GOSPODARKA SUROWCAMI MINERALNYMI Tom 24 2008 Zeszyt 4/4 WOJCIECH KACZMAREK*, ROBERT RO EK** Budowa geologiczna i zagospodarowanie z³o a G³ogów G³êboki Przemys³owy (KGHM Polska MiedŸ S.A.) 1. Rys historyczny Z³o e rud miedzi na monoklinie przedsudeckiej, eksploatowane od ponad piêædziesiêciu lat przez Zak³ady Górnicze nale ¹ce do KGHM Polska MiedŸ S.A., zosta³o odkryte przez zespó³ dr Jana Wy ykowskiego w 1957 roku (Wy ykowski 1958). Pierwsza dokumentacja geologiczna z³o a wykonana w 1959 roku pod kierownictwem odkrywcy okreœla³a stan zasobów bilansowych na 700 mln Mg rudy i 16,5 mln Mg miedzi. W latach 1960 1962 w trzech rejonach z³o owych: Lubin, Polkowice i Sieroszowice, udokumentowano zasoby bilansowe o ³¹cznej wielkoœci 812 mln Mg rudy zawieraj¹cej 18,8 mln Mg miedzi (Nieæ et al. 2007). Pocz¹tek lat szeœædziesi¹tych ubieg³ego wieku by³ okresem najintensywniejszych prac wiertniczych, rozpoznawczych i dokumentacyjnych w historii nowego zag³êbia miedziowego (Banaszak, Leszczyñski 2008). W tych latach wytyczono pierwotne granice obszarów górniczych z³ó rud miedzi w Legnicko-G³ogowskim Okrêgu Miedziowym (LGOM). Granice, kszta³t i nazwy zagospodarowanych z³ó i obszarów górniczych w trakcie wielu lat rozpoznawania, dokumentowania, udostêpniania i eksploatacji ulega³y wielu zmianom. By³o to spowodowane wieloletnim, podzielonym na etapy rozpoznaniem, licznymi zmianami organizacyjnymi przemys³u miedziowego i zmiennymi koncepcjami zagospodarowania z³ó. Na te procesy nak³ada³y siê zmiany kryteriów bilansowoœci oraz wykonawców dokumentacji (vide: Banaszak, Leszczyñski 2007). Dotychczasowy stan rozpoznania cechsztyñskiej serii miedzionoœnej obszaru przedsudeckiego zawdziêczamy systematycznym wieloletnim badaniom. W latach 1951 1991 wy- * Dr, ** Mgr in., KGHM Polska MiedŸ S.A., O/ZG Rudna, Polkowice.
130 konano ponad 1200 wierceñ i na podstawie informacji geologicznych z tych otworów sporz¹dzono dokumentacje geologiczne i oszacowano zasoby z³ó rud miedzi, unikalnych w skali œwiatowej. Jednoczeœnie prowadzono prace poszukiwawcze w innych rejonach perspektywicznych m.in. w rejonie Wroc³awia, w peryklinie ar, niecce pó³nocnosudeckiej, w zachodniej czêœci monokliny przedsudeckiej i w rejonie Ko uchowa. Dziœ KGHM Polska MiedŸ S.A. jest licz¹cym siê na œwiecie producentem miedzi i srebra, dysponuj¹cym w³asnymi zasobami surowca oraz zintegrowanym ci¹giem technologicznym. Baz¹ surowcow¹ dla podstawowego ci¹gu technologicznego KGHM Polska MiedŸ S.A. (kopalnie, zak³ady wzbogacania rudy, huty miedzi) jest najwiêksze w Europie i jedno z najwiêkszych na œwiecie z³o e rud miedzi, obejmuj¹ce powierzchniê oko³o 468 km 2. 2. Baza zasobowa KGHM Polska MiedŸ S.A. Obecnie z³o e rud miedzi u ytkowane przez KGHM Polska MiedŸ S.A. podzielone jest na szeœæ zagospodarowanych z³ó rud miedzi w oœmiu obszarach górniczych objêtych koncesjami. Przemys³owa eksploatacja, w ró nym stopniu zaawansowania, prowadzona jest w z³o ach: Lubin Ma³omice, Polkowice, Rudna, Sieroszowice, Radwanice Wschód oraz G³ogów G³êboki Przemys³owy. Stan zasobów geologicznych (na dzieñ 31.12.2006) w skali ca³ego KGHM Polska MiedŸ S.A. wynosi (tab. 1, 2): zasoby geologiczne bilansowe ponad 1,5 mld Mg rudy o œredniej zawartoœci 2,06% Cu (ok. 31 mln Mg