INFORMACJA LOKALNA O ZAWODZIE TECHNIK AUTOMATYK kod 311909 Zakres tematyczny informacji 1) Zadania zawodowe oraz profil kompetencyjny 2) Sytuacja zawodu na rynku pracy 3) Prognozy dla rynku pracy-barometr Zawodów 4) Kształcenie i doskonalenie w zawodzie 5) Informacje dodatkowe 6) Możliwości i warunki zatrudnienia w zawodzie w krajach Unii Europejskiej ANEKS STATYSTYCZNY Wojewódzki Urząd Pracy w Toruniu, Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Bydgoszczy, Aktualizacja: Bydgoszcz, maj 2018 r. 1
1) Zadania zawodowe oraz profil kompetencyjny Technik automatyk (kod 311909) ) to jeden z 2455 zawodów ujętych w obowiązującej od 1 stycznia 2015 r. klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy (Dz. U. 2014, poz. 1145 z późn. zm.) W poprzedniej klasyfikacji obowiązującej w okresie od 1 lipca 2010 r. do 31 grudnia 2014 r. zawód ten miał tą samą nazwę oraz kod. Do klasyfikacji zawodów szkolnych technik automatyk wprowadzony został Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 czerwca 2016 r. (Dz. U. z 2016 poz.841 z późn.zm.) 1. Kształcenie w tym zawodzie może być realizowane od 1 września 2016 r. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik automatyk powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych: 2 1) montażu urządzeń i instalacji automatyki; 2) uruchamiania urządzeń i instalacji automatyki; 3) obsługi urządzeń i instalacji automatyki; 4) przeglądów technicznych i konserwacji urządzeń i instalacji automatyki; 5) diagnostyki i remontu urządzeń i instalacji automatyki. PROFIL KOMPETENCYJNY 3 dla grupy Średni personel nauk fizycznych, chemicznych i technicznych (grupa duża 4 31) Przykładowe zawody dla grupy Średni personel nauk fizycznych, chemicznych i technicznych: technik automatyk sterowania ruchem kolejowym, technik automatyk, technik awionik, technik budownictwa wodnego, technik chłodnictwa i klimatyzacji, technik cyfrowych procesów graficznych, technik elektronik, technik elektryk, technik energetyk, technik gazownictwa, technik inżynierii środowiska i melioracji, technik mechanik lotniczy, technik ogrodnik, technik papiernictwa, technik prac biurowych, technik procesów drukowania, technik procesów introligatorskich, technik rolnik, technik teleinformatyk, technik telekomunikacji, technik transportu kolejowego, technik urządzeń chłodniczych, technik urządzeń i systemów energii odnawialnej, technik wiertnik, itp. Kompetencje to cechy/dyspozycje osoby, w zakresie wiedzy, umiejętności i postaw, pozwalające realizować zadania zawodowe na wymaganym poziomie/efekty. Kompetencje są obserwowalne i mierzalne dzięki temu, że przejawiają się w zachowaniu. Podlegają procesowi uczenia się, są dynamiczne, zmienne w czasie, rozwijają się w ramach zdobywanego doświadczenia. Pozwalają określić, w jakich zadaniach, na jakim stanowisku, przyszły pracownik będzie mógł efektywnie wykorzystać swój potencjał. Tempo ich rozwoju zależy od zmiennych zewnętrznych (otoczenia) oraz względnie trwałych dyspozycji (osobowość, inteligencja). 5 Są uniwersalne (transferowalne), wykorzystywane w różnych zadaniach i różnych obszarach funkcjonowania. Dla grupy Średni personel nauk fizycznych, matematycznych i technicznych określono 4 kompetencje, tj.: Kompetencja 1 Sprawność motoryczna: wykonywanie złożonych ruchów dokładnie, szybko i w zmiennych warunkach, w celu realizacji zadań. Na sprawność motoryczną wpływają: zdolności kondycyjne (siła, szybkość, moc, wytrzymałość, gibkość) oraz koordynacyjna (dostosowanie ruchu, 1 http://dziennikustaw.gov.pl/du/2016/841/1 - Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego 2 Źródło: http://isap.sejm.gov.pl/detailsservlet?id=wdu20170000860 - podstawa programowa kształcenia w zawodzie technik automatyk 3 NBK Narzędzie do badania kompetencji. Podręcznik dla doradców zawodowych, Warszawa 2014 r. 4 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 sierpnia 2014r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania, DZ.U. z 2014r. poz.1145 5 Jurek P., Analiza wybranych metod oceny kompetencji zawodowych, artykuł w książce pod red. A. Witkowski, T. Listwan, Kompetencje a sukces zarządzania organizacją, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2008 2
