UDZIAŁ PAŃSTWOWEJ STRAśY POśARNEJ W PRZEKAZYWANIU OBIEKTÓW DO EKSPLOATACJI (wskazania dla komend powiatowych PSP województwa mazowieckiego) 1. Obowiązujący stan prawny 1.1. Udział Państwowej StraŜy PoŜarnej w przekazywaniu obiektów budowlanych do eksploatacji zagwarantowany został postanowieniami art. 56 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. Nr 89 z 1994 r. poz. 414 z późn. zm.). W rozumieniu przepisu, inwestor w stosunku do którego nałoŝono obowiązek uzyskania pozwolenia na uŝytkowanie obiektu budowlanego jest zobowiązany zawiadomić, zgodnie z właściwością wynikającą z przepisów szczególnych, organ Państwowej StraŜy PoŜarnej (czytaj właściwą Komendę Powiatową Państwowej StraŜy PoŜarnej) o zakończeniu budowy obiektu budowlanego i zamiarze przystąpienia do jego uŝytkowania. UmoŜliwia to zajęcie stanowiska przez PSP w zakresie stwierdzenia czy w oddawanym do uŝytku obiekcie: - zostały spełnione wymagania przeciwpoŝarowe, - sprzęt, urządzenia poŝarnicze i ratownicze oraz środki gaśnicze zapewniają skuteczną ochronę przeciwpoŝarową. Spełnienie powyŝszego jest bowiem warunkiem koniecznym dla rozpoczęcia eksploatacji nowego, przebudowanego lub wyremontowanego obiektu zgodnie z postanowieniami art. 6 ust. 5 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 roku o ochronie przeciwpoŝarowej (Dz.U. z 1991 r. Nr 81 poz. 351 z późn. zm.). Nie zajęcie stanowiska przez organ PSP w terminie 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia, traktuje się (zgodnie z art. 56 ust. 2 ustawy) jako nie zgłoszenie sprzeciwu i uwag. 1.2. Obowiązek uzyskania pozwolenia na uŝytkowanie - kryterium decydującego o uprawnieniu PSP do zajmowania stanowiska, o którym mowa wyŝej - nakładany jest przez właściwy organ administracji architektoniczno-budowlanej (czytaj: wójta, burmistrza, prezydenta miasta wykonujących funkcje organu w ramach czynności powierzonych przez starostę powiatu lub w wypadkach szczególnych zastrzeŝonych do wyłącznej kompetencji starosty - starostę powiatu /art. 82a Prawa budowlanego/) w decyzji o pozwoleniu na budowę. Zgodnie z art 36 Prawa budowlanego określającym szczegółowo treść, jaka winna być zawarta w pozwoleniu na budowę właściwy organ w razie potrzeby (...) m.inn. nakłada obowiązek uzyskania pozwolenia na uŝytkowanie obiektu, jeŝeli jest to uzasadnione względami bezpieczeństwa ludzi lub mienia bądź ochrony środowiska (ust. 1, pkt 5). Zgodnie z art. 36.ust 2 właściwy organ w decyzji o pozwoleniu na budowę obiektu budowlanego będącego zakładem pracy, nakłada obowiązek uzyskania pozwolenia na jego uŝytkowanie. Analiza przytoczonych postanowień ustawy wskazuje jednoznacznie, Ŝe o ile daje ona pewną dowolność organowi administracji architektoniczno-budowlanej w zakresie wydawania pozwolenia na uŝytkowanie obiektu budowlanego nie będącego zakładem pracy, to w przypadku obiektu stanowiącego zakład pracy (w rozumieniu ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku Kodeks pracy) nakazuje obligatoryjne zobowiązanie do uzyskania pozwolenia na uŝytkowanie. W przypadkach szczególnych uzyskanie pozwolenia na uŝytkowanie obiektu budowlanego jest wymagane, jeŝeli: 1