miedzi), zasoby geologiczne pozabilansowe ponad 38 mln Mg rudy o œredniej zawartoœci 1,21% Cu (ok. 470 tys. Mg miedzi). Zasoby w obszarze górniczym G³ogów G³êboki Przemys³owy stanowi¹ 18,5% (292 280 tys. Mg) zasobów rudy bilansowej z³o a KGHM i 26,3% (7015 tys. Mg) zasobów metalu. Œrednia zawartoœæ miedzi w rudzie bilansowej ze z³o a G³ogów G³êboki Przemys³owy wynosi 2,40%. Zasoby pozabilansowe w OG G³ogów G³êboki Przemys³owy nie wystêpuj¹. Dzia³alnoœæ górnicza cechuje siê postêpuj¹cym sczerpywaniem zasobów eksploatowanego z³o a. Tempo sczerpywania zasobów zale y nie tylko od wielkoœci produkcji górniczej, ale tak e od zmiennoœci z³o a i stopnia dok³adnoœci jego rozpoznania. (Kicki et al. 2007). Sczerpanie zasobów bilansowych ze z³ó nale ¹cych do KGHM Polska MiedŸ S.A. do 31.12.2007 roku wynios³o oko³o 33,5% rudy i 33,7% Cu. Na tym tle stan sczerpania zasobów bilansowych z OG G³ogów G³êboki Przemys³owy przedstawia siê skromnie. Od momentu rozpoczêcia rozcinania z³o a wyrobiskami przygotowawczymi dr¹ onymi z kopalni Rudna w 2005 roku do koñca 2007 roku wyeksploatowano 267 tys. Mg kopaliny zawieraj¹cej 5 tys. Mg Cu; co stanowi mniej ni 0,01% zasobów tego z³o a.
Stan zasobów bilansowych rud miedzi i metali (Cu, Ag) w obszarach koncesyjnych KGHM Polska MiedŸ S.A. (Ÿród³o: www.kghm.pl, stan na 31.12.2006) Geological ore resources containing copper and metals (Cu, Ag) in the areas licensed by KGHM Polska MiedŸ S. A. (at 31.12.2006) Oddzia³ Górniczy / Obszar Górniczy Zasoby rudy [mln Mg] Zawartoœæ Cu [%] Zawartoœæ Ag [g/mg] Iloœæ Cu [mln Mg] 131 TABELA 1 TABLE 1 Iloœæ Ag [Mg] Lubin 353,65 1,27 59 4,46 16 468 Polkowce-Sieroszowice 401,02 2,69 54 10,56 18 965 Rudna 533,22 1,83 43 9,56 17 143 G³ogów G³êboki Przemys³owy 292,28 2,40 78 7,02 20 834 KGHM Polska MiedŸ S.A. 1 579,17 2,06 57 31,60 73 410 Stan zasobów przemys³owych rud miedzi i metalu w obszarach koncesyjnych KGHM Polska MiedŸ S.A. (Ÿród³o: www.kghm.pl, stan na 31.12.2006) Industrial ore resources containing copper and metals (Cu, Ag) in the areas licensed by KGHM Polska MiedŸ S. A. (at 31.12.2006) Oddzia³ Górniczy / Obszar Górniczy Zasoby rudy [mln Mg] Zawartoœæ Cu [%] Zawartoœæ Ag [g/mg] TABELA 2 TABLE 2 Iloœæ Cu [mln Mg] Lubin 280,03 1,27 59 3,54 Polkowce-Sieroszowice 348,92 2,69 54 9,37 Rudna 398,25 1,93 43 7,30 G³ogów G³êboki Przemys³owy 267,62 2,40 78 6,43 KGHM Polska MiedŸ S.A. 1 294,82 2,31 63 26,65 3. Dokumentowanie z³o a G³ogów G³êboki Przemys³owy Obszar z³o a rud miedzi G³ogów G³êboki Przemys³owy by³ rozpoznawany otworami wiertniczymi z powierzchni terenu w latach 1969 1991. Otwory wiercono w siatce oko³o 1500 1500 m. Na udokumentowanym w kategorii C 1 obszarze z³o a wykonano 42 otwory wiertnicze. Obecnie istniej¹cy obszar koncesyjny G³ogów G³êboki Przemys³owy zosta³ wyodrêbniony w 2004 roku, po szczegó³owej analizie mo liwoœci zagospodarowania oraz uwarunkowañ prawnych (rys. 1, vide: Banaszak, Leszczyñski 2007). Dokumentacjê geologiczn¹ obszaru tego z³o a w kategorii C 1 wykona³o Stowarzyszenie Naukowe im. S. Staszica w Krakowie w marcu 2004 roku, na podstawie danych geologicznych zawartych w dokumentacjach geologicznych z lat 1976 2003 (Banaszak, Leszczyñski 2007):
