ASPEKTY ŚRODOWISKOWE W

ASPEKTY ŚRODOWISKOWE W PROJEKTOWANIU OPAKOWAŃ ZNACZENIE METODY LCA Grzegorz Ganczewski COBRO Instytut Badawczy Opakowań IV Kongres Przemysłu Opakowań Polska Izba Opakowań Październik 2018, Poznań

COBRO Instytut Badawczy Opakowań

Pełen tytuł projektu: ROZWÓJ I UMACNIANIE MIĘDZYSEKTOROWYCH POŁĄCZEŃ MIĘDZY PODMIOTAMI INNOWACYJNYCH SYSTEMÓW ZRÓWNOWAŻONYCH BIOKOMPOZYTOWYCH OPAKOWAŃ W GOSPODARCE O OBIEGU ZAMKNIĘTYM EUROPY ŚRODKOWEJ Akronim: BIOCOMPACK-CE Strona internetowa: http://www.interreg-central.eu/content.node/biocompack-ce.html Program: Central Europe, Interreg Priorytet: Innowacja i rozwój wiedzy Okres: Maj 2017 Kwiecień 2020 Budżet: 2 miliony Euro

PARTNERZY Partner wiodący: National Institute of Chemistry, Ljubljana Slovenia WPM lider Koordynator: Prof. Andrej KRŽAN Partnerzy: Papirol, Maribor, Słowenia Ecocortec, Beli Manastir, Chorwacja RERA, Split, Chrowacja COBRO, Warszawa, Polska WPT3 lider PIOIRO, Warszawa, Polska Słowacki Uniwersytet Techniczny, Bratysława, Słowacja Omnipack, Debrecen, Węgry WPT2 lider Legambiente, Milano, Włochy WPC lider Innovhub, Milano, Włochy WPT1 lider + 8 Partnerów stowarzyszonych

CELE Ogólne Zwiększenie innowacyjności zrównoważonych biokompozytów w Europie Centralnej Realizowanie założeń gospodarki w obiegu zamkniętym Umacnianie gospodarki Współpraca regionalna Szczegółowe Międzynarodowe Centrum Opakowań Biokompozytowych (TBPC) Przewodniki - publikacje Przykłady rozwiązania ( działania pilotażowe )

ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ Używając tradycyjnej definicji, zrównoważony rozwój to: rozwój który spełnia potrzeby czasów współczesnych z jednoczesnym uwzględnieniem potrzeb przyszłych pokoleń i możliwości ich zrealizowania innymi słowy, zrównoważony rozwój to zapewnianie by obecny rozwój nie postawił pod znakiem zapytania możliwości rozwoju przyszłych pokoleń. Dlatego zrównoważony rozwój zawiera trzy elementy ekonomiczny, społeczny i ekologiczny które to należy traktować na równi. Strategia zrównoważonego rozwoju została opracowana w 2001 i zaktualizowana w 2005 o regułę integracji ochrony środowiska z działaniami mającymi wpływ na środowisko. - źródło: http://europa.eu

ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ Pojęcie zrównoważonego rozwoju dla firm, uwzględnia szeroko rozumiane problemy gospodarcze, środowiskowe i społeczne w operacjach zarówno krótko jak i długoterminowych spółki.

ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ Obszary zrównoważonego rozwoju Źródło: Wikipedia

Zasadą zrównoważonego rozwoju należy kierować się we wszystkich etapach cyklu życia: procesy produkcji, łańcuch dostaw, metody przetwarzania, pakowanie, dystrybucja, użytkowanie, gospodarowanie odpadami i transportem ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ Jednocześnie, jakość i funkcjonalność zrównoważonych produktów powinna równać się lub przewyższać zalety produktów tradycyjnych, spełniać standardy ochrony środowiska i mieć na uwadze system gospodarowania odpadami.

ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ

LCA OCENA CYKLU ŻYCIA LCA od skrót od Life Cycle Assessment Ocena Cyklu Życia Jest to jeden z modeli zarządzania środowiskowego Może być wykorzystywany do oceny produktów, procesów, usług a nawet całych przedsiębiorstw Służy do badania aspektów i wpływów środowiskowych a także kosztów finansowych w całym cyklu życia danego wyrobu

LCA OCENA CYKLU ŻYCIA LCA składa się z różnych kryteriów oceny wszystkich elementów cyklu życia wybranego wyrobu. Wpływ środowiskowy każdego procesu cyklu życia jest przypisywany do różnych kategorii wpływów i szkód środowiskowych. Metoda LCA może być wykorzystywana do oceny oraz porównań produktów o podobnej funkcjonalności.

