Olsztyn, dn. 27.10.2014 r Urząd Gminy w Lubominie Ul. Kopernika 7 11-135 Lubomino W odpowiedzi na obwieszczenie Wójta Gminy Lubomino (RGKiT.6220.09.2012/2014), zawiadamiającego strony postępowania w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia pn. Budowa farmy wiatrowej Lubomino w obrębie Wójtowo (dz. ew. 10/6, 11/10 i 29/2), iż złożony został raport o oddziaływaniu na środowisko w/w przedsięwzięcia przedstawiam opinię Komitetu Ochrony Orłów na temat udostępnionego dokumentu. Opinia dotyczy jedynie części ornitologicznej raportu, w szczególności wyników przeprowadzonego monitoringu oraz oceny potencjalnego wpływu na awifaunę. Zwracam się z uprzejmą prośbą o uwzględnienie uwag i wniosków Komitetu Ochrony Orłów w trakcie podejmowania decyzji w przedmiotowej sprawie. Z poważaniem Komitet Ochrony Orłów Koordynator Regionu Polska Północno-Wschodnia Zdzisław Cenian Do wiadomości 1. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie
Opinia Komitetu Ochrony Orłów na temat dokumentu pn. Przedinwestycyjny roczny monitoring ptaków w rejonie projektowanej farmy wiatrowej Lubomino sporządzony został przez E.I.E. Prokonsulting Sp. z o.o. reprezentowanej przez Roberta Kościów. (Cytowane fragmenty zaznaczono ramką.) Raport oddziaływania na środowisko z założenia bazować powinien na rzetelnie zgromadzonej wiedzy, która stanowiła będzie podstawę do wykonania analiz niezbędnych do obiektywnego oszacowanie ryzyka wystąpienia niekorzystnych form oddziaływania inwestycji na środowisko. W przypadku ptaków taką rolę odgrywać mają roczne badania inwentaryzacyjne i monitoringowe. Autor raportu już we wstępie (str. 3-4) wyraźnie bagatelizuje problem możliwości wystąpienia niekorzystnego oddziaływania elektrowni wiatrowych na awifaunę obszernie opisując inne formy aktywności ludzkiej powodujące szkody środowiskowe. Przyjęcie już na starcie założenia, iż inwestycja nie będzie miała istotnego wpływu na ptaki w pewnym sensie wyjaśnia dlaczego zaprezentowane wyniki badań w wielu przypadkach odbiegają od stanu faktycznego. Uwagi do rozdziału 2 - Teren badań i rozdziału 3 Metodyka monitoringu W rozdział 2, na str. 7 autor zamieszcza opis terenu badań: W opisie metodyki prowadzonych badań (rozdział 3) nie wyjaśniono w jaki sposób zrealizowano cenzus lęgowych gatunków kluczowych w wyznaczonym buforze. Na stronach 17-18 wręcz podkreślono, że metoda objazdu/obchodzenia terenu stosowana była przede wszystkim poza sezonem lęgowym, a w sezonie lęgowym dominowały obserwacje z trzech transektów o stałym przebiegu. W rozdziale 3.5. (str. 18/19) z kolei podano, że rozmieszczenie gatunków kluczowych badano również metodą obserwacji z 3 punktów widokowych. Efekty cenzusu nie zostały również opisane w rozdziale 4.1. omawiającym awifaunę lęgową. Zamieszczono tam zaledwie kilka zdań poświęconych gatunkom kluczowym. W buforze 2 km znalazły się tereny bardzo zróżnicowane siedliskowo, w tym obfitujące w starodrzewy kompleksy leśne oraz tereny bagienne. Ubóstwo wymienianych w raporcie gatunków kluczowych dowodzi, że cenzus został jedynie zasygnalizowany w planie monitoringu, nie doszło jednak do realizacji tego przedsięwzięcia. Uwagi do rozdziału 4.1. Wyniki rocznego raportu przedinwestycyjnego. Awifauna lęgowa. Zaprezentowane w rozdziale 4 wyniki monitoringu budzą wiele wątpliwości. Na stronie 34-35 zamieszczono tabelę nr 4 zatytułowaną Skład gatunkowy ptaków lęgowych i prawdopodobnie lęgowych w rejonie farmy wiatrowej Lubomino. Wykaz 40 zamieszczonych w niej gatunków dotyczy bliżej nieokreślonej powierzchni o rozmiarach 100 ha jakimi metodami zgromadzono tutaj 2
