Bilans zysków i strat w gminach po wejściu nowelizacji ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach Krzysztof Ważny Kraków 22-23.01.2015r.
Kluczowe wymagania UE 1. Dyrektywa odpadowa: Ograniczenie ilości produkowanych odpadów komunalnych oraz zorganizowanie zgodnego z przyjętą hierarchią postępowania z odpadami systemu zbierania i zagospodarowania odpadów
Kluczowe wymagania UE 2. Dyrektywa składowiskowa: ograniczenie ilości odpadów biodegradowalnych kierowanych na składowisko o: 25% do 16 lipca 2010 50% do 16 lipca 2013 65% do 16 lipca 2020 W stosunku do masy odpadów ulegających biodegradacji, wytworzonych w 1995 r.
Kluczowe wymagania UE 3. Dyrektywa opakowaniowa Do roku 2014 Polska musi osiągnąć: Odzysk ( w tym również poprzez spalenie) na poziomie minimum 60% masy odpadów opakowaniowych Recykling na poziomie pomiędzy 55% a 80% masy odpadów opakowaniowych.
Kluczowe wymagania UE 3. Dyrektywa opakowaniowa cd. Dla poszczególnych strumieni odpadów: Szkło 60% Papier 60% Metale 50% Tworzywa sztuczne 22,5% Drewno 15%
Nowa wizja gospodarki odpadami w UE Wniosek KE stanowiący projekt dyrektywy PEiR zmieniający: Dyrektywę 2008/98/WE w sprawie odpadów, Dyrektywę 94/62/WE w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych, Dyrektywę 1999/31/WE w sprawie składowania odpadów i innych. Projekt wprowadza szereg zmian przepisów w zakresie gospodarki odpadami, a oparty jest na zamkniętych obiegach materii.
Cztery kluczowe wyzwania stojące przed Polską 1. Pełna implementacja regulacji unijnych do prawodawstwa krajowego. 2. Oddzielenie tempa wzrostu ilości wytwarzanych odpadów od tempa rozwoju gospodarczego, poprawa szczelności systemu zagospodarowania odpadów, oraz poprawa struktury zagospodarowania odpadów
Cztery kluczowe wyzwania stojące przed Polską 3. Ograniczenie ilości składowanej frakcji biodegradowalnej. 4. Spełnienie wymagań w zakresie odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych, poprzez usprawnienie selektywnej zbiórki
Transpozycja prawa UE do prawa polskiego Hierarchia postępowania z odpadami Definicja odzysku, recyklingu, ponownego unieszkodliwienia. Wymóg opracowywania planów gospodarki odpadami Wymóg opracowywania programów zapobiegania powstawaniu odpadów Cele dotyczące recyklingu i odzysku odpadów opakowaniowych Źródło: dyrektywa unijna Dyrektywa odpadowa Dyrektywa odpadowa Dyrektywa odpadowa Dyrektywa odpadowa Dyrektywa opakowaniowa Przełożenie w polskim prawodawstwie Ustawa o odpadach +/- Ustawa o odpadach Ustawa o odpadach Ustawa o odpadach (plany GO mają zawierać program zapobiegania powstawaniu odpadów) Rozp. Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych
Transpozycja prawa UE do prawa polskiego Inne regulacje dotyczące gospodarowania odpadami opakowaniowymi np. oznakowanie Redukcja ilości składowanych biodegradowalnych odpadów komunalnych Wymóg organizacji systemów selektywnej zbiórki Utrata statusu odpadu Źródło: dyrektywa unijna Dyrektywa opakowaniowa Dyrektywa składowiskowa Dyrektywa odpadowa Dyrektywa opakowaniowa Przełożenie w polskim prawodawstwie Ustawa opakowaniowa Ustawa z dnia 1 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw Ustawa z dnia 1 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw BRAK
Cele KPGO Utrzymanie tendencji oddzielnego wzrostu ilości wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego kraju wyrażonego w PKB. Zwiększenie udziału odzysku, w szczególności recyklingu w odniesieniu do szkła, metali, tworzyw sztucznych, papieru, tektury, jak również odzysku energii z odpadów. Zmniejszenie ilości odpadów kierowanych na składowisko. Wyeliminowanie dzikich składowisk. Uruchomienie bazy danych o produktach, opakowaniach i gospodarce odpadami.
