System ECTS i Suplement do dyplomu jako narzędzia realizacji wybranych celów Procesu Bolońskiego Seminarium Bolońskie Uniwersytet Medyczny w Lublinie 18 października 2010 Ryszard RASIŃSKI, Uniwersytet Łódzki, ekspert boloński, rasinski@uni.lodz.pl [Jolanta URBANIKOWA, Uniwersytet Warszawski]
PLAN PREZENTACJI Proces Boloński: cele i narzędzia ECTS jako narzędzie zarządzania programem studiów Suplement do dyplomu - narzędzie wspomagania mobilności akademickiej i zawodowej Pytania i odpowiedzi 2
Proces Boloński (cele) Cele strategiczne (do 2010): harmonizacja europejskich systemów szkolnictwa wyŝszego (EOSW) wprowadzenie uznawalność kwalifikacji zwiększenie atrakcyjności i konkurencyjności uczelni europejskich 3
Proces Boloński (cele kształcenia) Cele kształcenia na poziomie wyŝszym: przygotowanie absolwentów do potrzeb rynku pracy przygotowanie do bycia aktywnym obywatelem w społeczeństwie demokratycznym rozwój i podtrzymanie podstaw wiedzy zaawansowanej (społeczeństwo i gospodarka oparte na wiedzy) rozwój osobowy kształconych 4
Proces Boloński (narzędzia) Narzędzia realizacji Procesu Bolońskiego: 1. Studia 3 stopniowe 2. Programy oparte na ECTS i efektach uczenia się 3. Mechanizmy zapewniania porównywalności Suplement do dyplomu Europejska Rama Kwalifikacji (QF for HE) i Krajowe Ramy Kwalifikacji (KRK) 4. Mechanizmy zapewniania jakości Standardy i wskazówki ENQA Integracja dydaktyki i badań Mobilność Wspólne inicjatywy edukacyjne (wymiar europejski) 5. Kształcenie przez całe Ŝycie 6. Udział studentów 5
ECTS Europejski System Transferu i Akumulacji Punktów System transferu oryginalnie (1987-) wspomagający mobilność. System akumulacji (2001-) zbieranie punktów na program Narzędzie do zarządzania programem studiów. 6
ECTS Kamień węgielny Procesu Bolońskiego wspomaga mobilność jest elementem opisu Ram Kwalifikacji oraz Uczenia się przez całe Ŝycie (LLL) przyczynia się do zapewniania i doskonalenia jakości Porównywalność Przejrzystość Jawność 7
ECTS Stosowany we wszystkich państwach realizujących Proces Boloński (takŝe poza państwami tworzącymi EOSW). Kraje TEMPUSa Izrael, Australia, Meksyk W większości państw wdroŝony na mocy prawa krajowego (na mocy Traktatu edukacja nie podlega KE). 8
Regulacje ECTS w Polsce Ustawa - Prawo o Szkolnictwie WyŜszym 2005 Art.165 Rozporządzenie MNiSzW 2006 w sprawie warunków przenoszenia osiągnięć studenta Rozporządzenie MNiSzW 2007 w sprawie standardów kształcenia Rozporządzenie MNiSzW 2008 w sprawie rodzajów tytułów zawodowych i wzorów dyplomów 1 ECTS = efekty uczenia się/25-30h pracy studenta Zajęcia zorganizowane + praca indywidualna 60 ECTS rocznie 27-33 ECTS w semestrze ECTS spoza macierzystej uczelni uznaje się do kwalifikacji jeśli jest zgodne ze standardem lub porozumieniem o realizacji programu kształcenia I stopień 180-240; II - 90-120; jednolite - 270-360; III -? 9
Podstawowe cechy ECTS(Key Features) ECTS to System akumulacji i transferu punktów Zorientowany na studenta Oparty na Przejrzystości efektów kształcenia i Przejrzystości procesu kształcenia Ma ułatwić planowanie, realizację, ocenę, uznawanie przedmiotów/studiów/ dyplomów mobilność 10
Podstawowe cechy ECTS(Key Features) Punkty ECTS mają wymiar czasu: Mierzą nakład pracy średniego studenta potrzebny do osiągnięcia spodziewanych efektów uczenia się, z uwzględnieniem zarówno zajęć w formie zorganizowanej (wykłady, ćwiczenia, praktyki, laboratoria) jak i pracy własnej studenta. 11