informacje (transekty, punkty, inne)? W tabeli liczeń transektowych wykonanych w protokole MPPL jest z kolei 48 gatunków. Skład gatunkowy awifauny lęgowej zaprezentowany w tabeli nr 4 nie koresponduje z tabelą nr 5, a także prezentowaną wcześniej tabelą nr 2, gdzie w sezonie lęgowym wykazano obecność 62, a nie 40 gatunków. Rozbieżności te wskazują, że autorzy raportu w dowolny sposób modelowali wyniki prezentowane w poszczególnych rozdziałach, a cytowane poniżej stwierdzenie w przypadku awifauny lęgowej jest nieprawdziwe. W tabeli 4 znalazły się wyłącznie ptaki stwierdzone na powierzchni 100 ha granic i położenia tej powierzchni nie zaprezentowano w raporcie. Konsekwencje takiego podejścia są wyraźnie widoczne w przypadku ptaków szponiastych, gniazdujących w przylegających do projektowanej inwestycji lasach. Autor raportu zupełnie bagatelizuje (lub świadomie ukrywa) fakt, iż krajobraz rolniczy, na którym zaplanowano inwestycję stanowi atrakcyjne tereny żerowiskowe kilku rzadkich gatunków ptaków szponiastych. Poniżej omówiono najbardziej rażące przypadki błędów i nieudolnych prób uzasadnień, które miały dowodzić, że projektowana inwestycja nie będzie stanowiła zagrożenia dla awifauny. ORLIK KRZYKLIWY Obszar projektowanej inwestycji leży na terenie powierzchni próbnej Warmia, na której Komitet Ochrony Orłów realizuje coroczny monitoring orlika krzykliwego od 1993 roku. Każde stanowisko lęgowe orlika krzykliwego kontrolowane jest kilkukrotnie w trakcie sezonu lęgowego i materiał, jakim dysponuje KOO jest w tym względzie bardzo precyzyjny. Badania prowadzone są metodą obserwacji z punktów widokowych oraz wyszukiwania i kontroli zasiedlonych przez ten gatunek gniazd. W odległości 10 km od projektowanej inwestycji zlokalizowano 32 stanowiska lęgowe orlika krzykliwego, a zagęszczenie populacji lęgowej na terenie gminy Lubomino i Orneta przekracza 10 par/100 km 2. Cztery pary orlika gniazdują w odległości 0,8 (ORN17); 2,3 (ORN20); 2,6 (ORN17A) oraz 3 km (KUD52) od projektowanej inwestycji. Tereny łowieckie 2 par obejmują grunty otaczające wieś Karbowo i sięgają na południe aż po kolonie wsi Lubomino i wieś Wójtowo (na mapie rewiry oznaczone identyfikatorami ORN17 i ORN20). W południowej części projektowanej inwestycji polują również regularnie ptaki z rewiru KUD52. Podczas inwentaryzacji Obszaru Natura 2000 wykonanej na zlecenie Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska obserwacje prowadzone z okolicy wsi Wapnik i Wojciechowo wskazują, że gniazdujące w na tym terenie orliki (rewiry nr. ORN23 i ORN 19) wykorzystują łowiecko głównie tereny położone w kierunku wschodnim zapuszczając się nierzadko aż w pobliże farmy jeleni w Wójtowie. Istnieje zatem ryzyko niekorzystnego oddziaływania projektowanych elektrowni wiatrowych na główny przedmiot ochrony OSO Dolina Pasłęki. 3
Mapa 1. Rozmieszczenie stanowisk lęgowych orlika krzykliwego w rejonie projektowanej farmy wiatrowej Lubomino. Czerwone punkty stanowiska lęgowe orlika krzykliwego, białe trójkąty projektowane siłownie wiatrowe. Spośród 4 wymienionych powyżej stanowisk lęgowych orlika krzykliwego jedynie w rewirze 17A nie jest aktualnie znane położenie gniazda. Wszystkie rewiry są zasiedlone nieprzerwanie od ponad 20 lat. Wyniki monitoringu są corocznie przekazywane do Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Olsztynie w formie sprawozdania z kontroli stref ochronnych. W przypadku dwóch stanowisk zlokalizowanych najbliżej projektowanej farmy wiatrowej wyniki z ostatnich 3 lat monitoringu przedstawiają się następująco: Identyfikator stanowiska ORN17 2012 2013 2014 Zajęte gniazdo na świerku w oddziale 383 odchowany 1 młody ORN20 Rewir zajęty przez parę ptaków strata lęgu Zajęte gniazdo na świerku w oddziale 383 odchowany 1 młody Zajęte gniazdo na świerku w oddziale 429 odchowany 1 młody Zajęte gniazdo na świerku w oddziale 383 odchowany 1 młody Zajęte gniazdo na świerku w oddziale 429 odchowany 1 młody 4