1) właściwy organ (czytaj: wójt, burmistrz...) stwierdził, Ŝe zgłoszony przez inwestora obiekt budowlany został wykonany z naruszeniem warunków, określonych w pozwoleniu na budowę (art. 55, ust. 1 pkt 2) 2) właściwy organ (czytaj: Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego) wydał, na podstawie art. 51 ust. 1 pkt 2 lub, decyzję nakazującą dokonanie określonych czynności, zmian lub przeróbek, 3) właściwy organ (czytaj: j. w pkt 1) wydał decyzję nakazującą dokonanie określonych czynności, zmian lub przeróbek w związku z dokonaniem zmiany sposobu uŝytkowania obiektu budowlanego lub jego części bez pozwolenia na zmianę sposobu jego uŝytkowania (art. 71 ust. 3), 4) obiekt został wybudowany bez wymaganego pozwolenia na budowę, przy czym od zakończenia budowy minęło 5 lat a jego istnienie nie narusza przepisów o zagospodarowaniu przestrzennym ( art. 55 ust. 2 pkt 1 w związku z art. 49 ust. 1) 5) przystąpienie do uŝytkowania obiektu budowlanego ma nastąpić przed wykonaniem wszystkich robót budowlanych (art. 55 ust. 2 pkt 2). 1.3. Sprecyzowanie rodzaju obiektów, w stosunku do których obligatoryjne jest zajmowanie stanowiska przez komendanta powiatowego Państwowej straŝy PoŜarnej zostało dokonane w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 1 marca 1999 r. w sprawie zakresu, trybu i zasad uzgadniania projektu budowlanego pod względem ochrony przeciwpoŝarowej (Dz.U. nr 22 poz 206). Są to obiekty, których projekty budowlane podlegają uzgodnieniom pod względem ochrony przeciwpoŝarowej. W rozumieniu postanowień rozporządzenia obligatoryjnemu "odbiorowi" przez organ PSP podlegają równieŝ rozbudowy, modernizacje lub kapitalne remonty obiektów, których projekty budowlane wymagają uzgodnień, jeŝeli na inwestora nałoŝony został obowiązek uzyskania pozwolenia na uŝytkowanie. Obligatoryjne zajmowanie stanowiska przez komendanta powiatowego PSP przed wydaniem przez właściwy organ pozwolenia na uŝytkowanie dotyczy zatem: 1) budynków uŝyteczności publicznej oraz zamieszkania zbiorowego lub ich części: a) w których mogą przebywać ludzie w grupach o liczebności powyŝej 50 osób, b) o wysokości ponad 12 m lub mających ponad 3 kondygnacje, 2) budynków mieszkalnych w zabudowie wielorodzinnej, mających ponad 4 kondygnacje, 3) budynków lub ich części zaliczonych do kategorii zagroŝenia ludzi ZL II, 4) garaŝy podziemnych mających powyŝej 50 stanowisk oraz garaŝy i parkingów wielopoziomowych, 5) budynków produkcyjnych, magazynowych i usługowych, wolno stojących urządzeń technologicznych i zbiorników poza budynkami, jeŝeli w wymienionych obiektach występują materiały palne oraz zachodzi co najmniej jeden z poniŝszych warunków: a) powierzchnia uŝytkowa obiektu przekracza 1000 m 2, b) występuje zagroŝenie wybuchem, 6) placów składowych i wiat, których powierzchnia przekracza 1000 m 2, a obciąŝenie ogniowe przekracza 500 MJ/m 2, 7) obiektów, w których występuje obowiązek wykonania instalacji sygnalizacyjnoalarmowej lub stałych urządzeń gaśniczych, 8) parkingów dla pojazdów przewoŝących ładunki niebezpieczne, 9) naturalnych i sztucznych zbiorników oraz ujęć wodnych słuŝących celom przeciw poŝarowego zaopatrzenia wodnego 2