różnicowanie ruchu, zdolności utrzymywania równowagi, szybkiej reakcji, orientacji, sprzężenia ruchów, rytmizacji). Kompetencja 2 Sumienność w dążeniu do rezultatów: rozumiana jako wysoka efektywność realizacji zadań w ściśle określonym terminie z należytą starannością, uwzględniającą własne kompetencje i możliwości. Determinacja w działaniu i osiąganie zakładanych rezultatów przez utrzymanie odpowiedniego tempa oraz jakości pracy, nawet w obliczu trudności. Kompetencja 3 Zdolności analityczne i podejmowanie decyzji: to rozumienie złożonych sytuacji relacji zachodzących pomiędzy różnymi elementami. Analizowanie informacji i danych, dostrzeganie zależności, wyciągania na ich podstawie wniosków i podejmowanie trafnych decyzji. Kompetencja 4 Obsługa komputera z wykorzystaniem Internetu: to korzystanie z dostępnych urządzeń technicznych (np. komputerów, drukarek, skanerów) i aplikacji komputerowych do usprawnienia realizacji zadań. Swobodne przeglądanie stron internetowych w celu szybkiego dotarcia do informacji przydatnych ze względu na wykonywane obowiązki. Skuteczne wyszukiwanie w sieci potrzebnych wiadomości, formułowanie poleceń wyszukiwania w taki sposób, aby zapewniały szybkie dotarcie do źródeł na odpowiednim poziomie merytorycznym, bez konieczności sprawdzania przypadkowych rezultatów wyszukiwania. Zestaw kompetencji może się różnić od podanych wyżej kompetencji, w zależności od wymagań pracodawcy w konkretnym zawodzie i na konkretnym stanowisku. Zróżnicowane będzie również natężenie każdej z kompetencji. Kto i w jaki sposób może wiedzę o naszych kompetencjach można wykorzystać? Odpowiedź jest prosta My Sami oraz pracodawca. Coraz więcej pracodawców wykorzystuje analizę kompetencyjną w procesie rekrutacji. W niektórych firmach dodatkowo jest ona wykorzystywana podczas: okresowej oceny pracowników - jako narzędzie do oceny efektywności pracy; ustalania indywidualnych planów rozwoju - dostarcza informacji, jakie właściwości predysponują do np. awansów. Jest również źródłem informacji odnośnie obecnych i przyszłych potrzeb szkoleniowych. Jeśli stwierdzimy, że nie posiadamy dostatecznej wiedzy i umiejętności, które są wymagane przez pracodawców warto zatem zastanowić się nad skorzystaniem z różnych form działań rozwojowych (szkolenia, wsparcie innych, literatura, uczestniczenie w coachingu, itp.). 2) Sytuacja zawodu na rynku pracy 6 Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy wg zawodu technik automatyk w latach: 2013-2017 6 Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w województwie kujawsko-pomorskim w poszczególnych latach dostępny jest na stronie: http://wup.torun.pl/urzad/publikacje/publikacje-dotyczace-rynku-pracy/ 3
Sytuacja osób z tym zawodem w województwie kujawsko-pomorskim charakteryzuje się nieznacznym poziomem bezrobocia. W latach 2013-2017 pracodawcy zgłaszali więcej miejsc pracy dla zawodu technik automatyk, niż odnotowano rejestracji w tym zawodzie. W całym okresie zarejestrowano ogółem 22 osoby z zawodem technik automatyk. W tym czasie pracodawcy zgłosili łącznie 228 ofert pracy dla tego zawodu. Z uwagi na mniejszą liczbę osób nowozarejestrowanych niż zgłoszonych wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej w latach 2013-2014 zawód technika automatyka sklasyfikowano jako zawód deficytowy. 