Woda. Ścieki. Osady. Aspekty prawne i finansowanie warsztaty Łódź, 8-9 grudnia 2015 roku Grzegorz Wiśniewski gwisniewski@ieo.pl
Plan prelekcji 1. Rynek energii elektrycznej z OZE i dotychczasowy system wsparcia 2. System zielonych certyfikatów 3. 4. Wielkość rynku OZE do 2020 roku 5. Ceny referencyjne dla instalacji OZE 6. Bariery i szanse w nowym otoczeniu regulacyjnym 7. Inne systemy rozwoju OZE 2
Rynek energii elektrycznej w Polsce a OZE Moc zainstalowana OZE-E (stan na 30.09.2015, w MW) 7 000 MW 6 000 MW 5 000 MW 4 000 MW 3 000 MW 2 000 MW 1 000 MW 0 000 MW 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 09 '2015 Elektrownie wodne 852,495 934,031 934,779 940,576 945,21 937,044 951,39 966,103 970,128 977,007 982,101 Elektrownie na biogaz 31,972 36,76 45,699 54,615 70,888 82,884 103,487 131,247 162,241 188,549 197,993 Elektrownie fotowoltaiczne 0,001 0,033 1,125 1,29 1,901 21,004 51,166 Elektrownie wiatrowe 83,28 152,56 287,909 451,09 724,657 1 180,27 1 616,36 2 496,75 3 389,54 3 833,83 4 253,88 Elektrownie na biomasę 189,79 238,79 255,39 231,99 252,49 356,19 409,68 820,7 986,873 1 008,25 1 033,25 3
Rynek energii elektrycznej w Polsce a OZE Produkcja energii elektrycznej z OZE 4
TWh Rynek energii elektrycznej w Polsce a OZE Zobowiązania ilościowe przedsiębiorstw energetycznych 18,0% 25 16,0% 14,0% 20 12,0% 10,0% 15 8,0% 10 6,0% 4,0% 5 2,0% 0,0% 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 0 Obowiązek prawny [%] Realizacja obowiązku potwierdzona ŚP [%] Produkcja energii elektrycznej z OZE [TWh] 5
117,49 119,70 128,80 155,44 197,21 195,32 198,90 201,36 181,55 240,00 242,40 248,46 258,89 267,95 274,92 286,74 297,35 300,03 System zielonych certyfikatów Średnie ceny energii elektrycznej, opłaty zastępcze i przychody producenta energii z OZE 2006-2014 Jednostkowa opłata zastępcza Średnia cena energii elektrycznej Średni przychód wytwócy z OZE z 1 MWh energii, obrót pozasesyjny Średni przychód wytwócy z OZE z 1 MWh energii, obrót giełdowy 500,0 PLN/MWh Źródło: TGE, URE, IEO 400,0 PLN/MWh 300,0 PLN/MWh 200,0 PLN/MWh 100,0 PLN/MWh 0,0 PLN/MWh 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 6
System zielonych certyfikatów Ceny świadectw pochodzenia w latach 2011 2015 Spadek cen ŚP w latach 2011-2015 z 280 zł do 120 zł (09 2015), przy spadku cen energii z 200 do 180 zł oraz spadek przychodów ze energię z OZE z niemal 480 do 300 zł/mwh. (graniczna cena dla większości OZE) Spadek cen ŚP potwierdza niestety slogan Warrena Buffeta z rynków finansowych: Only when the tide goes out do you discover who's been swimming naked. W latach 2013-2015, pomimo korzystania z dotacji, płynność finansową utraciła połowa z 50 biogazowni rolniczych oraz nieliczne jeszcze farmy fotowoltaiczne, w tym np. farma Wierzchosławice (50% dotacji, 50% preferencyjny kredyt). 7
Zasadnicza zamiana w regulacjach prawnych dot. OZE 1. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 4 maja 2007 roku w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego (Dz. U. z 2007 r., nr 93, poz. 623 z późn. zm.); 2. Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 roku Prawo energetyczne (tj. Dz. U. z 2012 r.,poz. 1059 z późn. zm.); nowelizajca prosumencka z lipca 2013 roku Mały trójpak ; 1. Ustawa o odnawialnych źródłach energii (uchwalona przez Sejm 20 lutego 2015 roku). Ustawa o odnawialnych źródłach energii 8
Nowy system wparcia w ustawie o OZE w praktyce Całkowity wolumen energii przewidziany do zakupu w aukcjach Wolumen energii w aukcji Aukcje do 1 MW obejmą 25% wsparcia Aukcje powyżej 1 MW Aukcje do 1 MW Konkurencyjne źródła Biomasa Wiatr Biogaz Wiatr Słońce Woda Według ostatnich informacji Ministerstwo Gospodarki przewiduje tylko 3 aukcje do 2020 roku: w latach 2016, 2017, 2018 4200 MW W systemie aukcyjnym bez koszyków technologicznych i przy małych wolumenach aukcji dla źródeł niestabilnych (< 4000 h/rok) szanse projektów zależą od: wysokości cen referencyjnych; uzyskania warunków przyłączenia do sieci i gwarancji finansowania. 9
