,5 m. Zalca się zabzpiczyć rury w mijscu składowania przd działanim promini światła słonczngo. Do załadunku i rozładunku rur w kręgach, wiązkach lub pojdynczych używać nalży spcjalnych nimtalowych pasów. Przy transporci bardzo ważnym jst, aby rury lżały równo na całj swj długości. Powirzchnia załadowcza powinna być czysta, wolna od wystających ostrych lmntów.
Montaż rurociągów. Za pomocą zgrzwania doczołowgo łączyć j wzdłuż przygotowango wykopu. w odcinku 100-1 m. Podobni rury o mnijszych śrdnicach dostarczan na budowę w zwojach rozwijać wzdłuż przygotowango wykopu. W przypadku montażu uzbrojnia lub kształtk nalży w okrślonych mijscach dokonać przcięcia rury i wmontować j w przwód. Gotow odcinki nalży ostrożni zsunąć na dno przygotowango wykopu i wyrgulować rurociąg w osi i spadku. góln zasady budowy przwodów z rur z PE dotyczą równiż podłączń domowych. Przyłącza domow. góln zasady budowy przwodów z rur z PE dotyczą równiż podłączń domowych. Badani szczlności rurociągów Badani szczlności rurociągów z politylnu nalży przprowadzić wg normy: Zaopatrzni w wodę. Wymagania dotycząc systmów zwnętrznych i ich części składowych. Płukani i dzynfkcja. Wbudowany przwód z rur politylnowych przd oddanim go do ksploatacji powinin być poddany dokładnmu przpłukaniu czysta woda wodociągowa przy szybkości przpływowj dostatcznj dla wypłukania zaniczyszczń mchanicznych, tj. co najmnij 1m/s. Przwody z rur PE po ich dokładnym przpłukaniu woda wodociągowa ni wymagają zasadniczo dzynfkcji. Normy. PN-EN 12 1-1/2:04 ystmy przwodów rurowych z tworzyw do przsyłania wody, wymagania ogóln i rury. PN-EN 121-1:04 ystmy przwodów rurowych z tworzyw sztucznych do przsyłania wody. Polityln (PE). Czść 1: Wymagania ogóln PN-EN 121-2:04 ystmy przwodów rurowych z tworzyw sztucznych do przsyłania wody. Polityln (PE). Czść 2: Rury PN-EN 121-3:04 ystmy przwodów rurowych z tworzyw sztucznych do przsyłania wody. Polityln (PE). Czść 3: Kształtki PN-EN 121-4:04 ystmy przwodów rurowych z tworzyw sztucznych do przsyłania wody. Polityln (PE). Czść 4: Armatura
PN-EN 13244-1:04 ystmy przwodów rurowych z tworzyw sztucznych do ciśniniowych rurociągów do wody użytkowj i kanalizacji dszczowj oraz sanitarnj, układan pod zimia i nad zimia. Polityln (PE). Czść 1: Wymagania ogóln PN-EN 13244-2:04 ystmy przwodów rurowych z tworzyw sztucznych do ciśniniowych rurociągów do wody użytkowj i kanalizacji dszczowj oraz sanitarnj, układan pod zimia i nad zimia. Polityln (PE). Czść 2: Rury PN-EN 13244-3:04 ystmy przwodów rurowych z tworzyw sztucznych do ciśniniowych rurociągów do wody użytkowj i kanalizacji dszczowj oraz sanitarnj, układan pod zimia i nad zimia. Polityln (PE ) Czść 3: Kształtki PN-EN 13244-3:04 ystmy przwodów rurowych z tworzyw sztucznych do ciśniniowych rurociągów do wody użytkowj i kanalizacji dszczowj oraz sanitarnj, układan pod zimia i nad zimia. Polityln (PE ) Czść 4: Armatura PN-C-89222:1997 Rury z tworzyw trmoplastycznych do przsyłania płynów. Wymiary