Wstęp Co zrobilibyśmy bez naszych babć? My, współczesne babcie, jesteśmy inne niż babcie, jakie pamiętamy sprzed lat. Staramy się pogodzić obowiązki związane z pracą, domem, rodziną i wnukami, ale znajdujemy także czas dla przyjaciół, na rozrywki oraz własne przyjemności. Na ogół również wyglądamy inaczej jesteśmy młodsze i w lepszej formie. W domu mamy nowoczesny sprzęt, który ułatwia wykonywanie różnych prac. Nie oznacza to jednak, że odwróciłyśmy się plecami od starodawnych receptur i tradycyjnych składników. Dlaczego? Ponieważ nadal zdają egzamin. Od niepamiętnych czasów małe dzieci siadały na stopniach kuchni, by przyglądać się swoim babciom, które uwijały się 15
Skarbiec babcinych mądrości przy pracy. My też uczyłyśmy się od naszych kochanych babć. A teraz obserwują nas nasze wnuki. I tak to jest nauka nie poszła w las. Babcia wie najlepiej Tego e-maila dostałam od swojej przyjaciółki ze Stanów Zjednoczonych i według mnie trafnie określa on to, co jest mądrością babci. Moja czteroletnia wnuczka podniosła coś z ziemi, kiedy byłyśmy na spacerze i wzięła to do buzi. Zabrałam jej tę rzecz i powiedziałam, że tak nie można. Dlaczego? spytała. Ponieważ ten przedmiot leżał na ziemi. Jest brudny i ma zarazki odpowiedziałam. Moja wnuczka popatrzyła na mnie z zachwytem i zapytała: Skąd wiesz to wszystko? Ty jesteś taka mądra. Wszystkie babcie to wiedzą, bo to jest na egzaminach dla babć. Musisz to wiedzieć, bo w przeciwnym razie nie możesz być babcią. Szłyśmy przez chwilę w milczeniu, ale widać było, że moja wnuczka ciągle o tym myśli. Och! Rozumiem! rozpromieniła się. To znaczy, że jeśli nie zdasz tego egzaminu, to musisz być dziadkiem. Zgadza się odpowiedziałam z tajemniczym uśmiechem. 16
Wstęp Na kartach tej książki starałam się zgromadzić ponadczasowe, uniwersalne porady, które babcie przekazywały przez pokolenia. Ponadto wzbogaciłam ją swoimi osobistymi doświadczeniami. Mam nadzieję, że ta książka okaże się pożyteczna i że wy same będziecie te mądrości przekazywać dalej. 17
Sprawy domowe Kuchnia Nasze babcie miały sprawdzone sposoby na to, jak utrzymać kuchnię w czystości, choć nie było to dla nich taką obsesją, jaką stało się dla nas dzisiaj. Utrzymanie porządku w miejscach, w których przygotowujemy posiłki, jest możliwe bez arsenału środków chemicznych pod zlewem! Większość rzeczy możemy perfekcyjnie wyczyścić przy użyciu prostych składników: octu, soli, wody sodowej, cytryny i sody oczyszczonej. Tak jak robiły to nasze babcie. One z pewnością nie miały kolorowych, plastikowych desek do krojenia. Ja też nie! Mam dwudziestopięcioletnią drewnianą deskę, którą szoruję metalowym zmywakiem i sodą oczyszczoną. Czasami, gdy zostanie plama z pomidora czy jagód, wywabiam ją sokiem z cytryny. 19
Skarbiec babcinych mądrości Garnki i patelnie Usuwanie przypaleń z naczyń kuchennych może być prawdziwym koszmarem. Jeśli garnek nie ma powłoki teflonowej, można z powodzeniem zaatakować zabrudzenia proszkiem czyszczącym. Przygotuj swój własny proszek czyszczący Delikatny proszek czyszczący własnej produkcji, bez sztucznych składników i szkodliwych chemikaliów, będzie skuteczny zarówno w przypadku czyszczenia ceramicznej płyty, jak i blatu z delikatnego tworzywa. Dodaj jedną filiżankę soli do jednej filiżanki sody oczyszczonej i dobrze wymieszaj. Przechowuj w szczelnie zamkniętym pojemniku. Przed użyciem potrząśnij, wysyp odrobinę na mokrą szmatkę i wyczyść brudną powierzchnię. Twoje garnki i patelnie będą błyszczeć po takim zabiegu. Poniżej podaję inne skuteczne sposoby mycia przypalonych naczyń. 20