2. Procedury postępowania. 2.1. [ Wskazania podstawowe] Za bezwzględnie wymagane naleŝy przyjąć zajmowanie stanowiska przed wydaniem pozwolenia na uŝytkowanie obiektu, po uprzednim przeprowadzeniu z urzędu czynności kontrolno-rozpoznawczych w stosunku do obiektów dla których przepisy prawa wymagają uzgodnienia dokumentacji projektowej pod względem ochrony przeciwpoŝarowej. W odniesieniu do innych obiektów, komendant powiatowy PSP nie moŝe odmówić zajęcia stanowiska w sprawie bezpieczeństwa poŝarowego - równieŝ po uprzednim przeprowadzeniu czynności kontrolno-rozpoznawczych - w przypadku gdy organ administracji architektoniczno-budowlanej nałoŝył obowiązek uzyskania pozwolenia na uŝytkowanie ze względu na moŝliwość istnienia w obiekcie zagroŝenia dla Ŝycia przebywających w nim ludzi lub mienia bądź ochrony środowiska (art. 36 ust 1 pkt 5 Prawa budowlanego) lub zachodzą okoliczności, o których mowa w pkt 1.2.5. W przypadkach pozostałych obiektów, dla których wymagane jest uzyskanie pozwolenia na uŝytkowanie, w tym dotyczących niewielkich zakładów pracy (zakłady usługowe, rzemielśnicze itp.) moŝna dopuścić zajęcie stanowiska na podstawie analizy i oceny dostarczonej przez inwestora dokumentacji projektowej, protokołów badań i sprawdzeń, oświadczenia kierownika budowy o zgodności wykonania obiektu z projektem budowlanym i warunkami pozwolenia na budowę oraz obowiązującymi przepisami - bez przeprowadzania kontroli w obiekcie. Ostateczna decyzja o przeprowadzeniu czynności kontrolno-rozpoznawczych w tych obiektach pozostaje jednak zawsze w kompetencji komendanta powiatowego Państwowej StraŜy PoŜarnej. Ustawa Prawo budowlane dopuszcza równieŝ milczącą zgodę organu PSP (brak stanowiska na piśmie) jako brak sprzeciwu lub uwag, co jednak w przyszłości moŝe uniemoŝliwić wyegzekwowanie istotnych nieprawidłowości w zabezpieczeniu przeciwpoŝarowym obiektu, będących wynikiem nieprawidłowości na etapie projektowania lub wykonawstwa. 2.2. [Czynności wstępne] W świetle ustaleń jak w pkt. 2.1. zasadniczym dla zastosowania właściwej procedury czynności odbiorowych jest szybkie (najlepiej bezpośrednio po otrzymaniu zgłoszenia obiektu do odbioru) ustalenie - telefoniczne lub faxem - czy w prawomocnej decyzji zatwierdzającej projekt budowlany i zezwalającej na budowę znajduje się odpowiedni zapis nakazujący inwestorowi uzyskanie pozwolenia na uŝytkowanie obiektu, czy teŝ tylko obowiązek zawiadomienia właściwego organu o zakończeniu budowy. W przypadku kiedy w decyzji zezwalającej na budowę zawarty jest tylko zapis zobowiązujący do zawiadomienia właściwego organu o zakończeniu budowy, organ PSP ma prawo odmówić podjęcia czynności odbiorowych, względnie zaproponować dokonanie stosownych czynności na zlecenie lub skierować inwestora do rzeczoznawcy d.s. zabezpieczeń przeciwpoŝarowych. Nie powinien odmówić dokonania czynności odbiorowych w przypadku stwierdzenia, Ŝe dokumentacja projektowa zgłoszonego do odbioru obiektu wymagała uzgodnienia pod względem ochrony przeciwpoŝarowej w myśl odnośnych przepisów. W sytuacji gdy organ administracji architektoniczno-budowlanej uzgodnienia takiego nie wyegzekwował przed wydaniem pozwolenia na budowę - przypadek taki naleŝy potraktować jako niezgodne z prawem działanie organu. O zaistnieniu powyŝszego jeszcze przed rozpoczęciem czynności odbiorowych naleŝy pilnie powiadomić Wydział Kontrolno-Rozpoznawczy KW PSP. 2.3. {Zajmowanie stanowiska] Komendant powiatowy PSP zajmując stanowisko w sprawie moŝliwości uŝytkowania obiektu, dla którego w decyzji zezwalającej na budowę zawarto obowiązek uzyskania pozwolenia na uŝytkowanie, jak równieŝ w przypadkach, o których mowa w punkcie 1.2. niniejszych wytycznych, czyni to w następującej formie: 3