132 1. Dokumentacja geologiczna z³o a rud miedzi G³ogów I w kategorii C 2, Przedsiêbiorstwo Geologiczne Kraków 1976. 2. Dokumentacja geologiczna z³o a rud miedzi G³ogów II, Przedsiêbiorstwo Geologiczne Wroc³aw 1978. 3. Dokumentacja geologiczna z³o a rud miedzi ukowice Jaczów w kategorii C 1, Przedsiêbiorstwo Geologiczne Kraków 1979. 4. Dokumentacja geologiczna z³o a rud miedzi Gawrony Œcinawa w kategorii C 2, Przedsiêbiorstwo Geologiczne Wroc³aw 1982. 5. Dokumentacja geologiczne z³o a rud miedzi G³ogów III w kategorii C 2, Przedsiêbiorstwo Geologiczne Wroc³aw 1986. Rys. 1. Po³o enie zagospodarowanych i perspektywicznych z³ó rud miedzi w regionie Lubiñsko-G³ogowskim Fig. 1. The location of developed and perspective copper ore deposits in the Lubin-G³ogów Area
133 6. Dokumentacja geologiczna z³o a rud miedzi Bytom Odrzañski w kategorii C 1 ic 2, Przedsiêbiorstwo Geologiczna Wroc³aw 1988. 7. Dokumentacja geologiczna w kategorii C 1 +C 2 z³o a rud miedzi G³ogów Monoklina Przedsudecka, Przedsiêbiorstwo Geologiczne Wroc³aw 1992. 8. Dokumentacja geologiczna w kategorii C 1 +C 2 z³o a rud miedzi Retków, Przedsiêbiorstwo Geologiczne Wroc³aw 1995. 9. Dokumentacja geologiczna z³o a rud miedziowo-srebrowych G³ogów G³êboki w kategorii C 1, Pañstwowy Instytut Geologiczny Warszawa 1998. Obliczenie zasobów z³o a rud miedzi G³ogów G³êboki Przemys³owy w kategorii C 1 wykonano metodê bloków. Wielkoœci bloków obliczeniowych waha siê od 7,6 do 20,8 km 2, œrednio 13,7 km 2. W niektórych przypadkach jako granice bloków wykorzystano uskoki i strefy g³êbokoœciowe zalegania serii z³o owej. Udokumentowano i obliczono zasoby kopaliny rudy miedzi, oraz metali: miedzi i srebra z uwzglêdnieniem podzia³u na serie litologiczne: piaskowcow¹, ³upkow¹ i wêglanow¹. Œrednie parametry z³o owe (mi¹ szoœæ z³o a, zawartoœæ Cu i Ag) dla bloków obliczeniowych w kategorii rozpoznania C 1 przyjêto jako œrednie arytmetyczne zawartoœci miedzi i srebra z otworów wiertniczych. Poza zasobami miedzi i srebra, obliczono zasoby szacunkowe metali wspó³wystêpuj¹cych: o³owiu, niklu, kobaltu i cynku. Po przyjêciu przez Ministra Œrodowiska w 2004 roku dokumentacji geologicznej z³o a rud miedzi G³ogów G³êboki Przemys³owy w kategorii C 1 wykonano Projekt Zagospodarowania Z³o a Rud Miedzi G³ogów G³êboki Przemys³owy, uzupe³niony w 2007 roku dodatkiem nr 1 przyjêtym przez Ministra Œrodowiska (ze stanem zasobów na dzieñ 31.12.2006 r.). 4. Charakterystyka geologiczna z³o a G³ogów G³êboki Przemys³owy Z³o e rud miedzi G³ogów G³êboki Przemys³owy wystêpuje w centralnej czêœci monokliny przedsudeckiej na pó³noc od Lubina i na pó³nocny-wschód od Polkowic. Od strony po³udniowo-zachodniej OG G³ogów G³êboki Przemys³owy graniczy z zagospodarowanymi obszarami z³ó Rudna i Sieroszowice. Z³o e wystêpuje na obszarze 5602 ha, a jego sp¹g w najg³êbszym miejscu zalega na g³êbokoœci 1384,7 m. Budowa geologiczna z³o a jest analogiczna jak w s¹siednich z³o ach rud miedzi na monoklinie przedsudeckiej. Interwa³ okruszcowany bilansowo siarczkami miedzi obejmuje trzy typy litologiczne rudy: piaskowce, ³upki i dolomity. Z³o e rud miedzi G³ogów G³êboki Przemys³owy zaliczane jest do typu stratoidalnego w ska³ach osadowych (Nieæ, Piestrzyñski 1996). W starszych publikacjach z³o a tego typu zaliczane s¹ do z³ó typu ³upków miedzionoœnych (Kupferschiefer), poprzez analogiê do z³ó mansfeldzkich. Z³o e charakteryzuje siê zmienn¹ mi¹ szoœci¹, zmienn¹ intensywnoœci¹ okruszcowania oraz zró nicowan¹ budow¹ wewnêtrzn¹. Pod wzglêdem petrograficznym utwory cechsztyñskiej serii miedzionoœnej na obszarze z³o a G³ogów G³êboki Przemys³owy wykazuj¹ zró nicowanie sk³adu mineralnego i zmiennoœæ litologiczn¹ spowodowan¹ przez zmienne warunki se-
