WARUNKI BEZPIECZEŃSTWA POśAROWEGO IMPREZ MASOWYCH I DUśYCH ZGROMADZEŃ LUDZI. (wskazania dla komend powiatowych PSP województwa mazowieckiego)

WARUNKI BEZPIECZEŃSTWA POśAROWEGO IMPREZ MASOWYCH I DUśYCH ZGROMADZEŃ LUDZI. (wskazania dla komend powiatowych PSP województwa mazowieckiego) I. Unormowania europejskie w zakresie imprez masowych. Uchwalenie ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych spowodowane było koniecznością przeciwdziałania gwałtownemu wzrostowi zbiorowych zakłóceń porządku publicznego, przede wszystkim na meczach piłki noŝnej od początku lat 90-tych, przez grupy młodzieŝy określonej mianem pseudokibiców. Dotychczasowe (ogólne) regulacje prawne okazały się całkowicie niewystarczające, z uwagi na to, iŝ cały cięŝar przeciwdziałania temu zjawisku pozostawiały wyłącznie w gestii Policji. W krajach zachodnich, w których problem ten wystąpił znacznie wcześniej, tamtejsze władze państwowe szybko uświadomiły sobie, iŝ bez kompleksowych rozwiązań, które w znaczący sposób wsparłyby równoległe przedsięwzięcia Policji, nie moŝe być mowy nie tylko o uporaniu się z tą falą, ale nawet o zahamowaniu jej. Problem ten uznany został za niezwykle istotny nie tylko przez naczelne władze państw, ale pojawił się takŝe w dyskusjach Rady Europy, Unii Europejskiej i UNESCO. Państwa członkowskie Rady Europy, zaniepokojone aktami przemocy i wybrykami widzów podczas imprez sportowych, wydały 19 sierpnia 1985 r. w Strasburgu Europejską Konwencję Nr 120 w sprawie przemocy i ekscesów widzów w czasie imprez sportowych, a w szczególności meczów piłki noŝnej Podkreśla się w niej duŝe znaczenie sportu dla porozumienia międzynarodowego, zwraca uwagę na to, Ŝe zarówno odpowiednie władze państwowe, jak i samodzielne organizacje sportowe ponoszą odpowiedzialność za zwalczanie aktów przemocy, Ŝe organizacje sportowe są odpowiedzialne za zapewnienie bezpieczeństwa i prawidłowy przebieg imprez. Strony Konwencji zobowiązały się m.in. dopilnować, aby zostały określone i podjęte środki mające na celu zapobieganie i kontrolowanie aktów przemocy m.in. poprzez zatrudnienie odpowiednich sił porządkowych, wprowadzenie stosownych przepisów karnych oraz zobowiązujących organizatorów do zapewnienia naleŝytej infrastruktury stadionów i współpracy z Policją, wreszcie wprowadzenie regulacji ograniczających dostęp kibiców agresywnych i kontakt rywalizujących grup, a takŝe zakaz wnoszenia na stadiony alkoholu i niebezpiecznych przedmiotów. Dla celów tej Konwencji powołano Stały Komitet, złoŝony z przedstawicieli państw członkowskich Rady Europy, którego zadaniem jest nadzorowanie realizacji postanowień Konwencji. TenŜe Komitet wydał Zalecenie nr 1/93 w sprawie środków zaradczych do stosowania przez organizatora i władze publiczne w związku z meczami piłki noŝnej, zalecając podjęcie działań sprowadzających się m.inn do: - weryfikacji konstrukcji stadionu i uzyskiwania świadectwa bezpieczeństwa, - usuwania niebezpiecznych przedmiotów i osób niepoŝądanych, - sprawdzania występowania lub w razie ich braku wzniesienie odpowiednich barier, płotów, ogrodzeń zabezpieczających przed zgniataniem oraz innych przeszkód mających zapewnić bezpieczeństwo i kontrolę, zapobiec niepoŝądanemu ruchowi widzów, ułatwić rozdzielenie kibiców, ochronę zawodników, osób urzędowych i widzów, przy czym bariery te powinny być tak skonstruowane, aby nie zakłócić nagłej ewakuacji widzów ze stadionu, - ochrony płyty boiska (za pomocą odpowiednich środków, określonych przez przedstawiciela władz lokalnych) oraz zapobieganie nieupowaŝnionemu dostępowi do boiska; stworzenie tam gdzie to jest konieczne, właściwych wyjść awaryjnych oraz przejść na boisko, - w miejscach występowania furtek awaryjnych, prowadzących z obszaru trybun na boisko, 1

nie wolno stosować Ŝadnych przeszkód, które zapobiegałyby otwieraniu takich furtek na zewnątrz, - sprawdzenia istnienia odpowiednich wejść i wyjść z obiektu (przy czym drzwi powinny się otwierać na zewnątrz) oraz zapewnienie ich skutecznego nadzoru przez personel, aby zapewnić łatwy dostęp oraz ewakuację publiczności; drzwi wyjściowe nie powinny być zamknięte gdy na stadionie przebywają widzowie, przy czym wyjścia te powinny być stale nadzorowane, aby zapobiec ich niewłaściwemu wykorzystaniu, - ułatwiania dostępu widzów do miejsc, a takŝe wyraźne ich oznaczenie oraz dróg wyjściowych, - przeprowadzania inspekcji na stadionie w odpowiednim czasie przed meczem przez przedstawicieli właścicieli, organizatorów (wraz z kierownikiem ds. bezpieczeństwa) oraz przez władze lokalne, aby wykryć ewentualne usterki techniczne i materiałowe oraz zapewnić ich usunięcie; ostatnia inspekcja powinna być przeprowadzona na dzień przed meczem, - prowadzenia kontroli widzów przy wejściu w celu niedopuszczenia do wstępu osób mogących stworzyć zagroŝenie, wnoszących alkohol lub niebezpieczne narzędzia, - monitoringu systemu nagłośnieniowego w celu informowania i oddziaływania na widzów, - zbudowania infrastruktury oddzielającej rywalizujących kibiców, - stworzenia moŝliwie najlepszych warunków do pracy Policji i współpracy ze słuŝbami organizatora, - powołania organizatora słuŝb porządkowych i kierownika ds. bezpieczeństwa współpracującego z Policją, - zapewnienia dostatecznej opieki medycznej oraz pierwszej pomocy, ochrony przeciwpoŝarowej i innych usług dotyczących stanów zagroŝenia oraz odpowiednich pomieszczeń; zapewnienia łączności radiowo-telefonicznej pomiędzy słuŝbami zabezpieczającymi, siłami policyjnymi i Kierownikiem ds. bezpieczeństwa. ZbliŜone w treści Zalecenie Nr 1/94 Komitetu Stałego odnosi się do zawodów sportowych rozgrywanych w halach. II. Pojęcia podstawowe i zakres obowiązywania ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych. Zgodnie z ustawą z dnia 22 sierpnia 1997 r. o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz.U. Nr 106 z 1997 r. z późn. zm.) - impreza masowa jest to, impreza sportowa, artystyczna lub rozrywkowa, na której liczba miejsc dla osób na stadionie, w innym obiekcie nie będącym budynkiem lub na terenie umoŝliwiającym przeprowadzenie imprezy masowej wynosi - nie mniej niŝ 1000, a w przypadku hali sportowej lub innego budynku umoŝliwiającego przeprowadzenie imprezy - nie mniej niŝ 300. Impreza masowa o podwyŝszonym ryzyku jest to impreza masowa, w czasie której, jak wynika z posiadanych informacji i dotychczasowych doświadczeń dotyczących zachowania osób uczestniczących, istnieje obawa wystąpienia aktów przemocy lub agresji; w przypadku organizacji takiej imprezy wymienione w pkt 1 liczby miejsc dla osób wynoszą odpowiednio 300 i 200. Bezpieczeństwo imprezy masowej polega na spełnieniu przez organizatora imprezy wymogów w zakresie bezpieczeństwa osób obecnych na imprezie w czasie jej trwania, ochrony porządku publicznego, zabezpieczenia pod względem medycznym,a takŝe stanu technicznego obiektów budowlanych wraz ze słuŝącymi tym obiektom instalacjami i urządzeniami technicznymi, w szczególności przeciwpoŝarowymi i sanitarnymi. 2