7 Od 2015 r. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej wprowadziło nową metodologię prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych 8. Według tej metodologii zamiast wskaźnika intensywności nadwyżki/deficytu zawodów, dokonuje się wyboru zawodów deficytowych i nadwyżkowych na podstawie trzech wskaźników: wskaźnika dostępności ofert pracy, wskaźnika długotrwałego bezrobocia oraz wskaźnika płynności bezrobotnych. Wprowadzona zmiana spowodowała, że sytuacja znacznej części zawodów pozostaje nieokreślona nie przynależy do żadnej z grup, ponieważ żaden ze wskaźników nie osiągnął wymaganego poziomu. W 2015 r. zawód technik automatyk był w grupie zawodów nieokreślonych. W 2016 i w 2017 r. zaklasyfikowano go do grupy zawodów deficytowych. Dane statystyczne dotyczące zawodu technik automatyk umieszczono w aneksie. 3) Prognozy dla rynku pracy-barometr Zawodów Z badania pt. Barometr zawodów 9, prognozującego zapotrzebowanie na zawody w województwie wynika, że zawód technik automatyk, ujęty w grupie barometrowej pod nazwą Specjaliści elektroniki, automatyki i robotyki, w 2018 r. został zaklasyfikowany w Regionie do zawodów zrównoważonych. 7 Podziału na zawody deficytowe, zrównoważone i nadwyżkowe dokonuje się na podstawie wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) wyrażonego jako iloraz liczby zgłoszonych wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej w badanym okresie, w danym zawodzie i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w badanym okresie, w danym zawodzie. Zawody deficytowe to takie, dla których wskaźnik przekracza wartość 1,1; zawody zrównoważone to te, dla których wartość wskaźnika mieści się w przedziale od 0,9 do 1,1; natomiast zawody nadwyżkowe to te, w których przypadku wskaźnik wynosi poniżej 0,9. 8 Wskaźnik dostępności ofert pracy: iloraz średniomiesięcznej liczby bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie i średniomiesięcznej liczby wolnych miejsc pracy dostępnych w PUP i Internecie w danej grupie zawodów, w badanym okresie. Wskaźnik długotrwałego bezrobocia: iloraz liczby długotrwale bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu. Wskaźnik płynności bezrobotnych: iloraz odpływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie i napływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie. 9 Barometr zawodów jest prognozą zapotrzebowania na pracowników w 2017 r. Badanie zostało przeprowadzone na przełomie III i IV kwartału 2017 r. W przypadku wystąpienia nieprzewidzianych zdarzeń, sytuacja w niektórych zawodach może ulec zmianie. 4
W 2018 r. w większości powiatów woj. kujawsko-pomorskiego zawód ten zaklasyfikowano do kategorii zawodów zrównoważonych. Największe szanse na zatrudnienie w 2018 r. będą miały osoby z 10 powiatów: bydgoskich (grodzkiego i ziemskiego), tucholskiego, nakielskiego, inowrocławskiego, mogileńskiego, włocławskich (grodzkiego i ziemskiego), lipnowskiego i rypińskiego. 4) Kształcenie i doskonalenie w zawodzie Podstawa prawna w kształceniu Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 marca 2017 r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego (Dz.U. 2017 poz. 622 z późn. zm.) określa, że zawód technik automatyk będzie można zdobyć w technikum oraz na kwalifikacyjnych kursach zawodowych w zakresie kwalifikacji wyodrębnionych w zawodzie. Dotychczasowe 4-letnie technikum z dniem 1 września 2019 r. zostanie przekształcone w 5-letnie technikum. Do roku 2019/2020 prowadzona będzie rekrutacja do dotychczasowego 4-letniego technikum (dla absolwentów gimnazjum), natomiast na rok szkolny 2019/2020 i późniejsze lata rekrutacja będzie prowadzona do 5-letniego technikum (dla absolwentów 8-letniej szkoły podstawowej). Według stanu na dzień 30 września 2017 r. województwie kujawsko-pomorskim są trzy szkoły kształcące w zawodzie technika automatyka. W tym czasie 37 uczniów kontynuowało naukę. Nie odnotowano absolwentów kończących naukę w tym zawodzie (źródło: dane z Systemu Informacji Oświatowej). 5