134 dymentacji i odmienne procesy przemian wtórnych. Zmiennoœæ litologiczna ska³ z³o owych jest wynikiem bardzo urozmaiconej powierzchni paleomorfologicznej stropu bia³ego sp¹gowca. Obecnoœæ elewacji i depresji stropu utworów piaszczystych skutkuje zró nicowaniem wykszta³cenia serii ³upków miedzionoœnych, jak i dolomitów cechsztyñskich. Analiza danych z otworów wiertniczych z powierzchni wykonanych w obszarze z³o a G³ogów G³êboki Przemys³owy dowodzi istnienia elewacji stropu bia³ego sp¹gowca, wykszta³conych podobnie do elewacji udokumentowanych w obszarach s¹siednich zw³aszcza w z³o u Rudna. Przy obecnym stanie rozpoznania z³o a G³ogów G³êboki Przemys³owy, wyrobiskami górniczymi przeciêto Elewacjê elaznego Mostu (rys. 2. symbol VII). Elewacja ta biegnie w kierunkach NW-SE, zachowuj¹c ten sam kierunek, jaki posiadaj¹ elewacje znane ze z³ó Rudna i Polkowice, tj.: I. Elewacja Sieroszowic, II. Elewacja Polkowic, III. Po³udniowa Elewacja Rudnej, IV. Centralna Elewacja Rudnej, V. Pó³nocna Elewacja Rudnej, VI. Elewacja Tarnówka. Interpretacja danych z otworów wierconych z powierzchni pozwala na wstêpne wykreœlenie zarysu kolejnej elewacji, dotychczas nienazwanej, oraz nastêpnych dwóch elewacji w g³êbszej partii monokliny przedsudeckiej na NE od z³o a G³ogów G³êboki Przemys³owy. Pierwsza z elewacji (proponowana nazwa: Elewacja Wilczyna (rys. 3) w OG G³ogów G³êboki Przemys³owy) ma przebieg NW-SE; przecina ona z³o e G³ogów G³êboki Przemys³owy w jego centralnej czêœci, po rozci¹g³oœci. Zarys tej elewacji wyznaczaj¹ otwory S-442; S-640; S-642; S-464 i S-417 (czêœæ otworów wykonanych w z³o u Retków, s¹siaduj¹cym z OG G³ogów G³êboki Przemys³owy). Poza obszarem z³o a G³ogów G³êboki Przemys³owy zlokalizowana jest druga elewacja (proponowana nazwa: Elewacja Retkowa) ma przebieg NW-SE (rys. 3), charakterystyczny dla wiêkszoœci elewacji w z³o ach rud miedzi LGOM. Granice tej elewacji mo na wykreœliæ na NE od z³o a G³ogów G³êboki Przemys³owy, w polach rezerwowych Retków Œcinawa. Zarys Elewacji Retkowa wyinterpolowano na podstawie analizy danych z otworów S-461; S-631; S-635; S-636; S-465. Dalej w kierunku NE, poza obszarem z³o a G³ogów G³êboki Przemys³owy, wystêpuje prawdopodobnie kolejna elewacja, jednak brak szczegó- ³owego rozpoznania otworami wiertniczymi nie pozwala na precyzyjne wykreœlenie jej przebiegu st¹d jej brak na za³¹czonym rysunku 3. Dane z otworów wiertniczych przebijaj¹cych seriê z³o ow¹ w obszarze Elewacji Wilczyna i Retkowa dowodz¹, przez analogiê do elewacji w z³o ach Rudna i Polkowice, wystêpowania w serii z³o owej kilku cech charakterystycznych dla stref elewacji. Do cech tych nale ¹ przede wszystkim (Kaczmarek 2006): 1. Obecnoœæ spoiw siarczanowych (anhydrytu) w utworach klastycznych bia³ego sp¹gowca. Piaskowiec anhydrytowy zlokalizowany jest w postaci nieregularnych p³atów na sk³onach elewacji.
