Wymagania edukacyjne: Oblicza geografii 3, zakres rozszerzony Temat lekcji Położenie i granice Dzieje geologiczne obszaru Zlodowacenia. Formy i utwory czwartorzędowe Cechy rzeźby powierzchni Klimat ocena dopuszczający dostateczny dobry bardzo dobry celujący wymienia i wskazuje na mapie sąsiadów wskazuje skrajne punkty wylicza rozciągłość południkową i równoleżnikową wymienia jednostki tektoniczne Europy wskazuje jednostki tektoniczne na mapie tematycznej podaje przykłady surowców mineralnych występujących i ich miejsca eksploatacji zna tabelę stratygraficzną (podział na ery i okresy) wymienia nazwy zlodowaceń, które wystąpiły na obszarze i wskazuje ich zasięg na mapie wymienia formy rzeźby utworzone w wyniku działalności lądolodu i lodowca górskiego, wymienia pasy rzeźby terenu charakterystyczne dla powierzchni wymienia czynniki kształtujące rzeźbę terenu wyróżnia astronomiczne, kalendarzowe i termiczne pory roku wymienia czynniki kształtujące klimat odczytuje dane z klimatogramów i rozpoznaje klimat na ich przedstawia charakterystyczne cechy położenia matematycznego, fizycznogeograficznego i geopolitycznego ogólnogeograficznej przedstawia budowę geologiczną na tle struktur geologicznych Europy geologicznej Europy przedstawia jednostki tektoniczne tematycznej omawia występowanie surowców mineralnych tematycznej omawia przebieg i zasięg zlodowaceń tematycznej, wskazując krainy geograficzne objęte zlodowaceniami, dzieli formy glacjalne i fluwioglacjalne na erozyjne i akumulacyjne przedstawia czynniki kształtujące rzeźbę powierzchni charakteryzuje pasy rzeźby terenu podaje cechy klimatu wyróżnia masy kształtujące pogodę i podaje ich wpływ na pogodę latem i zimą opisuje główne cechy terytorium i granic na podstawie map: tematycznej i ogólnogeograficznej omawia najważniejsze wydarzenia z przeszłości geologicznej obszaru omawia budowę geologiczną Karpat Zewnętrznych i Karpat Wewnętrznych na podstawie przekroju geologicznego umieszczonego w podręczniku omawia zlodowacenia, które wystąpiły na obszarze przedstawia wpływ zlodowaceń na rzeźbę powierzchni w podręczniku wyjaśnia różnicę między krajobrazem staroglacjalnym a młodoglacjalnym przedstawia charakterystyczne cechy ukształtowania powierzchni i ich wpływ na inne komponenty środowiska przyrodniczego na podstawie mapy ogólnogeograficznej wykazuje zróżnicowanie temperatury powietrza i opadów atmosferycznych liczbowych i map klimatycznych charakteryzuje klimat liczbowych i map klimatycznych ocenia konsekwencje położenia matematycznego, fizycznogeograficznego i geopolitycznego analizuje tabelę stratygraficzną porządkuje chronologicznie wydarzenia z przeszłości geologicznej wyjaśnia, w jakich warunkach geologicznych powstały wybrane surowce mineralne charakteryzuje działalność rzeźbotwórczą lądolodu i lodowców górskich na obszarze na przykładzie Tatr wykazuje wpływ klimatu peryglacjalnego na rzeźbę analizuje ukształtowanie pionowe powierzchni kraju na podstawie krzywej hipsograficznej wykazuje wpływ głównych orogenez i zlodowaceń na ukształtowanie powierzchni kraju wykazuje wpływ poszczególnych geograficznych czynników klimatotwórczych na klimat charakteryzuje rodzaje wiatrów występujących analizuje zmiany terytorium oraz granic państwa polskiego na przestrzeni dziejów wykazuje, że położenie geologiczne na kontynencie europejskim jest szczególne wyjaśnia, na czym polega strefowość form polodowcowych w północnej i środkowej porównuje ukształtowanie powierzchni z ukształtowaniem innych krajów europejskich wykazuje gospodarcze skutki ekstremalnych zjawisk atmosferycznych podaje przyczyny regionalnego zróżnicowania klimatu ocenia gospodarcze konsekwencje zróżnicowania długości okresu