1) sprzeciwu, dotyczącego zamiaru przystąpienia do uŝytkowania obiektu budowlanego, w którym zostały stwierdzone nieprawidłowości w zakresie przedmiotowym podlegającym uzgodnieniu w dokumentacji projektowej pod względem ochrony przeciwpoŝarowej, lub w obiekcie dla którego nie jest wymagane takie uzgodnienie, nie spełnienie wymagań wynikających z art. 6 ust. 5 ustawy o ochronie przeciwpoŝarowej - w drodze postanowienia na które słuŝy zaŝalenie do Komendanta Wojewódzkiego PSP (załącznik nr 2), 2) opinii o nie wnoszeniu sprzeciwu wyraŝonej w drodze postanowienia, na które słuŝy zaŝalenie lub w formie zaświadczenia (załącznik nr 1). W sentencji postanowienia lub zaświadczenia, poza przypadkiem o którym mowa niŝej w pkt 2.7. nie powinno się określać dodatkowych warunków do spełnienia. Ewentualne uwagi o charakterze porządkowo-organizacyjnym dla inwestora lub przyszłego uŝytkownika (w przypadku kiedy obiekt został zgłoszony do odbioru przez inwestora zastępczego) moŝna zawrzeć w końcowej części zaświadczenia lub postanowienia. Z uwagi na fakt, iŝ zgodnie z zapisem zawartym w art. 56 Prawa budowlanego stanowisko zajmuje organ PSP, nie powinno się ograniczać przy zajmowaniu stanowiska do odpowiednich zapisów wnoszących, bądź nie wnoszących uwag w protokóle ustaleń z czynności kontrolno-rozpoznawczych - co niekiedy jest praktykowane. Taki sposób postępowania bowiem, w praktyce utrudnia właściwemu organowi wydanie decyzji zezwalającej na uŝytkowanie obiektu. W kaŝdym przypadku wydania postanowienia w sprawie sprzeciwu, kopię postanowienia naleŝy niezwłocznie przekazać organowi właściwemu do wyraŝenia zgody na uŝytkowanie obiektu. Uwaga: W przypadku konieczności (z róŝnych przyczyn) zajęcia stanowiska w stosunku do obiektu dla którego nie nałoŝono obowiązku uzyskania pozwolenia na uŝytkowanie, nie powinno się zajmować takiego stanowiska w formie postanowienia. 2.4. [Odstąpienie od odbioru] Nie moŝna zająć stanowiska w formie sprzeciwu opierając się wyłącznie na brakach lub nieprawidłowościach w dokumentacji wymaganej w czasie odbioru obiektu (dotyczy to równieŝ braku wymaganych uzgodnień dokumentacji projektowej w zakresie ochrony przeciwpoŝarowej). W takim przypadku po zawarciu stosownych zapisów w protokole z czynności kontrolno-rozpoznawczych, uwzględniających równieŝ uzgodniony termin przedłoŝenia poprawionej i uzupełnionej dokumentacji moŝna odstąpić od czynności odbiorowych. JeŜeli uzgodniony termin wykracza poza termin ustawowy wyznaczony do zajęcia stanowiska, naleŝy o zaistniałej sytuacji bezzwłocznie powiadomić organ właściwy do wyraŝenia zgody na uŝytkowanie obiektu (np. faxem, następnie pocztą). Korzystając z postanowień art. 36a Prawa budowlanego moŝna odstąpić od czynności odbiorowych w przypadku stwierdzenia istotnego odstąpienia w fazie realizacji obiektu od uzgodnionych przez rzeczoznawcę wymaganych przepisami, technicznych zabezpieczeń przeciwpoŝarowych, przewidzianych w zatwierdzonym projekcie budowlanym, w oparciu o który właściwy organ wydał pozwolenie na budowę - jeŝeli nie uzyskano decyzji o zmianie pozwolenia na budowę. W zaistniałej sytuacji po uprzednim zasięgnięciu opinii Komendy Wojewódzkiej PSP i zawarciu odpowiednich zapisów w protokóle z czynności kontrolnorozpoznawczych naleŝy równieŝ w trybie pilnym powiadomić właściwy dla wydania pozwolenia na budowę organ administracji architektoniczno-budowlanej. Nadmienia się, Ŝe podejmując decyzję w sprawie jak wyŝej, naleŝy mieć na uwadze dopuszczalne złagodzenia, o których mowa w art. 57 ust. 2 Prawa budowlanego. 2.5. [Samowola budowlana] Zajmując stanowisko w sprawie moŝliwości uŝytkowania obiektu będącego samowolą budowlaną w rozumieniu art. 49 ust. 1 Prawa budowlanego, na- 4