135 Rys. 2. Mapa elewacji stropu bia³ego sp¹gowca w obszarach górniczych KGHM Polska MiedŸ S.A. Fig. 2. Sketch map of elevations of uppermost parts of weissliegendes sandstone within the mining areas of KGHM Polska MiedŸ S.A.
136 Rys. 3. Zarys stref elewacyjnych w SE czêœci OG G³ogów G³êboki Przemys³owy (Pole C) Fig. 3. The outline of elevation areas in the south-east part of the G³ogów G³êboki Przemys³owy deposit 2. Zwiêkszona mi¹ szoœæ utworów bia³ego sp¹gowca w stosunku do s¹siednich depresji. 3. Brak serii ³upków miedzionoœnych na szczytach elewacji. 4. Wykszta³cenie serii wêglanowej w postaci dolomitów wapnistych z oczkami anhydrytu, przy zupe³nym braku dolomitów ilastych i smugowanych (typowych dla stref depresji). Pozosta³e cechy charakterystyczne elewacji znanych ze z³ó Rudna i Polkowice, czyli wyniesienia morfologiczne stropu bia³ego sp¹gowca, obecnoœæ warstwowañ przek¹tnych wielkoskalowych charakterystycznych dla œrodowisk eolicznej sedymentacji, s¹ niemo liwe do stwierdzenia z powodu braku danych podstawowych (rdzeni wiertniczych) i rzadkiej siatki otworów wiertniczych nie pozwalaj¹cej na interpretacje paleomorfologiczne. Informacje, jakich dostarczaj¹ elewacje dobrze rozpoznane w z³o ach s¹siednich, pozwalaj¹
137 z du ym prawdopodobieñstwem stwierdziæ, i cechy te wystêpuj¹ równie w Elewacjach Wilczyna i Retkowa. Poza obszarami elewacji w z³o u G³ogów G³êboki Przemys³owy wystêpuje obszar mineralizacji miedziowej wykszta³cony w sposób typowy dla depresji. Cechuje go profil z³o owy pe³ny, na który sk³adaj¹ siê: piaskowce bia³oszare, ³upki ilaste, ³upki dolomityczne, dolomity ilaste, dolomity smugowane i dolomity wapniste. Elewacje stropu bia³ego sp¹gowca w z³o ach LGOM s¹ reliktami wydm piaszczystych powsta³ych w warunkach pustynnych na l¹dzie czerwonego sp¹gowca. Transgresja cechsztyñska spowodowa³a sp³aszczenie szczytów wydm i resedymentacjê piasku z wydm do depresji miêdzywydmowych. Obecnie obserwowane elewacje maj¹ d³ugoœæ kilkunastu kilometrów, ich szerokoœæ wynosi od 0,5 do 1,5 km, a odleg³oœci miêdzy kolejnymi grzbietami waha siê od 1,5 do 3,5 km. Ze wzglêdów praktycznych, na mapach górniczych umown¹ granicê elewacji wykreœla siê zgodnie z przebiegiem izopatychy 10 cm ³upku miedzionoœnego (Kaczmarek 2006). W z³o u G³ogów G³êboki Przemys³owy stwierdzono mineralizacjê miedziow¹ typow¹ dla ca³ego z³o a rud miedzi na monoklinie przedsudeckiej. Dominuje okruszcowanie w postaci drobnych ziaren siarczków rozproszonych w skale macierzystej, najczêœciej równomiernie, miejscami skupione w postaci smug i wyd³u onych gniazd. Lokalnie, na etapie dokumentowania, spotykano gruboziarniste formy mineralizacji w postaci y³ek o zmiennej gruboœci lub gniazd rozmieszczonych nieregularnie. We wszystkich typach rud miedzi wystêpuj¹cych w z³o u G³ogów G³êboki Przemys³owy (rudy piaskowcowe, ³upkowe i wêglanowe) dominuj¹ proste siarczki miedzi: chalkozyn i digenit. Wystêpuj¹ one w asocjacjach z bornitem, chalkopirytem, kowelinem, tennantytem tetraedrytem. Obok siarczków miedzi do powszechnie wystêpuj¹cych w z³o u nale ¹ siarczki elaza (piryt), cynku (sfaleryt) i o³owiu (galena). Sporadycznie w próbkach ze z³o a g³êbokiego spotykano minera³y rzadkie: delafosyt, smaltyn, enargit, srebro rodzime i minera³y