Kryteria wyboru drzewostanów do wyrębu JAN BANAŚ, STANISŁAW ZIĘBA Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie, Instytut Zarzadzania Zasobami Lesnymi, Zakład Urzadzania Lasu, Geomatyki i Ekonomiki Lesnictwa Al. 29-go Listopada 46, 31-425 Kraków
Wprowadzenie
Kryteria typowania drzewostanów wg. I.U.L. wymogi ładu czasowego i przestrzennego wskazań gospodarczych możliwości lokalizacji na gruncie cięć rębnych. ograniczeń przy lokalizacji cięć rębnych wynikających z funkcji pełnionych przez poszczególne drzewostany w rezerwatach, lasach ochronnych, otulinach, strefach ochronnych itp.; zasad i wytycznych zawartych w aktach normalizacji wewnętrznej LP (zasad hodowli lasu) wytycznych KZP i NTG
Cel prezentacji
Przedstawienie algorytmu optymalizacyjnego wyboru drzewostanów do wyrębu z wykorzystaniem wskaźnika zmiany wartości sortymentów w przyjętym okresie planowania
Algorytm wyboru drzewostanów do wyrębu
Do wyrębu w granicach wyznaczonych przez etat winny zostać przeznaczone drzewostany: w klasie odnowienia (KO), przeszłorębne (>> s+1) respektujące porządek przestrzenny (C p ) zgodność składu gatunkowego z siedliskiem stopień uszkodzenia drzewostanów charakteryzujące się minimalnym przyrostem wartości sortymentów ( W min) W odniesieniu do zaproponowanego algorytmu możliwe jest zastosowanie również innych kryteriów takich jak koszty wynikające z zastosowania określonej metod wycinki drzewostanu na danym obszarze, itp.
Sposób oceny zmiany przyrostu wartości sortymentów
Obliczenie prognozowanej zasobności na koniec okresu oraz przeliczenie na wartość netto V 2 = V 1 + Z V 2 zasobność na koniec okresu dziesięcioletniego V 1 zasobność na początku okresu dziesięcioletniego Z przyrost zasobności w dziesięcioleciu Określenie procentowego udziału sortymentów w warstwach gatunkowo-wiekowych na początku i na końcu okresu.
Udział sortymentu Określenie procentowego udziału sortymentów w warstwach gatunkowo-wiekowych na początku i na końcu okresu 1 0,9 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 WB0 WC0 WD S2B S2A S4 0 SO B BM LM L Gatunek/Siedlisko
Udział sortymentu Określenie procentowego udziału sortymentów w warstwach gatunkowo-wiekowych na początku i na końcu okresu 1 0,9 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 WB0 WC0 WD S2B S2A S4 0 Db B BM LM L Gatunek/Siedlisko
Obliczenie prognozowanej zasobności na koniec okresu oraz przeliczenie na wartość netto V 2 = V 1 + Z V 2 zasobność na koniec okresu dziesięcioletniego V 1 zasobność na początku okresu dziesięcioletniego Z przyrost zasobności w dziesięcioleciu Określenie procentowego udziału sortymentów w warstwach gatunkowo-wiekowych na początku i na końcu okresu. Obliczenie miąższości sortymentów w wybranych wcześniej drzewostanach rębnych i bliskorębnych wraz z prognozą na koniec okresu. Określenie względnej wartości surowca drzewnego możliwego do pozyskania na początku i na końcu okresu, a co za tym idzie obliczenie przyrostu tejże wartości w ciągu dziesięciu lat.
