Rada Unii Europejskiej Bruksela, 17 lutego 2017 r. (OR. en) 6266/17 NOTA Od: Do: Sekretariat Generalny Rady Komitet Stałych Przedstawicieli / Rada SOC 88 EMPL 58 ECOFIN 88 EDUC 43 Nr poprz. dok.: 5927/17 SOC 64 EMPL 45 ECOFIN 67 EDUC 34 Dotyczy: Roczna analiza wzrostu gospodarczego na 2017 r. i wspólne sprawozdanie o zatrudnieniu: Polityczne wskazówki w zakresie polityki zatrudnienia i polityki społecznej Projekt konkluzji Rady Delegacje otrzymują w załączeniu projekt konkluzji Rady opracowany wspólnie przez Komitet ds. Zatrudnienia i Komitet Ochrony Socjalnej. Konkluzje te zostały przedstawione Grupie Roboczej do Spraw Społecznych w dniu 16 lutego 2017 r. Komitet Stałych Przedstawicieli jest zatem proszony o rozważenie projektu konkluzji z myślą o ich przyjęciu przez Radę EPSCO w dniu 3 marca 2017 r. 6266/17 nj/mb/as 1 DGB 1C PL
ZAŁĄCZNIK Roczna analiza wzrostu gospodarczego na 2017 r. i wspólne sprawozdanie o zatrudnieniu: polityczne wskazówki w zakresie polityki zatrudnienia i polityki społecznej Projekt konkluzji Rady ZWAŻYWSZY, ŻE: 1. Poprawa sytuacji w zakresie zatrudnienia i sytuacji społecznej następuje w kontekście umiarkowanego ożywienia gospodarczego, które w coraz większym stopniu przyczynia się do tworzenia miejsc pracy. Niemal wszystkie państwa członkowskie odnotowują wzrost gospodarczy, choć wciąż utrzymują się wyraźne dysproporcje. 2. Stopa bezrobocia w UE w październiku 2016 r. wyniosła 8,3 %, co stanowi poziom najniższy od 2009 r. Podobnie, w dalszym ciągu spadało bezrobocie młodzieży i bezrobocie długotrwałe. Niemniej jednak, mimo pozytywnej tendencji, te wszystkie trzy elementy utrzymują się na niepokojąco wysokim poziomie w kilku państwach członkowskich. Jednocześnie wskaźnik zatrudnienia w grupie wiekowej 20 64, który w drugim kwartale 2016 r. wyniósł 71,1 %, po raz pierwszy przekroczył poziom odnotowany w 2008 r. Jeżeli będziemy działać na rzecz utrzymania tego pozytywnego trendu, wówczas cel określony w strategii Europa 2020, zakładający wskaźnik zatrudnienia kobiet i mężczyzn na poziomie 75 %, może okazać się możliwy do osiągnięcia do 2020 r. 3. Dochody gospodarstw domowych w wielu państwach członkowskich nadal rosły w 2015 r., głównie z powodu większej aktywności gospodarczej i poprawy warunków na rynku pracy. Całkowita liczba osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym w UE zaczęła się zmniejszać, zbliżając się do poziomu z 2008 r., wciąż jednak pozostaje bardzo wysoka i wynosi 118 milionów osób, czyli 23,7 % ogółu populacji w 2015 r., a zatem daleko od zakładanego w strategii Europa 2020 celu w zakresie ubóstwa i wykluczenia społecznego. Ubóstwo wśród dzieci jest wciąż dużym wyzwaniem: 26,1 miliona dzieci w UE 28 jest zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym. 6266/17 nj/mb/as 2
4. Ogólne nierówności w dochodach są na wysokim poziomie, a różnice w obrębie UE są znaczące. Wysokie poziomy nierówności mogą ograniczać wydajność gospodarki oraz potencjał trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu. PODKREŚLAJĄC, ŻE: 5. Nie ma miejsca na samozadowolenie i należy kontynuować pozytywną konwergencję wyników w zakresie zatrudnienia i wyników społecznych. W związku z tym zdecydowanie popierana jest ciągłość priorytetów politycznych określonych w przygotowanej przez Komisję rocznej analizie wzrostu gospodarczego na 2017 r., w której podtrzymano nacisk na trzy fundamentalne elementy: pobudzenie inwestycji, kontynuację reform strukturalnych oraz zapewnienie odpowiedzialnych polityk fiskalnych. 6. Rola wspólnego sprawozdania o zatrudnieniu w określaniu wyzwań na rynku pracy i wyzwań społecznych została wzmocniona i zwiększyła polityczną odpowiedzialność za wnioski. 7. Z dużym zadowoleniem przyjmuje się dalsze wzmocnienie społecznych i zatrudnieniowych aspektów w całym pakiecie jesiennym, który oznacza rozpoczęcie europejskiego semestru 2017. 