arsenowe. Zasoby z³o a G³ogów G³êboki Przemys³owy wynosz¹ 292 mln Mg kopaliny rudy miedzi o œredniej zawartoœci 2,40% Cu, przy czym œrednia zawartoœæ Cu w rudzie piaskowcowej wynosi 1,54%; w rudzie ³upkowej 8,24%, a w rudzie wêglanowej 1,42%. Œrednia mi¹ szoœæ z³o a rud miedzi wynosi 2,17 m. 5. Udostêpnianie z³o a G³ogów G³êboki Przemys³owy W obszarze górniczym G³ogów G³êboki Przemys³owy, po udokumentowaniu z³o a i uzyskaniu koncesji w roku 2004, rozpoczêto prace udostêpniaj¹ce. W 2005 roku wi¹zka czterech wyrobisk T,W 269 dr¹ onych od szybu R-XI kopalni Rudna w kierunku NW przekroczy³a granicê miêdzy obszarami górniczymi Rudna II i G³ogów G³êboki Przemys³owy. W nastêpnym roku granicê obszarów górniczych przekroczy³y roboty przygotowawcze wykonywane z szybu R-IX kopalni Rudna w kierunku NE: cztery chodniki H 20 / H 23. Zbicie obu wi¹zek chodników nast¹pi³o w 2007 roku. Obecnie roboty przygo-
138 towawcze s¹ wykonywane w SE czêœci z³o a G³ogów G³êboki Przemys³owy w kierunkach NW i NE jako kontynuacja robót chodnikowych z kopalni Rudna. Projekt Zagospodarowania Z³o a przewiduje równie wykonanie robót inwestycyjnych wyrobisk przygotowawczych z kopalni Polkowice Sieroszowice (OG Sieroszowice I) w NW czêœci obszaru G³ogowa G³êbokiego Przemys³owego. Na granicy obszarów górniczych Sieroszowice I i G³ogów G³êboki Przemys³owy powstaje najnowszy szyb w zag³êbiu miedziowym: SW 4, a w najbli szych latach zaprojektowano budowê najg³êbszego w zag³êbiu miedziowym szybu GG 1 w centralnej czêœci z³o a G³ogów G³êboki Przemys³owy (rys. 4). Rys. 4. G³ówne obiekty infrastruktury udostêpniaj¹ce z³o e G³ogów G³êboki Przemys³owy Fig. 4. Main objects of infrastructure facilitating the G³ogów G³êboki Przemys³owy deposit 6. Plany rozbudowy bazy zasobowej KGHM Polska MiedŸ S.A. Eksploatacja z³ó rud miedzi wystêpuj¹cych w strefie g³êbszej od 1200 m, na pó³noc od obecnie eksploatowanych z³ó Sieroszowice i Rudna, jest jednym z elementów strategii KGHM Polska MiedŸ S.A. W omawianej strefie prace geologiczno-poszukiwawcze i rozpoznawcze prowadzone by³y w latach siedemdziesi¹tych i osiemdziesi¹tych ubieg³ego wieku. Prace te obejmowa³y rozpoznanie z³o a otworami wiertniczymi w siatce odpowiadaj¹cej, wed³ug ówczesnego stanu prawnego, rozpoznaniu w kategorii C 1 lub C 2 w obszarze do g³êbokoœci zalegania oko³o 1500 m, a tak e prace geologiczno-poszukiwawcze
w obszarze g³êbszego zalegania ska³ z³o owych do 1600 m w siatce odpowiadaj¹cej kategorii C 2. W wyniku prac powsta³o, w ci¹gu kilkunastu lat, kilka dokumentacji geologicznych z³ó rud miedzi obejmuj¹cych ³¹czne wyniki prac. W najbli szym s¹siedztwie z³ó eksploatowanych na NW i W od z³o a Sieroszowice, wystêpuj¹ udokumentowane w kategorii C 1 z³o a Gaworzyce i Radwanice. Z³o a te stanowi¹ bezpoœrednie zaplecze zasobowe dla czynnych kopalñ i mog¹ byæ przedmiotem zagospodarowania w ci¹gu najbli szych lat. Na N i NE od granic z³o a G³ogów G³êboki Przemys³owy wystêpuj¹, udokumentowane w kategoriach C 1 ic 2, z³o a Bytom Odrzañski, G³ogów i Retków (tab. 3). W tych obszarach z³o e zalega na g³êbokoœci 1250 1500 metrów. Ze wzglêdu na niespe³nienie kryterium maksymalnej g³êbokoœci sp¹gu z³o a zasoby te s¹ udokumentowane i zakwalifikowane do zasobów pozabilansowych (Wirth et al. 