Katowicki Holding Wêglowy SA na rynku wêgla energetycznego

Materia³y XXV Konferencji z cyklu Zagadnienia surowców energetycznych i energii w gospodarce krajowej Zakopane, 9 12.10.2011 r. Roman ÓJ*, Mariusz KORZENIOWSKI*, Leon KURCZABIÑSKI* Katowicki Holding Wêglowy SA na rynku wêgla energetycznego STRESZCZENIE. Katowicki Holding Wêglowy nale y do grupy najwiêkszych europejskich producentów wêgla energetycznego. Swoje plany rozwojowe ukierunkowuje na uproszczenie struktury technicznej i organizacyjnej, koncentracjê wydobycia, zwiêkszenie produktywnoœci, obni enie kosztów wêgla sprzedanego i ustawienie produkcji na zwiêkszenie poda y wêgli o wysokich parametrach jakoœciowych. Dotyczy to g³ównie wartoœci opa³owej oraz zawartoœci substancji mineralnej, w tym siarki. Zakres podejmowanych przedsiêwziêæ bêdzie uzale niony od upublicznienia akcji Holdingu na gie³dzie papierów wartoœciowych. W niniejszym artykule scharakteryzowano stan aktualny oraz planowane kierunki dzia³añ, które powinny pozwoliæ na utrzymanie wysokiej pozycji firmy na trudnym rynku, który ma byæ objêty regulacjami klimatycznymi. S OWA KLUCZOWE: Katowicki Holding Wêglowy, strategia rozwoju, poda wêgla * Katowicki Holding Wêglowy SA 119

1. Wêgiel w Polityce Energetycznej dla Polski do roku 2030 Wprowadzanie w ycie g³ównych narzêdzi pakietu energetyczno-klimatycznego (3 20), które bardzo mocno dotkn¹ finansowo wszystkich u ytkowników wêgla, nie sprzyja producentom tego surowca energetycznego w tworzeniu i wdra aniu planów rozwojowych. Po 2012 roku, na zakup uprawnieñ do emisji CO 2, duzi u ytkownicy wêgla bêd¹ musieli wydawaæ rocznie od oko³o 2,5 do 3,8 miliarda Euro (zale nie od wyceny 1 tony CO 2 23do 35 Euro/t). Po roku 2020 Polska bêdzie musia³a kupowaæ uprawnienia dla ca³oœci emitowanego CO 2. Warto przypomnieæ, e g³ówne antywêglowe narzêdzia tego pakietu to nastêpuj¹ce Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady [1]: Znowelizowana Dyrektywa w sprawie emisji przemys³owych nr 2010/75/WE z 24.11. 2010 r., tzw. Dyrektywa IED. Dyrektywa 2009/29/WE (EU ETS), w sprawie usprawnienia i rozszerzenia wspólnotowego systemu handlu uprawnieniami do emisji, maj¹ca na celu ograniczenie emisji gazów cieplarnianych o 20 % w latach 2005 2020, w sektorach objêtych systemem EU ETS. Dyrektywa 2009/406/WE z 23.04.2009 w sprawie redukcji emisji gazów cieplarnianych o 10% w sektorach non ETS. Dyrektywa 2009/31/WE z 23.04.2009 w sprawie geologicznego sk³adowania dwutlenku wêgla (Dyrektywa CCS). Projekt zmiany Dyrektywy 2003/96/WE z 13.04.2011 w sprawie restrukturyzacji wspólnotowych przepisów ramowych dotycz¹cych opodatkowania produktów energetycznych i energii elektrycznej nak³adaj¹ca, miedzy innymi na wêgiel stosowany w sektorach non ETS, op³atê emisyjn¹ w wysokoœci do 40 Euro/tonê (oprócz podatku akcyzowego). Projekty redukcji emisji