Rozkład materiału nauczania zajęć technicznych: Podstawy laboratorium chemicznego na podstawie Programu nauczania Podstawy laboratorium chemicznego Anny Szczepanik KLASA PIERWSZA Opracowała: Anna Szczepanik Aby otrzymać ocenę : dopuszczającą dostateczną dobrą bardzo dobrą celującą należy spełnić wymagania: konieczne oznaczone (K) konieczne oznaczone(k) i podstawowe oznaczone (P) konieczne oznaczone(k) i podstawowe oznaczone (P) i dopełniające oznaczone (D) konieczne oznaczone(k) i podstawowe oznaczone (P) i dopełniające oznaczone (D) i rozszerzające oznaczone (R) wszystkie wymienione i oznaczone (F) Ocenie będą podlegać przede wszystkim: wkład, chęci, zaangażowanie i wywiązywanie się z obowiązków. 1
Temat lekcji 1. Organizacja pracy. Zasady BHP. 2. Praca w szkolnym laboratorium. 3. Zapoznanie z kartami charakterystyki wybranych substancji. 4. Wyznaczanie masy dla wybranych substancji. Wymagania podstawowe(ocena dopuszczająca i dostateczna) Uczeń: -zna zasady bezpieczeństwa obowiązujące podczas zajęć(k); -wskazuje miejsce w klasie, w którym znajduje się apteczka szkolna(k); - zna numer swojego fartucha, potrafi go złożyć i odłożyć na właściwe miejsce (K) -określa czynniki, które wpływają na wypadki podczas posługiwania się sprzętem laboratoryjnym i odczynnikami(p) -wymienia nazwy szkła i sprzętu laboratoryjnego(k); -podaje zastosowanie najczęściej używanych: szkła i sprzętów laboratoryjnych(p); -wie, co to jest piktogram(p) - wie, co to jest karta charakterystyki substancji chemicznej(k) -wie, jakie informacje są w niej zawarte(p) -odczytuje dane zawarte w karcie charakterystyki(p) -wie, za pomocą jakiego przyrządu można określić masę substancji(k) -określa masę danej substancji za pomocą wagi(p) Wymagania ponadpodstawowe(ocena dobra i bardzo dobra) Uczeń: nie podlegają ocenie: -wymienia zawartość apteczki pierwszej pomocy; -wymienia zagadnienia programowe dotyczące przedmiotu; -określa wymagania, sposób oceniania na lekcji -podaje zastosowanie wszystkich wskazanych przez nauczyciela sprzętów i szkła laboratoryjnych(d) -stosuje sprzęt i szkło laboratoryjne według ich przeznaczenia(r) -wyjaśnia znaczenie wybranych piktogramów(r) -podaje sposób postępowania z wybranymi substancjami chemicznymi(d) - podaje właściwości charakterystyczne dla danej grupy związków(r) -odważa na wadze wskazaną masę(d) -określa masę danej substancji za pomocą różnych jej jednostek(r) 2
5. Wyznaczanie objętości dla wybranych substancji (cieczy, ciał stałych). 6. Wyznaczanie gęstości dla wybranych substancji. 7. Badanie zanieczyszczeń powietrza, wody i gleby. -zna jednostki, w których można wyrazić objętość(k) -określa objętość danej substancji np. cieczy w zlewce(p) -wie, co to jest gęstość substancji(k) -odczytuje gęstość wybranych substancji w tablicach fizyczno-chemicznych(k) -wie, za pomocą jakich jednostek można wyrazić gęstość(p) -wie, w jaki sposób wyznaczyć gęstość substancji(p) -zna przyczyny i skutki zanieczyszczeń powietrza, wody i gleby(k) -zna rodzaje zanieczyszczeń występujących w powietrzu, wodzie i glebie(p) -określa objętość jednej substancji względem innej np. metalowego klucza względem cieczy w zlewce(d) -odmierza odpowiednią objętość cieczy za pomocą szkła laboratoryjnego(d) -określa objętość danej substancji za pomocą różnych jej jednostek(r) -oblicza gęstość danej substancji(d) -określa gęstość np. metalowego klucza(r) -określa gęstość danej substancji za pomocą różnych jej jednostek(r) -przewiduje wpływ zanieczyszczeń na zdrowie człowieka(d) -planuje doświadczenie, w wyniku którego wykryje dany rodzaj zanieczyszczeń powietrza(r) -planuje doświadczenie, w wyniku którego wykryje dany rodzaj zanieczyszczeń wody(r) -planuje doświadczenie, w wyniku którego wykryje dany rodzaj zanieczyszczeń gleby(r) 8. Godzina do dyspozycji nauczyciela poświęcona na sprawdzian wiadomości lub na wyjaśnienie zagadnień przysparzającym uczniom więcej trudności w zależności od potrzeb uczniów. 9. Badanie wpływu różnych czynników na szybkość rozpuszczania. -wymienia czynniki wpływające na szybkość rozpuszczania(k) -podaje przykłady z życia, w których wykorzystuje się wpływ różnych czynników na szybkość -planuje sposób zwiększenia szybkości rozpuszczania substancji w wodzie(r) 3