Przepisów ustawy nie stosuje się do imprez masowych nieodpłatnych organizowanych na terenach zamkniętych będących w trwałym zarządzie jednostek organizacyjnych podległych, podporządkowanych lub nadzorowanych przez: ministra obrony narodowej, ministra sprawiedliwości oraz ministrów właściwych: do spraw wewnętrznych, do spraw oświaty i wychowania, do spraw szkolnictwa wyŝszego oraz do spraw kultury fizycznej i sportu, jeŝeli jednostki te są organizatorami imprezy masowej w rozumieniu niniejszej ustawy (art. 2). Nie są imprezami masowymi, w rozumieniu ustawy, imprezy odbywające się w teatrach, operach, operetkach, filharmoniach, kinach, muzeach, bibliotekach, domach kultury i galeriach sztuki, a takŝe imprezy organizowane w placówkach oświatowych, imprezy sportowe organizowane wyłącznie dla sportowców niepełnosprawnych, imprezy organizowane w ramach współzawodnictwa sportowego dzieci i młodzieŝy oraz imprezy rekreacyjne W rozumieniu ustawy nie wszystkie imprezy masowe podlegają unormowaniom tej ustawy, pomimo odbywania się ich tam, gdzie liczba miejsc wynosi odpowiednio 300 i 1000. Spośród ogółu działań ludzi, które określić moŝna jako imprezy, ustawa wyodrębnia pewne szczególne ich kategorie. Te imprezy, które moŝna nazywać imprezami szczególnymi, poza tym, Ŝe są imprezami odpłatnymi, wyróŝniają się od pozostałych, następującymi cechami: - potencjalnym wysokim stopieniem zagroŝenia dla bezpieczeństwa i porządku publicznego, - na ich przeprowadzenie wymagane jest zezwolenie organu administracji publicznej, uzyskane według ścisłej procedury, - organizator jako podmiot współodpowiedzialny za zapewnienie bezpieczeństwa uczestnikom imprezy, aby takie zezwolenie uzyskać, musi spełnić określone ustawami (i aktami wykonawczymi) warunki (obowiązki). Do kategorii imprez szczególnych naleŝy kwalifikować wg. tych cech równieŝ zgromadzenia publiczne, unormowane przepisami ustawy z dnia 5 lipca 1990 roku Prawo o zgromadzeniach (Dz.U. Nr 51 z 1990 roku, poz. 297). Co prawda organizator nie musi uzyskiwać zezwolenia (o ile zgromadzenie nie odbywa się na drodze), ale organ administracji publicznej ma prawo zakazać zgromadzenia publicznego w sytuacji zaistnienia przesłanek wymienionych w art. 8 tej ustawy. Zatem uznać naleŝy, iŝ nie zakazując zgromadzenia, organ administracji publicznej zezwala organizatorowi na jego przeprowadzenie. W związku z organizacją (przeprowadzeniem) imprez publicznych zaangaŝowane są następujące podmioty: organizator, uczestnicy, organy administracji publicznej (rządowe i samorządowe),słuŝby publiczne ( straŝ poŝarna, Policja, słuŝby medyczne i in.). Skala zaangaŝowania tych podmiotów w zapewnienie bezpieczeństwa i porządku publicznego uzaleŝniona jest od tego, czy konkretna impreza zalicza się do kategorii imprez szczególnych, czy do pozostałych ( innych ). W przypadku imprez nie będących szczególnymi (nie podlegających rygorom ustawy), zachowania wymienionych podmiotów (w zakresie bezpieczeństwa i porządku publicznego) normowane są przez odnoszące się do nich przepisy o charakterze ogólnym. W przypadku Państwowej StraŜy PoŜarnej są to ustawa o ochronie przeciwpoŝarowej i przepisy wykonawcze znajdujące się w Dzienniku Ustaw Nr 121 z 2003 r., ustawa o Państwowej StraŜy PoŜarnej i przepisy wykonawcze dot. działalności kontrolnorozpoznawczej i operacyjno-technicznej. Przy wydawaniu opinii dla takich imprez, poza przeprowadzeniem kontroli stanu bezpieczeństwa poŝarowego obiektu lub terenu z infrastrukturą i zobowiązaniem organizatora imprezy (w zaleŝności od stwierdzonych nieprawidłowości takŝe właściciela obiektu lub terenu) do usunięcia uchybień przed imprezą, niezbędnym jest takŝe uzgodnienie przez organizatora imprezy masowej z właściwym 3

miejscowo komendantem powiatowym (miejskim) Państwowej StraŜy PoŜarnej szczegółowych zasad postępowania w przypadku powstania poŝaru lub innego miejscowego zagroŝenia w obiekcie, w którym planuje się przeprowadzenie imprezy. W obiektach, w których organizacja imprez masowych nie jest rzadkością, sposób zabezpieczenia obiektów na taką okoliczność powinien być uwzględniany w instrukcjach bezpieczeństwa poŝarowego tych obiektów. DuŜym utrudnieniem w merytorycznej działalności komend powiatowych (miejskich) PSP jest brak zdefiniowania w przepisach pojęcia imprezy rekreacyjnej, które to imprezy będące z reguły nieodpłatnymi, organizowanymi przez władze lokalne mają często charakter rozrywkowy lub artystyczny. W takim przypadku o stopniu zabezpieczenia takiej imprezy winien zadecydować organ samorządowy w porozumieniu m.inn. z komendantem powiatowym (miejskim) PSP. Według uzyskanych informacji w niedługim czasie naleŝy się spodziewać nowelizacji ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych, która w bardziej kompleksowy sposób unormuje wszystkie imprezy masowe a takŝe uszczegółowi pojęcie imprez rekreacyjnych. Niniejsze opracowanie dotyczy wszystkich imprez masowych i duŝych zgromadzeń ludzi w zakresie technicznego ich zabezpieczania, ze szczególnym uwzględnieniem imprez podlegających rygorom ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych. III. Obowiązujące procedury przy organizacji imprez masowych (z wyłączeniem imprez masowych nieodpłatnych art. 2 ustawy) l. Obowiązki organizatora imprezy. Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych organizator imprezy masowej jest zobowiązany do zapewnienia bezpieczeństwa osobom obecnym na imprezie oraz porządku podczas trwania imprezy. Organizator imprezy masowej zapewnia (art. 5 ust 2): 1) spełnienie wymogów określonych w przepisach prawa, w szczególności w przepisach prawa budowlanego, przepisach sanitarnych i przepisach dotyczących ochrony przeciwpoŝarowej. 2) słuŝbę porządkową i informacyjną, odpowiednio wyszkoloną i wyposaŝoną, wyraźnie wyróŝniającą się elementami ubioru oraz powołuje kierownika do spraw bezpieczeństwa, kierującego tymi słuŝbami, 3) pomoc medyczną oraz zaplecze higieniczno-sanitarne, 4) drogi ewakuacyjne oraz drogi umoŝliwiające dojazd pojazdom słuŝb ratowniczych i Policji, 5) warunki zorganizowania łączności pomiędzy podmiotami biorącymi udział w zabezpieczeniu imprezy, 6) sprzęt ratowniczy i gaśniczy oraz środki gaśnicze niezbędne przy zabezpieczeniu działań ratowniczo-gaśniczych, 7) w razie potrzeby pomieszczenia dla słuŝb kierujących zabezpieczeniem. Organizator imprezy masowej udostępnia uczestnikom imprezy masowej regulamin obiektu lub regulamin imprezy masowej. Organizator imprezy masowej w uzgodnieniu z właściwym miejscowo komendantem powiatowym (miejskim) Państwowej StraŜy PoŜarnej określa szczegółowe zasady postępowania w przypadku powstania poŝaru lub innego miejscowego zagroŝenia w obiekcie, w którym planuje się przeprowadzenie imprezy (art. 5 ust. 4). 4