w sektorze komunalno-bytowym, w tym miêdzy innymi projekt Konwencji rtêciowej. Pomimo tych restrykcyjnych dyrektyw, wed³ug aktualnej Polityki Energetycznej dla Polski do roku 2030 wêgiel powinien utrzymaæ swoj¹ dotychczasow¹ pozycjê [2]. W przeciwnym razie Polska musia³aby na przyk³ad zaimportowaæ dodatkowo oko³o 30 mld m 3 gazu ziemnego na bie ¹ce potrzeby wytwarzania energii elektrycznej oraz oko³o 20 mld m 3 na potrzeby przysz³e, co przy obecnych uwarunkowaniach jest raczej niemo liwe. Pomijamy tu mo liwoœci pozyskania w³asnego gazu ³upkowego, bo wed³ug opinii ekspertów jest to problem bardziej skomplikowany. W wymienionym wy ej Programie potrzeby przysz³e do roku 2030 maj¹ byæ pokryte: energetyk¹ j¹drow¹ (ponad 43% 2 du e elektrownie j¹drowe po 1600 MW), energi¹ odnawialn¹ (ponad 41% oko³o 5000 wiatraków) oraz gazem ziemnym oko³o 12%, który raczej pos³u y do zabezpieczenia niestabilnej produkcji elektrowni wiatrowych. Potrzeby te, przeliczaj¹c na wêgiel kamienny, to docelowo równowartoœæ ponad 30 milionów ton/ rok, dla pozyskania którego musielibyœmy wybudowaæ 5 6 nowych, du ych kopalñ. 120

Brak jest tam natomiast informacji na temat potrzeb paliwowych dla ciep³ownictwa i ogrzewnictwa indywidualnego, które to sektory spalaj¹ obecnie ³¹cznie do 30 mln ton wêgla/rok. Wed³ug prognoz Izby Gospodarczej Ciep³ownictwo Polskie wysokie op³aty za emisjê CO 2 oraz SO 2 zmusz¹ ciep³ownie do przechodzenia na produkcjê ciep³a ze Ÿróde³ odnawialnych. Brak jest równie jasnych deklaracji ze strony przemys³u stosuj¹cego wêgiel do celów produkcyjnych co do swoich planów rozwojowych. Dotyczy to szczególnie pojawiaj¹cych siê informacji o ewentualnym przenoszeniu produkcji poza granice Polski i Unii Europejskiej. Szacuje siê, e w skrajnie niekorzystnym dla górnictwa scenariuszu, zapotrzebowanie na wêgiel kamienny mo e spaœæ docelowo do poziomu 40 45 mln ton/rok. Czy w œwietle powy szych uwarunkowañ wêgiel mo e byæ paliwem bardziej atrakcyjnym? Z pewnoœci¹ bardzo wa nym atrybutem u ytkowym bêdzie jakoœæ spalanego wêgla. Na rynkach miêdzynarodowych ju od bardzo dawna handluje siê wêglem o wartoœci opa³owej rzêdu 25 MJ/kg. Równie krajowa energetyka coraz czêœciej pyta o wêgle wysokokaloryczne, o niskiej zawartoœci substancji mineralnych w tym siarki. Wprowadzanie w ycie kolejnych dyrektyw unijnych wymusi ekonomicznie koniecznoœæ stosowania wzbogacanych, wysokojakoœciowych wêgli. W warunkach funkcjonowania energetyki krajowej, wyprodukowanie 1 megawatogodziny energii elektrycznej wymaga spalenia ponad 500 kg wêgla o wartoœci opa³owej 20 MJ/kg, lub 400 kg o wartoœci opa³owej 25 MJ/kg. Równie wzrost sprawnoœci wytwarzania energii elektrycznej do poziomu standardów europejskich to kolejny spadek zu ycia wêgla o 20%. Prze³o y siê to na ni sze koszty zakupu uprawnieñ do emisji CO 2 (lub te koszty jego wychwycenia i