Podstawowe cechy ECTS(Key Features) Punkty ECTS nie są związane z wkładem pracy nauczyciela/wykładowcy Punkty ECTS nie są związane z wagą, prestiŝem, czy znaczeniem przedmiotu, do którego są przypisane Punkty ECTS są związane z poziomem kształcenia (np. licencjacki, magisterski) efektami uczenia się 12
Przypisywanie punktów ECTS Do całego programu Do poszczególnych składowych programu: modułów, przedmiotów, pracy dyplomowej, praktyk Odbywa się to jako część projektowania programu studiów (z uwzględnieniem Ram Kwalifikacji, deskryptorów poziomów i kwalifikacji Proces top-down Od profilu programu (celów i cech) do poszczególnych przedmiotów 13
Szacowanie liczby punktów - typowe studia stacjonarne Szacowanie liczby punktów - typowe studia stacjonarne Rok akademicki to 36 do 40 tygodni pracy studenta Liczba godzin pracy tygodniowo, od 40 do 45 Roczny nakład to około 1500 do 1800 godzin Studia magisterskie pięcioletnie to 7500 do 9000 godzin pracy i 300 ECTS. 1 ECTS to 25 do 30 godzin pracy studenta 1 tydzień studiów to około 1.5 ECTS Przedmiot za 6 ECTS to 20% semestralnego obciąŝenia studenta pracą 14
Uwagi Punktów nie przyznajemy wyłącznie za uczestnictwo w zajęciach! Student musi uzyskać odpowiednie efekty uczenia się (nabyć wiedzę/umiejętności); a więc niezbędna jest jakaś forma sprawdzenia osiągnięć - ocenienie Student poświęca na dany przedmiot (na opanowanie efektów) więcej czasu, niŝ wynosi liczba godzin kontaktowych. MoŜna przyjąć (orientacyjnie), Ŝe 1 godzinie kontaktowej odpowiada 1-2 godziny pracy własnej; zatem 1 punkt ECTS odpowiada ok. 10 godzinom kontaktowym 15
Przykłady/sugestie 30 godz. wykładu + egzamin min. 2 ECTS, optymalnie 3 ECTS, 60 godz. lektoratu min. 3 ECTS 60 godz. laboratorium min. 3 ECTS, opt. 4-6 ECTS 2 tygodnie praktyki maks. 3 ECTS Praca magisterska + seminarium magisterskie Jeśli zajmuje ok. połowy czasu pracy studenta na ostatnim roku maks. 30 ECTS 16
Zalecenia Konsultować punktację ze studentami (np. przez ankietowanie ile czasu poświęcają na poszczególne przedmioty) - vide TUNING Przy konstrukcji nowych programów studiów; z góry określić dla całej uczelni, Ŝe w programie mamy np. przedmioty 3-, 6- i 9-punktowe, ew. 2-, 3- i 5-punktowe. 17
Punkty to punkty, program to program Student ma realizować program, a nie zbierać punkty. Program studiów powinien dokładnie określać margines swobody studenta (opcje, liczba punktów za przedmioty dowolnie wybrane przez studenta, dotyczy to takŝe zaliczania przedmiotów poza macierzysta uczelnią) Ogólna zasada: im bardziej elastyczny program, tym bardziej precyzyjne reguły (w tym: terminy zapisu na przedmioty, moŝliwość zmian programu indywidualnego, warunki zaliczenia roku etc.) 18
Punkty wielokrotnego uŝytku Jeśli student studiuje 2 lub więcej kierunków, ewentualnie po ukończeniu jednego kierunku podejmuje studia na innym kierunku, moŝna uznać punkty za przedmioty, które się powtarzają (np. lektoraty, technologie informacyjne, matematyka, filozofia...); decyzja naleŝy do dziekana/dyrektora instytutu. Oznacza to, Ŝe moŝna być np. podwójnym licencjatem, mając nie 360 ECTS, ale np. 240 ECTS (w przypadku zbliŝonych kierunków studiów). 19
Punkty na zaś Student moŝe zbierać punkty, które mu nie będą zaliczone do realizowanego kierunku studiów; mogą one być wykorzystane, gdy podejmie studia na innym kierunku. Przykład: student chemii zalicza przedmioty z filozofii lub kulturoznawstwa w wymiarze przekraczającym pulę zajęć do wyboru przewidzianą programem studiów chemicznych; punkty nadmiarowe mogą mu się przydać, jeśli podejmie studia na jakimś kierunku humanistycznym Odzwierciedlenie w Suplemencie do Dyplomu. 20