Autor raportu podaje informacje nieprawdziwe, budując na ich podstawie daleko posunięte wnioski (str. 77): Orlik krzykliwy należy do gatunków bardzo aktywnych w przestrzeni powietrznej, a zatem łatwych do wykrycia. W ramach monitoringu realizowanego przez Komitet Ochrony Orłów obserwacje w okolicy Karbowa prowadzone są z 2 punktów widokowych. Ptaki z rewiru ORN17 regularnie wylatują na łowiska położone na południe od miejsca gniazdowego, a młody ptak po wylocie przesiaduje z reguły na ścianie lasu lub kępach zakrzaczeń śródpolnych. Obydwie siłownie wiatrowe zostały zaprojektowane na obszarze najczęściej odwiedzanym przez tę parę. Rewir łowiecki pary ORN20 obejmuje grunty położone na południe i południowy wschód od lasu gniazdowego oraz łąki przylegające do wsi Karbowo. Ptaki z obydwu rewirów powinny być doskonale widoczne ze wszystkich punktów, z których wykonawcy raportu rzekomo prowadzili obserwacje. Spośród 45 zrealizowanych w ramach monitoringu przedinwestycyjnego kontroli aż 20 lokuje się w okresie przebywania orlików krzykliwych w rewirach (ok. 80 godzin obserwacji). Brak stwierdzeń tego gatunku w sezonie lęgowym w połączeniu z nieprawdziwymi informacjami na temat stanu zasiedlenia stref ochronnych wskazuje jednoznacznie, że raport oddziaływania na środowisko sporządzono nierzetelnie. 5
BIELIK Podobnie jak w przypadku orlika krzykliwego autor raportu bagatelizuje fakt obecności bielika (str. 77): W rzeczywistości bielik jest gatunkiem regularnie pojawiającym się na obszarze projektowanej inwestycji. Wynika to z faktu, że począwszy od 2012 roku na obszarze położonym między Wojciechowem, a Karbowem pojawiła się nowa para bielika. Gniazda dotychczas nie odnaleziono, a orientacyjne położenie rewiru lęgowego zaznaczono na zamieszczonej niżej mapie. Mapa 2. Rozmieszczenie stanowisk lęgowych bielika w rejonie projektowanej farmy wiatrowej Lubomino. Żółte punkty stanowiska lęgowe bielika, białe trójkąty projektowane siłownie wiatrowe. Podczas zaledwie 3 godzin obserwacji z punktów widokowych przeprowadzonych przez KOO 20 października 2014 r. bielika zaobserwowano w sumie 11 razy (w tym jednoczesna obserwacja 2 dorosłych przeganiających młodego ptaka z okolic wsi Karbowo w kierunku Lubomina). Powtórzenie obserwacji w dniu 27 października dało podobny wynik. Dokonano 6 obserwacji bielika. Reasumując podczas dwóch kontroli terenowych wykonanych przez KOO na terenie projektowanej inwestycji stwierdzono bielika 17 razy autorzy raportu odnotowali zaledwie 6 obserwacji wykonując aż 45 kontroli. Wbrew opinii autora raportu, który utrzymuje, że zalatywanie bielików w rejon pól uprawnych przeznaczonych pod budowę dwóch elektrowni wiatrowych jest dość niskie należy stwierdzić, że większość dokonanych przez KOO obserwacji bielików dokonano nad miejscem projektowanej inwestycji lub w bezpośrednim sąsiedztwie. 6