sk³adowania). Gorszy wêgiel to koniecznoœæ ponoszenia przez u ytkowników dodatkowych kosztów transportu i mielenia wêgla, oraz coraz wy szych kosztów zagospodarowania popio³ów i u li. To równie koszty pojawiaj¹ce siê po stronie producentów wêgla. Ze strony energetyki zaczynaj¹ pojawiaæ siê propozycje zawierania umów na dostawê okreœlonej iloœci energii cieplnej zawartej w wêglu. Produkuj¹c gorszy wêgiel nale y siê liczyæ z koniecznoœci¹ dostarczenia go w wiêkszej nawet o 20% iloœci za t¹ sam¹ kwotê lub nawet taniej ni w przypadku wêgla wysokokalorycznego. Obecnie wêgiel o zawartoœci siarki 0,6% i wartoœci opa³owej 24 MJ/kg spe³nia normy emisji SO 2, ale o ni szej wartoœci opa³owej ju nie. Siarka ju obecnie jest parametrem strategicznym dla wielu Ÿróde³ wytwarzania energii, które nie posiadaj¹ odsiarczania spalin. Po roku 2016, wszystkie bêd¹ musia³y wybudowaæ instalacje o wysokiej sprawnoœci. To samo dotyczy py³ów, których g³ównymi sk³adnikami s¹ metale ciê kie. Niska zawartoœæ popio³u (<10%) i siarki w wêglu to mo liwoœæ spe³nienia norm emisji, a przede wszystkim obni enie kosztów odsiarczania i odpylania spalin. 2. Prognoza jakoœci rynku wêgla Koniecznoœæ spe³nienia wymagañ emisyjnych norm UE wskazuje na to, e czysty wêgiel bêdzie paliwem poszukiwanym. Po stronie u ytkownika wymagania te bêd¹ dodatkowo 121

zwi¹zane z koniecznoœci¹ zastosowania odpowiednich technologii spalania i ochrony powietrza. W przypadku szeroko rozumianej energetyki, ciep³ownictwa i przemys³u wymagania te bêd¹ dotyczy³y: zawartoœci popio³u, siarki (problemy z dotrzymaniem norm), chloru, azotu i rtêci. Ponadnormatywna emisja tych zwi¹zków bêdzie sankcjonowana wysokimi karami. Mo e to skutkowaæ zwiêkszeniem popytu na wêgle o niskiej zawartoœci w/w zanieczyszczeñ, w tym na wzbogacane mia³y wêglowe. W innym przypadku bêdzie decydowa³a cena wêgla, która niekoniecznie pokryje koszty producenta. Nale y siê równie liczyæ z ci¹gle rosn¹cym udzia³em biomasy w mieszankach energetycznych. Ju od stycznia 2008 obserwuje siê du e zainteresowanie wêglami niskosiarkowymi, które bêdzie narasta³o, szczególnie z kierunku ma³ych i œrednich producentów energii, których nie bêdzie staæ na budowê instalacji do odsiarczania spalin. Wed³ug propozycji Komisji Europejskiej sankcjami tymi mog¹ byæ objête Ÿród³a ju od 10 MW (dotychczas > 50 MW). Z powy szych wzglêdów Holding analizuje mo liwoœci produkcyjne swoich kopalñ pod wzglêdem zwiêkszenia poda y czystych wêgli i ewentualnie rozwa a zwiêkszenie zakresu wzbogacania mia³ów wêglowych. Rynek komunalno-bytowy i ma³e Ÿród³a wytwarzania ciep³a na bazie wêgla kamiennego (<10 MW, oko³o 11 mln ton wêgla/rok) dotychczas nie by³y objête adnymi uwarunkowaniami prawnymi z zakresu ochrony powietrza. Od pocz¹tku 2008 roku uruchomiony zosta³ projekt finansowany ze œrodków UE, w ramach którego zespó³ specjalistów z Polski, Francji i Wielkiej Brytanii pracuje nad stworzeniem uwarunkowañ prawnych reguluj¹cych funkcjonowanie tego rynku w zakresie: okreœlenia standardów emisji produktów spalania do powietrza w ma³ych Ÿród³ach wytwarzania ciep³a, wyboru najlepszych, dostêpnych technik spalania wêgla oraz innych paliw kopalnych oraz wytwarzania ciep³a w gospodarstwach domowych i ma³ych kot³owniach, gwarantuj¹cych maksymaln¹ sprawnoœæ i minimaln¹ emisj¹ produktów spalania do powietrza, okreœlenia optymalnych parametrów jakoœciowych paliw, w tym paliw wêglowych, gwarantuj¹cych uzyskanie odpowiedniej sprawnoœci wytwarzania ciep³a i spe³nienia norm emisji. Wdro enie ewentualnej Dyrektywy reguluj¹cej ten rynek mo e ukierunkowaæ popyt na g³êboko wzbogacone sortymenty œrednie oraz mia³owe z minimalnym udzia³em klasy ziarnowej < 0,5 mm, czyli na tzw. Kwalifikowane Paliwa Wêglowe. Nale y siê spodziewaæ wymaganych parametrów jakoœciowych tych paliw takich, jak w tabeli 1. Ponadto zostanie zdefiniowana dopuszczalna zawartoœæ azotu, chloru i rtêci. Katowicki Holding Wêglowy od ponad 10 lat promuje w sektorze ma³ych i œrednich producentów wêgla wdra anie nowoczesnych, niskoemisyjnych kot³ów wêglowych, opalanych Paliwami Kwalifikowanymi. Sztandarowe produkty Holdingu w tym zakresie to paliwa o nazwach EKORET i EKO-FINS, które aktualnie s¹ produkowane przez holdingow¹ spó³kê Katowicki Wêgiel SP. z o.o. Nale y ponadto podkreœliæ, e rozwa a siê mo liwoœæ ca³kowitego wyeliminowania wêgla z rynku komunalno-bytowego. W warunkach polskich by³aby to równowartoœæ oko³o 122

TABELA 1. Rekomendowane parametry paliw wêglowych dla sektora komunalnego TABLE 1. Parameters of coal fuels recommended for the communal sector Sortyment Œredni Mia³ Typ wêgla 31.1, 31.2, 32 31.1, 31.2, 32 Uziarnienie [mm] 5 25, 8 25, 8 31,5 0,5 25(30) Liczba Rogi <10 <25 Wartoœæ opa³owa [MJ/kg] Min. 26 Min. 25 Zawartoœæ popio³u [%] <5 (10) <5 (10) Zawartoœæ siarki [%] <0,6 (0,8) <0,6 (0,8) 8,5 miliardów m 3 gazu ziemnego, a z lokalnym ciep³ownictwem sieciowym nawet oko³o 19 miliardów m 3 gazu (ponad obecne zu ycie). Nale y jednak równie podkreœliæ, e w skrajnych przypadkach, przy wysokim opodatkowaniu wêgla i braku alternatywnych czystych i tanich paliw, efekt ekologiczny mo e byæ w¹tpliwy, gdy jak wykazuj¹ dotychczasowe doœwiadczenia wzroœnie zu ycie paliw odpadowych i substytutów paliw. 3. Katowicki Holding Wêglowy stan obecny istrategiarozwoju Katowicki Holding Wêglowy SA powsta³ 29 czerwca 1993 roku w wyniku po³¹czenia 11 kopalñ bêd¹cych jednoosobowymi spó³kami Skarbu Pañstwa. Dziœ w sk³ad KHW SA wchodz¹ 4 nowoczesne kopalnie usytuowane w rejonie miast: Katowice, Mys³owice, Tychy, Sosnowiec i Ruda Œl¹ska. S¹ to kopalnie wyszczególnione w tabeli 1 oraz kopalnia Kazimierz Juliusz Sp. z o.o. o wydobyciu 550 700 ton/rok (2185 ton/dobê), wchodz¹ca w