2007). TABELA 3 Zasoby bilansowe rud miedzi i metali (Cu, Ag) w obszarach rezerwowych do g³êbokoœci 1250 m (Ÿród³o: www.kghm.pl) TABLE 3 Geological ore resources containing copper and metals (Cu, Ag) in reserve regions up to 1250 m in depth Z³o a niezagospodarowane Zasoby rudy [mln Mg] Zawartoœæ Cu [%] Zawartoœæ Ag [g/mg] Iloœæ Cu [mln Mg] Iloœæ Ag [Mg] Bytom Odrzañski 31,5 2,47 60 0,8 1 762 Retków 135,8 1,77 86 2,4 11 645 Gaworzyce 44,8 3,13 44 1,4 1 981 Radwanice Zachód 18,6 2,69 42 0,5 783 139 LITERATURA B a c h o w s k i C., K u d e ³ k o J., W i r t h H., 2007 Próby poszerzenia geologicznej bazy zasobowej KGHM Polska MiedŸ S.A. Biuletyn PIG nr 423, s. 189 196. B a n a s z a k A., T o m a n i k R., 2004 Formalnoprawne aspekty zagospodarowania z³o a G³ogów G³êboki. Gosp.Sur.Min.t.20,z.spec.1. Banaszak A.,Leszczyñski R.,Tomanik R.,2006 Parametry definiuj¹ce gospodarkê z³o em rud miedzi LGOM. Górn. Odkr. nr 1 2, s. 103 107. Banaszak A., Leszczyñski R., 2007 Historia dokumentowania z³ó rud miedzi na monoklinie przedsudeckiej. Biuletyn PIG nr 423, s. 43 48. Banaszak A.,Leszczyñski R.,2008 Zarysgospodarkiz³o emrudmiedzinamonoklinie przedsudeckiej 50 lat zagospodarowania z³o a. Gosp. Sur. Min. t. 24, z. 2/2, s. 13 36. Dodatek nr 1 do Projektu Zagospodarowania Z³o a Rud Miedzi G³ogów G³êboki Przemys³owy, 2006 CBPM Cuprum, Archiwum Dzia³u Geologicznego O/ZG Rudna KGHM Polska MiedŸ S.A. Dokumentacja geologiczna z³o a rud miedzi G³ogów G³êboki Przemys³owy w kategorii C 1. 2004 Stowarzyszenie Naukowe im. Stanis³awa Staszica w Krakowie. Archiwum Dzia³u Geologicznego O/ZG Rudna KGHM Polska MiedŸ S.A. Dokumentacja geologiczna w kategorii C1 + C2 + D1 z³o a rud miedzi Retków, 1995 Przedsiêbiorstwo Geologiczne PROXIMA we Wroc³awiu. Archiwum KGHM Polska MiedŸ S.A.
140 Kaczmarek W., 2006 Zró nicowanie mineralizacji miedziowej a wykszta³cenie litologiczne bia³ego sp¹gowca w kopalniach LGOM. Praca doktorska, Archiwum ING UWr, Wroc³aw, s. 189. Kaczmarek W., Ro ek R., 2007 Historia poszukiwañ i rozpoznania z³ó rud miedzi na monoklinie przedsudeckiej w okresie powojennym. Prace Naukowe Inst. Górn. Pol. Wr. nr 117/32, s. 113 122. Kaczmarek W., Ro ek R., 2007 Nowe Zag³êbie Miedziowe ma ju 50 lat!. Przegl. Geol. t. 55, nr 9, s. 735 739. Kicki J., Banaszak A., Leszczyñski R., Tomanik R., Maœlanka W., 2007 Gospodarka z³o em. [W:] Monografia KGHM Polska MiedŸ S.A. wyd. II, s. 258 263. Nieæ M.,Kicki J.,Banaszak A.,Leszczyñski R.,Tomanik R.,2007 Zasobyz³ó rudmiedzi.[w:] Monografia KGHM Polska MiedŸ S.A. wyd. II, s. 246 258. Operaty Ewidencyjne Zasobów Z³o a Kopaliny Rudy Miedzi G³ogów G³êboki Przemys³owy z lat 2005 2007. Archiwum Dzia³u Geologicznego O/ZG Rudna KGHM Polska MiedŸ S.A. P i e s t r z y ñ s k i A. (red.), 1996 Monografia KGHM Polska MiedŸ S.A. Lubin. P i e s t r z y ñ s k i A. (red.), 2007 Monografia KGHM Polska MiedŸ S.A. Wyd. II, Lubin. Projekt Zagospodarowania Z³o a Rud Miedzi G³ogów G³êboki Przemys³owy, 2004 CBPM Cuprum, Archiwum Dzia³u Geologicznego O/ZG Rudna KGHM Polska MiedŸ S.A. Speczik S.,Oszczepalski S.,Nowak G.,Karwasiecka M.,2007 Cechsztyñski³upekmiedzionoœny poszukiwania nowych rezerw. Biuletyn PIG nr 423, s. 173 188. Wirth H., Banaszak A., Rydzewski A., Oszczepalski S., 2007 Obszary rezerwowe