Sprawy domowe Przed rozpoczęciem zmywania zwilż przypalone miejsce. Posyp solą, zostaw na 10 minut, potem dokładnie wyszoruj. Spróbuj wygotować przypaleniznę. Napełnij garnek wodą, dodaj 2 łyżki stołowe sody oczyszczonej i podgrzewaj na kuchni. Gotuj na wolnym ogniu, starając się szpatułką usunąć przypaleniznę. Wyłącz kuchenkę i odstaw naczynie, aż ostygnie woda. Przypalenie da się wtedy zmyć bez szorowania. Przed myciem pozostaw naczynie na 10 minut w roztworze sody. Można również czyścić naczynie suchą sodą, naniesioną na wilgotną myjkę. W przypadku mocnego przypalenia posyp dno naczynia grubą warstwą sody, a następnie zwilż wodą. Zostaw na noc, a potem wyczyść. Do czyszczenia naczyń o powłokach teflonowych zrób pastę z sody i wody. Nanieś na ściereczkę i delikatnie myj powierzchnię. Pasta nie tylko usunie tłuszcz bez uszkodzenia powierzchni, ale również zneutralizuje zapachy. Sodę można także wykorzystać do czyszczenia foremek do pieczenia i obrotowej podstawki w kuchence mikrofalowej. Najpierw należy je posypać, pozostawić na chwilę, a później wymieszać 4 części wody z 1 częścią octu i wlać do foremki 21
Skarbiec babcinych mądrości lub skropić podstawkę w mikrofalówce. Musując, mieszanka ta usunie tłuszcz. Osad z kawy i herbaty na filiżankach Aby zlikwidować ślady z kawy lub herbaty na filiżankach i kubkach z jasnej porcelany, użyj soli. Jest ona nieszkodliwym środkiem, a bardzo skutecznym. Zanurz w soli gąbkę lub zmywak i wyczyść plamy. Czyszczenie zlewu Bez względu na materiał, z jakiego jest wykonany zlew kuchenny stal nierdzewna, ceramika, żeliwo czy akryl aby utrzymać go w przyzwoitym stanie, należy myć lub przynajmniej spłukiwać i polerować miękką szmatką po każdym użyciu. Nawet jeśli nie wylewamy do niego tłuszczu, to i tak może się zapychać przy myciu tłustych naczyń. Również zapach z rur bywa nieprzyjemny. Aby zapewnić czystość i swobodny odpływ, rozpuść tyle soli w dzbanku z ciepłą wodą, aby powstała mętna zawiesina. Wlej ją do rury ściekowej. Po piętnastu minutach przepłucz wodą. Zlew można czyścić, posypując jego powierzchnię sodą i skrapiając octem. Inną metodą jest soda i skórka z cytryny, spełniająca rolę zmywaka, która pozostawi też ładny zapach. W przypadku ceramicznych zlewów poplamionych herbatą i kawą polej przebarwienie płynem do mycia naczyń, zostaw 22
Sprawy domowe na trzydzieści minut, a potem wyczyść miękką ściereczką z mikrofibry. Woda gazowana jest z kolei skutecznym środkiem czyszczącym zlewy ze stali nierdzewnej i sztućce. Mydło antybakteryjne To jest właśnie ta rzecz, bez której nie mogła obejść się moja babcia i ja też nie mogę. Przekonałam się o tym w przykrych okolicznościach. Tuż przed świętami Bożego Narodzenia omal nie dostałam poważnego zakażenia. Przy nadziewaniu indyka skaleczyłam się w kciuk. W drugi dzień świąt zaczerwienienie powiększało się szybko, pełznąc aż do ramienia. Pomógł dopiero antybiotyk w zastrzyku i temblak, a zaprzyjaźniony kucharz poradził, abym zawsze miała przy zlewie mydło antybakteryjne i myła nim ręce po przygotowaniu surowego mięsa. Nigdy później nie lekceważyłam tej cennej wskazówki. Czyszczenie chromu Chromowany toster, baterie w kuchni i łazience o ile te ostatnie można porządnie wyszorować wodą z detergentem, tosterowi nie należy robić takiej kąpieli. Jeśli jednak chcesz go umyć, najpierw odłącz urządzenie od prądu, następnie przetrzyj delikatnie mokrą ściereczką, a potem suchą. 23