Zasady postępowania powinny być znane wszystkim osobom ze strony organizatora zwłaszcza słuŝbom zabezpieczającym oraz powinny przewidywać róŝne warianty zdarzeń i ich miejsce. Zaleca się aby praktycznie sprawdzać przyjęte rozwiązania. Bardzo waŝną w tym miejscu osobą jest spiker bądź konferansjer imprezy który przez dostęp do urządzeń nagłaśniających moŝe nie dopuścić do powstania paniki. Organizator imprezy masowej, nie później niŝ na 14 dni przed planowanym terminem rozpoczęcia imprezy, jest zobowiązany wystąpić do wójta, burmistrza albo prezydenta miasta, właściwego ze względu na miejsce przeprowadzania imprezy, z wnioskiem o wydanie zezwolenia na przeprowadzenie imprezy masowej (art. 6). Do wniosku naleŝy dołączyć (art. 7 ust. 1): 1) opinie właściwych miejscowo komendantów powiatowych (miejskich) Policji i Państwowej StraŜy PoŜarnej i kierownika jednostki organizacyjnej pomocy doraźnej (pogotowia ratunkowego), które muszą zawierać informacje o niezbędnej wielkości ich sił i środków potrzebnych do zabezpieczenia imprezy, zastrzeŝeniach do stanu technicznego obiektu oraz przewidywanych przez Policję zagroŝeniach. 2) opinię właściwego miejscowo państwowego inspektora sanitarnego, 3) graficzny plan obiektu lub terenu, na którym ma być przeprowadzona impreza masowa, zawierający: a) oznaczenie dróg dojścia i rozchodzenia się publiczności, dróg ewakuacyjnych i dróg dojazdowych dla pojazdów słuŝb ratowniczych, b) oznaczenia punktów pomocy medycznej, punktów czerpania wody do picia i celów przeciwpoŝarowych oraz punktów informacyjnych, c) oznaczenia lokalizacji hydrantów przeciwpoŝarowych, zaworów, przyłączy wody, gazu i energii elektrycznej oraz innych elementów mających wpływ na bezpieczeństwo uŝytkowników obiektu lub terenu, d) informację o rozmieszczeniu słuŝb porządkowych, rozmieszczeniu osób na imprezie masowej i ewentualnym rozdzieleniu ich według sektorów oraz rozmieszczenie punktów gastronomicznych i sanitarnych. 4) regulamin obiektu wraz z informacją o sposobie udostępnienia go uczestnikom imprezy masowej, 5) program i regulamin imprezy masowej, ewentualnie terminarz imprez masowych odbywających się według ustalonego terminarza lub według ustalonych zasad wraz z informacją o sposobie udostępnienia ich uczestnikom imprezy masowej, 6) informację o liczbie miejsc dla osób w obiekcie lub na terenie, gdzie impreza masowa będzie zorganizowana, mogących wystąpić zagroŝeniach porządku publicznego, w tym informację o ewentualnym uznaniu imprezy masowej za imprezę o podwyŝszonym ryzyku oraz informację o liczbie osób, które mogą być obecne na imprezie masowej, o stanie liczebnym, organizacji, oznakowaniu, wyposaŝeniu i sposobie rozmieszczenia słuŝb porządkowej i informacyjnej; w odniesieniu do słuŝby porządkowej przyjmuje się przelicznik - co najmniej 10 porządkowych na 300 osób, które mogą być obecne na imprezie, i co najmniej 1 porządkowy na kaŝde następne 100 osób. W przypadku uznania imprezy za imprezę o podwyŝszonym ryzyku przeliczniki te wynoszą odpowiednio 30 porządkowych na 300 osób, które mogą być obecne na imprezie masowej i co najmniej 3 porządkowych na kaŝde następne 100 osób. 7) wskazanie osoby reprezentującej organizatora w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa osób uczestniczących w imprezie masowej (kierownika ds. bezpieczeństwa), 5

8) pisemną instrukcję określającą zadania słuŝby porządkowej oraz warunki łączności pomiędzy podmiotami biorącymi udział w zabezpieczeniu imprezy, 9) szczegółowe zasady postępowania w przypadki powstania poŝaru lub innego miejscowego zagroŝenia, 10) polisę ubezpieczeniową zawierającą ubezpieczenia organizatora od odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone uczestnikom imprez masowych, na które wstęp jest odpłatny. 11) pisemną zgodę na przeprowadzenie imprezy masowej kierownika jednostki organizacyjnej lasów państwowych, parku narodowego lub krajobrazowego, w razie przeprowadzania imprezy na terenach będących w zarządzie tej jednostki. Organizator imprezy masowej, nie później niŝ 14 dni przed wystąpieniem z wnioskiem o wydanie zezwolenia na przeprowadzenie imprezy masowej, zwraca się do właściwych miejscowo komendantów powiatowych (miejskich) Policji i Państwowej StraŜy PoŜarnej, kierownika jednostki organizacyjnej pomocy doraźnej (pogotowia ratunkowego) i państwowego inspektora sanitarnego o wyraŝenie opinii, o których mowa w pkt 1 i 2 (art. 7 ust. 1a). Właściwi miejscowo komendanci powiatowi (miejscy) Policji i Państwowej StraŜy PoŜarnej w celu wydania opinii mogą zaŝądać od organizatora imprezy masowej dokumentacji określonej w pkt 3-9 i 11 (dot. wniosku) oraz informację o zainstalowanych urządzeniach utrwalających przebieg imprezy, a w szczególności zachowania osób, za pomocą urządzeń rejestrujących obraz i dźwięk (art. 7 ust 1b). Nadmienić naleŝy Ŝe wykaz stadionów, obiektów lub terenów, na których utrwalanie przebiegu imprezy masowej za pomocą urządzeń rejestrujących obraz i dźwięk jest obowiązkowe sporządza Wojewoda. Wójt, burmistrz albo prezydent miasta wydaje zezwolenie na przeprowadzenie imprezy masowej albo odmawia jego wydania w terminie 7 dni od dnia złoŝenia wniosku przez organizatora imprezy (art. 8 ust. 1). JeŜeli imprezy masowe są przeprowadzane przez tego samego organizatora w tych samych obiektach i na terenach do tego przystosowanych częściej niŝ 2 razy w roku lub są to imprezy, dla których opracowano terminarz, wójt, burmistrz albo prezydent miasta wydaje zezwolenie na przeprowadzenie wskazanej liczby imprez masowych lub przeprowadzenie takich imprez w okresie jednego roku. W takich przypadkach komendant powiatowy (miejski) PSP wydaje tzw. opinię okresową bądź roczną na przeprowadzanie imprez. Organizator takich imprez, jest obowiązany, na 14 dni przed planowanym terminem ich przeprowadzenia, przekazać - właściwym ze względu na miejsce przeprowadzenia imprezy masowej - komendantom powiatowym (miejskim) Policji i Państwowej StraŜy PoŜarnej, państwowemu terenowemu inspektorowi sanitarnemu oraz kierownikowi jednostki organizacyjnej pomocy doraźnej (pogotowia ratunkowego) informacje, o których mowa w pkt 3 i 6-9 (art. 9 ust. 2). W przypadku zmiany terminu imprezy masowej mającej odbyć się jednorazowo lub według ustalonego terminarza, organizator imprezy masowej na 7 dni przed jej terminem zawiadamia organ wydający zezwolenie na przeprowadzenie imprezy masowej oraz Policję i wszystkie słuŝby ratownicze, które wydały opinie, o których mowa wyŝej. IV. Ogólne wskazania prewencyjno-organizacyjne. Imprezy o charakterze masowym organizowane są w róŝnych miejscach, dlatego zabezpieczając je naleŝy kaŝdą z nich rozpatrywać indywidualnie. Nie moŝna bowiem określić szablonowo jakiego rodzaju zagroŝenia mogą wystąpić i jakie będą ich skutki. Stąd istotne jest, 6