sk³ad Katowickiej Grupy Kapita³owej SA (KGK SA). Holding, z mo liwoœciami produkcyjnymi na poziomie 13 14 mln ton / rok, jest obecnie drugim w Polsce i jednym z najwiêkszych europejskich producentów typowych wêgli energetycznych. Udzia³ w krajowym rynku wynosi œrednio 20%, a w dostawach wêgla opa³owego dla sektora komunalno-bytowego ponad 31%. Udokumentowane zasoby gwarantuj¹ eksploatacjê przez oko³o 50 lat (rys. 1). Nale y podkreœliæ, e trzon zasobów Holdingu to wêgle o niskiej zawartoœci siarki, spe³niaj¹ce normy emisyjne. Eksploatacja wêgla prowadzona jest na poziomach od 350 do 1230 m, z wykorzystaniem najnowoczeœniejszych technik i urz¹dzeñ. 123

TABELA 2. Wydobycie wêgla w kopalniach KHW SA w roku 2010 TABLE 2. The output of the coal in KHW SA coal-mines 2010 Wydobycie MT/rok ton/dobê Mys³owice - Weso³a 4,205 16 683 Wieczorek 1,764 7 000 Wujek 2,898 11 500 Murcki Staszic 4,550 18 056 Razem KHW SA 13,416 53 239 mln Mg 400,0 350,0 300,0 250,0 200,0 150,0 100,0 50,0 0,0 59 52 366,3 280,6 24 6 65,0 20,6 Murcki-Staszic Mys³owice-Weso³a Wujek Wieczorek 60 50 40 30 20 10 0 lata Zasoby operatywne Lata Rys. 1. Zasoby i ywotnoœæ kopalñ KHW SA Fig. 1. Operational resources and economic life of KHW SA coal mines Kopalnie Katowickiej Grupy Kapita³owej SA eksploatuj¹ aktualnie 7 w³asnych zak³adów wzbogacania wêgla, przy czym zakres wzbogacania dostosowany zosta³ do jakoœci obecnie i perspektywicznie eksploatowanych pok³adów wêgla. Niemal wszystkie zak³ady (za wyj¹tkiem KWK Mys³owice-Weso³a ) pracuj¹ w uk³adzie dwusystemowym z pe³nym wzbogacaniem sortymentów grubych i œrednich we wzbogacalnikach DISA z ciecz¹ ciê k¹. P³uczki osadzarkowe do wzbogacania sortymentów mia³owych eksploatowane s¹ w 2 zak³adach przeróbczych, przy ruchach Murcki i Staszic. Zak³ad przy ruchu Murcki jako jedyny stosuje flotacyjne wzbogacanie mu³ów wêglowych. 124

Prowadzona przez Holding polityka maksymalnego ograniczenia produkcji sortymentów mu³owych ( < 0,5 mm ) ma odzwierciedlenie w pracy obiegów wodno-mu³owych, które s¹ eksploatowane w uk³adzie zamkniêtym z klarowaniem wód pop³uczkowych w osadnikach typu Dorr oraz mechanicznym odwadnianiem zagêszczonych mu³ów i tworzeniem na bie ¹co mieszanek energetycznych. Oprócz wy ej wymienionych zak³adów przeróbczych holdingowa spó³ka Katowicki Wêgiel Sp. z o.o. eksploatuje zak³ad przeróbczy istniej¹cy przy zlikwidowanym ruchu Juliusz w Sosnowcu. Zak³ad przeróbczy Juliusz przeznaczony jest g³ównie do produkcji ekologicznych paliw wêglowych, w tym EKORETU i EKO-FINSU paliw kwalifikowanych do niskoemisyjnych kot³ów z paleniskami retortowymi. Zak³ad zaopatrzony jest w sk³ad pó³produktów i produktu finalnego, system stacjonarny w budynku zak³adu przeróbczego oraz polowy system sortuj¹cy typu NORDBERG SW 351 o wydajnoœci do 40 ton/godz., wêze³ wa enia i za³adunku na wagony i samochody