Problemy Podstawowe błędy przy przypisywaniu ECTS: Przekonanie o względnej wartości punktów ECTS mechaniczne przeliczanie godzin na punkty ECTS uwzględnianie waŝności przedmiotu lub wykładowcy Nieporozumienia: Studenci: wystarczy uzbierać 60 ECTS i mam zaliczony rok Wykładowcy: jestem przeciw ECTS, bo będę musiał uznawać przedmioty, jakie student zaliczył gdzieś na prowincji 21
Dokumenty ECTS Katalog zajęć Forma elektroniczna Po angielsku Zgodny ze standardem Przewodnika Porozumienie o programie zajęć (LA) Wykaz zaliczeń (TR) 22
Suplement do dyplomu Narzędzie wspomagania mobilności akademickiej i zawodowej 23
Suplement do dyplomu (1) W uczelniach europejskich, do 1998 roku, stosowano róŝne wzory suplementów do dyplomu. W 1998 wprowadzono ujednolicony wzór suplementu do dyplomu opracowany przez zespół przedstawicieli Komisji Europejskiej, Rady Europy oraz organizacji UNESCO/CEPES. Deklaracja Bolońska (z 1999) wymienia DS jako jedno z istotnych narzędzi budowy EOSW. 24
Suplement do dyplomu (2) CEL: Suplement do dyplomu jest dokumentem, który ma pomóc w uznawaniu i obiektywnej ocenie kwalifikacji absolwentów uczelni wyŝszych przez ich przyszłych pracodawców w kraju i za granicą, jak równieŝ ułatwić absolwentom dalszą karierę akademicką. 25
Suplement do dyplomu (3) Suplement do dyplomu: zawiera opis poziomu i rodzaju odbytych studiów przez osobę wymienioną w oryginalnym dyplomie, do którego Suplement jest dołączony. Ma jasną i przejrzystą strukturę, pozbawioną nadmiernej informacji uniemoŝliwiającej właściwą interpretację. Powinien być dokumentem obiektywnym, pozbawionym wszelkich ocen wartościujących, stwierdzeń o równowaŝności lub sugestii dotyczących uznania kwalifikacji. 26
Suplement do dyplomu (4) Wydawanie suplementu winno być dobrowolne, powszechne i nieodpłatne. Zalecane jest korzystanie z wypracowanego wzoru; Wydawanie w języku polskimi angielskim; Określenie waŝności z konkretnym dyplomem; Zabezpieczenie dokumentuprzed fałszowaniem. 27
Suplement do dyplomu (struktura) Suplement do dyplomu zawiera: preambułę, której tekst opublikowano w dokumencie wzorcowym na stronie Komisji Europejskiej; osiem rozdziałów; rozdział ósmy stanowi informację o krajowym systemie szkolnictwa wyŝszego. 28
Suplement a mobilność Akademicka: mobilność pionowa - w celu kontynuacji kształcenia na wyŝszym poziomie studiów; mobilność pozioma zaliczenie części programu danego poziomu studiów poza uczelnią macierzystą. Zawodowa: mobilność w celu podjęcia pracy, odbycia staŝu, praktyki zawodowej. 29
Suplement a mobilność III. INFORMACJE O POZIOMIE WYKSZTAŁCENIA 1. Poziom posiadanego wykształcenia: (I stopień, licencjat/inŝynier; II stopień, magister; jednolite studia mgr; odnośnik do rozdziału VIII) 2. Czas trwania studiów według programu: (liczba semestrów, lat, liczba punktów ECTS) 3. Warunki przyjęcia na studia: (świadectwo dojrzałości, dyplom licencjata/inŝyniera, świadectwo /dyplom ukończenia kolegium nauczycielskiego itp w przypadku studiów pomostowych; ewentualne dodatkowe kryteria naboru). 30
Suplement a mobilność IV. INFORMACJE O TREŚCI STUDIÓW I OSIĄGNIĘTYCH WYNIKACH 1. Forma studiów: (stacjonarne, niestacjonarne) 2. Standardy kształcenia (program requirements): 3. Szczegóły dotyczące programu składowe programu studiów oraz indywidualne osiągnięcia, uzyskane oceny/punkty ECTS: 4. System ocen i sposób ich przyznawania: 5. Wynik ukończenia studiów: 31
IV. 2. Standardy kształcenia (1) W przypadku programów tworzonych na podstawie efektów uczenia się: cele programu oraz podstawowe dla danego poziomu kształcenia efekty w obszarze wiedzy, umiejętności i postaw. w pozostałych przypadkach: minimalne wymagania zapewniające uzyskanie danej kwalifikacji: obligatoryjne i opcjonalne komponenty programu: moduły, przedmioty, praktyki etc. Wymagania dotyczące pracy dyplomowej / egzaminu dyplomowego i warunków ich zaliczenia. Szczegółowe informacje zawarte są w rozporządzeniu MNiSW. 32