Bilans wodny. Sieć rzeczna Jeziora. Wody podziemne Morze Bałtyckie Gleby Świat roślin i zwierząt w podstawie wymienia elementy bilansu wodnego na podstawie schematu wymienia najważniejsze elementy systemu rzecznego wymienia regiony narażone na częste powodzie z uwzględnieniem rodzaju powodzi wskazuje największe rzeki na mapie ogólno geograficznej wie jaki reżim mają rzeki wymienia obszary o największej koncentracji jezior na podstawie mapy ogólnogeograficznej wymienia typy genetyczne jezior i podaje przykłady wymienia rodzaje wód podziemnych (w tym mineralnych) wskazuje miejsca występowania wód mineralnych na mapie tematycznej wymienia przykłady flory i fauny Bałtyku podaje przyczyny niskiego zasolenia wód Bałtyku przedstawia genezę Morza wymienia główne typy genetyczne gleb występujących i podaje ich skałę macierzystą, rozpoznaje gleby na podstawie profilu glebowego wskazuje na mapie rozmieszczenie głównych typów genetycznych gleb wymienia typy lasów charakteryzuje rozmieszczenie lasów wymienia przykłady gatunków roślin i zwierząt chronionych przedstawia cechy sieci rzecznej i wyjaśnia jej zróżnicowanie omawia znaczenie gospodarcze polskich rzek rozpoznaje reżim ch rzek na wykresie przepływów zna podział na zlewiska i dorzecza przedstawia znaczenie przyrodnicze i gospodarcze jezior wymienia sztuczne zbiorniki znajdujące się i wskazuje na mapie charakteryzuje wody podziemne w przedstawia cechy fizycznogeograficzne Morza charakteryzuje florę i faunę Morza rozróżnia główne typy genetyczne gleb występujących, określa ich przydatność rolniczą, analizuje rozmieszczenie głównych typów genetycznych gleb wymienia gleby strefowe i niestrefowe występujące przedstawia granice zasięgów występowania wybranych gatunków drzew na podstawie mapy tematycznej podaje skład gatunkowy lasów na podstawie wykresu charakteryzuje cechy świata roślinnego i zwierzęcego charakteryzuje składowe bilansu wodnego w roku hydrologicznym opisuje rozmieszczenie zlewisk i dorzeczy na obszarze ogólnogeograficznej omawia cechy reżimu polskich rzek charakteryzuje główne typy genetyczne jezior na wybranych przykładach porównuje batymetrię jezior różnego typu przedstawia znaczenie sztucznych zbiorników wodnych omawia rozmieszczenie wód mineralnych i termalnych charakteryzuje typy wybrzeży Morza ocenia stan czystości wód Bałtyku oraz wyjaśnia przyczyny ich zanieczyszczenia wyjaśnia uwarunkowania powstawania gleb charakteryzuje wybrane profile glebowe wyjaśnia występowanie gleb strefowych i niestrefowych omawia strukturę bonitacyjną gleb charakteryzuje główne zbiorowiska roślinne na obszarze i wyjaśnia uwarunkowania ich występowania opisuje funkcje i znaczenie lasów wyjaśnia przyczyny niedoboru wody w wybranych regionach i gospodarcze skutki tego zjawiska wyjaśnia zmiany stanów wody oraz analizuje przyczyny i typy powodzi umiejscawia typy powodzi w poszczególnych porach roku analizuje rozmieszczenie i zasoby jezior na podstawie map tematycznych i danych analizuje przekrój przez basen artezyjski na przykładzie niecki warszawskiej wymienia sztuczne zbiorniki wodne i określa rzekę, na której powstały analizuje bilans wodny Morza analizuje zasolenie wód Morza wyjaśnia wpływ czynników przyrodniczych na proces powstawania gleb na obszarze porównuje wartość użytkową gleb w różnych regionach przedstawia stopień degradacji gleb i sposoby ich ochrony wyjaśnia przyczyny regionalnego zróżnicowania lesistości przedstawia wpływ przejściowości klimatycznej na zasięg występowania wybranych gatunków drzew oraz strukturę gatunkową lasów wegetacyjnego uzasadnia relacje pomiędzy siecią hydrograficzną a innymi elementami systemu przyrodniczego Ziemi ocenia stopień wykorzystania wód termalnych w gospodarce kraju podaje przykłady na poprawę stanu wód Bałtyku ocenia przydatność rolniczą gleb w wskazuje sposoby zapobiegania erozji gleb wyjaśnia zależności pomiędzy rozmieszczeniem określonych typów lasów a warunkami naturalnymi i działalnością człowieka