5) Informacje dodatkowe POMOCNE ADRESY Przydatne serwisy/strony internetowe http://wup.torun.pl strona Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Toruniu www.psz.praca.gov.pl Wortal Publicznych Służb Zatrudnienia zawiera szereg informacji dotyczących różnego rodzaju zawodów, w tym także zawodów informatycznych. Można znaleźć opisy zawodów (w zakładce Publikacje znajduje się np. Przewodnik po Zawodach), informacje o ofertach pracy w urzędach pracy, standardy kwalifikacyjne i inne. http://tujestpraca.eu Portal poświęcony zagadnieniom związanym z poszukiwaniem zatrudnienia, serwis prowadzony jest przez urzędy pracy województwa kujawsko-pomorskiego. http://portalautomatyki.pl/ksiazki-automatyka-przemyslowa automatyki. - portal związany z zagadnieniami Książki Dębowski Andrzej - Automatyka Podstawy teorii, 2015 r., Grzegorz Płoszajski, Witold Jabłoński - Elektrotechnika z automatyką, Bismor Dariusz - Programowanie systemów sterowania. narzędzia i metody, 2015 r., Kost Gabriel, Łebkowski Piotr, Węsierski Łukasz - Automatyzacja i robotyzacja procesów produkcyjnych, 2013 r., Dębowski Andrzej - Automatyka Technika regulacji, 2012 r., Roman Kwiecień - Komputerowe systemy automatyki przemysłowej, 2012 r., Kwiatkowski Włodzimierz - Wprowadzenie do automatyki, 2010 r. Opracował: Adam Mickiewicz doradca zawodowy Akceptowała: Elżbieta Słowińska kierownik CIiPKZ w Bydgoszczy WUP w Toruniu, Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Bydgoszczy. 6) Możliwości i warunki zatrudnienia w zawodzie w krajach Unii Europejskiej Technik automatyk 1. Dostęp do rynków pracy krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG). W państwach należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) swobodny przepływ pracowników jest prawem podstawowym pozwalającym obywatelom danego państwa EOG podjąć pracę w innym państwie należącym do EOG na tych samych warunkach jak obywatele wybranego państwa. Polacy, podejmujący legalną pracę w innym państwie EOG, mają takie same prawa i obowiązki jak pracownicy lokalni. 2. Informacja dla osób poszukujących pracy w zawodzie technik automatyk w krajach EOG: 6
Osoba chcąca podjąć pracę jako technik automatyk w jednym z krajów EOG, powinna sprawdzić czy zawód ten nie jest w tym kraju regulowany, co wiąże się z oficjalnym uznaniem kwalifikacji i doświadczenia zawodowego. Każdy kraj EOG decyduje o uregulowaniu zawodu, dlatego też może się zdarzyć, że dany zawód jest regulowany w jednym kraju, podczas gdy w innych nie będzie regulowany. Aby sprawdzić, czy zawód technik automatyk jest regulowany należy skorzystać z wyszukiwarki na portalu Twoja Europa prowadzonym przez Komisję Europejską: http://ec.europa.eu/internal_market/qualifications/regprof/index.cfm?action=homepage Obecnie koordynator projektów unijnych nie jest zawodem regulowanym w krajach EOG. W przypadku braku informacji o danym zawodzie w powyższej wyszukiwarce lub w razie potrzeby uzyskania dodatkowych informacji, należy zgłosić się do jednego z punktów informacyjnych utworzonych w tym celu w każdym z krajów EOG (tzw. contact points): http://ec.europa.eu/internal_market/qualifications/contact/national_contact_points_en.htm 3. Zapotrzebowanie na osoby z zawodem technika automatyka wg Europejskiego Portalu Mobilności Zawodowej http://eures.europa.eu Z danych dostępnych na portalu EURES wynika, że dla osób z tym zawodem zgłoszonych zostało 133 oferty pracy z 13 krajów EOG. Najwięcej ofert pracy dla techników automatyków znajduje się w