aby miejsce gdzie ma się ona odbyć oraz najbliŝsze jej sąsiedztwo zostały dokładnie skontrolowane, a uwagi o występujących nieprawidłowościach przekazane organizatorom. W obiekcie, w którym planowana jest impreza muszą być spełnione - zgodnie z przepisami o ochronie przeciwpoŝarowej - odpowiednie wymogi, które pozwolą zapobiec lub zminimalizować skutki powstałego zagroŝenia. NaleŜy do nich m. in. określenie bezpiecznej odległości pomiędzy sektorami, w których przebywać będą ludzie, odpowiednie przygotowanie i zabezpieczenie dróg i wyjść ewakuacyjnych nadzorowanych przez słuŝby ochrony, zapewnienie odrębnych dróg ewakuacji dla osób niepełnosprawnych oraz wyposaŝenie obiektu, jeŝeli jest taka konieczność, w większą liczbę podręcznego sprzętu gaśniczego. Organizator powinien takŝe zapewnić właściwe dojazdy do obiektu słuŝbom ratowniczym, jak równieŝ wyznaczyć miejsce, które mogłoby być w razie konieczności wykorzystane na stanowisko dowodzenia. Poza tym w gestii organizatora jest zabezpieczenie imprezy od strony medycznej przez tzw. zespoły pierwszej pomocy przedlekarskiej. JeŜeli w pobliŝu obiektu przebiegają trasy przewozu materiałów niebezpiecznych, naleŝy takŝe poczynić uzgodnienia z przewoźnikami i odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo słuŝbami w celu skierowania transportów na trasy zastępcze. Podczas imprezy o charakterze masowym na otwartym terenie rodzaj mogącego wystąpić zagroŝenia uzaleŝniony jest od jej typu. Inne zagroŝenie towarzyszy koncertom rockowym, podczas których największe niebezpieczeństwo grozi ze strony ognia mogącego powstać na skutek uŝywania materiałów poŝarowo niebezpiecznych i pirotechnicznych, znaczącego poboru energii elektrycznej niezbędnej do oświetlenia i nagłośnienia koncertu czy teŝ uŝywania palnych materiałów dekoracyjnych. Jeszcze inne moŝe wystąpić np. w czasie rajdów samochodowych lub wizyt waŝnych osobistości. W tym drugim przypadku występują często znaczne utrudnienia związane z zabezpieczeniem operacyjnym rejonu, poniewaŝ na krótko przed, jak i w czasie przejazdu kolumny pojazdów rządowych niemoŝliwy staje się przejazd przez wyznaczoną trasę nawet dla samochodów PSP. Zasadą powinno być więc rozmieszczanie sił i środków po obu stronach tej trasy, co nie tylko ułatwi, ale i skróci czas dotarcia do miejsca zdarzenia, gdziekolwiek by ono nie powstało. Dodatkowo naleŝy zwracać uwagę na obiekty stwarzające zagroŝenie, takie jak na przykład stacje paliwowe, które zlokalizowane są wzdłuŝ wyznaczonej trasy przejazdu lub miejsca odbywania się imprezy. Muszą być one bowiem nie tylko odpowiednio zabezpieczone, ale i na kilka godzin przed oraz na czas trwania imprezy wyłączone z eksploatacji. RównieŜ skontrolowane winny być zakłady o duŝym bądź zwiększonym ryzyku powstania powaŝnej awarii przemysłowej i inne obiekty stosujące matriały niebezpieczne, usytuowane w pobliŝu tras przejazdu. W okresie obowiązywania ustawy ze względów bezpieczeństwa występowały przypadki ograniczania przez PSP liczby osób mogących brać udział w imprezie, najczęściej gdy stwierdzono trudności w zapewnieniu bezpiecznej ewakuacji bądź prowadzenia prac modernizacyjnych w obiektach. NaleŜy tutaj dodać, Ŝe bezpieczna pojemność obiektu, stadionu, hali moŝe być często mniejsza niŝ ilość osób która się fizycznie moŝe zmieścić. Oceniając stan bezpieczeństwa naleŝy brać pod uwagę często pomijany element, jakim jest wytrzymałość konstrukcji budowlanych, zarówno trybun, podestów jak równieŝ zadaszeń. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku imprez plenerowych, gdy rozstawiane są obiekty tymczasowe (namioty, zadaszenia, sceny) których sposób mocowania w trakcie anomalii pogodowych budzi wiele wątpliwości. Dodatkowym, częstym zagroŝeniem na imprezach masowych są pokazy sztucznych ogni. Pokazy takie powinny być przeprowadzone przez profesjonalne firmy, (wymóg taki stawia PN dla kl. III) z dala od zabudowań, lasu, parkingów z zachowaniem stref ochronnych, uwzględniając panujące warunki atmosferyczne (wiatr). Całość pokazu powinna być 7

zabezpieczona przez osoby mogące podjąć natychmiastowe gaszenie nie spalonych elementów wyrobów pirotechnicznych. Przy wydawaniu opinii w tym zakresie komendy powiatowe (miejskie) PSP powinny posiłkować się opracowaniem KW PSP pn. Warunki bezpieczeństwa poŝarowego w zakresie magazynowania, obrotu i stosowania wyrobów pirotechnicznych w pokazach publicznych (wskazania dla komend powiatowych PSP województwa mazowieckiego) z 10 grudnia 1999 r. Zalecenia NajwyŜszej Izby Kontroli Delegatury w Warszawie. Przeprowadzona w 2000 r. kontrola NIK w Komendzie Powiatowej PSP w Warszawie w zakresie realizacji przepisów ustawy o zabezpieczeniu imprez masowych wykazała uchybienia dotyczące: - przypadków zaniechania kontroli prawidłowości zabezpieczenia przeciwpoŝarowego na obiektach posiadających roczną opinię na przeprowadzanie imprez masowych, - niekompletności przechowywanej w Komendzie dokumentacji dotyczącej imprez masowych, - nieegzekwowanie od organizatorów imprez masowych posiadających roczną opinię ustawowego obowiązku przekazywania na 14 dni przed terminem planowanej imprezy informacji o których mowa w art. 9 ust. 2 Ustawy, - po przeprowadzanych kontrolach w obiektach dyskotekowych w których na imprezach uczestniczyło ponad 300 osób - nieinformowania innych organów współdziałających w zabezpieczaniu imprez masowych o fakcie ich przeprowadzenia bez opinii StraŜy i wymaganego zezwolenia. Jednocześnie co zasługuje na uwagę - pozytywnie oceniony został proces uzgodnień Komendanta Powiatowego PSP z organizatorami imprez masowych, w zakresie określania przez organizatorów szczegółowych zasad postępowania w przypadku powstania poŝaru lub innego miejscowego zagroŝenia na terenie lub w obiekcie planowanego przeprowadzenia imprezy masowej. W wyniku przeprowadzonej kontroli NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Warszawie wniosła o: 1) egzekwowanie od organizatorów imprez masowych informacji dotyczących wymogów określonych w art. 9 ust. 2 ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych, 2) zwiększenie częstotliwości kontroli obiektów w zakresie zabezpieczenia przeciwpoŝarowego przed terminem rozpoczęcia imprez masowych, 3) przekazywanie informacji innym organom współdziałającym w zabezpieczaniu imprez masowych o fakcie ich przeprowadzania bez opinii StraŜy i bez zezwolenia. PowyŜsze zalecenia powinny być przestrzegane przez wszystkich komendantów powiatowych (miejskich) PSP w przedmiotowej działalności. V. Wymagania dla pomieszczeń i budynków stałych, w których są przeprowadzane imprezy masowe, i duŝe zgromadzenia ludzi. W stosunku do imprez i duŝych zgromadzeń ludzi odbywających się w budynkach (pomieszczeniach zamkniętych) zastosowanie mają przepisy określone przez ustawę Prawo budowlane i wydane do niej akty wykonawcze oraz ustawa o ochronie przeciwpoŝarowej z przepisami wykonawczymi. Imprezy masowe, inne imprezy i duŝe zgromadzenia ludzi przeprowadzane są w obiektach zaliczanych do kategorii ZL I zagroŝenia ludzi lub ZL III i ZL 8