Podział administracyjny Liczba i rozmieszczenie ludności wskazuje na mapie województwa i podaje stolice poszczególnych województw charakteryzuje czynniki decydujące o rozmieszczeniu ludności podaje czynniki wpływające na zmiany liczby ludności oblicza wskaźnik gęstości zaludnienia wybranego województwa charakteryzuje podział administracyjny własnego województwa przedstawia zmiany liczby ludności po II wojnie światowej wymienia województwa o największej i najmniejszej gęstości zaludnienia i o największym przyroście i największym spadku liczby ludności w ostatnich latach tematycznej przedstawia cechy podziału administracyjnego administracyjnej oblicza wskaźnik dynamiki zmian liczby ludności omawia zmiany tempa wzrostu liczby ludności wyjaśnia przyczyny zmian zachodzących w rozmieszczeniu ludności omawia zmiany podziału administracyjnego po II wojnie światowej omawia regionalne zróżnicowanie zmian liczby ludności omawia przyczyny i konsekwencje zmian liczby ludności na podstawie danych omawia podział i kompetencje władz administracyjnych prognozuje rozwój liczby ludności na podstawie wskaźników demograficznych określa przyrodnicze i społeczno-- gospodarcze skutki nierównomiernego rozmieszczenia ludności Struktura demograficzna ludności omawia przestrzenne zróżnicowanie przyrostu naturalnego na podstawie kartogramu wymienia przyczyny i skutki starzenia się polskiego społeczeństwa oblicza wartość współczynnika przyrostu naturalnego i współczynnika feminizacji charakteryzuje strukturę ludności wg wieku i płci wymienia województwa charakteryzujące się najwyższym i najniższym współczynnikiem przyrostu naturalnego oraz najwyższym i najniższym współczynnikiem feminizacji analizuje wartość przyrostu naturalnego w wybranych okresach wyjaśnia przyczyny wielkości współczynnika przyrostu naturalnego w miastach i na wsi wyjaśnia przyczyny wyżu demograficznego w latach 50. XX w. i jego skutki porównuje piramidę wieku i płci ludności w danym roku z piramidami wieku i płci ludności innych państw omawia przyczyny zmian przyrostu naturalnego w ostatnich latach przewiduje społecznogospodarcze skutki starzenia się polskiego społeczeństwa wyjaśnia zmiany kształtu piramidy wieku i płci ludności następujące wraz z rozwojem gospodarczym Migracje wewnętrzne i zagraniczne Polaków Struktura narodowościowa i wyznaniowa. Grupy etniczne podaje przyczyny i skutki migracji wewnętrznych i zagranicznych Polaków wymienia kraje, do których emigruje obecnie największa liczba Polaków oblicza współczynnik przyrostu rzeczywistego wymienia mniejszości narodowe i etniczne wskazuje rozmieszczenie mniejszości narodowych i etnicznych na mapie wymienia religie wyznawane określa kierunki współczesnych migracji wewnętrznych i zagranicznych Polaków podaje przykłady obszarów o dodatnim i ujemnym saldzie migracji wewnętrznych na podstawie map zamieszczonych w podręczniku dostrzega różnice między mniejszością narodową, mniejszością etniczną i grupą etniczną charakteryzuje wybraną grupę etniczną na podstawie dostępnych źródeł omawia rozmieszczenie grup etnicznych na podstawie mapy tematycznej opisuje rozmieszczenie i liczebność Polonii na świecie na podstawie danych charakteryzuje regionalne zróżnicowanie salda migracji wewnętrznych w ostatnich latach charakteryzuje strukturę narodowościową i wyznaniową ludności na podstawie danych omawia najważniejsze cechy kulturowe grup etnicznych na podstawie dostępnych źródeł opisuje główne grupy wyznaniowe analizuje okresowe zmiany salda migracji zagranicznych i wewnętrznych wyjaśnia przyczyny zmian salda migracji wewnętrznych i zagranicznych wyjaśnia kulturowe aspekty zróżnicowania religijnego omawia przyczyny zróżnicowania rozmieszczenia przedstawicieli poszczególnych wyznań na terenie formułuje prognozy dotyczące zmian migracji Polaków (wielkości i kierunków) ocenia zagrożenia związane z ruchami migracyjnymi ocenia falę migracji zagranicznych Polaków po wejściu do UE przewiduje korzyści lub problemy wynikające z zamieszkania kraju jednolitego narodowościowo