i perspektywiczne dla z³ó miedzi. [W:] Monografia KGHM Polska MiedŸ S.A. wyd. II, s. 263 269. W y y k o w s k i J., 1958 Poszukiwania rud miedzi na obszarze strefy przedsudeckiej. Przegl. Geol. nr 1, s. 17 22. Wykorzystano równie informacje zawarte na stronie internetowej: www.kghm.pl BUDOWA GEOLOGICZNA I ZAGOSPODAROWANIE Z O A G OGÓW G ÊBOKI PRZEMYS OWY (KGHM POLSKA MIED S.A.) S³owa kluczowe Rozpoznanie, dokumentowanie i udostêpnianie z³ó, z³o a rud miedzi, elewacja stropu bia³ego sp¹gowca Streszczenie Z³o a rud miedzi na monoklinie przedsudeckiej zosta³y odkryte w 1957 roku. Prace rozpoznawcze i dokumentowanie z³o a trwa³y do pocz¹tku lat dziewiêædziesi¹tych XX wieku. Udokumentowano wówczas zasoby stanowi¹ce dziœ bazê dla kopalñ KGHM Polska MiedŸ S.A.: Lubin, Rudna, Polkowice-Sieroszowice. W celu rozszerzenia bazy zasobowej firmy w kraju, w roku 2004 udokumentowano z³o e G³ogów G³êboki Przemys³owy. Roboty udostêpniaj¹ce zapocz¹tkowano w 2005 roku wykonuj¹c wi¹zkê wyrobisk chodnikowych z s¹siedniej kopalni Rudna. Zasoby rudy miedzi ulokowane w nowym obszarze z³o owym pozwol¹ na przed³u enie produkcji miedzi w Legnicko-G³ogowskim Okrêgu Miedziowym o kilkadziesi¹t lat. Interpretacja danych z otworów wiertniczych z powierzchni oraz informacji geologicznych uzyskanych podczas wykonywania wyrobisk poziomych pozwala dziœ na okreœlenie podstawowych elementów budowy geologicznej z³o a. Do elementów tych poprzez analogiê do budowy obszarów s¹siednich zaliczyæ mo na kszta³t, rozmiary i przebieg elewacji stropu bia³ego sp¹gowca. W po³udniowo-wschodniej czêœci z³o a G³ogów G³êboki Przemys³owy oraz w jego s¹siedztwie autorzy interpoluj¹ przebieg dwóch elewacji o parametrach zbli onych do elewacji rozpoznanych w obszarach z³ó Rudna, Polkowice i Sieroszowice.
141 GEOLOGY AND MINING DEVELOPMENT OF THE G OGÓW G ÊBOKI PRZEMYS OWY DEPOSIT (KGHM POLSKA MIED S.A.) Key words Exploration, deposit documentation and development, copper ore deposit, elevations of uppermost parts of weissliegendes sandstone Abstract The Fore-Sudetic Monocline copper ore deposit was discovered in 1957. Exploration and documentation works lasted till the early 90 s of 20 th century. The documented deposits have the reserves for KGHM active mines: Lubin, Rudna, Polkowice Sieroszowice. In order to increase the resource base of KGHM, a new deposit was documented in 2004 G³ogów G³êboki Przemys³owy. Development works started in 2005, when the group of mining workings were made from the neighboring Rudna mine. The copper ore reserves located in the new deposit area will prolong the KGHM production of a few decades. The interpretation of data gained from drilling boreholes from the surface and geological information from mining workings, allows nowadays for describing the basic elements of geological structure of the deposit. Within these elements, parallel to next areas, there are the shape, size and distribution of the elevations of uppermost parts of weissliegendes sandstone. In the south-east part of the G³ogów G³êboki Przemys³owy deposit, and within its neighboring part, the authors of the paper interpolate location of next two elevations of parameters similar to elevations explored within the Rudna, Polkowice and Sieroszowice deposits.