V (w rozumieniu nowych warunków technicznych) posiadających strefy poŝarowe ZL I lub pomieszczenia zaliczone do tej kategorii. Zasadniczym warunkiem dla moŝliwości przeprowadzenia imprezy masowej w takim obiekcie jest niewystępowanie zagroŝeń dla Ŝycia ludzi w rozumieniu 12 ust. 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 16 czerwca 2003 r. w sprawie ochrony przeciwpoŝarowej budynków innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. Nr 121 z 2003 r.) - mogących mieć bezpośredni związek z bezpieczeństwem przeprowadzanej imprezy masowej. Podstawą odniesienia do określania stopnia zagroŝenia dla Ŝycia ludzi są warunki określone w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 75 z 2002 r.). Przepis ten powinien takŝe zasadniczo wyznaczać standardy bezpieczeństwa. Trzeba tu dodać, Ŝe za zagraŝające Ŝyciu ludzi nie będą mogły zostać uznane budynki wykonane na podstawie pozwolenia na budowę uzyskanego w okresie obowiązywania warunków technicznych z 14 grudnia 1994 r., których projekt budowlany został sporządzony zgodnie z tymi warunkami. To samo będzie dotyczyć tych budynków, w których po stwierdzeniu zagroŝenia Ŝycia ludzi zrealizowano w pełni wskazania ekspertyzy uzgodnionej z komendantem wojewódzkim PSP, gdyŝ uzgodnienie komendanta oznaczało, Ŝe po realizacji wskazań ekspertyzy budynek nie będzie juŝ zagraŝać Ŝyciu ludzi. Warunki bezpieczeństwa poŝarowego budynków i pomieszczeń, w których przeprowadzane będą imprezy masowe i duŝe zgromadzenia ludzi powinny być spełnione w następującym zakresie: l. Odporność poŝarowa budynku. Warunki konstrukcyjne budynku oraz wynikające stąd wymagania dotyczące klasy odporności poŝarowej budynku powinny być przynajmniej zgodne z wymaganiami przepisów warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki, obowiązujących w trakcie ich wznoszenia i nie zagraŝać Ŝyciu ludzi w rozumieniu wyŝej cyt. przepisu. Dopuszcza się przeprowadzanie imprez masowych w budynku tymczasowym wykonanym w co najmniej E klasie odporności poŝarowej, jeŝeli; 1) jest jednokondygnacyjny. 2) widownia jest dostępna z poziomu terenu, 3) dach lub stropodach mają przykrycie co najmniej trudno zapalne, 4) ma wyjścia, przejścia i dojścia ewakuacyjne o liczbie i wymiarach określonych w przepisach warunków technicznych..., oznakowane - zgodnie z Polskimi Normami znakami bezpieczeństwa, 5) ma oświetlenie ewakuacyjne i bezpieczeństwa, 6) ma instalacje elektryczną wykonaną zgodnie z odnośnymi Polskimi Normami. Pomieszczenie z obudową pneumatyczną moŝe być wykorzystywane do celów widowiskowych, wystawowych, rekreacyjnych lub sportowych pod następującymi warunkami: - zachowania odległości co najmniej 20 m od innych obiektów, - uŝycia jako powłoki materiału co najmniej trudno zapalnego, - zastosowania wyłącznie ogrzewania powietrznego, - zapewnienia liczby i wymiarów wyjść, dojść i przejść ewakuacyjnych określonych w warunkach technicznych... - oznakowania wyjść ewakuacyjnych zgodnie z Polskimi Normami znakami bezpieczeństwa, - wyposaŝenia w oświetlenia ewakuacyjne i bezpieczeństwa, - wyposaŝenia w instalację elektryczną wykonaną zgodnie z PN. 9

- konstrukcje umieszczone wewnątrz lub na zewnątrz budynku do awaryjnego podwieszenia powłoki pneumatycznej, - awaryjne urządzenie do utrzymania ciśnienia w powłoce, zasilane z niezaleŝnego źródła energii, - awaryjną wentylację mechaniczną do wymiany powietrza, zasilaną z niezaleŝnego źródła energii, - wyjścia ewakuacyjne rozmieszczone moŝliwie równomiernie na obwodzie, - krzesła połączone ze sobą w sposób trwały i unieruchomione w rzędach co najmniej po 8 sztuk, ustawione zgodnie z wymaganiami określonymi w 261 warunków technicznych... Tymczasowy budynek typu namiotowego przeznaczony do celów widowiskowych powinien spełniać wymagania określone wyŝej, z wyjątkiem wymagań dotyczących urządzeń do utrzymywania ciśnienia w powłoce. W przypadkach ogrzewania obiektów typu namiotowego lub z powłoką pneumatyczną przy pomocy olejowych nagrzewnic powietrza, lokalizacja zbiorników z olejem opałowym winna spełniać wymagania 273 ust 3, 4 i 6 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 z późn. zm.), a mianowicie: odległości między budynkami a zbiornikami naziemnymi oleju opałowego o łącznej pojemności nie większej niŝ 70 m 3 nie powinny być mniejsze niŝ 20 m, powyŝsza odległość, moŝe być zmniejszona o połowę, pod warunkiem zastosowania między budynkiem a zbiornikiem ściany oddzielenia przeciwpoŝarowego o klasie odporności ogniowej co najmniej R E I 120, odległości między budynkami a zbiornikami podziemnymi oleju opałowego o łącznej pojemności nie większej niŝ 35 m 3, przykrytymi warstwą ziemi o grubości co najmniej 0,5 m, nie powinny być mniejsze niŝ 3 m. 2.Warunki ewakuacyjne. Zgodnie z 11 ust 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji kaŝdego 16 czerwca 2003 r. w sprawie ochrony przeciwpoŝarowej budynków innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. Nr 121 z 2003 r.) z kaŝdego miejsca przeznaczonego na pobyt ludzi w obiekcie powinny być zapewnione odpowiednie warunki ewakuacji, zapewniające moŝliwość szybkiego i bezpiecznego opuszczenia strefy zagroŝonej lub objętej poŝarem, dostosowane do liczby i stanu sprawności osób przebywających w obiekcie oraz jego funkcji, konstrukcji i wymiarów, a takŝe być zastosowane techniczne środki zabezpieczenia przeciwpoŝarowego, polegające na: 1) zapewnieniu dostatecznej ilości i szerokości wyjść ewakuacyjnych, 2) zachowaniu dopuszczalnej długości, szerokości i wysokości przejść oraz dojść ewakuacyjnych, 3) zapewnieniu bezpiecznej poŝarowo obudowy i wydzieleń dróg ewakuacyjnych oraz pomieszczeń, 4) zabezpieczeniu przed zadymieniem wymienionych w przepisach technicznobudowlanych dróg ewakuacyjnych, w tym: na stosowaniu urządzeń zapobiegających 10

zadymieniu lub urządzeń i innych rozwiązań techniczno-budowlanych zapewniających usuwanie dymu, 5) zapewnieniu oświetlenia awaryjnego (bezpieczeństwa i ewakuacyjnego) oraz przeszkodowego w obiektach, w których jest ono niezbędne do ewakuacji ludzi, 6) zapewnieniu moŝliwości rozgłaszania sygnałów ostrzegawczych i komunikatów głosowych poprzez dźwiękowy system ostrzegawczy w budynkach, dla których jest on wymagany. Warunki ewakuacyjne stanowiące podstawowy element bezpieczeństwa poŝarowego imprez masowych i uroczystości z duŝym zgromadzeniem ludzi powinny być spełnione poprzez zachowanie m.inn. następujących wymagań: 1) pomieszczenie, w którym odbywa się impreza masowa lub duŝe zgromadzenie ludzi (przeznaczone do przebywania więcej niŝ 50 osób) powinno mieć co najmniej dwa wyjścia ewakuacyjne, w odległości co najmniej 5m pomiędzy wyjściami - w celu rozdzielenia się strumienia ewakuowanych osób. Drzwi powinny otwierać się na zewnątrz pomieszczenia. Łączna szerokość drzwi powinna być dostosowaną do liczby osób mogących przebywać jednocześnie w pomieszczeniu, licząc 0,6 m na 100 osób, przy czym najmniejsza szerokość drzwi w świetle ościeŝnicy powinna wynosić 0,9 m. 2) do celów ewakuacji nie mogą być stosowane drzwi obrotowe i podnoszone. Drzwi rozsuwane mogą stanowić wyjścia na drogi ewakuacyjne, a takŝe być stosowane na drogach ewakuacyjnych, jeŝeli są przeznaczone nie tylko do celów ewakuacji, a ich konstrukcja zapewnia: a) otwieranie automatyczne i ręczne bez moŝliwości ich blokowania, b) samoczynne ich rozsunięcie i pozostanie w pozycji otwartej w razie poŝaru lub awarii drzwi. 3) drzwi wieloskrzydłowe, stanowiące wyjście ewakuacyjne z pomieszczenia oraz na drodze ewakuacyjnej, powinny mieć co najmniej jedno, nieblokowane skrzydło drzwiowe o szerokości nie mniejszej niŝ 0,9 m. 4) szerokość skrzydła drzwi wahadłowych, stanowiących wyjście ewakuacyjne z pomieszczenia oraz na drodze ewakuacyjnej, powinna wynosić co najmniej dla drzwi jednoskrzydłowych - 0,9 m, a dla drzwi dwuskrzydłowych - 0,6 m, przy czym oba skrzydła drzwi dwuskrzydłowych muszą mieć tę samą szerokość, 5) skrzydła drzwi, stanowiących wyjście na drogę ewakuacyjną, nie mogą, po ich całkowitym otwarciu, zmniejszać wymaganej szerokości tej drogi. 6) drzwi stanowiące wyjście ewakuacyjne z pomieszczenia, w którym moŝe przebywać jednocześnie więcej niŝ 300 osób, oraz drzwi na drodze ewakuacyjnej z tego pomieszczenia, powinny być wyposaŝone w urządzenia przeciwpaniczne, 7) długość przejść w pomieszczeniu (sali), mierzona od najdalszego miejsca, w którym moŝe przebywać człowiek, do wyjścia ewakuacyjnego z tego pomieszczenia nie powinna przekraczać 40 m. W przypadku gdy wysokość pomieszczenia przekracza 5 m., długość przejść moŝe być powiększona o 25 %, przy zastosowaniu urządzeń tryskaczowych długość przejścia moŝe być powiększona o 50 %, przy zastosowaniu samoczynnych urządzeń oddymiających uruchamianych za pomocą systemu wykrywania ognia długość przejścia moŝe być takŝe powiększona o 50 %. Powiększenia, o których mowa wyŝej podlegają sumowaniu. Sposób zagospodarowania pomieszczenia na czas trwania imprezy nie powinien 11