Struktura zatrudnienia i problem bezrobocia wymienia czynniki wpływające na aktywność zawodową ludności w wymienia grupy ekonomiczne ludności oblicza współczynnik aktywności zawodowej i współczynnik bezrobocia omawia aktywność zawodową ludności na podstawie danych przedstawia przyczyny i konsekwencje bezrobocia wyjaśnia zmiany w strukturze zatrudnienia ludności od 1990 r. wykazuje regionalne zróżnicowanie rynku pracy przedstawia uwarunkowania i konsekwencje zróżnicowania struktury zatrudnienia charakteryzuje strukturę bezrobocia w podziale na płeć, wykształcenie, miejsce zamieszkania wykazuje zależność struktury zatrudnienia lub wybranych państw UE od poziomu rozwoju gospodarczego Stan zdrowia ludności Sieć osadnicza Urbanizacja Preferencje wyborcze Polaków. Organizacje pozarządowe Bogactwo kulturowe wymienia najczęstsze schorzenia przewlekłe dotykające Polaków wymienia czynniki wpływające na stan zdrowia ludności wymienia elementy sieci osadniczej wymienia funkcje miast wskazuje największe miasta na mapie wymienia główne typy genetyczne kształtów wsi przedstawia zmiany liczby ludności miast wg województw na podstawie mapy tematycznej przedstawia typy aglomeracji i podaje ich przykłady oraz wskazuje na mapie oblicza wskaźnik urbanizacji wymienia główne opcje polityczne w kraju wymienia organizacje pozarządowe wymienia obiekty kultury materialnej oraz obiekty z Listy światowego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego UNESCO przedstawia przyczyny zróżnicowania stanu zdrowia ludności przedstawia główne przyczyny zgonów charakteryzuje największe miasta i ich rozmieszczenie charakteryzuje strukturę funkcjonalną miast omawia czynniki wpływające na rozwój osadnictwa wiejskiego charakteryzuje przebieg procesów urbanizacyjnych wyjaśnia przyczyny deglomeracji wymienia przykładowe miasta wchodzące w skład aglomeracji i konurbacji podaje przykłady obszarów o najwyższym poparciu dla głównych opcji politycznych podaje cechy organizacji pozarządowych charakteryzuje pomniki historii opisuje polskie obiekty znajdujące się na Liście światowego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego UNESCO omawia czynniki różnicujące długość życia kobiet i mężczyzn w określa cechy sieci osadniczej i jej rozwój omawia układy przestrzenne polskich miast na podstawie fotografii omawia główne typy genetyczne kształtów wsi wyjaśnia przestrzenne zróżnicowanie wskaźnika urbanizacji i jego przyczyny wyjaśnia uwarunkowania współczesnych procesów urbanizacyjnych przedstawia zróżnicowanie frekwencji wyborczej omawia zasady działalności organizacji pozarządowych omawia znaczenie obiektów kultury materialnej w przeszłości i w czasach współczesnych w wybranym województwie omawia najciekawsze obiekty kultury materialnej w swoim województwie przedstawia najczęstsze schorzenia przewlekłe i wykazuje ich zróżnicowanie regionalne ocenia skutki zróżnicowania stanu zdrowia ludności omawia tendencje zmian układu sieci osadniczej omawia hierarchię jednostek osadniczych ocenia wpływ procesów urbanizacyjnych na zmiany sieci osadniczej wyjaśnia, na czym polega proces reurbanizacji i podaje jego przykłady ocenia skutki procesów urbanizacyjnych wyjaśnia przyczyny zmian procesów urbanizacyjnych omawia czynniki wpływające na preferencje wyborcze Polaków analizuje regionalne zróżnicowanie