Rolnictwo Południowo-Zachodniego Obszaru Funkcjonalnego województwa wielkopolskiego jako przykład zrównoważonego rozwoju wysoko intensywnego rolnictwa Benedykt Pepliński Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Kraków 18.12.2017
Pojęcia Obszar funkcjonalny to wyodrębniony przestrzennie obszar, charakteryzujący się wspólnymi uwarunkowaniami geograficznymi, przestrzennymi, społeczno gospodarczymi, systemem powiązań funkcjonalnych oraz określonymi na ich podstawie jednolitymi celami rozwoju, zapewniającymi efektywne wykorzystanie jego przestrzeni. Funkcjonowanie obszarów funkcjonalnych reguluje Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
Pojęcia Południowo-Zachodni Obszar Funkcjonalny (PZOF) województwa wielkopolskiego obejmuje 19 gmin z powiatów gostyńskiego (7), krotoszyńskiego (6), rawickiego (5) oraz leszczyńskiego (1) PZOF
Zakres analizy 1. Porównanie rolnictwa Obszaru Funkcjonalnego z rolnictwem Wielkopolski i Polski, - Zasoby ziemi - Zatrudnienie i bezrobocie - Produkcja roślinna - Produkcja zwierzęca - Wyniki ekonomiczne 2. Środowisko 3. Charakterystyka społeczno-kulturowa
Materiał W analizie korzystano przede wszystkim z danych regionalnych GUS, bazy danych FADN, Uzupełnieniem była literatura przedmiotu.
Polska Wielkopolska PZOF 1996 = 100% Zmiany zasobów UR 100.0 104.1 99.3 95.0 91.5 94.3 92.0 90.0 85.0 83.9 2002 2010 80.0
Gospodarstwa Zmiana liczby gospodarstw 25000 20414 19561 20000 15098 15626 15000 12977 14006 11870 12353 10660 Polska * 100 Wielkopolska * 10 10000 PZOF 5000 0 1996 2002 2010
ha UR Zmiany przeciętnej wielkości gospodarstw 16 15 14 13 12 11 10 9 8 +20,8% +12,5% +27,3% +22,1% +9,6% +17,6% Polska ogółem Polska ind. Wielkopolska ogółem Wielkopolska ind. PZOF ogółem PZOF ind. 7 1996 2002 2010
Polska Wielkopolska PZOF Polska Wielkopolska PZOF % Struktura gospodarstw i UR w 2010 roku 100 80 60 40 20 0 pow. 100 ha 50 100 ha 30 50 ha 20 30 ha 15 20 ha 10 15 ha 5 10 ha 1 5 ha gospodarstwa UR
Jakość gleb 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% VI V IVb IVa III b IIIa II I 10% 0% Polska Wielkopolska PZOF
Polska Wielkopolska PZOF Polska Wielkopolska PZOF sztuk ha UR 1.8 Materiał 12.0 1.5 11.0 1.2 10.0 0.9 9.0 0.6 8.0 ciągniki / gospodarstwo (lewa skala) ha UR / ciągnik (prawa skala)
Struktura ciągników wg mocy 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 100 kw 60 100 kw 40 60 kw 25 40 kw 15 25 kw do 15 kw 10% 0% Polska Wielkopolska PZOF
Zasoby pracy 14 12 10 8 6 4 Polska Wielkopolska PZOF 2 0 ha/ pracującego ha /AWU DJP/ pracującego DJP /AWU Zasoby UR Zasoby DJP
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 % Stopa bezrobocia w latach 2004-2016 25 Polska 20 15 Polska bmp.* 10 w. wielkopolskie 5 w. wielkopolskie bmp* 0 PZOF * bmp bez miast na prawach powiatu
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 PLN Przeciętne wynagrodzenia w latach 2002-2016 4500 4000 3500 3000 Polska Polska bmp.* w. wielkopolskie 2500 2000 w. wielkopolskie bmp* PZOF 1500 * bmp bez miast na prawach powiatu
% 80 Udział zbóż w strukturze zasiewów 75 70 65 60 1996 2002 2010 55 50 Polska Wielkopolska PZOF
% 12 Materiał Polska Wielkopolska PZOF 10 8 6 4 2 0 1996 2002 2010 1996 2002 2010 1996 2002 2010 2002 2010 ziemniaki buraki cukrowe rzepak warzywa
dt / ha 55 Zmiany poziomu plonów zbóż w latach 1991-2015 Polska Wielkopolska PZOF Linear (Polska) Linear (Wielkopolska) Linear (PZOF) 50 y = 2.5214x + 35.613 45 40 35 y = 1.6143x + 31.217 30 y = 2.0215x + 25.952 25 1991 1993 1995 1997 2014 2015
dt / ha Plony rzepaku w latach 2014 i 2015 40 35 30 25 20 2014 2015 15 10 5 0 Polska Wielkopolska PZOF
szt / 100 ha UR Obsada bydła w latach 1996-2010 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 1996 2002 2010 0 Polska Wielkopolska PZOF