zmniejszyć ww. dopuszczalnych długości przejść. 8) szerokość przejść ewakuacyjnych w pomieszczeniu naleŝy obliczać proporcjonalnie do liczby osób, do których ewakuacji ono słuŝy, przyjmując co najmniej 0,6 m na 100 osób, lecz nie mniej niŝ 0,9 m, 9) dopuszczalna długość dojść ewakuacyjnych - od wyjścia z pomieszczenia na drogę ewakuacyjną do wyjścia do innej strefy poŝarowej lub na zewnątrz budynku, bądź do drzwi obudowanej klatki schodowej, zamykanej drzwiami o klasie odporności ogniowej co najmniej E I 30, wyposaŝonej w urządzenia zapobiegające zadymieniu lub słuŝące do usuwania dymu - mierzona wzdłuŝ dojścia, powinna wynosić: przy jednym dojściu 10 m., przy co najmniej 2 dojściach - 40 m., 10) długości dojść ewakuacyjnych, o których mowa wyŝej mogą być powiększone pod warunkiem ochrony: a) strefy poŝarowej (w której znajduje się pomieszczenie dla ponad 50 osób) stałymi urządzeniami gaśniczymi wodnymi - o 50%, b) drogi ewakuacyjnej samoczynnymi urządzeniami oddymiającymi uruchamianymi za pomocą systemu wykrywania dymu - o 50%. Przy jednoczesnym stosowaniu tych urządzeń długość dojścia moŝe być powiększona o 100%. 11) minimalna szerokość ciągów ewakuacyjnych powinna wynosić: dla korytarzy - l,4 m, dla biegów schodów stałych klatki schodowej - 1,2 m. Szerokość poziomych dróg ewakuacyjnych i pionowych dróg ewakuacyjnych naleŝy obliczać proporcjonalnie do liczby osób mogących przebywać jednocześnie na danej kondygnacji budynku (dla klatek schodowych na ilość osób na najbardziej zaludnionej kondygnacji) przyjmując co najmniej 0,6 m na 100 osób. Korytarze i klatki schodowe nie mogą być zastawiane lub tarasowane materiałami palnymi i przedmiotami utrudniającymi ewakuację. 12) na drogach ewakuacyjnych jest zabronione stosowanie: a) spoczników ze stopniami b) schodów ze stopniami zabiegowymi, jeŝeli schody te są jedyną drogą ewakuacyjną, Na drogach ewakuacyjnych dopuszcza się stosowanie schodów wachlarzowych, pod warunkiem zachowania najmniejszej szerokości stopni określonych w 69 ust. 6 warunków technicznych. 13) na drogach ewakuacyjnych miejsca, w których zastosowano pochylnie lub stopnie umoŝliwiające pokonanie róŝnicy poziomów, powinny być wyraźnie oznakowane. 14) pomieszczenia przeznaczone do jednoczesnego przebywania ponad 200 osób dorosłych lub 100 dzieci, w których miejsca do siedzenia są ustawione w rzędach, powinny spełniać wymagania 261 warunków technicznych, 15) w podziemnej kondygnacji budynku, w której znajduje się pomieszczenie przeznaczone dla ponad 100 osób, oraz budowli podziemnej z takim pomieszczeniem, naleŝy zastosować rozwiązania techniczno-budowlane zapewniające usuwanie dymu z tego pomieszczenia i z dróg ewakuacyjnych. 16) okiennice lub zainstalowane kraty w oknach powinny otwierać się od wewnątrz. Określając wymaganą szerokość i liczbę przejść, wyjść oraz dróg ewakuacyjnych w budynku, w którym z przeznaczenia i sposobu zagospodarowania pomieszczeń nie wynika jednoznacznie maksymalna liczba ich uŝytkowników, liczbę tę naleŝy przyjmować na podstawie wskaźnika powierzchni uŝytkowej, wynoszącego dla lokali 12

gastronomiczno-rozrywkowych, poczekalni, holi, świetlic itp. - 1 m 2 /osobę. Na drogach komunikacji ogólnej słuŝących ewakuacji jest zabronione: składowanie materiałów palnych lub umieszczanie przedmiotów w sposób zmniejszający ich szerokość albo wysokość poniŝej wymaganych wartości, lokalizowanie elementów wystroju wnętrz, instalacji i urządzeń w sposób zmniejszający wymiary drogi ewakuacyjnej poniŝej wartości wymaganych w przepisach techniczno-budowlanych, zamykanie drzwi ewakuacyjnych w sposób uniemoŝliwiający ich natychmiastowe uŝycie, 3. Wystrój wnętrz. 1) okładziny ścian, stałe elementy wyposaŝenia, dekoracje i wykładziny podłogowe powinny być wykonane z materiałów co najmniej trudno zapalnych; elementy wykończenia wnętrz nie mogą być ponadto bardzo toksyczne ani teŝ intensywnie dymiące, 2) ścianki działowe, osłony i przegrody powinny być wykonane z materiałów co najmniej trudno zapalnych, 3) okładziny sufitów i podwieszone sufity powinny być wykonane z materiałów niepalnych lub nie zapalnych, nie kapiących nie odpadających pod wpływem ognia, 4) na drogach komunikacji ogólnej słuŝących celom ewakuacji stosowanie materiałów i wyrobów budowlanych łatwo zapalnych jest zabronione. 4. Urządzenia i instalacje przeciwpoŝarowe. W zaleŝności od stopnia wyposaŝenia obiektu w urządzenia i instalacje przeciwpoŝarowe naleŝy dokonać sprawdzenia stanu technicznego tych urządzeń w następującym zakresie: 1) stałe instalacje gaśnicze dokumenty potwierdzające prowadzenie konserwacji, 2) instalacja sygnalizacyjno-alarmowa oraz monitoring poŝarowy - dokumenty stwierdzające prowadzenie konserwacji, stopień awaryjności instalacji, 3) wewnętrzne hydranty przeciwpoŝarowe wyposaŝenie, oznakowanie, konserwacja i pomiary, 4) urządzenia do usuwania dymów i gazów poŝarowych - konserwacja i oznakowanie miejsc uruchamiania, 5) oświetlenie bezpieczeństwa i ewakuacyjne (wymagane przy liczbie osób większej niŝ 300) - badania i przeglądy, 6) podręczny sprzęt gaśniczy ilość, prawidłowość rozmieszczenia, przeglądy, właściwy dostęp, 7) oświetlenie awaryjne (bezpieczeństwa i ewakuacyjne) badania i przeglądy, 8) wyposaŝenie obiektu w przeciwpoŝarowy główny wyłącznik prądu elektrycznego i główny zawór gazu - oznakowanie i dostępność, W zakresie prób i badań potwierdzających prawidłowość działania urządzeń przeciwpoŝarowych oraz poddawania ich przeglądom technicznym i konserwacyjnym obowiązują wymagania określone w 3 rozporządzenia rozporządzenia Ministra Spraw 13