oraz wydzia³ konfekcjonowania EKORETU. EKORET o granulacji 5(8) 25 mm produkowany jest tu na bazie wzbogaconych sortymentów, miedzy innymi z kopalni Mys³owice-Weso³a. Aktualne zdolnoœci produkcyjne zak³adu to oko³o 2000 ton/dobê, w tym EKORETU 1190 ton /dobê. Docelowo, planuje siê rozbudowê zak³adu do poziomu 2550 ton/dobê, w tym EKORET 1490 ton/dobê. Zak³ady przeróbcze nale ¹ce do katowickich kopalñ wymagaj¹ sukcesywnej modernizacji i likwidacji zaniedbañ inwestycyjnych z lat ubieg³ych. Dotyczy to przede wszystkim takich elementów, jak: zwiêkszenie zakresu produkcji wêgli wzbogaconych, w tym mia³ów wêglowych, uporz¹dkowanie i usprawnienie poszczególnych wêz³ów technologicznych, wdro enie wysokosprawnych technologii odwadniania drobnoziarnistych wêgli w celu poprawy jakoœci produktów i maksymalnej redukcji zrzutów mu³u poza obieg wodno-mu³owy, nowoczesne uk³ady do przygotowania mieszanek energetycznych, kompleksowe oprzyrz¹dowanie kluczowych ci¹gów technologicznych w elektroniczne urz¹dzenia kontrolno-pomiarowe. Od koñca lat dziewiêædziesi¹tych Holding przechodzi kolejne fazy restrukturyzacji tabela 3. W strategii na lata 2010 2020 zak³ada siê miêdzy innymi [3]: osi¹gniêcie i utrzymanie wydobycia oraz sprzeda y wêgla na poziomie 15 mln ton / rok, przy zachowaniu œciœle okreœlonych parametrów jakoœciowych, osi¹gniêcie elastycznoœci produkcji, polegaj¹cej na mo liwoœci dopasowania jej do zapotrzebowania rynkowego, optymalizacjê zatrudnienia i wzrost produktywnoœci, poprawê warunków bezpieczeñstwa pracy, zwiêkszenie bazy zasobowej przy jednoczesnym wycofywaniu siê z eksploatacji pod terenami zabudowanymi, ochrona œrodowiska z jednoczesn¹ komercjalizacj¹ produktów nie wêglowych, w tym pe³ne zagospodarowanie metanu i gospodarcze wykorzystanie kamienia. G³ówne kierunki planowanych dzia³añ inwestycyjnych maj¹, miêdzy innymi, na celu: udostêpnienie nowych pok³adów wêgla, utworzenie pól rezerwowych, 125

TABELA 3. Dzia³ania restrukturyzacyjne oraz plany rozwojowe KGK SA TABLE 3. Restructuring activities end plans of KGK SA development Rok 1993 2010 2020 Iloœæ kopalñ 11 4 2 Zatrudnienie 50 284 19 963 15 300 Iloœæ œcian 83,6 23,1 18,4 Produkcja [MT/r] 23,620 13,970 15,430 Produktywnoœæ [t / prac. & rok] 469 699 1009 selektywne wydobycie wêgli o niskiej zawartoœci siarki, likwidacjê podpoziomu 1230 m, optymalizacjê struktury technicznej, optymalizacjê zatrudnienia, komputeryzacjê procesów produkcyjnych i procesów zarz¹dzania. Œrodki na te cele Holding planuje pozyskaæ miêdzy innymi z upublicznienia akcji na krajowej Gie³dzie. Docelowo planuje siê, eksploatacjê wêgla w dwóch centrach wydobywczych, w tym w tzw. mega kopalni o wydobyciu 11,8 MT/rok rys. 2. Rys. 2. Mega Kopalnia stan po restrukturyzacji Fig. 2. Mega coal mine status after changes 126