preferencji wyborczych omawia dziedzictwo kulturowe różnych grup narodowościowych, etnicznych i religijnych przedstawia potencjał kulturowy i naukowy ocenia dostępność i poziom usług medycznych wyjaśnia związki zachodzące pomiędzy elementami środowiska przyrodniczego a strukturą osadniczą prognozuje kierunek zmian związanych z urbanizacją interpretuje wskaźniki urbanizacji i krajach UE ocenia stałe i zmienne czynniki wpływające na preferencje wyborcze Polaków oraz regionalne zróżnicowanie tych preferencji ocenia wkład Polaków w rozwój cywilizacyjny świata
Czynniki rozwoju rolnictwa Produkcja roślinna Chów zwierząt Integracja polskiego rolnictwa z rolnictwem UE Rybactwo Sytuacja polskiego przemysłu Górnictwo wymienia czynniki rozwoju rolnictwa wymienia typy rolnictwa wymienia regiony rolnicze i wskazuje je na mapie wymienia główne obszary uprawy roślin na podstawie map tematycznych przedstawia produkcję zbóż na podstawie wykresu wymienia główne zwierzęta gospodarskie i określa kierunki ich chowu wymienia czynniki lokalizacji chowu wybranych zwierząt gospodarskich rozróżnia chów intensywny i ekstensywny wymienia główne mocne i słabe strony polskiego rolnictwa na tle krajów Europy Zachodniej wymienia akweny będące łowiskami dla polskiego rybactwa morskiego wymienia porty morskie i rybackie polskiego wybrzeża na podstawie mapy tematycznej dokonuje podziału polskiego przemysłu wymienia przyczyny restrukturyzacji polskiego przemysłu wymienia przykłady specjalnych stref ekonomicznych wskazuje rozmieszczenie najważniejszych złóż surowców charakteryzuje uwarunkowania rozwoju rolnictwa w wybranych regionach kraju charakteryzuje główne regiony rolnicze na podstawie map tematycznych i danych charakteryzuje strukturę upraw w charakteryzuje rozmieszczenie upraw oraz wielkość produkcji głównych ziemiopłodów i danych omawia rozmieszczenie i wielkość pogłowia głównych zwierząt gospodarskich w kraju na podstawie map tematycznych omawia bariery ograniczające rozwój polskiego rolnictwa wymienia korzyści, które daje polskiemu rolnictwu członkostwo naszego kraju w UE przedstawia stan floty rybackiej w opisuje zmiany w wielkości połowów w ostatnich latach na podstawie wykresu przedstawia rozwój i znaczenie przemysłu na obszarze omawia znaczenie specjalnych stref ekonomicznych dla gospodarki kraju wskazuje na mapie obszary występowania podstawowych wyjaśnia przyczyny zróżnicowania poziomu rolnictwa w i jego konsekwencje ocenia wybrane obszary pod względem ich przydatności do produkcji rolnej przedstawia wielkość produkcji rolnej na tle wybranych krajów świata na podstawie danych przedstawia uwarunkowania chowu zwierząt przedstawia przyczyny zmian w pogłowiu wybranych zwierząt gospodarskich w ostatnich latach przedstawia zmiany strukturalne w polskim rolnictwie, które zaszły po wstąpieniu naszego kraju do UE przedstawia stan i perspektywy rozwoju polskiego rybactwa omawia znaczenie rybactwa śródlądowego dla gospodarki wybranego regionu prezentuje przykłady przekształceń własnościowych w polskim przemyśle mających wpływ na zmiany struktury produkcji i stopień zaspokojenia potrzeb materialnych analizuje zmiany wielkości wydobycia wybranych surowców ocenia wpływ wybranych czynników przyrodniczych i pozaprzyrodniczych na rozwój rolnictwa na podstawie map tematycznych analizuje przestrzenną strukturę upraw i jej zmiany i danych porównuje wielkość produkcji zwierzęcej na tle innych krajów świata na podstawie danych ocenia stan polskiego rolnictwa na tle pozostałych krajów UE analizuje wielkość i strukturę połowów w ostatnich latach określa zmiany w gospodarce spowodowane jej restrukturyzacją i modernizacją po 1990 r. określa miejsce w światowej produkcji przemysłowej ocenia wielkość wydobycia surowców na