Skarbiec babcinych mądrości Aby usunąć odciski palców, użyj płynu do mycia szyb lub srebra i wypoleruj. Szkło żaroodporne lub naczynia porcelanowe Aby usunąć przypalone, zaschnięte resztki z żaroodpornych lub ceramicznych naczyń do zapiekanek, zagotuj 60 ml octu i 450 ml wody. W tym roztworze mocz naczynia przez całą noc. Następnego dnia umyj je w gorącej wodzie z dodatkiem detergentu. Czyszczenie piekarnika Na liście najbardziej nielubianych zajęć każdej gospodyni jest czyszczenie piekarnika. Jednak sprytna sztuczka może zaoszczędzić wiele wysiłku. Zanim zaczniesz zmywać naczynia po obiedzie, przygotuj roztwór ze 180 ml wrzącej wody i 60 ml octu. Wytrzyj nim ściany i dno piekarnika, póki jest jeszcze 24
Sprawy domowe ciepły, ale nie gorący. Po takim zabiegu nie ma już konieczności stosowania przemysłowych środków czyszczących. Usuwanie przykrych zapachów z lodówki i zamrażalnika Moja mama zawsze trzymała w lodówce otwarte pudełko z sodą, aby usunąć przykre zapachy i ja też tak robię. Można ją również wkładać do zamrażalnika. Należy jednak pamiętać o wymianie sody co trzy miesiące. Pomocne jest pisanie daty na opakowaniu. Substancje lepkie Dwie rzeczy przydają się w kontakcie z lepkimi substancjami w kuchni lateksowe rękawiczki oraz... olej w sprayu. Gdy odmierzasz miód lub syrop, dobrze jest rozsmarować odrobinę oleju na łyżce lub miarce, a lepka ciecz zsunie się. Robiąc lepkie ciasto, panierkę, mięso mielone lub czekoladę, najpierw wszystko sobie przygotuj, żeby mieć pod ręką. Pomocne przy tych pracach będą gumowe rękawiczki. Zanim przystąpisz do sklejania jakiegoś przedmiotu, rozłóż pergamin, by zabezpieczyć powierzchnię, nad którą pracujesz. Jeśli stosujesz klej szybkoschnący, 25
Skarbiec babcinych mądrości załóż rękawiczki, następnie posmaruj krawędzie sklejanego przedmiotu, ściśnij je i trzymaj, licząc do stu. Potem połóż naprawioną rzecz na pergaminie, aby klej mógł dobrze związać krawędzie. Sprzątanie łazienki w dwadzieścia minut Posiadanie w domu więcej niż jednej łazienki ma swoje dobre i złe strony. Plusem na pewno jest to, że nie musimy czekać pod drzwiami, aż ktoś wyjdzie, a minusem dodatkowe pomieszczenie do sprzątania! Przy dobrej organizacji można mieć jednak same plusy. Jeśli łazienki są zaniedbane, posprzątanie ich może zająć więcej czasu za pierwszym razem. Takie porządki raz w tygodniu powinny wystarczyć. 1. 2. 3. 4. 5. Usuń przedmioty z półek i parapetów. Zamieć lub odkurz podłogę. Skrop umywalkę i blat płynem do czyszczenia i pozostaw na chwilę. Wyczyść lustro. Skrop płynem wannę, a po chwili wyszoruj i spłucz prysznicem. Jeśli masz kabinę, wyczyść tym samym płynem jej ściany. Sprzątaj po każdym prysznicu lub kąpieli. 26
Sprawy domowe 6. 7. 8. 9. Zastosuj płyn do toalety i pozostaw go na chwilę. Powróć do umywalki i blatu wyczyść je, spłucz i wytrzyj do sucha wraz z kranem. Wyszoruj toaletę i spłucz. Myjąc toaletę z zewnątrz, użyj płynu dezynfekcyjnego. Umyj mopem podłogę. Jeśli pomieszczenie jest malutkie, wystarczy ci gąbka lub ścierka. Susz 10 do 15 minut. Na końcu ręczniki i matę wymień na czyste. To tyle! No chyba że masz w łazience jakieś ozdoby, to również nie zapomnij ich odkurzyć albo umyć. Nalot wapienny Nalot wapienny, tzw. kamień, jest bardzo dokuczliwy. Co to za przyjemność z picia porannej kawy lub herbaty, jeśli najpierw musimy z niej wyłowić biały nalot. Oto kilka wypróbowanych rad, jak pozbyć się kamienia nie tylko ze ścianek czajnika. Krany i prysznice Kamienny osad na kranach wyczyść gąbką umoczoną w occie. To samo zrób z prysznicem, a dodatkowo użyj wykałaczki. Jeśli to możliwe najlepiej odkręć prysznicową słuchawkę i namocz ją na noc w roztworze octu. 27