Realizacja projektu Mega Kopalni zapewni, miedzy innymi: ograniczenie eksploatacji podpoziomowej i poprawê bezpieczeñstwa eksploatacji w aspekcie zagro eñ naturalnych, uproszczenie infrastruktury technicznej, powierzchniowej i do³owej, ograniczenie kosztów utrzymania w/w infrastruktury, poprzez redukcjê kosztów zwi¹zan¹ z czêœciow¹ likwidacj¹ ruchów zak³adów górniczych (m.in. likwidacja 7 szybów), pozyskanie pracowników z ³¹czonych stanowisk, skuteczn¹ wentylacjê rejonów eksploatacyjnych, minimalizacjê oddzia³ywania na œrodowisko. 4. Struktura produkcji i parametry jakoœciowe produktów handlowych W strukturze produkcji sortymenty grube stanowi¹ 13,6%, sortymenty œrednie 5,6%. Pozosta³¹ iloœæ stanowi¹ sortymenty mia³owe. G³ówni odbiorcy wêgla z katowickich kopalñ to: energetyka zawodowa i przemys³owa 8,16 MT, ciep³ownictwo 0,92 MT, rynek komunalny i pozostali odbiorcy krajowi, w tym odbiorcy obs³ugiwani przez sieæ Autoryzowanych Sprzedawców KHW SA 2,35 MT, sprzeda eksportowa stanowi³a w 2010 roku oko³o 6,3 % wêgla sprzedanego ogó³em. Parametry jakoœciowe sortymentów handlowych s¹ wypadkow¹ warunków zalegania z³o a, jakoœci wêgla w pok³adach, stosowanego systemu eksploatacji, mo liwoœci wzbogacania wêgla i tworzenia mieszanek energetycznych w dostosowaniu do wymagañ odbiorców dotyczy to szczególnie mia³ów energetycznych. W wydobyciu netto Katowickiej Grupy Kapita³owej udzia³ poszczególnych grup pok³adów w roku 2010 by³ nastêpuj¹cy: pok³ady grupy 300 13,0%, pok³ady grupy 400 26,3%, pok³ady grupy 500 60,3%, pok³ady grupy 600 0,4%. Za wyj¹tkiem KWK Murcki-Staszic udzia³ pok³adów grupy 500 w produkcji pozosta³ych kopalñ przekracza³ 50%. Œrednie parametry wêgla handlowego produkowanego przez kopalnie KGK to: wartoœæ opa³owa 24 078 KJ/ kg, od 21 600 do 26 700 KJ/kg, zawartoœæ popio³u 15,1%, od 10,2 do 20,3%, zawartoœæsiarki 0,53%,od0,28do0,78%. W tym sortymentów grubych: wartoœæ opa³owa 29 380 KJ/kg, od 25 125 do 30 980 KJ/kg, 127

zawartoœæ popio³u 3,4%, od 2,7 do 7,0%, zawartoœæsiarki 0,43%,od0,34do0,58%. Sortymentów œrednich: wartoœæ opa³owa 28 900 KJ/kg, od 24 350 do 31000 KJ/kg, zawartoœæ popio³u 3,6%, od 2,8 do 6,9%, zawartoœæsiarki 0,42%,od0,35do0,58%. Sortymenty mia³owe ( < 20(10) mm): wartoœæ opa³owa 22 770 KJ/kg, od 19 770 do 25 640 KJ/kg, zawartoœæ popio³u 17,9%, od 14,3 do 21,0%, zawartoœæsiarki 0,56%,od0,44do0,85%. Udzia³ wêgli wzbogaconych w ca³oœci produkcji wynosi oko³o 34%, natomiast produkcja mia³ów niskosiarkowych, S t < 0,6%, to oko³o 7,9 mln ton/rok. Na bazie wy ej wymienionych wêgli istnieje mo liwoœæ tworzenia ca³ej gamy sortymentów handlowych o parametrach dostosowanych do wymagañ niemal wszystkich u ytkowników wêgla. Podsumowanie 1. Niekorzystne prognozy dla wêgla, wynikaj¹ce g³ównie z perspektywy koniecznoœci wdra ania unijnej, antywêglowej polityki klimatycznej nie zachêcaj¹ producentów wêgla kamiennego do planowania rozwojowych