tle ocenia politykę rolną państwa polskiego określa tendencje zmian w produkcji roślinnej określa tendencje zmian w pogłowiu zwierząt gospodarskich określa zależność między pogłowiem wybranych gatunków zwierząt gospodarskich a wielkością produkcji mięsa, mleka i innych produktów formułuje wnioski dotyczące korzyści, które może przynieść polskiemu rolnictwu uczestnictwo we wspólnej polityce rolnej UE prognozuje zmiany w polskim rybactwie związane z uczestnictwem we wspólnej polityce rolnej UE ukazuje perspektywy rozwoju przemysłu ocenia stan i perspektywy rozwoju polskiego przemysłu
Przemysł energetyczny Przemysł przetwórczy Obszary koncentracji przemysłu mineralnych tematycznej wymienia surowce energetyczne eksploatowane w kraju i wskazuje ich rozmieszczenie na mapie charakteryzuje rodzaje elektrowni funkcjonujących wymienia alternatywne źródła energii wykorzystywane w polskiej energetyce dokonuje podziału elektrowni funkcjonujących wymienia najważniejsze działy przetwórstwa przemysłowego wskazuje obszary rozmieszczenia przemysłu spożywczego, samochodowego, elektronicznego i meblarskiego wyjaśnia różnicę między ośrodkiem przemysłowym a okręgiem przemysłowym wskazuje na mapie nieistniejące już i współczesne okręgi przemysłowe zasobów naturalnych przedstawia rozmieszczenie największych elektrowni cieplnych, wodnych i innych niekonwencjonalnych umiejscawia hydroelektrownie na rzekach wskazuje dynamicznie rozwijające się dziedziny produkcji przemysłowej wskazuje na mapie siedziby najbardziej dochodowych firm przetwórstwa przemysłowego omawia rozmieszczenie okręgów przemysłowych w latach 80. i 90. XX w. oraz współczesnych omawia czynniki lokalizacji wybranych okręgów przemysłowych mineralnych na podstawie danych omawia współczesne przemiany w polskiej energetyce porównuje wielkość i strukturę produkcji energii elektrycznej i w innych państwach świata omawia rolę poszczególnych działów przetwórstwa przemysłowego w gospodarce porównuje strukturę przemysłu przetwórczego z krajami UE określa rozmieszczenie i znaczenie okręgów przemysłowych opisuje przyczyny restrukturyzacji w wybranych okręgach przemysłowych światowej produkcji na podstawie danych wyjaśnia przyczyny i konsekwencje zmian w gospodarowaniu różnymi źródłami energii wskazuje możliwość wykorzystania alternatywnych źródeł energii w opisuje uwarunkowania rozmieszczenia przemysłu przetwórczego opisuje zmiany zachodzące w wybranych okręgach przemysłowych wydobywczego omawia warunki występowania niekonwencjonalnych złóż gazu ziemnego uzasadnia aktualną lokalizację różnego typu elektrowni formułuje problemy energetyki na przykładach wybranych regionów ocenia perspektywy rozwoju przemysłu zaawansowanej technologii porównuje procesy restrukturyzacyjne zachodzące w wybranych okręgach przemysłowych, biorąc pod uwagę dawną i obecną strukturę gałęziową przemysłu Transport wymienia przykłady działalności usługowej wskazuje na mapie najważniejsze szlaki transportowe wymienia elementy infrastruktury transportu przesyłowego wymienia przyczyny budowy autostrad i dróg ekspresowych określa skutki budowy autostrad i dróg ekspresowych omawia rolę i znaczenie usług wymienia problemy transportu kolejowego, samochodowego, lotniczego i wodnego przedstawia znaczenie transportu intermodalnego, jego wady i zalety przedstawia zróżnicowanie sektora usług i innych państwach UE przedstawia uwarunkowania rozwoju i strukturę transportu określa stopień rozwoju sieci transportowej na tle krajów UE określa zmiany w zakresie środków transportu wymienia przykłady przekształceń w polskiej gospodarce mających wpływ na zmiany struktury usług analizuje sieć transportu i jej zmiany i map tematycznych wyjaśnia zróżnicowanie udziału (spadek/wzrost) poszczególnych rodzajów