8. Pozytywnie postrzegany jest nacisk na inwestycje ogólnie, a na długotrwałe inwestycje społeczne w szczególności. Towarzyszy temu uznanie, że konieczne są dalsze działania w celu rozwiązania problemu bezrobocia młodzieży i bezrobocia długotrwałego, a także wspierania tworzenia miejsc pracy, aktywności zawodowej (w szczególności kobiet), rozwoju odpowiednich umiejętności oraz dostępu do wysokiej jakości opieki zdrowotnej i usług społecznych, w szczególności opieki nad dziećmi i usług opieki dla innych osób pozostających na utrzymaniu. Należy utrzymać odpowiednią równowagę między powszechnym a ukierunkowanym podejściem w zakresie ochrony socjalnej. 9. Wpływ, jaki wysoki napływ uchodźców wywiera na systemy zatrudnienia i systemy zabezpieczenia społecznego w państwach członkowskich, nie jest symetryczny i powinien być monitorowany. Szybka i skuteczna integracja nowo przybyłych osób w społeczeństwie i na rynku pracy jest istotna z punktu widzenia spójności i dobrobytu UE. 6266/17 nj/mb/as 3
10. Globalizacja, zmiany demograficzne oraz postęp technologiczny i zmiany dotyczące środowiska stanowią wyzwania, ale i szanse w kontekście wzrostu zatrudnienia, struktury i jakości miejsc pracy, warunków pracy i włączenia społecznego. W tym względzie rozwój umiejętności i inwestycje w kapitał ludzki uważa się za niezmiernie ważne tak, by wszyscy mieli równe szanse na sukces na rynku pracy. Polityki zatrudnieniowe i społeczne powinny reagować na rozwój nowych modeli biznesowych i nowych form pracy. Jak wynika z rocznej analizy wzrostu gospodarczego i wspólnego sprawozdania o zatrudnieniu, ważne są następujące kierunki działań w dziedzinie polityk zatrudnieniowych i społecznych: Wsparcie dla tworzenia nowych miejsc pracy, pracy wysokiej jakości i aktywności zawodowej 11. Tworzenie miejsc pracy powinno nadal być jednym z głównych celów reform, a jednocześnie większe starania powinny być skierowane na: promowanie tworzenia wysokiej jakości miejsc pracy (w tym w nowych formach pracy), usuwanie barier w odniesieniu do aktywności zawodowej, ograniczanie segmentacji rynków pracy, eliminowanie ubóstwa pracujących, a także zajęcie się kwestią pracy nierejestrowanej, łagodzenie przechodzenia między etapami życia zawodowego, zapewnianie adekwatnego wsparcia dochodu oraz wysokiej jakości usług aktywizacji i usług wspierających. Elastyczne i przewidywalne warunki umów, skuteczne aktywne polityki rynku pracy oraz kompleksowe strategie uczenia się przez całe życie mogą przyczyniać się do walki z bezrobociem, promować wzrost zatrudnienia i wspomagać dostosowywanie rynków pracy do zmieniających się warunków gospodarczych. 12. Uzależnienie wynagrodzeń od wydajności pozytywnie przyczyniło się do wyważonego wzrostu w poszczególnych państwach i w strefie euro jako całości. Systemy ustalania wynagrodzeń powinny być skuteczne zarówno w zakresie wspierania tworzenia miejsc pracy, jak i w zakresie osiągnięcia realnego wzrostu dochodów, przy jednoczesnym poszanowaniu praktyk krajowych i roli partnerów społecznych. 6266/17 nj/mb/as 4
13. Rolę systemów podatkowych i systemów zabezpieczenia społecznego należy wykorzystać z myślą o ograniczeniu czynników zniechęcających do podejmowania pracy i podniesieniu wynagrodzenia netto, zwłaszcza dla nisko uposażonych, jak również obniżeniu opodatkowania w celu wspierania zatrudnienia. Niższe i dobrze przemyślane opodatkowanie pracy mogłoby pomóc w pobudzeniu wzrostu zatrudnienia, a co za tym idzie złagodzeniu nierówności, przy jednoczesnym poszanowaniu kompetencji państw członkowskich w sprawach podatkowych oraz z uwzględnieniem istotnych aspektów finansowania zabezpieczenia społecznego i strukturalnych różnic w systemach zabezpieczenia społecznego występujących między