przedsiêwziêæ. Wynika to równie z braku zdecydowanej wizji i pomys³u na polskie górnictwo, które, jak na razie, ci¹gle jeszcze gwarantuje nam w miarê wysoki poziom niezale noœci energetycznej. Jednak szczegó³owa analiza sytuacji na rynku u ytkowników wêgla, szczególnie co do zakresu: zapewnienia bezpieczeñstwa energetycznego, mo liwoœci pozyskania, a tym samym konkurencyjnoœci poda owej i cenowej innych surowców energetycznych, niezbêdnych inwestycji i ograniczeñ zwi¹zanych ze zmian¹ strukturaln¹ produkcji energii elektrycznej i ciep³a, oraz produkcji przemys³owej stosuj¹cych wêgiel do celów technologicznych, pozwala wnioskowaæ, e na krajowym rynku jeszcze przez wiele lat trudno bêdzie zast¹piæ wêgiel innymi, a w szczególnoœci tañszymi, noœnikami energii. To stwarza szansê producentom wêgla kamiennego na znalezienie swojej pozycji na rynku. 2. Z pewnoœci¹ coraz wiêksz¹ rolê bêdzie odgrywa³a polityka jakoœciowa produkowanych wêgli. Z tego te wzglêdu polityka Katowickiego Holdingu Wêglowego zosta³a nastawiona na pozyskiwanie sortymentów spe³niaj¹cych zaostrzaj¹ce siê wymagania z zakresu ochrony powietrza. Dotyczy to g³ównie sukcesywnego zwiêkszania produkcji wêgli o niskiej zawartoœci siarki < 0,6%, z przeznaczeniem dla odbiorców z sektorów energetyki i ciep³ownictwa, oraz paliw kwalifikowanych, przeznaczonych dla sektora komunalno- -bytowego i ma³ych ciep³owni stosuj¹cych niskoemisyjne i wysoko sprawne kot³y re- 128

tortowe. Sortymenty grube i œrednie ze wzglêdu na du ¹ czystoœæ i wysok¹ wartoœæ opa³ow¹ s¹ produktami poszukiwanymi zarówno na rynku wewnêtrznym jak i poza granicami kraju. Literatura [1] KURCZABIÑSKI L., 2010 Prognozy zmian zapotrzebowania na wêgiel energetyczny w kraju w aspekcie wdra ania dyrektyw klimatycznych. XXIV Konferencja: Zagadnienia surowców energetycznych i energii w gospodarce krajowej, PAN, Kraków, Zakopane. [2] Polityka energetyczna Polski do 2030 roku, Za³¹cznik nr 2: Prognoza zapotrzebowania na paliwa i energiê do 2030 roku. Ministerstwo Gospodarki. [3] Strategia Katowickiej Grupy Kapita³owej 2010 2020. Materia³y studialne KHW SA. Roman ÓJ, Mariusz KORZENIOWSKI, Leon KURCZABIÑSKI Katowicki Holding Wêglowy on the steam coal market Abstract Katowicki Holding Wêglowy SA is one of the biggest producers of the steam coal in Europe. The KHW development strategy assumes symplifying of technical infrastructure, concentration of the output, increase of productivity, decrease of the costs, selective miting of low sulphur coal deposits, creatibg reserve sites, liquidating the sublevel to a depta of 1230 m and opening out new deposit resources. His paper characterise the recent status and planned innovatives directions of operations, according to KHW strategy to 2020. KEY WORDS: Katowicki Holding Wêglowy (Katowice Coal Holding), strategy of development, coal production.