transportu w przewozach i własnej wiedzy uzasadnia konieczność inwestowania w rozwijanie sieci transportowej we własnym regionie i Łączność wymienia rodzaje usług, które obejmuje łączność oraz środki łączności omawia rolę łączności w gospodarce opisuje rozwój łączności po II wojnie światowej przedstawia charakterystykę poszczególnych działów łączności podaje przyczyny nierównomiernego dostępu do środków łączności na terenie kraju określa poziom rozwoju łączności na tle krajów UE wyjaśnia przyczyny niższego poziomu rozwoju łączności w stosunku do wysoko rozwiniętych krajów UE ocenia uwarunkowania oraz współczesne tendencje rozwoju różnych środków łączności
Atrakcyjność turystyczna Turystyka krajowa i zagraniczna Handel zagraniczny Polska w organizacjach międzynarodowych Inwestycje zagraniczne Regiony fizycznogeografic zne Cechy środowiska przyrodniczego wybranego regionu Regionalne zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno- -gospodarczego wymienia walory krajoznawcze odróżnia walory przyrodnicze od antropogenicznych wymienia czynniki warunkujące rozwój turystyki podaje kierunki wyjazdów zagranicznych polskich turystów podaje kierunki napływu turystów do podaje przyczyny ujemnego salda bilansu handlowego wskazuje głównych partnerów handlowych oblicza bilans handlowy wymienia organizacje międzynarodowe, których członkiem jest Polska wymienia euroregiony funkcjonujące przy polskich granicach i wskazuje je na mapie wymienia czynniki wpływające na atrakcyjność inwestycyjną przedstawia bariery w napływie BIZ do wyjaśnia na czym polega pasowość rzeźby w Polsc wskazuje na mapie prowincje i podprowincje wymienia walory środowiska przyrodniczego wybranej krainy geograficznej wymienia regiony o najwyższym i najniższym stopniu rozwoju społeczno-gospodarczego wskazuje na mapie regiony różniące się poziomem rozwoju społeczno wymienia regiony turystyczne i wskazuje je na mapie przedstawia atrakcje turystyczne wybranych regionów na podstawie dostępnych źródeł omawia rolę turystyki w gospodarce krajowej charakteryzuje turystykę krajową i zagraniczną na podstawie danych i map tematycznych omawia znaczenie handlu zagranicznego dla gospodarki przedstawia bilans handlu zagranicznego i wyjaśnia jego zmiany podaje przykłady działań podejmowanych przez Polskę w ramach organizacji międzynarodowych na podstawie dostępnych źródeł charakteryzuje współpracę w ramach euroregionów oraz miast i gmin bliźniaczych omawia strukturę przestrzenną BIZ przedstawia regionalizację fizycznogeograficzną wskazuje na mapie makroregiony charakteryzuje elementy środowiska przyrodniczego wybranej krainy geograficznej na podstawie map, danych i innych źródeł przedstawia przyczyny dysproporcji w rozwoju społecznogospodarczym analizuje czynniki warunkujące rozwój turystyki porównuje i walory turystyczne wybranych regionów przedstawia współczesne tendencje rozwoju różnych rodzajów turystyki porównuje strukturę wykorzystania środków transportu w turystyce krajowej i zagranicznej wskazuje kierunki geograficzne i strukturę handlu zagranicznego wyjaśnia przyczyny zmian kierunków eksportu i importu po 1990 r. przedstawia udział w procesach integracyjnych i głównych organizacjach międzynarodowych wskazuje korzyści wynikające z funkcjonowania euroregionów w analizuje wartość BIZ napływających do poszczególnych regionów naszego kraju na podstawie mapy wyjaśnia uwarunkowania zróżnicowania środowiska przyrodniczego wyjaśnia uwarunkowania zróżnicowania środowiska przyrodniczego wybranego regionu przedstawia czynniki wpływające na rozwój społeczno-gospodarczy wybranych regionów ocenia poziom rozwoju społecznogospodarczego wybranych ocenia walory przyrodnicze i pozaprzyrodnicze ocenia regionalne zróżnicowanie infrastruktury