Belgii (75 oferty) i Wielkiej Brytanii (12 ofert) - dane wg stanu na dzień 05.04.2018 r. Technik automatyk - kreator pracy inżynierskiej. Do jego głównych obowiązków należy: projektowanie oprogramowania maszyn, nadzór nad maszynami przemysłowymi, opiniowanie projektów z zakresu układów automatyki oraz uczestnictwo w ich odbiorze i uruchamianiu. Jego praca wiąże się z wyjazdami służbowymi do krajowych i zagranicznych zakładów partnerskich. Osoba na tym stanowisku musi posiadać wykształcenie średnie techniczne. Automatyk powinien charakteryzować się: umiejętnością abstrakcyjnego myślenia, umiejętnością analizy i syntezy, uzdolnieniami technicznymi, dobrą pamięcią, umiejętnością pracy zespołowej, umiejętnością komunikacji i negocjacji. Automatyk musi także śledzić na bieżąco nowinki techniczne. Ważna jest także dobra znajomość języka angielskiego oraz biegła obsługa komputera. Automatyk pracuje w biurach technologicznych, laboratoriach zakładów przemysłowych, instytutach naukowych oraz szkołach wyższych. Główne narzędzie pracy automatyka to komputer ze specjalistycznymi programami. Przykładowe stawki płacy w zawodzie ogrodnik w wybranych krajach: Wielka Brytania 40000 GBP (rocznie), Francja 1600-2100 EUR (miesięcznie) Szwajcaria 8500-12000 CHF (miesięcznie). Opracował: Jacek Paśniewski pośrednik pracy, WUP w Toruniu, Wydział Pośrednictwa Pracy OZ WUP w Bydgoszczy 7
SPIS TABEL Tabela 1. Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy w zawodzie technik automatyk w latach: 2013-2017, Tabela 2. Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej bezrobotnych wg powiatów w zawodzie technik automatyk w latach: 2016-2017 Szkoły w woj. kujawsko-pomorskim kształcące w zawodzie technik automatyk 8
ANEKS Tabela 1. Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy w zawodzie technik automatyk w latach: 2013-2017 Bezrobotni zarejestrowani w ciągu roku Bezrobotni według stanu na koniec roku Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki w ciągu roku ogółem Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki na koniec okresu Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej zgłoszone w ciągu roku Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej na koniec roku lata 2017 5 0 0 0 20 3 2016 3 2 0 0 68 5 2015 4 1 0 0 55 5 2014 4 3 0 0 66 13 2013 6 2 0 0 19 0 9
Tabela 2. Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej bezrobotnych wg powiatów w zawodzie technik automatyk w latach: 2016-2017 Powiaty Wolne miejsca pracy i aktywizacji zawodowej zgłoszone w 2016 r. ogółem w tym subsydiowane Wolne miejsca pracy i aktywizacji zawodowej zgłoszone w 2017 r. ogółem w tym subsydiowane Wzrost/ spadek wolnych miejsc pracy (-) w 2017 r. Województwo kujawskopomorskie 68 6 20 8-48 Bydgoszcz powiat grodzki 4 0 6 2 2 Bydgoszcz powiat ziemski 0 0 1 0 1 Grudziądz powiat grodzki 2 0 0 0-2 Grudziądz powiat ziemski 1 0 0 0-1 Toruń powiat grodzki 1 0 4 1 3 Toruń powiat ziemski 0 0 1 1 1 Włocławek powiat grodzki 17 1 1 0-16 Włocławek powiat ziemski 0 0 0 0 0 Aleksandrów Kujawski 0 0 0 0 0 Brodnica 2 0 1 0-1 Chełmno 0 0 0 0 0 Golub - Dobrzyń 3 2 2 1-1 Inowrocław 5 0 1 0-4 Lipno 1 0 0 0-1 Mogilno 0 0 0 0 0 Nakło 5 0 1 1-4 Radziejów 1 0 0 0-1 Rypin 0 0 0 0 0 Sępólno 0 0 0 0 0 Świecie 5 3 1 1-4 Tuchola 0 0 0 0 0 Wąbrzeźno 0 0 0 0 0 Żnin 21 0 1 1-20 10
Załącznik SZKOŁY KSZTAŁCĄCE W ZAWODZIE TECHNIK AUTOMATYK Wykaz szkół i placówek systemu informacji oświatowych (wg SIO, stan na 2017.09.30 w.5) LP Nazwa Ulica Numer budynku Miejscowość Publiczność status Kategoria uczniów 1. Technikum Mechaniczne nr 2 Słoneczna 19 Bydgoszcz publiczna Dzieci lub młodzież 2. Technikum Kościuszki 6a Świecie publiczna Dzieci lub młodzież 3. Technikum nr 5 Św. Józefa 26 Toruń publiczna Dzieci lub młodzież 11