Segmentacja i konkurencyjność technologii OZE instalacje o mocy > 1 MW Ceny referencyjne w 2016 Ceny referencyjne w 2016 415-435 zł/mwh 335-470 zł/mwh 480 zł/mwh instalacje pracujące >= 4000 h/rok 305-500 zł/mwh 415-435 zł/mwh BIOMASA BIOGAZ WODA? BIOGAZ BIOMASA WIATR PV PV WIATR WODA? 385 zł/mwh 445 zł/mwh Instalacje pracujące <4000 h/rok 415 zł/mwh 465 zł/mwh 470 zł/mwh instalacje o mocy =< 1 MW 10
Zasadnicze zmiany w dotychczasowym systemie Dotychczasowy system wsparcia w postaci świadectw pochodzenia pozostaje w mocy dla instalacji przyłączonych do sieci aż do 2035 roku (nie zmieniają się prawa nabyte, jednak nowy system silnie wpływa na rynek świadectw pochodzenia i wpłynie na zmianę wysokości wsparcia). Rząd może ogłosić aukcje dla inwestorów przechodzących z systemu świadectw do aukcji. Wyłącznie elektrownie węglowe współspalające biomasę z węglem, posiadające już stosowne koncesje URE (45 jednostek), mogą po 1 stycznia 2016 roku dostawać nowe świadectwa pochodzenia, ale ich wartość w stosunku do ceny notowanej na TGE zostanie z mocy prawa obniżona (tzw. współczynnikiem korekcyjnym) o 50 proc.. Po 1 stycznia 2016 roku, żadnych certyfikatów nie dostaną duże, zamortyzowane elektrownie wodne o mocy powyżej 5 MW. Do grudnia 2015 roku indeksowana (w cyklu rocznym) była opłata zastępcza, a cena za fizyczną energię była wypłacana jako średnia cena z roku ubiegłego. Od stycznia 2016 roku, cena za energię w systemie świadectw pochodzenia będzie indeksowana kwartalnie, a wysokość taryf gwarantowanych będzie indeksowana corocznie wskaźnikiem inflacji z roku ubiegłego. Instrumenty wsparcia w systemie podatkowym (zwolnienie z podatku akcyzowego) pozostają w mocy także w systemie aukcyjnym. W systemie aukcyjnym brak jest możliwości (zasadności) łączenia pomocy publicznej inwestycyjnej (dotacje) i operacyjnej (taryfy) - art. 39 ustawy o OZE, w związku z powyższym ceny za energię uzyskane z aukcji muszą samodzielnie zapewnić opłacalność inwestycji. 11
Wielkość rynku OZE-E na aukcje Perspektywy rozwoju inwestycji OZE 2016 2020 Źródło: KPD, aktualizacja IEO wrzesień 2015* *Aktualizacja obejmuje: Szacunek mocy zainstalowanej na koniec 2015 roku Usunięcie z miksu energii z morskich farm wiatrowych (500 MW0 i kaskady Dolnej Wisły (100 MW) Wprowadzenie do miksu fotowoltaiki (taryfy FiT, Prosument i RPO, aukcje < 1 MW) 12
Wielkość rynku OZE (ciepło i energia elekt.) Nowe inwestycje OZE 2016 2020 na podstawie KPD* Technologia OZE Przyrost mocy zainstalowanej [MW] Nakłady jednostkowe [mln zł/mw] Skala inwestycji 2016-2020 [mln zł] Elektrownie wodne<1mw 20 17,0 340 Elektrownie wodne 1MW - 10MW 30 2,9 90 Elektrownie wodne >10 MW 180 15,0 2 700 Systemy fotowoltaiczne 1 700 6,0 10 200 Elektrownie wiatrowe duże 2 250 6,0 13 500 Elektrownie wiatrowe małe 330 10,0 3 300 Układy kogeneracyjne na biomasę 250 6,0 1 500 Biogazownie 750 13,0 9 750 Ciepłownie geotermalne (bez p.c.) 180 10,1 1 800 Kolektory słoneczne 6 630 2,7 17 990 Kotły na biomasę 2 000 1,5 3 000 Pompy ciepła (p.c.) 410 5,5 2 300 RAZEM 14 730 66 450 Przewidywane nowe moce elektryczne OZE Łączne nakłady na źródła eklektyczne 5,5 GW 40 mld zł 13
Bariery i szanse w nowym otoczeniu Prognoza kosztów LCOE wg IEO Źródło: Ekspertyza IEO dla Ministerstwa Gospodarki, 2013 wykorzystana w OSR 14
Ceny referencyjne instalacji OZE Projekt rozporządzenia MG do ustawy o OZE z 15 listopada br. 500 450 400 410 350 300 239,8 PL/MWh 250 200 150 500 470 305 340 335 415 435 420 385 475 415 385 470 470 480 455 465 445 100 50 0 170,2 Cena ŚP Energia 15