CZYM JEST LCA?? Zużycie zasobów środowiska naturalnego Cykl życia produktu lub usługi Oddziaływa nie na środowisko poprzez emisje

LCA OPAKOWAŃ LCA dla opakowań używane jest do szacowania wpływu opakowań na środowisko i uwzględnia takie czynniki jak infrastruktura (transport), wielokrotność użycia czy zarządzanie odpadami. LCA dla opakowań bardzo dobrze sprawdza się jako porównawcze narzędzie oceny w przypadku opakowań najlepiej jest porównywać różne typy opakowań tej samej grupy produktów.

LCA JAKO MODEL RZECZYWISTOŚCI LCA służy do modelowania skomplikowanej rzeczywistości + Każdy model jest uproszczeniem rzeczywistości = Sprzeczność uproszczenie zniekształca rzeczywistość Główny cel LCA zminimalizować zniekształcenie

NORMY LCA 2 normy główne: EN ISO 14040 Główny koncept LCA EN ISO 14044 Detale Inne normy nawiązujące do LCA: Seria norm EN ISO 14020 Etykiety i deklaracje środowiskowe 14021 Typu II 14024 Typu I 14025 Typu III 14064 Dotyczy gazów cieplarnianych 14067 Obliczanie śladu węglowego wyrobów

STANDARDY LCA ISO 14040 zawiera ogólne informacje o: a. Cel i zakres LCA b. Analiza zbioru (LCI) c. Ocena wpływu (LCIA) d. Interpretacja e. Raportowanie i przegląd krytyczny f. Ograniczenia g. Zależności między krokami Etapy LCA h. Warunki dokonywania wyborów oraz elementy opcjonalne oceny Norma 14044 zawiera szczegółowe instrukcje pomagające wdrożyć normę 14040. Źródło: Life Cycle Assessment (LCA) Learning Module Series

LCA W 4 ETAPACH Zdefiniowanie celu i zakresu Analiza zbioru (LCI) Interpretacja Bezpośrednie zastosowania: Rozwój i ulepszanie towarów Planowanie strategiczne Kształtowanie polityki publicznej Marketing Inne Ocena wpływu

Jak wygląda cykl życia?? Cykl życia ETAP 1 CEL I ZAKRES Produkt Cel Zakres Co/Dlaczego/Dla kogo potrzebujemy (w) LCA Jednostka funkcjonalna; Granice systemu

ETAP 1 CEL I ZAKRES Cel Zakres Określenie celu to pierwszy krok LCA, do którego będziemy odnosić się przez resztę oceny Cel musi zawierać: - Przeznaczenie badania - Powód - Odbiorcy badania - Stwierdzenie czy ocena jest porównawcza oraz czy jest publiczna/wewnętrzna Zakres zawiera informacje dotyczące kontekstu, przedstawia wybory metodologiczne oraz format raportu Zakres zawiera: System produktu drzewo procesów Funkcje systemu Jednostkę funkcjonalną Granice systemu Procedury alokacji Kategorie wpływów, metodę oceny oraz typ interpretacji Źródło: Life Cycle Assessment (LCA) Learning Module Series

Inny cykl życia Surowce Mineralne Surowce do innych celów Produkcja surowców opakowaniowych Inne produkty E n e r g i a Recykling Przygotowanie do ponownego użycia Produkcja materiałów opakowaniowych Produkcja opakowania Napełnianie / Pakowanie Dystrybucja i sprzedaż Produkcja wyrobów Granica zawiera straty i odpady produkcyjne związane z opakowaniem Opróżnianie opakowania Użytkowanie produktu Odzysk energii Składowisko

ETAP 2 ANALIZA ZBIORU - LCI Zbieranie danych zależy od ustalonych celów i zakresu badania. Należy brać pod uwagę: Granice systemu Geografie Okres z jakiego pochodzą dane Jednostka funkcjonalna Zasady alokacji I najważniejsze: czas i budżet

ETAP 2 ANALIZA ZBIORU - LCI Efektem zebranych danych jest drzewo procesów Z drzewa procesów wynikają wyniki LCI - konkretne ilości różnych wkładów oraz emisji do gleby, atmosfery i wody w postaci substancji chemicznych Przykłady wyników ilościowych LCI: CO2, CFC, P, SO2, NOx, DDT itd..