leŝy w trakcie czynności kontrolno-rozpoznawczych oprzeć się na inwentaryzacji powykonawczej i ekspertyzie technicznej potwierdzającej przydatność obiektu do uŝytkowania (art. 58 Prawa budowlanego). MoŜna równieŝ, w przypadku obiektu, w którym moŝe występować zagroŝenie dla Ŝycia i zdrowia ludzi lub mienia, zajęcie stanowiska uzaleŝnić od opinii-oceny rzeczoznawcy do spraw zabezpieczeń przeciwpoŝarowych. JeŜeli dla odbieranego obiektu wymagane jest uzgodnienie dokumentacji projektowej pod względem ochrony przeciwpoŝarowej, naleŝy uzgodnienie takie wyegzekwować przed zajęciem stanowiska. 2.6. [Stanowisko przed zakończeniem prac budowlanych] W przypadku konieczności zajęcia stanowiska w sprawie moŝliwości uŝytkowania obiektu przed zakończeniem wszystkich prac budowlanych przewidzianych zatwierdzonym projektem (moŝliwość taką dopuszcza Prawo budowlane), stanowisko nie wnoszące sprzeciwu zasadniczo jest moŝliwe tylko w przypadku wykonania w obiekcie wszystkich przewidzianych w projekcie zabezpieczeń przeciwpoŝarowych, w tym dot. równieŝ: dojazdu poŝarowego, zaopatrzenia wodnego, podziału na strefy poŝarowe, podłączenia instalacji SAP do systemu monitoringu poŝarowego. Ponadto wskazanym jest aby zajęcie stanowiska uzaleŝnić od opinii rzeczoznawcy d.s. zabezpieczeń przeciwpoŝarowych. Dodatkowo naleŝy wyegzekwować podjęcie ze strony inwestora i wykonawcy dodatkowych przedsięwzięć eliminujących moŝliwość powstania i rozprzestrzeniania się zagroŝeń z tytułu prowadzonych robót budowlanych. Niedopuszczalnym jest odbieranie kondygnacji wyŝszych przy nie zakończonych pracach budowlanych i instalacyjnych na kondygnacjach niŝszych, jeŝeli nie działają wszystkie urządzenia i instalacje zabezpieczające oraz nie zapewniono bezpiecznych dróg ewakuacji z kondygnacji wyŝszych. Zajęcie stanowiska w takim przypadku następuje w drodze opinii na którą nie przysługuje zaŝalenie. Opinia moŝe być obwarowana warunkami, które muszą być spełnione przed rozpoczęciem częściowego uŝytkowania obiektu. 2.7. Obiekty wysokie z jednoprzestrzennymi kondygnacjami] Zajmując stanowisko w sprawie moŝliwości uŝytkowania obiektu wysokiego lub wysokościowego uŝyteczności publicznej o nie zagospodarowanych jednoprzestrzennych kondygnacjach, przewidzianych w przyszłości pod wynajem z moŝliwością indywidualnego zagospodarowywania (ma to coraz częściej miejsce w Warszawie w obiektach budowanych przez inwestorów zagranicznych i krajowych) - Komendant Powiatowy PSP w postanowieniu o nie wniesieniu lub wniesieniu sprzeciwu winien określać zakres dokonanego odbioru obiektu z zastrzeŝeniem w sentencji postanowienia, Ŝe projekty zabudowy-aranŝacji poszczególnych kondygnacji powinny zostać uzgodnione z rzeczoznawcą do spraw zabezpieczeń przeciwpoŝarowych oraz Ŝe wykonawcy lub uŝytkownicy muszą zapewnić bezpieczne w zakresie ochrony przeciwpoŝarowej warunki realizacji prac budowlano-aranŝacyjnych. W uzasadnieniu postanowienia Komendant Powiatowy PSP powinien wskazać Ŝe taki tryb postępowania jest niezbędny z uwagi na konieczność zapewnienia bezpieczeństwa dla ludzi przebywających na poszczególnych kondygnacjach, w szczególności w zakresie moŝliwości bezpiecznej ewakuacji jak równieŝ w zakresie zapewnienia skutecznego działania technicznych urządzeń zabezpieczających (takich jak: SAP, SUG, hydranty, urządzenia oddymiające) w zmienionych warunkach, podzielonych na pomieszczenia kondygnacji. 