państwami członkowskimi. Dalsze wysiłki na rzecz walki z bezrobociem młodzieży i bezrobociem długotrwałym 14. Unijne gwarancja dla młodzieży oraz Inicjatywa na rzecz zatrudnienia ludzi młodych okazały się korzystne jako czynniki napędzające reformy strukturalne, jednak państwa członkowskie muszą utrzymać dynamikę swoich wysiłków mających na celu zwalczanie bezrobocia młodzieży, w szczególności w regionach najbardziej potrzebujących. Państwa członkowskie muszą upewnić się, że instytucje rynku pracy, w szczególności publiczne służby zatrudnienia, dysponują zdolnościami niezbędnymi do pełnego wdrożenia wspomnianej gwarancji. Strukturalna współpraca z systemami kształcenia i zabezpieczenia społecznego powinna zostać dodatkowo zacieśniona; ponadto w większym stopniu należy uwzględniać różnorodność w ramach populacji młodzieży niekształcącej się, niepracującej ani nieszkolącej się, w szczególności tych, do których najtrudniej jest dotrzeć. 15. Bezrobocie długotrwałe wciąż stanowi niemal 50 % całkowitego bezrobocia w niektórych regionach, co ma negatywne skutki związane z deprecjacją umiejętności, słabszym przywiązaniem do rynku pracy oraz wyższym ryzykiem ubóstwa i wykluczenia społecznego. Podjęcie kluczowych wyzwań związanych z bezrobociem długotrwałym i wdrożenie zalecenia Rady w sprawie integracji osób długotrwale bezrobotnych powinno nadal być jednym z priorytetów dla państw członkowskich, z myślą o zapewnieniu zindywidualizowanego wsparcia i poprawie koordynacji działań między służbami zatrudnienia a innymi podmiotami. 6266/17 nj/mb/as 5
Poprawa wyników kobiet na rynku pracy i zmniejszenie zróżnicowania wynagrodzenia ze względu na płeć 16. Środki służące równowadze między życiem zawodowym a prywatnym zarówno dla kobiet, jak i mężczyzn trzeba włączyć do kształtowania polityki, w tym poprzez dostęp do niedrogich i dobrej jakości usług opieki nad dziećmi i innymi osobami pozostającymi na utrzymaniu, adekwatne warunki dotyczące urlopów i elastyczne warunki pracy, a także środki mające na celu unikanie demobilizujących świadczeń i ulg podatkowych dla drugich żywicieli rodziny. Należy też bardziej nagłaśniać kwestię zróżnicowania wynagrodzeń i emerytur ze względu na płeć, a także zróżnicowania w przypadku ubóstwa i wykluczenia społecznego w zależności od płci i prowadzić więcej działań na rzecz ograniczania tych zjawisk. Nowoczesne systemy kształcenia i szkolenia zapewniające skuteczny rozwój i poprawę umiejętności 17. Dobrze funkcjonujące, elastyczne rynki pracy wymagają umiejętności, które nie tylko odpowiadają obecnemu popytowi na pracę, ale również umożliwiają dalszy rozwój, szczególnie w kontekście rosnących niedoborów na rynku pracy. Zgodnie z Nowym europejskim programem na rzecz umiejętności reformy powinny się koncentrować na ciągłych inwestycjach w rozwój umiejętności młodzieży i dorosłych, począwszy od podstawowych umiejętności liczenia oraz czytania i pisania po umiejętności finansowe, z zakresu przedsiębiorczości, ekologiczne i cyfrowe, lepsze dostosowanie umiejętności do potrzeb rynku pracy (łącznie z lepszym prognozowaniem zapotrzebowania na określone umiejętności), oraz z wykorzystaniem potencjału wysokiej jakości uczenia się opartego na pracy. Udoskonalenie kształcenia i szkolenia zawodowego, w tym przez promowanie elastycznych ścieżek kształcenia, powinno pomóc obywatelom w zdobywaniu odpowiednich umiejętności przekrojowych przez całe życie. Promowanie adekwatnych i stabilnych systemów zabezpieczenia społecznego, z naciskiem na inwestycje społeczne i włączenie społeczne 18. Państwa członkowskie powinny zapewniać skuteczną, wydajną i adekwatną ochronę socjalną na wszystkich etapach życia człowieka, przyczyniając się do ochrony poziomu życia oraz zapobiegając ubóstwu i nierównościom. 6266/17 nj/mb/as 6