Drzewo procesów Butelka PET recykling 30% 70% Unieszkodliwianie butelki PET 30% Recykling butelki PET Butelka PET Granulat PET Formowanie z rozdmuchem Formowanie wtryskowe Energia elektryczna i transport Ropa naftowa

Drzewo procesów Butelka PET recykling 30%

ETAP 3 OCENA WPŁYWU Wyniki LCI same w sobie nie są informacją na podstawie której można ocenić wpływ badanego wyrobu na środowisko To jedynie surowe dane, które należy zinterpretować i skategoryzować do poszczególnych kategorii wpływu Jest wiele metod, które przyporządkowują poszczególne substancje do poszczególnych kategorii wpływu, dając im odpowiednią wagę

ETAP 3 OCENA WPŁYWU Niska niepewność Wyniki LCI: CO2 VOS P SO2 Nox CFC Cd PAH DDT etc Kategorie wpływu: Przykładowe Globalne ocieplenie Zakwaszenie Czynniki rakotwórcze Promieniowanie Wykorzystanie terenu Paliwa kopalne etc Midpoint Wysoka niepewność Kategorie szkód: Wg ReCiPe Zdrowie ludzkie Ekosystem Zasoby naturalne Endpoint Trudne do interpretacji Relatywnie łatwe w interpretacji

ETAP 3 OCENA WPŁYWU 3 Butelki PET bez recyklingu / recykling 30% i recykling 50% Metoda: Eco-indicator 99

ETAP 4 - INTERPRETACJA Proces interpretacji powinien być nieustanny przez całe badanie i w trakcie wszystkich etapów. Interpretacja = dyskusja o analizie zbioru (LCI) i ocenie wpływu (LCIA) Interpretacja może mieć formę konkuzji i rekomendacji dla osoby decyzyjnej / zamawiającej badanie Interpretacja musi być spójna z celem i zakresem LCA Powinna podkreślać integralną niepewność LCA, jak na przykład: Wyniki LCA zależą od przyjętej jednostki funkcjonalnej Wszystkie wpływy środowiskowe są potencjalnymi wpływami Źródło: Life Cycle Assessment (LCA) Learning Module Series

ETAP 4 - INTERPRETACJA Norma ISO 14044 rekomenduje aby przed wyciągnięciem wniosków i sporządzeniem raportu z 3 poprzednich kroków sprawdzić następujące elementy: Sprawdzić spójność wyników z celem i zakresem Sprawdzić procesy o największym wpływie na środowisko Sprawdzić czy w wynikach nie ma anomalii (użyć zdrowego rozsądku) Sprawdzić czy metoda jest zgodna z badanym wyrobem Niektóre metody nie wliczają niektórych substancji. Należy sprawdzić w LCI czy niewliczone substancje nie stanowią znaczącej liczby i przetestować badanie inną metodą LCA nie jest oceną obiektywną, wiele zależy od wyborów osoby badającej. Należy, jeśli to możliwe sprawdzić czy wyniki badań nie są znacząco zależne od naszych subiektywnych wyborów. Tam gdzie to możliwe i logiczne wykonać analizę niepewności i/lub wrażliwości. Wykonać kilka scenariuszy

LCA nie jest kompletną ocean wszystkich problemów środowiskowych, ponieważ bierzemy pod uwagę tylko te które określiliśmy w etapie celu i zakresu badania LCI praktycznie nigdy nie będzie zawierać wszystkich procesów i wszystkich możliwych wejść i wyjść. Dane LCI zawierają w sobie niepewność Modele charakteryzacji i metody oceny wpływów środowiskowych nie są perfekcyjne, są wciąż żyjącą nauką Oceny wrażliwości i niepewności nie są w pełni rozwinięte OGRANICZENIA LCA Źródło: Life Cycle Assessment (LCA) Learning Module Series

PRZYKŁADOWE WYNIKI: POJEMNIKI NA POMIDORY Pojemniki na pomidory cheery z następujących materiałów: 1. PP 2. PET 3. rpet 4. PLA