IV. 2. Standardy kształcenia (2) Przykładowy fragment zapisu w Suplemencie: Student musi zaliczyć przedmioty z zakresu kształcenia ogólnego, podstawowego technicznego i specjalistycznego w dziedzinie budowy i eksploatacji maszyn i pojazdów oraz min. 8-tygodniową praktykę zawodową w zakładzie przemysłowym. Kształcenie specjalistyczne obejmuje: inŝynierię niezawodności, metody przeprowadzania badań eksploatacyjnych, eksploatację oraz diagnostykę pojazdów i maszyn, regenerację części maszyn, fizykochemiczne aspekty tarcia i zuŝycia. Ostateczna ocena na dyplomie jest średnią waŝoną: a/ wszystkie oceny z egzaminów waga 0,8; b/ ocena pracy magisterskiej waga 0,15; c/ocena z egzaminu dyplomowego waga 0,05. (AGH) 33
IV.3. Szczegóły dotyczące programu 1. Składowe zrealizowanego, obowiązkowego dla danej kwalifikacji programu studiów wraz z uzyskanymi ocenami oraz punktami ECTS, które muszą odzwierciedlać stopień studiów. 2. Indywidualne osiągnięcia studenta - z ocenami i punktami, koniecznie z objaśnieniem, Ŝe oceny uzyskane za indywidualny program studenta nie są liczone do średniej ze studiów, a punkty nie wchodzą do sumy za dyplom. 3. Przedmioty realizowane w zagranicznej uczelni partnerskiej winny być podane w oryginalnym brzmieniu. Mile widziana, dodatkowo, nazwa przedmiotu przełoŝona na język suplementu. 34
IV.4. System ocen i o ile to moŝliwe sposób ich przyznawania (AGH): ocena Wartość cyfrowa Wymagany % wiedzy Statystyczny rozkład ocen celujący 6.0 95-100 3% bardzo dobry 5.0 81-94 13% ponad dobry 4.5 74-80 15% dobry 4.0 66-73 18% ponad dostateczny 3.5 58-65 20% dostateczny 3.0 50-57 26% niedostateczny 2.0 <50 5% 35
V. Informacje o uprawnieniach posiadacza dyplomu 1. Dostęp do dalszych studiów: (studia II stopnia, studia doktoranckie) 2. Posiadane kwalifikacje oraz uprawnienia zawodowe (if applicable): 36
V.2. Posiadane kwalifikacje oraz uprawnienia zawodowe (if applicable): Wskazać, czy dyplom daje prawo wykonywania zawodu regulowanego, lub jest warunkiem przystąpienia do egzaminu/praktyki dających takie prawo. Podać, czy absolwent zyskał konkretną moŝliwość zatrudnienia (wskazać jaką) w przypadku zawodu nieregulowanego. 37
V.2. Posiadane kwalifikacje oraz uprawnienia zawodowe (zawody regulowane): Lekarz W Polsce tytuł lekarza zdobywa się kończąc sześcioletnie, jednolite studia na wydziale lekarskim uczelni medycznej. Absolwent studiów nabywa prawo wykonywania zawodu lekarza po odbyciu trzynastomiesięcznego staŝu podyplomowego oraz zdaniu z wynikiem pozytywnym Lekarskiego Egzaminu Państwowego 38
V.2. Posiadane kwalifikacje oraz uprawnienia zawodowe (zawody regulowane): Architekt Od 2003 r. działa Izba Architektów RP, która nadaje uprawnienia do wykonywania zawodu architekta. Aby wykonywać samodzielnie ten zawód trzeba najpierw zdać egzamin. Warunkiem przystąpienia do egzaminu jest dyplom magisterski kierunku architektura. Regulamin postępowania dotyczący egzaminu zawarty jest w Uchwale nr 0-03-03 Krajowej Rady Izby Architektów z 17 kwietnia 2003 r. 39
Znaczenie mobilności: Szanse na: rozwijanie i doskonalenie odmiennych kompetencji ogólnych i dziedzinowych; poznanie innych kultur, obyczajów; nabywanie umiejętności przystosowania do pracy w środowisku wielokulturowym; rozwijanie umiejętności komunikacji w tym komunikacji w języku obcym. 40
Dziękuję za uwagę. 41