Wojewódzki Plan Depozytowy Stanowi on plan redukcji odpadów ulegających biodegradacji. Przedstawione są w nim dane dotyczące ilości odpadów biodegradowalnych jakie muszą być przetworzone przez poszczególne gminy w poszczególnych latach, oraz dopuszczalne ilości zmieszanych odpadów ogółem kierowanych do składowania
Wymagania w zakresie postępowania z odpadami po przejściu przez instalację Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy [Dz. U. 2005, nr 186, poz. 1553 z późn. zm.]: TOC <5 % s m Starty prażenia - <8% Ciepło spalania - < 6 MJ/kg s m
Dodatkowy parametr- AT-4 Dopuszczalną wartość tego parametru dla odpadów przeznaczonych do składowania ustala się na poziomie: AT-4 < 15 mg O2/g s.m. dla instalacji oddanych do użytkowania do 31 grudnia 2012 r. oraz dla tych instalacji w okresie od dnia 1 stycznia 2013 r. do dnia 31 grudnia 2020 r.; AT-4 < 10 mg O2/g s.m. dla instalacji oddanych do użytkowania po 31 grudnia 2012 r., przy czym w przypadku dwustopniowej stabilizacji tlenowej wartość AT-4 powinna wynosić po pierwszym stopniu w reaktorze zamkniętym (lub zamkniętej hali) poniżej 20 mg O2/g s.m.;
Stan obecny gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce
Zagospodarowanie odpadów w Polsce Ilość generowanych odpadów: 316 kg/osobę rocznie Odpady Składowanie 70% Recykling 15% Kompostowanie 14% Termiczne przekształcanie 1% *Dane za rok 2013, źródło Eurostat
Identyfikacja problemów Niewystarczająca liczba, oraz moc przerobowa instalacji do zagospodarowania odpadów komunalnych; Brak jednoznacznego zdefiniowania stanu prawnego dla instalacji uznanych za RIPOK, Zagospodarowanie odpadów komunalnych w tzw. okresie przejściowym, czyli w okresie od zamknięcia składowisk niespełniających wymagań technicznych i prawnych do uruchomienia ZZO; Zbyt niski postęp w selektywnej zbiórce odpadów,
Identyfikacja problemów c.d. Brak prawnie określonych wymagań dla mechaniczno- biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów, Niewystarczająca liczba zakładów przetwarzających frakcję nadsitową (>80mm) w kierunku paliw alternatywnych i RDF, Brak systemów zbierania przeterminowanych leków z gospodarstw domowych, w szczególności na obszarach nie objętych termicznym unieszkodliwianiem odpadów komunalnych.
Identyfikacja problemów c.d. Brak zasady postępowania z odpadami hierarchii w postępowaniach przetargowych, Egzekucja wypełniania obowiązków przetargowych w gminach przez KIO, Brak mocy przerobowych dla odpadów o kodzie 191212 problem opuszczenia instalacji, Regionalne instalacje, a współpraca z biznesem ( art. 3a Uczpg) Zawiązki międzygminne możliwości rozwoju czy czas rozwiaązania?
Regionalne instalacje do przetwarzania odpadów Gminy zapewniają budowę, utrzymanie i eksploatacji RIdPO poprzez: Przeprowadzenie przetargu na wybór podmiotu, który będzie budował, utrzymywał lub eksploatował RIdPO Dokonanie wyboru podmiotu, który będzie budował, utrzymywał lub eksploatował RIdPO na zasadach określonych w ustawie o Partnerstwie Publiczno-Prywatnym Dokonanie wyboru podmiotu, który będzie budował, utrzymywał lub eksploatował RIdPO na zasadach określonych w ustawie o koncesji na roboty budowlane lub usługi.