Fot. 1. Dorosły bielik przelatujący nad masztem pomiaru siły wiatru w dniu 27 X 2014 r działka ewid. nr 10/6. Fot. 2. Dorosły bielik przesiadujący w dniu 20 X 2014 r. na belowanej słomie w obrębie działki 11/10, gdzie projektowana jest południowa siłownia. KANIA RUDA Według autora raportu kania ruda właściwie nie występuje w okolicy Karbowa (str. 78): Monitoring realizowany przez Komitet Ochrony Orłów wskazuje na prawdopodobne gniazdowanie (gniazda nie znaleziono) kani rudej w odległości ok 2 km na NW od projektowanej inwestycji. Rewir żerowiskowy tego gatunku jest bardzo rozległy. W latach 2012-2014 polujące kanie rude spotykano wielokrotnie w okolicy wsi Karbowo i Karbówka, w tym na polach, które zdaniem autora raportu nie są przez ten gatunek użytkowane. BŁOTNIAK STAWOWY Autor raportu w buforze 2 km od projektowanej inwestycji wykrył tylko 1 stanowisko błotniaka stawowego. W rzeczywistości na obszarze tym występują co najmniej 3 stanowiska lęgowe tego gatunku. 7
Uwagę przykuwa jednak inna kwestia próba zbagatelizowania przez autora raportu faktu ryzyka kolizji z wiatrakiem zaprojektowanym zaledwie kilkaset metrów od aktywnego stanowiska lęgowego tego gatunku: Autor używa wyników monitoringów porealizacjyjnych wykonanych w innych regionach kraju (nie wiadomo nawet, czy gatunek na tamtych farmach występował), jako argumentu mającego dowodzić, że wysoka kolizyjność błotniaka stawowego jest mitem. Wystarczy natomiast sięgnąć do opracowania autorstwa Macieja Rodziewicza Monitoring powykonawczy ptaków na farmie wiatrowej Kisielice- Łodygowo gdzie w opublikowanych z lat 2008-2009 wynikach wykazano 2 przypadki kolizji błotniaków stawowych z siłowniami wiatrowymi. Tendencyjnym dobieraniem cytowanej literatury autor raportu dobitnie podważa swoje kompetencje do sporządzania tak ważnych dokumentów. BŁOTNIAK ŁĄKOWY W raporcie nie wykazano obecności stanowiska lęgowego błotniaka łąkowego w pobliżu wsi Karbowo. W 2013 roku 1 para gniazdowała prawdopodobnie w obrębie nieużytków położonych na południe od wsi. W 2014 roku przypuszczalnie ta sama para zasiedliła pole rzepaku na zachód od Karbowa. Błotniak łąkowy mimo rozległego terytorium żerowiskowego jest gatunkiem łatwym do wykrycia. BOCIAN CZARNY Wyniki monitoringu przedinwestycyjnego nie wykazały na badanej powierzchni obecności bociana czarnego. W rzeczywistości aktywne gniazdo tego gatunku znajduje się w lesie położonym zaledwie 2,6 km na NW od projektowanych siłowni. W 2012 i 2014 roku gniazdo było zajęte bez sukcesu, w 2013 roku gniazdo opuściły 3 młode. Tereny żerowiskowe gniazdujących w tym miejscu bocianów czarnych obejmują w znacznej mierze rozlewiska bobrowe i bagna, również w kompleksie leśnym położonym na wschód od Karbowa. Z tego względu zarówno dorosłe ptaki, jak i młode po wylocie z gniazda regularnie obserwowane są nad terenem projektowanej inwestycji. 8
Uwagi do rozdziału 4.3. Wyniki rocznego raportu przedinwestycyjnego. Jesienne wędrówki ptaków. W okresie wędrówki jesiennej (od 3 IX do 20 XI) w ramach monitoringu przedrealizacyjnego przeprowadzono 8 kontroli. Stwierdzono 2021 osobników reprezentujących 71 gatunków. Na tej podstawie autor stwierdza na str. 47 raportu: Stwierdzenie może byłoby prawdziwe, gdyby dane zamieszczone w tabeli 8 zawierały rzeczywiście wyniki wykonanych liczeń. Badania wykonane przez autora raportu wskazują, że ilość zaobserwowanych ptaków tylko nieznacznie odbiega od liczebności w innych okresach fenologicznych. Tymczasem w północnej części Warmii każdej jesieni obserwuje się zmasowany przelot niektórych gatunków ptaków, co związane jest z zawężeniem Wschodnioatlantyckiego szlaku wędrówkowego spowodowanym bliskością