Wewnętrznych i Administracji kaŝdego 16 czerwca 2003 r. w sprawie ochrony przeciwpoŝarowej budynków innych obiektów budowlanych i terenów 5. Instalacje uŝytkowe w obiekcie. instalacje elektroenergetyczne - potwierdzone badania okresowe instalacji. Z uwagi na dodatkowe podłączenia urządzeń elektrycznych (oświetleniowych i nagłaśniających ) w czasie trwania imprezy masowej naleŝy uzyskać potwierdzenie elektryka posiadającego wymagane uprawnienia o prawidłowości zainstalowanych urządzeń elektroenergetycznych. Zabronione powinno być uŝywanie jakichkolwiek elektrycznych urządzeń ogrzewczych podczas trwania imprezy masowej. instalacja gazowa potwierdzone badania okresowe instalacji, instalacja odgromowa - stan techniczny i przeglądy, 6. Oznakowanie zgodnie z Polskimi Normami. Oznakowanie zgodnie z Polskimi Normami dotyczącymi znaków bezpieczeństwa powinno dotyczyć następujących niŝej wymienionych miejsc; 1) dróg ewakuacyjnych, wyjść i kierunków ewakuacji, 2) miejsc usytuowania urządzeń przeciwpoŝarowych i gaśnic, 3) miejsc usytuowania przeciwpoŝarowych wyłączników prądu, kurków głównych instalacji gazowej oraz materiałów niebezpiecznych poŝarowo, 4) pomieszczeń, w których występują materiały niebezpieczne poŝarowo 5) miejsc lokalizacji kluczy do wyjść ewakuacyjnych, uwaga: w czasie trwania imprezy masowej wyjścia ewakuacyjne powinny być w pełni droŝne, przygotowane do natychmiastowego otwarcia, 7. WyposaŜenie obiektu w instrukcje. Poza wymaganiami w tym zakresie wynikającymi z ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych obiekt w którym odbywają się imprezy masowe (w tym cykliczne) winien posiadać opracowaną i wdroŝoną w Ŝycie instrukcję bezpieczeństwa poŝarowego, spełniającą wymagania 6 ust. 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 16 czerwca 2003 r. w sprawie ochrony przeciwpoŝarowej budynków innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. Nr 121 z 2003 r.). Ponadto obiekt powinien być wyposaŝony w dostateczną ilość umieszczonych w widocznych miejscach instrukcji postępowania na wypadek poŝaru wraz wykazem telefonów alarmowych. 8. Znajomość przez pracowników obsługi i słuŝby ochrony obiektu zasad w przypadku powstania poŝaru, a w szczególności: Pracownicy obsługi i słuŝby ochrony obiektu powinni posiadać znajomość: obowiązującej w obiekcie instrukcji bezpieczeństwa poŝarowego, zasad organizacji i prowadzenia ewakuacji ludzi z budynku ( pomieszczenia), sposobu alarmowania jednostek PSP, 14

zasad uŝycia podręcznego sprzętu gaśniczego i wewnętrznych hydrantów przeciwpoŝarowych oraz innych urządzeń przeciwpoŝarowych zainstalowanych w obiekcie. SłuŜba ochrony obiektu powinna być wyposaŝona w środki łączności. 9. Drogi poŝarowe i dostęp do obiektu dla jednostek PSP. Do obiektu, w którym organizowane są imprezy masowe i duŝe zgromadzenia ludzi wymagana jest droga poŝarowa, usytuowana w odległości od 5 do 15m. od obiektu spełniająca wymagania rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 czerwca 2003 r. w sprawie przeciwpoŝarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg poŝarowych (Dz.U. Nr 121 z 2003 r.). W czasie trwania imprezy samochody osobowe nie mogą być parkowane na drogach dojazdowych i poŝarowych do obiektu. VI. Imprezy organizowane w obiektach, które w rozumieniu ustawy o imprezach masowych nie zalicza się do imprez masowych. W przypadkach organizowania imprez, na których moŝe być obecnych więcej niŝ 300 osób, w obiektach takich jak: teatrach, operach, operetkach, filharmoniach, kinach, muzeach, bibliotekach, domach kultury, galeriach sztuki oraz w placówkach oświatowych i wyŝszych uczelniach, itp. w pomieszczeniach i częściach obiektów niezgodnych z ich funkcją w normalnym uŝytkowaniu obiektu (np. holach, korytarzach, salach konferencyjnych, salach gimnastycznych, stołówkach itp. w czasie bali sylwestrowych i innych imprez okolicznościowych), stosowanie procedur (w trybie ustawy) zgodnie z warunkami zawartymi w części III Wytycznych naleŝy uzaleŝniać od decyzji organu wydającego zezwolenia. W przypadku niezakwalifikowania takiej imprezy do podlegającej rygorom ustawy, zakres dokonania czynności kontrolno-rozpoznawczych ustala Komendant powiatowy (miejski) PSP określając jednocześnie warunki bezpieczeństwa jakie muszą być spełnione w obiekcie w którym przeprowadzana będzie impreza i wydaje opinię w tej sprawie (część II Wytycznych). VII. Imprezy masowe i uroczystości z duŝym zgromadzeniem ludzi, organizowane na otwartym terenie. l. Warunki dla sceny, lub miejsca obrzędu. 1) obiekt sceny lub miejsce przeprowadzania uroczystości (np. celebry mszy świętej ) stanowić będzie tymczasowy obiekt budowlany, którego konstrukcja powinna być wykonana z materiałów co najmniej trudno zapalnych, 2) podwieszone stropy, okładziny sufitów i sufity podwieszone powinny być wykonane z materiałów co najmniej trudno zapalnych, nie kapiących i nie odpadających pod wpływem ognia., 3) instalacja elektroenergetyczna i oświetleniowa powinna być prowadzona po zewnętrznej powierzchni elementów konstrukcyjnych obiektu i posiadać główny wyłącznik prądu elektrycznego, 4) w okresie wiosenno-letnim, w przypadku celebry mszy świętej wysoko wyniesiony krzyŝ powinien być zabezpieczony instalacją odgromową. Instalacją odgromową winny być takŝe zabezpieczane duŝe sceny z reguły konstrukcji stalowej nasycone duŝą ilością sprzętu elektronicznego. 15

5) w przypadku znacznej róŝnicy poziomu pomiędzy sceną, a powierzchnią terenu - szerokość uŝytkowa schodów zewnętrznych powinna wynosić co najmniej l,2m., a liczba stopni w jednym biegu schodów nie powinna wynosić więcej niŝ 10, 6) powinna być zachowana minimalna odległość 10 m. od krawędzi sceny do pierwszych rządów siedzeń dla ludzi lub barier oddzielających publiczność od sceny, 7) scena lub miejsce obrzędu powinno być wyposaŝone w podręczny sprzęt gaśniczy w ilości co najmniej 2 gaśnice proszkowe 12 kg do gaszenia poŝarów grup ABC i 2 koce gaśnicze. 2. Warunki dla publiczności biorących udział w imprezie lub w zgromadzeniu. Zapewnienie bezpieczeństwa ludziom biorącym udział w imprezie masowej organizowanej na otwartym terenie powinno być zachowane poprzez: podział terenu na sektory, zachowania właściwych przejść ewakuacyjnych między sektorami, zgromadzenie odpowiedniej ilości podręcznego sprzętu gaśniczego, udział właściwie przygotowanych i wyposaŝonych słuŝb porządkowych, udziału jednostek operacyjnych PSP lub OSP w przypadkach w których organizator imprezy został zobowiązany do takiego zabezpieczenia. 1) Podział terenu na sektory polega na wydzieleniu odpowiednich powierzchni oddzielonych od siebie przejściami ewakuacyjnymi o szerokości 4,5 m., przeznaczonych na nie więcej niŝ 2000 miejsc siedzących i 6000 miejsc stojących. Sektory oznakowane są duŝymi literami alfabetu A, B, C.... Sektory podzielone są na 6 sekcji w sekcji nie moŝe znajdować się więcej niŝ 350 miejsc siedzących i 1000 miejsc stojących. Sekcje oznakowane są cyframi arabskimi 1, 2, 3,... 6. Sekcje w sektorach oddzielone są przejściami o szerokości 3 m. Załącznik 1 i 2 zawierają przykładowe graficzne przedstawienie podziału terenu imprez masowych na sektory. 2) Wygrodzenia sektorów w przypadkach wygrodzeń sektorów metalowymi parkanami lub konstrukcjami drewnianymi naleŝy zapewnić co najmniej dwa odpowiedniej szerokości wyjścia (ok. 20 40 % wartości przyjmowanych dla obiektów budowlanych), z moŝliwością szybkiego ich udroŝnienia - z wyłączeniem przednich linii sektorów i boków sektorów przylegających do głównej drogi ewakuacyjno-dojazdowej. Olinowania wydzielające sektory i sekcje - mocowane do słupków powinny być łatwo zdejmowalne. 3) Zachowanie właściwych przejść ewakuacyjnych i przejazdów polega na: zapewnieniu centralnie połoŝonego przejścia- dojazdu do punktu centralnego obrzędu lub imprezy o szerokości ok. 6 m moŝliwość dwukierunkowego ruchu pojazdów, zachowaniu przejścia o szerokości 3 m. pomiędzy sekcjami, zachowaniu przejścia o szerokości 4,5m pomiędzy sektorami moŝliwość przejazdu samochodu ratowniczego, zachowania odległości 10 m od sceny, estrady lub miejsca obrzędu od publiczności, 4) Zabezpieczenie w podręczny sprzęt gaśniczy przyjmuje się zasadę obliczania ilości podręcznego sprzętu gaśniczego - 2 gaśnice proszkowe 2 kg i 2 koce gaśnicze na jeden sektor lub powierzchnię zgromadzenia ludzi 1500 m 2. Sprzęt ten powinien znajdować się na wyposaŝeniu słuŝby porządkowej obsługującej poszczególne sektory. 16