Określenie względnej wartości surowca drzewnego możliwego do pozyskania na początku i na końcu okresu, a co za tym idzie obliczenie przyrostu tejże wartości w ciągu dziesięciu lat Średnia cena sortymentów wg gatunków w Nadleśnictwie Niepołomice WB0 WC0 WD S2a S2b S4 So 299,30 251,67 183,99 137,04 181,91 124,97 Db 1170,64 766,13 505,68 138,69 291,81 152,34 Brz 281,90 245,85 200,28 117,54 125,36 114,5 Ol 261,27 204,22 165,31 135,02 154,15 144,15 Jd 344,88 276,77 198,90 158,66 183,18 116,02
Obliczenie prognozowanej zasobności na koniec okresu oraz przeliczenie na wartość netto V 2 = V 1 + Z V 2 zasobność na koniec okresu dziesięcioletniego V 1 zasobność na początku okresu dziesięcioletniego Z przyrost zasobności w dziesięcioleciu Określenie procentowego udziału sortymentów w warstwach gatunkowo-wiekowych na początku i na końcu okresu. Obliczenie miąższości sortymentów w wybranych wcześniej drzewostanach rębnych i bliskorębnych wraz z prognozą na koniec okresu. Określenie względnej wartości surowca drzewnego możliwego do pozyskania na początku i na końcu okresu, a co za tym idzie obliczenie przyrostu tejże wartości w ciągu dziesięciu lat. Uporządkowanie drzewostanów według wzrastającego przyrostu wartości sortymentów w dziesięcioleciu.
Przykładowa symulacja W NADLEŚNICTWIE NIEPOŁOMICE
Udział wg powierzchni [%] Rozkład drzewostanów w klasach wieku w Nadleśnictwie Niepołomice 16,0 14,0 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0 Ia Ib IIa IIb IIIa IIIb IVa IVb Va Vb VI VII VIII KO KDO Klasa wieku
Wskaźniki użytkowania drzewostanów w Nadleśnictwie Niepołomice Gatunek Dąb Sosna, Modrzew Jesion, Buk, Wiąz, Jodła Brzoza, Świerk, Lipa, Olcha Wiek rębności 180 110 120 80 Etat rębny miąższościowy 248 463 m 3 Etat rębny powierzchniwy (niezredukowany) 1729,46 ha Grab 100 Osika 70 Topola 40
Dobór drzewostanów do wyrębu Drzewostany spełniające kryterium ładu przestrzennego i czasowego t r > 80 w > s-3, t r 80 w > s-1 Drzewostany w klasie odnowienia KO Drzewostany przeszłorębne t r > 80 w > s+2, t r 80 w > s+1 Drzewostany uszkodzone Kl. 2 i 3 (t r > 80 w s-3, t r 80 w s-1) Kl. 1 (t r > 80 w s-1, t r 80 w s) 93 839,31 m 3 37,77% 11 598,13 m 3 4,67% 45 599,14 m 3 18,35% 93 839,31 m 3 37,77% 105 437,44 m 3 42,44% 151 037,58 m 3 60,79%
Dobór drzewostanów do wyrębu Drzewostany niezgodne z siedliskiem Kl. 3 (NIEZG) (t r > 80 w s-3, t r 80 w s-1) Kl. 2 (CZ ZG) (w > s) 36 153,17 m 3 14,55% 187 190,75 m 3 75,34% Drzewostany z min przyrostem wartości sortymentów Przyrost wartości sortymentów ( W min) 61 274,59 m 3 24,66% 248 463,43 m 3 100,00%
Dobór drzewostanów do wyrębu - przykłady STL Skład gatunkowy Wiek W z Wiek rębności t r Zasobność V Decyzja nt. wyrębu BMW 10So 95 0,7 110 255 BMW 9So 1Db 115 1,0 110 480 + - LMW 10So 90 0,6 110 234 LMŚW 10So 110 0,9 110 437 + - LMW 10So 85 0,8 110 272 LMW 10So 105 0,9 110 404 - +
Podsumowanie
Sposób wyznaczania drzewostanów do wyrębu za pomocą wielokryterialnej metody optymalizacji może być pomocnym narzędziem wspomagającym proces planowania urządzeniowego. Ekonomiczna podbudowa (analiza) rozpatrywanego procesu jest czynnikiem wpływającym na obiektywizację decyzji o kolejności wycinanych drzewostanów.
Symulacje komputerowe przeprowadzone w oparciu o dane rzeczywiste pozwalają na dostosowanie analiz do lokalnych warunków gospodarowania. Dalsze prace nad algorytmem powinny być skierowane na uwzględnienie w nim np. różnorodności terenu, które ma wpływ na wykorzystywany system transportu, a co za tym idzie koszty pozyskania drewna.
Dziękuję za uwagę