Bałtyku. Na początku października stada zięb gromadzące się na polach osiągają rozmiary nawet kilku tysięcy osobników. Podobnie wygląda migracja gęsi białoczelnej i zbożowej, a także żurawia. Przykładowo 12 X 2010 roku nad wsią Wapnik podczas całodziennych obserwacji odnotowano ok. 80 kuczy gęsi, a liczbę migrujących ptaków oszacowano na ok. 10 000 osobników (mieszane stada gęsi białoczelnej i zbożowej). Intensywna migracja żurawia ma miejsce każdego roku w pierwszej dekadzie października. Zdarza się, że w ciągu jednego dnia przelatuje do tysiąca ptaków, a 6 X 2014 roku w pobliżu wsi Wapnik w ciągu 6 godzi zarejestrowano ok. 3000 przelatujących żurawi, w tym jeden klucz liczący 750 osobników. Zważywszy, że obserwowane pod Wapnikiem ptaki migrują w kierunku zachodnim przelatywać muszą również nad miejscem inwestycji. Dla zweryfikowania danych ilościowych zaprezentowanych w tabeli 8 członkowie Komitetu Ochrony Orłów wykonali 20 i 27 X 2014 roku dwa kontrolne liczenie stosując metodykę opisaną w raporcie. Łącznie podczas 6 godzin obserwacji (każda kontrola obejmowała jednogodzinne liczenia z 3 punktów) zaobserwowano 1863 ptaki reprezentujące 48 gatunków (wyniki załączone w formie tabeli). Natężenie migracji w 3 dekadzie października z reguły jest wyraźnie niższe niż na początku miesiąca lub we wrześniu, tym niemniej kształtuje się na poziomie ponad 300 osobników na godzinę, a nie kilkudziesięciu, a nawet kilkunastu, jak próbuje dowodzić autor raportu. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że w całym okresie wędrówki jesiennej autor wykonując 8 kontroli zarejestrował 2021 ptaków (71 gatunków), natomiast w trakcie zaledwie 2 analogicznych kontroli wykonanych przez KOO w 3 dekadzie października uzyskano wynik całkiem zbliżony 1863 ptaki. W obydwu kontrolach uzyskano wyniki wyższe od zaprezentowanych przez autora raportu w tabeli nr 8 (maksymalny wynik z końca września 395 ptaków). 9
Tabela 1. Liczebność ptaków w okresie migracji jesiennej w rejonie projektowanej lokalizacji Farmy Wiatrowej Lubomino na podstawie 2 kontroli wykonanych przez KOO. L.p. Nazwa polska Nazwa łacińska 20 X 2014 27 X 2014 RAZEM 1 zięba Fringilla coelebs 247 66 313 2 grzywacz Columba palumbus 238 2 240 3 szpak Sturnus vulgaris 179 23 202 4 skowronek Alauda arvensis 111 2 113 5 sójka Garrulus glandarius 43 62 105 6 trznadel Emberiza citrinella 29 62 91 7 czajka Vanellus vanellus 90 90 8 czyż Carduelis spinus 35 49 84 9 droździk Turdus iliacus 77 77 10 kruk Corvus corax 38 34 72 11 szczygieł Carduelis carduelis 17 26 43 12 kwiczoł Turdus pilaris 41 41 13 myszołów Buteo buteo 10 29 39 14 mazurek Passer montanus 8 31 39 15 raniuszek Aegithalos caudatus 16 20 36 16 bogatka Parus major 23 10 33 17 gil Pyrrhula pyrrhula 13 10 23 18 wrona siwa Corvus corone 17 2 19 19 paszkot Turdus viscivorus 8 11 19 20 bielik Haliaeetus albicilla 11 6 17 21 kos Turdus merula 12 4 16 22 dzwoniec Carduelis chloris 6 8 14 23 krogulec Accipiter nisus 3 8 11 24 sroka Pica pica 8 3 11 25 kawka Corvus monedula 10 10 26 gołąb miejski Columba livia 8 2 10 27 gęgawa Anser anser 10 10 28 wróbel Passer domesticus 9 9 29 świergotek łąkowy Anthus pratensis 7 1 8 30 jer Fringilla montifringilla 8 8 31 modraszka Parus caeruleus 5 1 6 32 gawron Corvus frugilegus 0 6 6 33 grubodziób Coccothraustes coccothraustes 3 1 4 34 makolągwa Carduelis cannabina 2 2 4 35 łabędź krzykliwy Cygnus cygnus 2 2 4 36 dzięcioł duży Dendrocopos major 0 3 3 37 jastrząb Accipiter gentilis 2 2 38 dzięcioł czarny Dryocopus martius 