Szczecin 180 000 Mg/rok Polska plan ZTPO Koszalin 120 000 Mg/rok Chodzież Poznań 200 000 Mg/rok Gdańsk 250 000 Mg/rok Bydgoszcz-Toruń 180 000 Mg/rok Konin Olsztyn 120 000 Mg/rok Włocławek Warszawa 265 000 Mg/rok Łódź 250 000 Mg/rok Białystok 100 000 Mg/rok Katowice 2x 250 000 Mg/rok Jastrzębie Zdrój Kraków 250 000 Mg/rok Tarnów Hrubieszów
Termiczne przekształcanie odpadów Termicznie Kraj przekształcane odpady [%] Szwajcaria 49 30 2 Szwecja 49 20 Dania 48 Norwegia 42 29 Luksemburg 36 Belgia 35 Francja 34 Niemcy 34 2 0 129 1 11 6 2 8 67 49 3 9 1 1 2 1 Austria 29 Portugalia 19 3 1 0 Ilość instalacji termicznego przetwarzania odpadów w poszczególnych krajach
Francja Wydajność t/h Ilość spalarni od 0 do 5 29 od 5,1 do 10 23 od 10,1 do 15 31 od 15,1 do 20 18 od 20,1 do 25 10 od 25,1 do 30 2 od 30,1 do 35 4 od 35,1 do 40 0 od 40,1 do 45 3 powyżej 45 4 brak danych 3 We Francji znajduje się 129 spalarni odpadów. Składowanie są tzw. pozostałe odpady. W 2008 roku we Francji poddano termicznemu przekształceniu ok. 13,5 mln ton odpadów. W roku 2004 ilość spalanych odpadów wynosiła 8,3 mln ton odpadów.
Kto za to zapłaci? Problem zapewnienia strumienia, a potem zbytu wytworzonego ciepła, Utworzenie instytucji Ponadregionalnych Instalacji Przetwarzania Odpadów Komunalnych celem kumulowania strumieni odpadów z odległych lokalizacji, Monopol spalarniowy, który jest zawsze droższy od konkurencji, Koszty planowane w spalarniach to 450-500 zł/mg, a MBP 200-300 zł/mg
Ustawa o Utrzymaniu Czystości Porządku w Gminach co z propozycjami do nowelizacji?
Nowelizacja przyjęta przez Sejm 10 października 2014 roku - wybrane zmiany prawne 1. Zmiana w obligatoryjnym rozdzieleniu przetargów tzn. odbiór oraz zagospodarowanie. 2. Zmiana systemu opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi z określeniem maksymalnej stawki ( system kalkulacji stawek) i sposobu przeznaczenia środków niewykorzystanych na ustawowo określone cele. 3. zmiany związane z opłatami za gospodarowanie odpadami komunalnymi niesienie obowiązku składania nowych deklaracji po zmianie stawki za odpady. 4. Zmiana w sposobie egzekucji opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi przez naczelników urzędów skarbowych oraz prezydentów niektórych miast. 5. stworzenie możliwości objęcia nowym systemem wyłącznie niektórych nieruchomości niezamieszkałych ( cmentarze, schroniska itp.) 6.Zmiana pojęcia właściciela nieruchomości czyli obciążenie podmiotu faktycznie władającym nieruchomością. Ustalenie w każdej gminie co najmniej jednego stacjonarnego PSZOK-u oraz doprecyzowanie katalogu przyjmowanych tam odpadów.
Ustawowy zapis opłat za gospodarowanie odpadami Właściciel nieruchomości wnosi na rzecz gminy opłatę za gospodarowanie odpadami. Opłata ta stanowi dochód gminy jak wykorzystać nadwyżki? W zamian za opłatę gmina przejmuje obowiązki właściciela nieruchomości z zakresie gospodarowania odpadami ustalenie właściwego sposobu obliczania? W przypadku niezamieszkanych nieruchomości na których są wytwarzane odpady, gmina może podjąć uchwałę o zagospodarowaniu odpadów również z tych nieruchomości czy wszystkie gminy zastanowiły się podejmując ten obowiązek?