19. Troska o włączenie społeczne wymaga większej świadomości na wszystkich szczeblach na temat efektu dystrybucyjnego polityk i reform. Koncepcja kształcenia, rynku pracy, systemów ochrony zdrowia i zabezpieczenia społecznego powinna sprzyjać promowaniu powszechnego zaangażowania społecznego. Systemy podatkowe i systemy zabezpieczenia społecznego, ustalanie wynagrodzeń, kształcenie, umiejętności, usługi społeczne i systemy opieki zdrowotnej to obszary, w których skoordynowane i skuteczne działania są w stanie zmniejszyć nierówności i promować równość szans. Wysokie poziomy nierówności mogą bowiem ograniczać wydajność gospodarki, potencjał trwałego wzrostu gospodarczego, a także ogólną konkurencyjność UE. 20. Reformy polityczne oparte na podejściu polegającym na aktywnym włączaniu, łączące adekwatne wsparcie dochodu, wysokiej jakości usługi aktywizacji i usługi wspierające oraz wsparcie dla (re)integracji na rynku pracy nadal mają kluczowe znaczenie, a ponadto są skutecznym i trwałym sposobem walki z ubóstwem i wykluczeniem społecznym. Obejmuje to zapewnienie odpowiedniego charakteru, zasięgu i stopnia wykorzystania systemów zabezpieczenia społecznego, większe wysiłki na rzecz wprowadzenia i zapewnienia zintegrowanych i zindywidualizowanych usług oraz zwiększenie zachęt do podejmowania pracy. 21. Zmniejszenie ubóstwa dzieci i przerwanie cyklu ubóstwa i wykluczenia społecznego pomiędzy pokoleniami wymaga zintegrowanych strategii łączących profilaktykę z udzielaniem wsparcia. Strategie te powinny mieć na celu wspieranie dostępu rodziców do rynku pracy oraz udoskonalenie podejść zapobiegawczych poprzez wczesną interwencję i większe wsparcie dla rodzin. 22. Reformy w opiece zdrowotnej powinny zapewniać powszechny dostęp do aktualnych, wysokiej jakości, skoncentrowanych na pacjencie usług zdrowotnych, przy jednoczesnym zapewnieniu odpowiedniego i stabilnego ich finansowania oraz pełnego wykorzystania racjonalnych pod względem kosztów innowacji i osiągnięć postępu technologicznego, jak również odpowiedniej siły roboczej. Zapotrzebowanie na opiekę zdrowotną nie powinno prowadzić do ubóstwa ani obciążeń finansowych; należy wspierać pozytywny wpływ, jaki systemy opieki zdrowotnej mają na zdrowie ludności i dobrobyt gospodarczy. Należy położyć jeszcze większy nacisk na profilaktykę. 6266/17 nj/mb/as 7
23. Reformy systemów opieki długoterminowej powinny dążyć do osiągnięcia stabilności i oferowania dostępu do adekwatnej, przystępnej cenowo opieki długoterminowej dobrej jakości i w coraz większym stopniu skupiać się na profilaktyce. Może to oznaczać odejście od podejścia mającego charakter głównie reaktywny na rzecz podejścia politycznego, które będzie w większym stopniu proaktywne; może także pobudzić skuteczną i dobrej jakości opiekę długoterminową i włączenie elementów opieki zdrowotnej i społecznej w ramach świadczenia opieki długoterminowej. Należy wspierać innowacje społeczne w usługach opieki długoterminowej. 24. Zajęcie się kwestią wpływu starzenia się społeczeństw i promowanie dłuższego życia zawodowego doprowadziły w ostatnich latach do znaczących reform emerytalnych. Starania te należy kontynuować, ale trzeba zrobić jeszcze więcej, aby zapewnić adekwatność przyszłych emerytur, przy jednoczesnym zachowaniu stabilności fiskalnej. Kluczowe znaczenie dla przyszłej stabilności i adekwatności świadczeń emerytalnych będzie miało zmniejszenie bezrobocia i zachęcanie do dłuższego pozostania na rynku pracy, w tym poprzez dostępność odpowiednich polityk dotyczących równowagi między życiem zawodowym a prywatnym oraz modernizację środowiska pracy w odniesieniu do przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy. W niektórych państwach członkowskich pozytywną rolę mogłyby również odegrać emerytury dodatkowe i inne oszczędności emerytalne. Zapewnienie skutecznego