5) Udział właściwie przygotowanych i wyposaŝonych słuŝb porządkowych słuŝby porządkowe powinny być przeszklone w zakresie: uŝycia podręcznego sprzętu gaśniczego, udzielenia pomocy przedmedycznej, znajomości terenu, rozmieszczonych urządzeń i instalacji związanych z bezpieczeństwem osób i mienia, znajomości posługiwania się posiadanym na wyposaŝeniu sprzętem i środki łączności. 6) Udział jednostek PSP lub OSP organizator imprezy zapewnia zabezpieczenie tej imprezy poprzez udział jednostkek ratowniczych PSP lub OSP w przypadkach: duŝych imprez plenerowych gdy rozstawiane są obiekty tymczasowe (namioty, zadaszenia, duŝe sceny), imprez z uŝyciem duŝej liczby pojazdów i sprzętu latającego, duŝych imprez sportowych na stadionach, imprez sportowych o podwyŝszonym ryzyku, duŝych zgromadzeń ludzi w czasie obrzędów religijnych, duŝych imprez przeprowadzanych w czasie przewidywanych anomalii pogodowych, innych imprez zgodnie z wolą organizatora, organu wydającego pozwolenie na przeprowadzenie imprezy, organu PSP lub słuŝb bezpieczeństwa wewnętrznego. W zaleŝności od charakteru imprezy organizator powinien takŝe zapewnić właściwe dojazdy do obiektu słuŝbom ratowniczym, jak równieŝ wyznaczyć miejsce, które mogłoby być w razie konieczności wykorzystane na stanowisko dowodzenia. 7) Czynności kontrolne, sprawdzające prawidłowość wykonania zabezpieczeń, powinny być przeprowadzone dopiero po ich zakończeniu w przeddzień imprezy (uroczystości), w przypadku imprezy rozrywkowej zasadniczo kilka godzin przed imprezą. 8) Odstępstwa w czasie obrzędów religijnych, gdzie moŝna przewidywać duŝe zdyscyplinowanie uczestników zgromadzenia a takŝe dobre zorganizowanie słuŝb porządkowych (ze strony organizatora) pojemność sektorów moŝna powiększyć, przy określeniu dodatkowych warunków w zakresie ewakuacji przez organ PSP. W przypadkach imprez o zwiększonym ryzyku organy PSP mogą wymagać dodatkowych zabezpieczeń, w tym takŝe zmniejszenia wielkości sektorów z zachowaniem właściwych przejść ewakuacyjnych i dojazdów określonych w pakt 3. VIII. Wskazania dotyczące ustawienia pojazdów samochodowych na parkingach (miejscach postoju) ze względu na bezpieczeństwo poŝarowe. 1. Lokalizacja parkingu (miejsca postoju). Zgodnie z warunkami technicznymi odległość wydzielonego, odkrytego zgrupowania miejsc postojowych (parkingu) dla samochodów osobowych od okien budynków mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego (z wyjątkiem hoteli), zakładów opieki zdrowotnej i wychowania, a takŝe od placów zabaw dziecięcych przy zgrupowaniu powyŝej 60 stanowisk samochodowych nie moŝe być mniejsza niŝ 20m. dla zgrupowania do 60 stanowisk włącznie - 10 m. Miejsca postojowe dla samochodów, z których korzystają wyłącznie osoby niepełnosprawne, mogą być usytuowane w odległości nie mniejszej niŝ 5 m od okien budynku mieszkalnego 17

wielorodzinnego i zamieszkania zbiorowego oraz zbliŝone bez Ŝadnych ograniczeń do innych budynków. Miejsca te wymagają odpowiedniego oznakowania. 2. Drogi poŝarowe. Dojazdy do parkingów (miejsc postojowych) mogą być dwukierunkowe o szerokości co najmniej 5,70 m., odpowiadającej minimalnej szerokości drogi manewrowej przy prostopadłym do niej układzie stanowisk postojowych, albo jednokierunkowe, o szerokości co najmniej 3,0 m. Droga poŝarowa powinna mieć szerokość co najmniej 3,5 m. Droga ta powinna być traktowana jako droga jednokierunkowa. KaŜdy parking powinien posiadać, co najmniej dwa wjazdy, o szerokości minimum 4,5 m. przy ruchu dwukierunkowym i 3,5m. przy ruchu jednokierunkowym 3. Układ stanowisk postojowych i dróg manewrowych dla samochodów osobowych i autobusów. Układ stanowisk postojowych i dróg manewrowych zawiera załącznik nr 3. do wytycznych. RozróŜnia się, dwa rodzaje układu stanowisk postojowych samochodów -pierwszy, pod kątem prostym do osi drogi manewrowej i drugi, skośnie do osi drogi manewrowej. Zastosowanie skośnego układu miejsc postojowych do drogi manewrowej zwiększa jej szerokość i narzuca kierunek jazdy zaparkowanego pojazdu. Skośny układ stanowisk postojowych zalecany jest w organizacji parkingów tymczasowych i okolicznościowych na duŝą ilość miejsc postojowych np. przy imprezach masowych, gdzie wymagane jest zachowanie szczególnego bezpieczeństwa, a w przypadku niebezpieczeństwa, szybkie wyprowadzenie pojazdów ze strefy zagroŝenia. Drogi wewnętrzne powinny być połączone w pętle tworząc ruch okręŝny. 4. WyposaŜenie w sprzęt gaśniczy. 1) dla parkingów samochodów osobowych; parking do 100 miejsc postojowych w 2 gaśnice proszkowe 6 kg, parking powyŝej 100 miejsc postojowych na kaŝde 100 samochodów 2 gaśnice proszkowe 6 kg. 2) dla autobusów: parking do 30 autobusów w 2 gaśnice proszkowe 6 kg, parking powyŝej 30 autobusów na kaŝde 30 autobusów po 2 gaśnice proszkowe 6 kg. Odległości pomiędzy stanowiskami z podręcznym sprzętem gaśniczym nie powinny przekraczać 100 m. 5. Osoby obsługujące parking. Osoby obsługujące parking (miejsca postojowe) powinny być; dokładnie zapoznane z występującymi zagroŝeniami na terenie ich działania, wyposaŝone w urządzenia łączności, przeszkolone w uŝyciu sprzętu gaśniczego i udzielania pierwszej pomocy medycznej. Opracowano w Wydziale Kontrolno-Rozpoznawczym KW PSP województwa mazowieckiego Warszawa, dnia 30 lipca 2003 r 18

19

20