1 1 2 39 kszyk Gallinago gallinago 1 1 40 śpiewak Turdus philomelos 1 1 41 czeczotka Carduelis flammea 1 1 42 pokrzywnica Prunella modularis 1 1 43 śnieguła Plectrophenax nivalis 1 1 44 sokół wędrowny Falco peregrinus 1 1 45 kowalik Sitta europaea 0 1 1 46 czarnogłówka Parus montanus 0 1 1 47 rybołów Pandion haliaetus 0 1 1 48 myszołów włochaty Buteo lagopus 0 1 1 Wróblowe gat. nieoznaczony Passeriformes 15 4 19 Razem 1368 495 1863 Uwagi do rozdziału 4.5. Wyniki rocznego raportu przedinwestycyjnego. Wiosenne migracje ptaków. Sytuacja analogiczna do opisanej w przypadku migracji jesiennej. Co gorsza nie tylko zaniżono intensywność migracji większości gatunków, ale pominięto fakt, że w pobliżu projektowanej inwestycji (a w niektórych latach wręcz dokładnie w miejscu zaprojektowanych turbin) wiosną spotyka się duże stada koczujących ptaków. Wykorzystanie nieprawdziwych danych bazowych do 10
analiz prowadzi do błędnych wniosków. Np. w rozdziale 6.6 Charakterystyka oddziaływania inwestycji na duże gatunki ptaków autor pisze (str. 78): Jak w takim razie autor raportu wytłumaczy fakt stwierdzenia w marcu i na początku kwietnia 2012 roku koncentracji gęsi zbożowej i białoczelnej dokładnie na działce, na której projektuje się północną elektrownię wiatrową? W okresie tym koczowało tutaj stado gęsi zbożowych i białoczelnych liczące ponad 1700 osobników, 130 żurawi, ok. 20 łabędzi krzykliwych i kilkadziesiąt czajek (zdjęcia w załączeniu). Płoszone podczas prac agrotechnicznych stada nieustannie przemieszczały się w okolicy wsi Karbówka, jednak wracały w to samo miejsce. Fot. 3. Stado gęsi żerujących na działce ewid. nr 10/6, dokładnie w miejscu projektowanej siłowni północnej. W tle widoczne charakterystyczne trwałe ogrodzenie pastwiska. Stado koczowało na tym terenie od początku marca do początku kwietnia. Zdjęcie z 16 III 2012 r. 11
Fot. 4. Spłoszone przez ciągnik stada gęsi i żurawi żerujących na działce ewid. nr 10/6, dokładnie w miejscu projektowanej siłowni północnej. W tle widoczny las stanowiący miejsce lęgowe orlika krzykliwego. Spłoszone stada nieustannie podrywały się i siadał przelatując również na drugą stronę szosy, gdzie projektowana jest południowa siłownia. Zdjęcie z 16 III 2012 r. Fot. 5. Spłoszone przez ciągnik stada gęsi i żurawi żerujących na działce ewid. nr 10/6, dokładnie w miejscu projektowanej siłowni północnej. W tle widoczny las stanowiący miejsce lęgowe orlika krzykliwego. Spłoszone stada nieustannie podrywały się i siadał przelatując również na drugą stronę szosy, gdzie projektowana jest południowa siłownia. Zdjęcie z 16 III 2012 r. ŁABĘDŹ KRZYKLIWY Miejsce inwestycji jest regularnie odwiedzane głównie w okresie wiosennym przez łabędzie krzykliwe, z reguły towarzyszące żerującym na polach gęsiom. Jest to niewątpliwie związane z dużymi obszarami upraw kukurydzy. Pozostałości po uprawach, w postaci odłamanych kolb pozostają na polach aż do wiosny stanowiąc obfite źródło pokarmu. Według autora raportu obserwuje się głównie przelatujące ptaki, co nie jest prawdą. 12