turystycznej analizuje cechy ruchu turystycznego przedstawia konsekwencje rozwoju turystyki porównuje strukturę towarową handlu zagranicznego i wybranych państw Europy omawia działalność w organizacjach, które zapobiegają zagrożeniom społeczno-ekonomicznym oraz konfliktom zbrojnym lub je niwelują ocenia znaczenie BIZ dla rozwoju społeczno-gospodarczego kraju podaje przykłady na zwiększenie BIZ określa cechy środowiska decydujące o krajobrazie wybranych krain geograficznych na podstawie źródeł przestawia dominanty środowiska wybranej krainy geograficznej na postawie map, danych i obserwacji bezpośrednich przedstawia przykłady działań zmniejszających dysproporcje w rozwoju poszczególnych regionów dowodzi atrakcyjności turystycznej ocenia wpływ turystyki na środowisko przyrodnicze i gospodarkę podaje przykłady zwiększenia wpływów z turystyki przewiduje, w jakich kierunkach będzie rozwijał się handel zagraniczny naszego kraju ocenia społeczne i gospodarcze konsekwencje przystąpienia do UE wskazuje przykłady bezpośrednich inwestycji zagranicznych porównuje podział na pasy ukształtowania powierzchni z podziałem na regiony fizycznogeograficzne wykazuje związki i zależności zachodzące między poszczególnymi elementami środowiska przyrodniczego w wybranym makroregionie ocenia skutki dysproporcji w rozwoju społeczno- -gospodarczym
gospodarczego regionów Potencjał gospodarczy wybranego regionu wymienia mierniki rozwoju społeczno-gospodarczego danego regionu Zanieczyszczenie środowiska przyrodniczego Ochrona środowiska przyrodniczego Walory parków narodowych wymienia źródła zanieczyszczeń atmosfery, hydrosfery, biosfery, pedosfery wymienia regiony o największym zanieczyszczeniu środowiska podaje różnice między parkiem narodowym a rezerwatem biosfery wymienia gatunki roślin i zwierząt objętych ochroną wymienia parki narodowe wskazuje parki narodowe na mapie ogólnogeograficznej omawia wartości mierników rozwoju społeczno- -gospodarczego wybranego regionu charakteryzuje źródła zanieczyszczeń, wymienia nazwy obszarów ekologicznego zagrożenia oraz klęski ekologicznej i wskazuje te obszary na mapie przedstawia formy ochrony przyrody i krajobrazu opisuje przykłady form ochrony przyrody i krajobrazu we własnym regionie charakteryzuje walory przyrodnicze parku narodowego we własnym regionie przedstawia rolę i zadania samorządu terytorialnego w regionie na podstawie dostępnych źródeł omawia zmiany zachodzące w środowisku geograficznym w wybranym regionie omawia wybrane wskaźniki zanieczyszczenia powietrza omawia skutki nadmiernej emisji zanieczyszczeń do atmosfery, hydrosfery, pedosfery i biosfery omawia uwarunkowania rozmieszczenia obszarów chronionych wyjaśnia, na czym polega restytucja gatunków podaje przykłady restytucji gatunków zwierząt przedstawia charakterystyczne walory przyrodnicze podlegające szczególnej ochronie w parkach narodowych ocenia potencjał gospodarczy regionu i dostępnych źródeł charakteryzuje wpływ poszczególnych sektorów gospodarki na stan środowiska przedstawia działania polskich i międzynarodowych organizacji na rzecz ochrony przyrody prowadzone na terytorium naszego kraju opisuje unikalne obiekty przyrodnicze objęte ochroną na terenie polskich parków narodowych rozpoznaje parki po opisie ich walorów omawia inicjatywy podejmowane w regionie na rzecz jego rozwoju na podstawie dostępnych źródeł ocenia stan poszczególnych komponentów środowiska przyrodniczego wskazuje przykłady zachowań człowieka wobec klęsk ekologicznych ocenia kierunki i skuteczność działań na rzecz ochrony środowiska podejmowanych uzasadnia konieczność prowadzenia działań na rzecz restytucji i zachowania naturalnych elementów środowiska projektuje utworzenie nowego obszaru chronionego we własnym regionie