10. Rozdzielanie mieszanin wieloskładnikowych. 11. Porównywanie rozpuszczalności różnych substancji w wodzie. 12. Badanie żrących właściwości kwasów (chlorowodorowego i siarkowego(vi)). 13. Poznanie nazwisk słynnych polskich procesu rozpuszczania substancji(p) -przygotowuje sączek do procesu filtracji(k) -rozdziela mieszaniny siarki i soli za pomocą sączenia, mąki i wody za pomocą sączenia i sedymentacji(p) -rozdziela mieszaniny soli i wody za pomocą krystalizacji(p) -wie, co to jest chromatografia(p) -wie, co to jest mieszanina jednorodna i niejednorodna(k) -sporządza mieszaniny substancji występujących w otoczeniu np. cukru w wodzie, soli w wodzie, benzyna w wodzie, mąki w wodzie(p) -wskazuje prawidłowy sposób rozcieńczania kwasów(k) -zna żrące właściwości kwasów siarkowego(vi) i chlorowodorowego -wymienić kilku polskich chemików(k) -rozdziela mieszaninę różnorodnych składników tuszu za pomocą chromatografii(d) -planuje sposób rozdziału wybranej mieszaniny(r) -rozróżnia spośród przygotowanych mieszaniny jednorodne i niejednorodne(r) -rozróżnia podane kwasy na podstawie ich charakterystycznych właściwości(d) -wyjaśnić przyczynę czernienia drewna i sacharozy pod wpływem stężonego kwasu siarkowego(vi)(r) -projektuje doświadczenie, w którym wykaże żrące działanie kwasów(r) -wymienić zasługi kilku polskich chemików(d) chemików i ich odkryć. 14. Godzina do dyspozycji nauczyciela poświęcona na sprawdzian wiadomości lub na wyjaśnienie zagadnień przysparzającym uczniom więcej trudności w zależności od potrzeb uczniów. 4
15. Badanie odczynu i ph roztworów kwasów i zasad. 16. Analizowanie składu dymu tytoniowego. 17. Destylacja- metoda rozdzielania mieszanin jednorodnych cieczy. 18. Obserwowanie różnic w zachowaniu się gazów (tlen, dwutlenek węgla) wobec zapalonego łuczywka. 19. Badanie właściwości cukrów. -odczytuje wartość ph danego roztworu na podstawie porównania ze wzorcem(k) -określa odczyn na podstawie wartości ph(p) -wie, jakie substancje wchodzą w skład dymu tytoniowego(k) -wie, jak działają składniki dymu tytoniowego na organizm ludzki(k) -wie, jak ujawnia się uzależnienie(p) -wie, co to jest destylacja(k) -wyjaśnia, na czym polega proces destylacji(p) -przygotowuje zestaw do destylacji na podstawie podanych informacji o tym procesie(p) -zna różnicę w palności tlenu i dwutlenku węgla(k) - montuje aparaturę potrzebną do otrzymania gazów(p) -wie, do jakiej grupy związków należy glukoza, sacharoza i skrobia(k) -opisuje właściwości glukozy, sacharozy i skrobi(p) -wykorzystuje wybrane wskaźniki (oranż metylowy, fenoloftaleina, błękit tymolowy) do określenia odczynu substancji codziennego użytku (np. roztwór proszku do prania, roztwór sody oczyszczonej, itp.)(d) -projektuje doświadczenie, w którym określi ph i odczyn wybranych roztworów(r) -umie uzasadnić szkodliwość palenia na organizm ludzki(d) -proponuje sposób walki z nałogiem palenia papierosów osobom uzależnionym(r) -montuje zestaw do destylacji mieszaniny wody i alkoholu na podstawie podanego schematu(r) -przeprowadza proces destylacji (kontroluje temperaturę, zbiera odpowiednie frakcje)(d) -identyfikuje produkty destylacji(r) -określa właściwości gazów(d) -planuje doświadczenie, w wyniku którego otrzyma dowolny gaz(r); -przygotowuje szkło i sprzęt laboratoryjny do przeprowadzenia doświadczeń chemicznych i je prowadzi w celu zbadania właściwości tych substancji(d) -projektuje doświadczenie, w którym zidentyfikuje glukozę, sacharozę i skrobię(r) 5