PRZYKŁADOWE WYNIKI: POJEMNIKI NA POMIDORY Pojemnik z PP

PRZYKŁADOWE WYNIKI: POJEMNIKI NA POMIDORY Pojemnik z PLA

PRZYKŁADOWE WYNIKI: POJEMNIKI NA POMIDORY Pojemnik z PP

PRZYKŁADOWE WYNIKI: POJEMNIKI NA POMIDORY Pojemnik z PLA

PRZYKŁADOWE WYNIKI: POJEMNIKI NA POMIDORY

PRZYKŁADOWE WYNIKI: TORBY HANDLOWE Ocena dotyczyła toreb o zbliżonej nośności. Jednostką funkcjonalną służącą do efektywnego porównania różnych toreb jest przeniesienie 5 kg zakupów na odległość 500 m Badanie powstało na zlecenie Ministerstwa Środowiska

PRZYKŁADOWE WYNIKI: TORBY HANDLOWE

Lp. Rodzaj torby Źródło pochodzenia surowców Sposób postępowania po zużyciu Masa torby [g]/ilość rotacji (na podstawie badań ankietowych) 1. Torba wielokrotnego użycia bawełniana surowce odnawialne 80 % składowisko odpadów (w tym 55 % masy torby uznano jako biodegradowalne), 20 % inne wykorzystanie przez użytkowników (inne formy odzysku). 170/ 152 2. Torba wielokrotnego użycia z folii polietylenowej (PE-LD) ropa naftowa 50 % recykling materiałowy, 50 % składowisko odpadów 25/ 4 3. Torba wielokrotnego użycia z tkaniny polipropylenowej (PP), ropa naftowa 50 % recykling materiałowy, 50 % składowisko odpadów 80/ 66 4. Torba wielokrotnego użycia papierowa surowce odnawialne 50 % recykling materiałowy, 50 % składowisko odpadów 58/ 2 5. Torba jednorazowa z folii polietylenowej (PE-LD), ropa naftowa 50 % recykling materiałowy, 50 % składowisko odpadów 10/ 1 6.1. Torba jednorazowa z polimerów biodegradowalnych (50 % PLA + polimer z surowców ropopochodnych) surowce odnawialne oraz ropa naftowa 50 % recykling organiczny, 50 % składowisko odpadów 10/ 1 6.2. Torba jednorazowa z polimerów biodegradowalnych (80 % PLA + polimer z surowców ropopochodnych) surowce odnawialne oraz ropa naftowa 50 % recykling organiczny, 50 % składowisko odpadów 10/ 1 6.3. Torba jednorazowa z polimeru biodegradowalnegoch (100 % PLA) surowce odnawialne 50 % recykling organiczny, 50 % składowisko odpadów 10/ 1

PRZYKŁADOWE WYNIKI: TORBY HANDLOWE

WYNIKI LCA 3 Butelki PET bez recyklingu / recykling 30% i recykling 50% Metoda: Eco-indicator 99

LCA PODSUMOWANIE: Pozyskiwanie surowców Produkcja materiałów Produkcja opakowań Pakowanie Dystrybucja towarów Zużycie zasobów naturalnych Zniszczenia środowiska Zużycie energii Emisje gazowe Wytwarzanie ścieków Wytwarzanie stałych odpadów Wpływ na zdrowie ludzi itd. Unieszkodliwianie Odzysk odpadów

NAJWAŻNIEJSZE CECHY LCA Systematyczna procedura dla oceny środowiskowej produktu / usługi / procesu w całym jego cyklu życia Sposób porównania bazujący na jednostce funkcjonalnej różni sie znacząco od innych technik zarządzania środowiskowego Kompatybilne na zapotrzebowania poufności danych i kwestii własnościowych Otwarta na uaktualnienia związane z nową nauką i metodami Nie jest restrykcyjna Zidentyfikowane wpływy środowiskowe zidentyfikowane są jako POTENCJALNE LCIA konwertuje rezultaty LCI do problemów środowiskowych bazujących na współczynnikach charakteryzacji Systematyczne podejście identyfikacji, sprawdzenia, weryfikacji i prezentacji informacji bazującej na celu i zakresie badania Proces iteratywny z ciągłą interpretacją Możliwe połączenie z innymi technikami zarządzania środowiskowego Źródło: Life Cycle Assessment (LCA) Learning Module Series

Stanowisko do Oceny Cyklu Życia w COBRO Instytucie Badawczym Opakowań