dialogu społecznego 25. Skuteczny dialog społeczny, w odniesieniu do krajowych praktyk i okoliczności, ma zasadnicze znaczenie dla zapewnienia sprawiedliwszych i wydajniejszych reform oraz dla zwiększenia poczucia odpowiedzialności za proces kształtowania polityki. RADA UNII EUROPEJSKIEJ APELUJE DO PAŃSTW CZŁONKOWSKICH, BY: 26. W swoich krajowych programach reform uwzględniły priorytety określone w rocznej analizie wzrostu gospodarczego na 2017 r., wspólnym sprawozdaniu o zatrudnieniu i w niniejszych konkluzjach Rady oraz by wdrożyły polityki konieczne do realizacji zaleceń dla poszczególnych krajów na 2016 r. 27. Zintensyfikowały wysiłki na rzecz osiągnięcia określonych w strategii Europa 2020 celów: celu dotyczącego zatrudnienia zakładającego osiągnięcie wskaźnika zatrudnienia kobiet i mężczyzn na poziomie 75 %, a także celu w zakresie ubóstwa i wykluczenia społecznego, który zakłada zapewnienie do 2020 r. poprawy sytuacji co najmniej 20 milionów osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym. 6266/17 nj/mb/as 8
28. Kontynuowały, a w razie potrzeby wzmacniały, zaangażowanie parlamentów narodowych, partnerów społecznych i społeczeństwa obywatelskiego w proces europejskiego semestru na szczeblu krajowym, stosownie do sytuacji, a także aby uwzględniły kluczowe postulaty wynikające z przeglądu dokonanego przez Komitet ds. Zatrudnienia w 2016 r. i dotyczącego zaangażowania partnerów społecznych w kontekście europejskiego semestru. WZYWA KOMISJĘ EUROPEJSKĄ, BY: 29. W dalszym ciągu wzmacniała swoje zainteresowanie kwestiami zatrudnieniowymi i społecznymi w kontekście europejskiego semestru. 30. Współdziałała z państwami członkowskimi przy wskazywaniu najlepszych sposobów wspierania, finansowania i skutecznego wdrażania reform strukturalnych, w oparciu o istniejące instrumenty w ramach europejskiego semestru, z myślą o ułatwieniu pozytywnej konwergencji wyników w zakresie zatrudnienia i wyników społecznych, z jednoczesnym uwzględnieniem różnych punktów wyjścia poszczególnych państw członkowskich oraz starając się uniknąć jednego uniwersalnego rozwiązania dla wszystkich. WZYWA KOMITET DS. ZATRUDNIENIA i KOMITET OCHRONY SOCJALNEJ, BY: 31. We współpracy z Komisją, kontynuowały swoje prace, na rzecz opracowania potencjalnych przykładów benchmarków związanych z polityką i wynikami dotyczącymi zatrudnienia oraz polityką i wynikami społecznymi, a także na rzecz wymiany najlepszych praktyk w poszczególnych obszarach polityki. 32. Ściśle współpracowały z Komisją w dziedzinie europejskiego filaru praw socjalnych, zapowiedzianego w programie prac Komisji na 2017 r. 33. Kontynuowały prace nad wielostronnym i tematycznym nadzorem, aby dostarczyć Radzie dowody do dyskusji w ramach europejskiego semestru, wraz z monitoringiem i analizą zapewnianą przez tablicę wyników zawierającą wskaźniki zatrudnienia i wskaźniki społeczne, przegląd sytuacji w dziedzinie zatrudnienia oraz przegląd sytuacji w dziedzinie ochrony socjalnej, a także aby przeanalizowały sposoby dalszego dostosowywania tych instrumentów. 6266/17 nj/mb/as 9
34. W dziedzinach kompetencji dzielonych, ściśle współpracowały z innymi komitetami doradczymi i pozostałymi interesariuszami szczególnie z Komitetem Ekonomiczno- Finansowym, Komitetem Polityki Gospodarczej, Komitetem ds. Edukacji i Grupą Roboczą ds. Zdrowia Publicznego na szczeblu wyższych urzędników aby zapewnić kompleksowe dyskusje i decyzje polityczne, zwłaszcza w ramach europejskiego semestru, zapewniając w ten sposób zrównoważone uwzględnienie kwestii gospodarczych, zatrudnieniowych i społecznych. 35. Korzystały z pozytywnych doświadczeń pierwszego przeglądu dokonanego przez Komitet ds. Zatrudnienia wraz z partnerami społecznymi na temat ich roli na szczeblu krajowym w procesie europejskiego semestru. 6266/17 nj/mb/as 10