szt / 100 ha UR 40 Obsada krów w latach 1996-2010 35 30 25 20 15 1996 2002 2010 10 5 0 Polska Wielkopolska PZOF
szt / 100 ha UR Obsada trzody chlewnej w latach 1996-2010 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 1996 2002 2010 0 Polska Wielkopolska PZOF
szt / 100 ha UR Obsada loch w latach 1996-2010 45 40 35 30 25 20 15 10 5 1996 2002 2010 0 Polska Wielkopolska PZOF
szt. / gospodarstwo Przeciętna wielkość stada Polska Wielkopolska PZOF 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 93.8 70.3 38.4 29.7 18.6 14.7 11.0 8.7 5.9 5.7 7.6 9.5 bydło krowy trzoda chlewna lochy
Zmiany pogłowia bydła w latach 1996-2016 Polska -14,7% 5,97m -58,2% 0,09m -29,5% 0,07m +21,5% 1,00m -21,5% 0,21m +7,7% 0,49m -8,7% 0,42 m +8,7% +68,3% 1,10m -14,3% -59,9% 0,47m 0,10m -41,7% 0,12m -46,7% -45,2% 0,17m 0,12m -60,4% 0,18m +45,6% 0,96 m -39,4% 0,37m -77,6% 0,08m
Zmiany pogłowia krów w latach 1996-2016 Polska -32,1% 2,30m -56,1% 0,04m -31,9% 0,03m -16,3% 0,27m -39,1% 0,07m -16,9% 0,16m +0,3% 0,19m -13,6% +29,5% 0,48m -37,1% -60,8% 0,18m 0,04m -49,4% 0,04m -57,7% -65,4% 0,06m 0,05m -67,4% 0,09m +31,3% 0,44m -57,2% 0,14m -79,8% 0,05m
Zmiany pogłowia trzody chlewnej w latach 1996-2016 Polska -37,2% 11,1m -64,8% 0,28m -58,9% 0,15m -5,6% 3,96m -20,2% 0,75m -38,9% 1,20m -45,7% 0,47 m -51,9% +10,5% 0,93m -0,9% -72,1% 1,12m 0,20m -46,6% 0,39m -40,7% -48,7% 0,21m 0,24m -68,1% 0,17m -65,9 0,32m -57,7% 0,55m -63,2% 0,17m
Zmiany pogłowia loch w latach 1996-2016 Polska -48,0% 0,86m -66,5% 0,03m -72,2% 0,01m -34,5% 0,26m -23,2% 0,07m -42,0% 0,11m -44,3% 0,04 m -64,6% +1,2% 0,06m -31,6% -57,2% 0,07m 0,03m -48,8% 0,03m -39,6% -47,1% 0,02m 0,02m -63,3% 0,02m -70,3% 0,02m -62,7% 0,04m -57,7% 0,02m
tys. zł Produktywność ziemi, pracy i kapitału w gospodarstwach z bazy FADN Polska Wielkopolska Obszar Funkcjonalny 1300 1200 1100 1000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 2010 2015 2010 2015 2010 2015 ziemi [zł/100 ha UR pracy [zł/awu] kapitału [zł/1 tys.zł aktywów]
tys. zł Dochód rodzinnego gospodarstwa rolnego oraz dochodowość ziemi, pracy i kapitału w gospodarstwach z bazy FADN 425 400 375 350 325 300 275 250 225 200 175 150 125 100 75 50 25 0 Polska Wielkopolska Obszar Funkcjonalny 2010 2015 2010 2015 2010 2015 2010 2015 ziemi [zł/100 ha UR pracy [zł/awu] kapitału [zł/1 tys.zł aktywów] dochód rodz. gosp. rolnego [zł]
Środowisko Gatunki lęgowe -132 (55-60% awifauny Polski) Gatunki z I Zał. Dyrektywy Ptasiej 20: Bocian biały, Bocian czarny, Żuraw, Derkacz, Dzięcioł zielonosiwy, Dzięcioł czarny, Dzięcioł średni, Trzmielojad, Kania ruda, Kania czarna, Błotniak stawowy, Błotniak łąkowy, Błotniak zbożowy, Bielik, Lelek, Lerka, Świergotek polny, Jarzębatka, Gąsiorek, Ortolan. Gatunki z Polskiej Czerwonej Księgi 4: kania ruda i czarna, błotniak zbożowy, bielik i kulik wielki Gatunki o wysokim priorytecie w Europie (Species of European Conservation Concern) 47: 1 1, 2 18, 3 28 Gatunki chronione strefowo 4: kanie (ruda i czarna), bielik i bocian czarny. (Kujawa, Kupczyk 2016)
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 osób Urodzenia, zgony i przyrost naturalny 3000 2500 2000 1500 1000 urodzenia zgony przyrost naturalny 500 0
Biskupizna - mikroregion folklorystyczny
Podsumowanie Obszar Funkcjonalny Wielkopolska produktywność UR plony zbóż plony rzepaku obsada bydła obsada krów obsada trzody obsada loch DJP/gospodarstwo mleczność krów rentowność produkcji ochód rolniczy na 1 ha UR 0 50 100 150 200 250 300 350 400 450 Polska = 100 %
Dziękuję za uwagę
Rolnictwo Południowo-Zachodniego Obszaru Funkcjonalnego województwa wielkopolskiego jako przykład zrównoważonego rozwoju wysoko intensywnego rolnictwa Benedykt Pepliński Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Kraków 18.12.2017