2.8. [Ekspertyzy w trybie 2 rozp. MGPiB] Zgłoszenie do odbioru wykonania prac budowlanych związanych z realizacją uzgodnionych z Komendą Wojewódzką rozwiązań zastępczych wynikających z ekspertyzy opracowanej w trybie 2 rozporządzenia MGPiB w związku z wcześniej wydaną decyzją administracyjną przez komendanta powiatowego, nakazującą usunięcie zagroŝeń dla Ŝycia i zdrowia ludzi w uŝytkowanym obiekcie - nie jest odbiorem obiektu - części obiektu w rozumieniu przepisów. Zgłoszenie takie winno skutkować 5
przeprowadzeniem czynności kontrolno-rozpoznawczych, sprawdzających stopień realizacji decyzji administracyjnej i w tym zakresie naleŝy udzielić stosownej odpowiedzi zainteresowanemu. 2.9. [Rzeczoznawcy] W czasie wykonywania czynności kontrolno-rozpoznawczych przed zajęciem stanowiska w sprawie moŝliwości uŝytkowania obiektu, sprawdzeniu podlega m.inn. zgodność wykonania obiektu z uzgodnionym przez rzeczoznawcę d.s. zabezpieczeń przeciwpoŝarowych projektem budowlanym, a nie - jak ma to niekiedy miejsce - weryfikowaniu przez przedstawiciela komendy powiatowej PSP uzgodnionych przez rzeczoznawcę rozwiązań w zakresie czynnej i biernej ochrony przeciwpoŝarowej obiektu. Publiczne, krytyczne wypowiedzi kontrolującego w przedmiotowym zakresie pod adresem rzeczoznawcy nie powinny mieć miejsca. Niedopuszczalnym wręcz jest publiczne krytykowanie nadmiaru - zdaniem kontrolującego - zastosowanych w uzgodnieniu z rzeczoznawcą zabezpieczeń. Wszelkie wątpliwości w zakresie przyjętych przez rzeczoznawcę, technicznych rozwiązań zabezpieczających naleŝy wyjaśniać bezpośrednio z rzeczoznawcą. Dotyczy to równieŝ stwierdzonych, zastosowanych na etapie wykonawstwa technicznych rozwiązań odbiegających od przyjętych w uzgodnionych projektach. Mogą to być bowiem rozwiązania jednostkowe lub wynikające z innych warunków technicznych. W takich przypadkach naleŝy uzyskać uzasadnienie dla przyjętych rozwiązań W przypadku zgłoszenia sprzeciwu przy zajmowaniu stanowiska przed przystąpieniem do uŝytkowania obiektu budowlanego w stosunku do rozwiązań, których zgodność z wymaganiami ochrony przeciwpoŝarowej stwierdził rzeczoznawca Komendant powiatowy (miejski) Państwowej StraŜy PoŜarnej jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić Komendanta Wojewódzkiego PSP o tym fakcie. 3. Metodyka postępowania organów Państwowej StraŜy PoŜarnej Po otrzymaniu zawiadomienia od inwestora o zakończeniu budowy i zamiarze przystąpienia do uŝytkowania obiektu, komendant powiatowy PSP zarządza w miarę moŝliwości niezwłoczne przeprowadzenie czynności kontrolno-rozpoznawczych w trybie określonym w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 19 stycznia 1998 r. w sprawie czynności kontrolno-rozpoznawczych..) tak aby najpóźniej w 14. dniu od daty otrzymania zawiadomienia moŝliwe było zajęcie stanowiska. Po dokonaniu wstępnego rozpoznania, o którym mowa w pkt 2.2. ze względów technicznych uzasadnione jest wcześniejsze uzgodnienie z inwestorem terminu czynności kontrolnorozpoznawczych, celem przygotowania przez niego niezbędnej dokumentacji projektowej, protokołów z przeprowadzonych prób, atestów, świadectw dopuszczenia itp. dokumentów formalno-prawnych. Nie ulega wątpliwości, Ŝe prawidłowe i rzetelne przeprowadzenie czynności kontrolnorozpoznawczych, mających na celu