Naliczanie opłat za gospodarowanie wysokość stawek wg. MS z 2013r. 1. Stawki o mieszkańca uchwaliło 92% samorządów ze średnią stawką miesięczną w przypadku selektywnych 9,05 zł, a zmieszanych 14,54zł 2. Od gospodarstwa domowego 7,8 % W-16,82; Z- 26,49zł 3. Od zużycia wody S- 5,65; Z-7,73zł 4. Od powierzchni lokalu S-0,65; Z-1,1 zł 5. Minimalne stawki od osoby 6-8zł!
Modelowanie sposobu naliczenia opłaty 16,00 15,00 14,00 13,00 Założenia: 25% selektywna zbiórka 30% frakcja organiczna 80% odpady z terenów zielonych 10 20 50 100 150 200 250 300 400 500 12,00 bez kar 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
Sprawozdawczość Podmiot odbierający odpady Jest zobowiązany do przekazywania burmistrzowi, wójtowi lub prezydentowi miasta kwartalnych sprawozdań dot. odpadów. W przypadku gdy sprawozdanie jest przygotowane nierzetelnie, ma 14 dni na jego poprawę. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta Jest zobowiązany do przekazywania marszałkowi województwa i wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska w terminie do 31 marca rocznych sprawozdań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi w gminie. W przypadku gdy sprawozdanie jest przygotowane nierzetelnie, ma 30 dni na jego poprawę. Marszałek województwa Jest zobowiązany do przekazywania ministrowi środowiska w terminie do 15 lipca rocznych sprawozdań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi w województwie. W przypadku gdy sprawozdanie jest przygotowane nierzetelnie, ma 30 dni na jego poprawę.
Sprawozdawczość Czy sprawozdawczość pokazuje tylko powierzchowny obraz? Jaki ma sens sprawozdawczość gdy sprawozdania wymagają poprawek? Odniesienie do popełnianych błędów przez gminy gdzie baza danych o odpadach? Jaki sens ma tak wykonana sprawozdawczość?
Sankcje Zakaz prowadzenia działalności: Wykreślenie przedsiębiorcy z rejestru działalności regulowanej przykłady. Zakaz prowadzenia działalności przez gminną jednostkę organizacyjną zastosowania. Pieniężne kary administracyjne: Nakładane przez wójta, burmistrza lub prezydenta na przedsiębiorcę przykłady. Nakładane przez WIOŚ na gminę lub gminną jednostkę organizacyjną gdzie wystąpiły i w jakim zakresie?
Efekty wprowadzonych zmian Objęcie wszystkich mieszkańców systemem- likwidacja dzikich wysypisk, Ograniczenie składowania, osiągnięcie odpowiednich poziomów recyklingu, przygotowanie do ponownego użycia i odzysku innymi metodami oraz ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania;
Efekty wprowadzonych zmian Wprowadzenie corocznej analizy stanu gospodarki odpadami komunalnymi, w celu weryfikacji możliwości technicznych i organizacyjnych gminy w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi. Budowa nowoczesnych instalacji do zagospodarowania odpadów zgodnie z zaleceniami BAT.
Wnioski 1. Możliwości prawne nie stanowią przeszkody w realizacji zadań systemowych w zakresie gospodarki odpadami, 2. Gminy w znowelizowanej ustawie otrzymują narzędzie do tworzenia nowego prawa zagospodarowania odpadów komunalnych, a poprawki powinny ugruntować system. 3. Stan techniki pozwala na racjonalny wybór technologii z bilansem finansowym dodatnim, MBP czy TPOK 4. Stworzenie nowego spójnego systemu zależeć będzie od sposobu przyjętych rozwiązań przez gminy, które finansowo odpowiadają za realizację progów odzysku i recyklingu zapisanych w WPGO.
Dziękuję za uwagę Krzysztof Ważny e-mail: waznykrzysztof@gmail.com tel: +48 602 67 23 20