20. Zachowanie się tłuszczów wobec wody i benzyny. Jak sprać brud? -opisuje zachowanie się tłuszczów wobec wody i benzyny(k) -podaje sposoby ułatwiające spranie brudu(p) -projektuje doświadczenie, pozwalające na zbadanie właściwości tłuszczów(r) -projektuje doświadczenie, obrazujące mechanizm prania(r) 21. Godzina do dyspozycji nauczyciela poświęcona na sprawdzian wiadomości lub na wyjaśnienie zagadnień przysparzającym uczniom więcej trudności w zależności od potrzeb uczniów. 22. Poznanie nazwisk słynnych chemików i ich odkryć. -wymienić kilku chemików(k) -wymienić zasługi kilku chemików(d) 23. Otrzymywanie mydła. -przygotowuje zestaw laboratoryjny potrzebny do otrzymania mydła(k) -odmierza i odważa substraty potrzebne do wykonania doświadczenia(p) 24. Identyfikowanie białka. Badanie czynników ścinających. 25. Badanie składu chipsów, żelków, zupki Knorr i ocena przydatności składników dla organizmu dziecka. 26.- 27 Planowanie i prezentacja swojego eksperymentu. -wie, co to jest białko(k) -odmierza i odważa substraty potrzebne do wykonania doświadczenia-identyfikacji białka(p) -zna skutki spożywania alkoholu przez dzieci i młodzież(p) -odczytuje skład danego artykułu spożywczego(k) -określa, do jakiej grupy związków należy dana substancja(p) -proponuje odczynniki potrzebne do doświadczenia, szkło i sprzęt laboratoryjny(p) -prowadzi eksperyment, w wyniku którego otrzyma mydło(d) -projektuje doświadczenie, w wyniku którego otrzyma mydło(r) -projektuje doświadczenie, w którym wykaże negatywny skutek działania alkoholu na organizmy żywe(r) -określa wpływ konserwantów, emulgatorów itp. na zdrowie człowieka(d) -ocenia trafność stosowania tych substancji(r) -uzasadnia słuszność swojego wyboru(d) -rysuje schemat aparatury i doświadczenia(r) 6
28. Badanie rozpuszczalności soli kuchennej i cukru w wodzie 29. Przygotowanie roztworów o określonym stężeniu procentowym. 30. Zapoznanie z zawodami związanymi z chemią. (doradztwo zawodowe) -wie, co to jest rozpuszczalność(k) -wskazuje zależność między rozpuszczalnością substancji stałej a temperaturą(p) -wie, co to jest stężenie procentowe i sposób, w który je się wyraża(k) -wie, co to jest roztwór(k) -określa masę roztworu, znając masę substancji i masę rozpuszczalnika(p) -określa ilość substancji rozpuszczonej lub rozpuszczalnika w danej masie roztworu, znając jedną z wyżej wymienionych wielkości(p) -wie, w jakich zawodach może pracować osoba posiadająca wiedzę chemiczną(k) -ocenia swoje zainteresowanie i zmysł chemiczny(p) -sporządza wykres zależności rozpuszczalności danej substancji w wodzie od temperatury(d) -proponuje doświadczenie wykazujące różną rozpuszczalność różnych substancji w wodzie(r) -sporządza dowolny roztwór o określonym stężeniu procentowym, wiedząc, ile gramów substancji musi odważyć i ile gramów roztworu musi otrzymać(d) -projektuje doświadczenie, w którym otrzyma dowolny roztwór o dowolnym stężeniu procentowym(r) -wymienia warunki, kwalifikacje zawodowe, jakie musi posiadać osoba wiążąca swoje plany z chemią(d) Dodatkowe godziny do dyspozycji nauczyciela przeznaczone na wyjaśnienie treści niezrozumiałych dla ucznia, wymagających zwrócenia większej uwagi bądź dodatkowego przeanalizowania. Wymagania nadobowiązkowe (F) Uczeń: 1. Stosuje zdobyte wiadomości w sytuacjach problemowych. 2. Formułuje problemy i dokonuje analizy/syntezy nowych zjawisk dotyczących zagadnień poznanych na lekcji. 3. Korzysta z różnych źródeł informacji dotyczących zagadnień poznanych na lekcji, nie tylko wskazanych przez nauczyciela. 7