biogaz rolniczy, < 1 MW biogaz rolniczy, > 1 MW biogaz ze składowisk biogazz oczyszczalni ścieków biomasa dedykowana lub hybrydowa; < 50 MW biomasa dedykowana lub hybrydowa CHP; <50 MW biomasa dedykowana lub hybrydowa CHP; > 50 MW biopłyny energia wiatru na lądzie; < 1 MW energia wiatru na lądzie; > 1 MW wiatr na morzu energia wody; <1 MW energia wody; >1 MW energia geotermalna PV; < 1 MW PV; > 1 MW średnie odchylenie MG-IEO odchylenie ceny MG od ceny IEO [%] Ceny referencyjne instalacji OZE Porównanie cen LCOE wg IEO oraz propozycji cen referencyjnych wg MG 20% 0% -20% -40% -60% -80% -100% -238% 16
Ceny referencyjne instalacji OZE Wątpliwości w zakresie wysokości cen referencyjnych Podane do konsultacji średnie ceny referencyjne dla wszystkich instalacji są o 27% niższe niż koszty LCOE wg IEO; W projekcie rozporządzenia średnie ceny referencyjne dla dużych źródeł (>1 MW) są o 6% wyższe niż średnie ceny dla małych źródeł (<1 MW) jest to zjawisko nietypowe, nie znajdujące uzasadnienia w kosztach; Średnie ceny referencyjne dla małych źródeł (< 1 MW) są o 21% niższe niż koszty LCOE, podczas gdy średnie ceny dla dużych źródeł (>1 MW) w projekcie rozporządzenia są tylko o 2% od kosztów LCOE; Korzystniejsze ceny referencyjne dla dużych źródeł; Najwyższy wzrost cen referencyjnych daje się zauważyć w wielkoskalowych technologiach energetycznego wykorzystania biomasy; Najbardziej w stosunku do wyników analiz IEO straciły elektrownie geotermalne i układy kogeneracyjne na biopłyny oraz małe biogazownie (41%) i systemy PV (32%). 17
Bariery i szanse w nowym otoczeniu Przewidywane OSR i wolumeny aukcji w latach 2016-2020 Technologia Ilość nowych mocy wprowadzonych do KSE w poszczególnych latach, które będą objęte aukcjami [MW] 2015 2016 2017 2018 2019 2020 powyżej 1 MW 570 570 570 570 570 650 wiatr 500 500 500 500 500 500 biomasa 70 70 70 70 70 70 woda 0 0 0 0 0 80 do 1 MW (25% energii) 75 101 113 125 136 148 w tym elektrownie wiatrowe 50 70 75 80 85 90 w tym biogazownie 21 27 34 41 47 54 w tym fotowoltaika?????? w tym elektrownie wodne 4 4 4 4 4 4 Według ostatnich informacji Ministerstwo Gospodarki przewiduje tylko 3 aukcje do 2020 roku: w latach 2016, 2017, 2018 4200 MW 18
Bariery i szanse w nowym otoczeniu Źródła ryzyka w całym systemie Mechanizm aukcji, zgłaszanie ofert do wspólnego koszyka bez podziału na technologie 19
Bariery i szanse w nowym otoczeniu Źródła ryzyka w całym systemie Merit order aukcji, założenie równouprawnienia podmiotów 20
Inne niż aukcje systemy wsparcia OZE Dlaczego warto się nad nimi zastanowić? w ustawie o odnawialnych źródłach energii Słabo jak na aukcje - rozwinięty rynek OZE W aukcjach wygrywają technologie najtańsze (lub preferowane politycznie) Nowy, niesprawdzony, system wsparcia Brak możliwości łączenia pomocy publicznej w aukcjach z dotacjami Zagrożenie monopolizacją aukcji przez duże instalacje biomasowe i projekty wiatrowe Trudne do oszacowania ryzyko na etapie deweloperskim i udziału w aukcji 21
Inwestycje realizowane poza ustawa o OZE? Dla kogo? Dla podmiotów korzystających z najdroższej taryfy C; Dla firm mających problemy z zapewnieniem bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej; Dla energochłonnych branż i przedsiębiorstw w nich funkcjonujących, np. komunalnych. 22
Inne niż ustawa OZE możliwości rozwoju OZE Jakie są korzyści? Uniknięcie biurokracji; Prostota, skrócenie czasu realizacji projektu; Ograniczenie ryzyka politycznego i prawnego; Mniejszy koszt przygotowania projektów; Maksymalizacja oszczędności na zakupie energii dzięki inwestycji w OZE; Sprzedaż nadwyżek energii na zasadach rynkowych nie wyklucza wsparcia dotacyjnego. 23
Inne systemy wsparcia rozwoju OZE Rodzaje ścieżek inwestycyjnych Semi OFF- GRID Z dotacją Z dotacją OFF- GRID Rozwój rynkowy Po wyczerpaniu dotacji lub po przekroczeniu dopuszczalnej pomocy publicznej 24
Inne systemy rozwoju OZE Dotacje Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Regionalne Programy Operacyjne Krajowe środki unijne Inwestycje energooszczędne w MŚP Bocian Sokół* Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka *Program w przygotowaniu 25
Grzegorz Wiśniewski Instytut Energetyki Odnawialnej gwisniewski@ieo.pl 48 22 825 46 52 26