Ekologia przestrzenna bielika Paweł Mirski Uniwersytet w Białymstoku, Komitet Ochrony Orłów
Tło badań Obszar: Północne Podlasie Siedliska: doliny rzeczne i stawy rybne, prawie brak naturalnych jezior Liczebność: >51 terytoriów na całym Podlasiu, w tym około 35 terytoriów na Północnym Podlasiu Finansowanie: W latach 2013-2015 badania były finansowane z grantu National Geographic Global Exploration Fund (GEFNE75-13)
Metody Zastosowano logery Ecotone GPS GSM zaprojektowane specjalnie pod bielika (waga 42 g) Logery montowano na dobrze rozwinięte pisklaki w gniazdach albo na osłabione ptaki dorosłe (po rehabilitacji) Lokalizacje zbierano w interwale co 0,5 3 godziny zależnie od warunków oświetlenia Dane gromadzono i analizowano w oprogramowaniu ArcGIS 10.3 z wtyczką ArcMET Wielkość areałów osobniczych obliczano metodą minimalnych poligonów wypukłych oraz funkcją kernel (h_ref bandwidth) dla 95 percentyla
Zebrane dane Liczba zebranych lokalizacji Nr logera 2013 2014 2015 2016 2017 razem Sidra01 576 576 Sidra02 2586 10671 6423 9592 1229 30501 Kulikówka07 4084 8385 12469 Kulikówka08 5710 5710 Poniklica06 1777 1777 Chlebiotki04 3668 2572 2184 8424 ad1 2858 5545 213 8616 Sidra05 3223 2848 2203 8274 ad2 3903 3903
Termin opuszczenia rewiru rodziców Średni termin opuszczenia rewiru rodziców to 29.09, ale zmienność jest bardzo duża Niektóre ptaki opuszczając rewir już do niego nie wracają, inne wracają kilkakrotnie przed ostatecznym opuszczeniem Sidra 1 - Sidra 2 2014-01-20 Kulikówka 07 2014-09-10 Kulikówka 08 2014-08-31 Poniklica 06 2014-07-27 Chlebiotki 05 2014-09-27 Sidra 05 2015-09-30
Dyspersja Większość ptaków porusza się (nie-kierunkowo) w promieniu 300 km od miejsca urodzenia Najdalsze wędrówki sięgały 785 km (na południe do Rumunii) i 645 km (na północ do Estonii) Maksymalna odległość od miejsca urodzenia 2014 2015 2016 2017 Sidra02 306 292 332 307 Chlebiotki 04 267 182 184 Poniklica 06 336 Kulikówka 08 785 Kulikówka 07 143 126 Sidra 05 241 645 480
Przemieszczenia Chlebiotki04, od 1cy do 3 cy
Przemieszczenia Sidra02, od 1cy do 5 cy
Przemieszczenia Kulikówka07, od 1cy do 3cy
Przemieszczenia Sidra05, od 1cy do 3cy
Przemieszczenia Pietkowo01, nieterytorialny samiec znaleziony wypuszczony
Węzłowy charakter przemieszczeń Te same żerowiska (stawy, doliny rzeczne) były odwiedzane w kolejnych latach przez ptaki młodociane, ale węzłowy charakter przemieszczeń był słabo zaznaczony u nieterytorialnego samca
Śmiertelność Pięć z siedmiu młodych bielików zginęło po 2-56 miesiącach od opuszczenia gniazd (mediana - 6 m-cy) Przyczyny śmiertelności: porażenie prądem, otrucie, prawdopodobnie kłusownictwo oraz w dwóch przypadkach nieznane Śmiertelność odnotowano w czerwcu, sierpniu, październiku i dwukrotnie w grudniu
Areały osobnicze młodocianych ptaków osobnik wiek HR (km 2 ) mcp95 rok Liczba miesięcy Liczba lokalizacji Sidra 01 1cy - 2013 2 576 1cy 1 887 2013 6 2586 2cy 55 405 2014 12 9592 Sidra 02 3cy 70 655 2015 12 6423 4cy 39 680 2016 12 4393 5cy 20 925 2017 7 2223 Kulikówka 07 1cy 4 065 2014 6 4081 2cy 9 767 2015 10,5 8385 Kulikówka 08 1cy 87 782 2014 6 4524 Poniklica 06 1cy 30 147 2014 5 1775 1cy 8 278 2014 6 3665 Chlebiotki 04 2cy 67 372 2015 12 2572 3cy 15 425 2016 11 2244 1cy 9 314 2015 6 3223 2cy 245 832 2016 12 2848 Sidra 05 3cy 94 840 2017 7 1229
Areały osobnicze dorosłych Osobnik ad2 ad1 Terytorializm/ HR (km 2 ) HR (km 2 ) Liczba Liczba lęgowość kde95 mcp95 Rok miesięcy lokalizacji Lęgowy, strata lęgu 30.1 59.9 2017 7 3903 7 686 2014 6 2858 Nieterytorialny 4 958 9 115 2015 12 5545 8 943 2016 3 206 Samiec bez terytorium charakteryzował się dużo większym areałem osobniczym niż lęgowy samiec, ale jednocześnie mniejszym niż ptaki młodociane Areał osobniczy dorosłego samca był zaskakująco mały, co mogło być spowodowane trudnym sąsiedztwem
Areał osobniczy samca bez terytorium (Lubelszczyzna) Dorosły samiec złapany na stawach w rewirze lęgowym bielików, okazał się samotnym ptakiem bez terytorium Przez większość czasu poruszał się w krajobrazie rolniczym i dolinach rzecznych Co 2-3 tygodnie zmieniał żerowisko
Rewir lęgowy samca z Biebrzy Ograniczony terytoriami konkurentów Głównym żerowiskiem tego ptaka jest jeden kanał! Większość czasu ptak spędza czatując tuż nad kanałem
Sezonowa dynamika wielkości areałów osobniczych 0 500000 1000000 1500000 2000000 2500000 3000000 3500000 4000000 4500000 5000000 July August September October November December January February March April May June July August September October November December January February March April May June July August September October November 1cy 3 cy 0 500000 1000000 1500000 2000000 2500000 3000000 3500000 4000000 4500000 5000000 July August September October November December January February March April May June July August September October November December January February March April May June 1cy 3cy 0 500000 1000000 1500000 2000000 2500000 3000000 3500000 4000000 4500000 5000000 January February March April May June July August September October November December January February March April May June July August September October November December January February March April May June July August September October November December January February March April May June 1cy 5cy 0 500000 1000000 1500000 2000000 2500000 3000000 3500000 4000000 4500000 5000000 June July August September October November December January February March April May June July August September October November December January February March Ad, bez terytorium Mcp95 wielkość areału (ha)
Sezonowa zmienność użytkowanych siedlisk tereny rolnicze leśne mokradła i doliny cieki zbiorniki wodne Brak istotnych różnic pomiędzy udziałem użytkowanych siedlisk w poszczególnych porach roku. Bliska istotności statystycznej jest jedynie różnica w wykorzystaniu zbiorników wodnych (Kruskal- Wallis, p= 0.059). N=5! Wiosna Jesień Lato Zima
Dziękuję za uwagę Zdjęcia: Cezary Korkosz, Grzegorz Grygoruk, Darek Karp, Paweł Mirski Pomoc: Tomasz Tumiel, Krzysztof Henel, Grzegorz Grygoruk