Na stronie 76 raportu czytamy: Wobec 14 łabędzi niemych to raczej dużo, a nie tylko 32 osobniki. Stwierdzenie, że łabędź krzykliwy doskonale sobie radzi z omijaniem przeszkód napowietrznych jest wręcz śmieszne. Podobnie jak łabędź niemy jest ciężkim i mało zwrotnym w powietrzu ptakiem. W opracowaniu autorstwa Macieja Rodziewicza Monitoring powykonawczy ptaków na farmie wiatrowej Kisielice- Łodygowo w opublikowanych z lat 2008-2009 wynikach wykazano aż 5 przypadków kolizji łabędzi z siłowniami wiatrowymi. Podobnie jak w przypadku błotniaka stawowego tendencyjnym dobieraniem cytowanej literatury autor raportu dobitnie podważa swoje kompetencje do sporządzania tak ważnych dokumentów Następnie na str. 78-79 znajdują się kolejne nieudolne próby dowodzenia znikomego wpływu projektowanej inwestycji na łabędzie krzykliwe: Dlaczego wzmiankowane w powyższym akapicie stado 26 osobników nie zostało umieszczone w tabelach zestawiających wyniki kontroli? Pojawy łabędzi krzykliwych pod Karbowem nie mają charakteru akcydentalnego, podobnie jak uprawy kukurydzy, na których gatunek ten najczęściej żeruje. Podobne stado przesiadywało przez okres kilku tygodni na działce nr 10/6 na przełomie marca i kwietnia 2012 r. Podczas dwóch kontroli wykonanych przez KOO w październiku 2014 również stwierdzono obecność żerujących łabędzi krzykliwych. Dwa dorosłe ptaki spłoszone w okolicach masztu pomiarowego nie odleciały z tego terenu, lecz przemieściły się na działkę po drugiej stronie szosy. 13
Fot. 6. Dwa łabędzie krzykliwe żerujące na działce ewid. nr 10/6 pod masztem pomiaru wietrzności w dniu 20 X 2014 r., dokładnie w miejscu projektowanej siłowni północnej. Ptaki obserwowano również w dniu 27 X 2014 r., tym razem żerujące na polu po kukurydzy na działce 11/10 (lokalizacja siłowni południowej). Fot. 7. Stado łabędzi krzykliwych żerujących na działce ewid. nr 10/6 w dniu 16 III 2012 r., w miejscu projektowanej siłowni północnej. Ptaki obserwowane były w tym rejonie w różnej liczebności przez cały marzec. W tle widoczne zabudowania kolonii Lubomino. 14
Wnioski Na podstawie analizy danych o rozmieszczeniu i aktywności ptaków na obszarze potencjalnego negatywnego oddziaływania projektowanej inwestycji stwierdzam, że badania zrealizowane na potrzeby raportu oddziaływania nie odzwierciedlają stanu faktycznego. Zaprezentowane w raporcie wyniki monitoringu ornitologicznego wskazują jednoznacznie, że został on sporządzony nierzetelnie i niedbale. Wiele przesłanek opisanych szczegółowo powyżej może nawet dowodzić, iż zatrudnieni do sporządzenia raportu ornitolodzy nie posiadali odpowiednich kwalifikacji, a przynajmniej niektóre dane ilościowe nie są oparte na terenowych badaniach. Co gorsza wiele wyjaśnień i założeń przyjętych w opracowaniu nie znajduje merytorycznego oparcia, co dowodzi, że autor tendencyjnie przetwarza zgromadzoną wiedzę dla udowodnienia znikomego wpływu inwestycji na ptaki. Opracowanie to, w mojej ocenie nie może stanowić podstawy do wydania pozytywnej opinii przez Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska, a zatem pozytywnego uzgodnienia projektowanego przedsięwzięcia przez Urząd Gminy w Lubominie. Istnieje bardzo duże ryzyko niekorzystnego oddziaływania projektowanej elektrowni wiatrowej na cenne i rzadkie lęgowe gatunki ptaków: bielik, orlik krzykliwy, błotniak stawowy i łąkowy, kania ruda, bocian czarny, a także duże zgrupowania ptaków wędrownych (m.in. gęsi, łabędź krzykliwy, żuraw). Lokalizacja elektrowni wiatrowej Lubomino może wywierać niekorzystny wpływ na przynajmniej 2, spośród 13 gatunków stanowiących przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 Dolina Pasłęki bielika i orlika krzykliwego. Warto również nadmienić, że opracowywany aktualnie projekt Planu Zadań Ochronnych zawiera zapis wykluczający możliwość lokalizowania przemysłowych siłowni wiatrowych w odległości mniejszej niż 5 km od granic obszaru. Komitet Ochrony Orłów Koordynator Regionu Polska Północno-Wschodnia Zdzisław Cenian 15