ustalenie czy obiekt moŝe być przekazany do eksploatacji, jest w przypadku duŝego obiektu zadaniem bardzo praco- i czasochłonnym. Jednocześnie, jak wskazują dotychczasowe doświadczenia, stanowisko Państwowej StraŜy PoŜarnej, stanowi najczęściej jedną z najwaŝniejszych przesłanek uwzględnianych przez organ administracji architektoniczno-budowlanej przy podejmowaniu decyzji o wyraŝeniu zgody na uŝytkowanie obiektu. Ze względu na duŝą ilość i złoŝoność problemów, przeprowadzenie czynności kontrolnorozpoznawczych powinno więc być powierzane doświadczonym straŝakom, o najwyŝszych kwalifikacjach zawodowych. W przypadku obiektów nasyconych duŝą ilością technicznych systemów zabezpieczających (obiekty o duŝych powierzchniach, wysokościowe) do odbiorów naleŝy wyznaczać dwie osoby, z wykorzystaniem kadry dowódczej z jednostek ratowni- 6
czych właściwych dla lokalizacji odbieranych obiektów. Jest to korzystne takŝe z uwagi na moŝliwość operacyjnego rozpoznania obiektu przez kadrę dowódczą. Zakres czynności kontrolno-rozpoznawczych powinien obejmować: 1. Sprawdzenie zgodności przyjętych rozwiązań z uzgodnioną pod względem ochrony przeciwpoŝarowej z dokumentację projektową. 2. Sprawdzenie uzyskanych odstępstw od wymagań przepisów warunków technicznych i norm. Wyjaśnienie: - Odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych po uzyskaniu upowaŝnienia ministra, który ustanowił przepis, udziela organ administracji architektoniczno budowlanej w drodze postanowienia. - Odstępstwo od wymagań norm, po uzyskaniu opinii PKN, w drodze decyzji udziela minister, który wprowadził normę jako obowiązującą. 3. Sprawdzenie, czy wyroby zabudowane w ramach inwestycji, mające istotny wpływ na bezpieczeństwo poŝarowe, posiadają wymagane prawem aprobaty techniczne, świadectwa dopuszczenia, certyfikaty zgodności. Inwestor powinien okazać wszystkie wymagane prawem kompletne dokumenty, potwierdzające zakładane własności uŝytkowe. 3. Sprawdzenie oświadczenia kierownika budowy o zgodności wykonania obiektu budowlanego z projektem budowlanym i warunkami pozwolenia na budowę, prze pisami i obowiązującymi Polskimi Normami. 4. Sprawdzenie, czy zastosowane systemy zabezpieczające zapewniają skuteczną ochronę przeciwpoŝarową, Inwestor powinien przedstawić protokoły z wewnętrznych prób sprawności technicznej i skuteczności działania oraz odbiorów technicznych urządzeń (instalacji) mających wpływ na bezpieczeństwo, w tym m.in.: - instalacji oświetlenia awaryjnego (z pomiarów natęŝenia oświetlenia awaryjnego) - stałych urządzeń gaśniczych, - sieci hydrantów zewnętrznych i wewnętrznych, - instalacji sygnalizacji alarmowej, - instalacji monitoringu poŝarowego, - instalacji i urządzeń oddymiających. - instalacji odgromowej - metrykę urządzenia, - instalacji elektrycznej (z pomiarów oporności izolacji przewodów), - instalacji gazowej oraz przewodów kominowych, W czasie sprawdzania tych dokumentów kontrolujący powinien zwrócić uwagę, czy zostały w nich zawarte jednoznaczne stwierdzenia informujące, Ŝe dany system w sposób właściwy spełnia swoje zadanie a stan urządzenia (instalacji) jest zgodny z obowiązującymi wymogami. Istotne jest takŝe sprawdzenie czy próby techniczne przeprowadzono z zachowaniem warunków pracy, określonych w przepisach (np. czy wartość natęŝenia oświetlenia ewakuacyjnego mierzono na poziomie posadzki po zaniku oświetlenia podstawowego i naturalnego, czy ciśnienie w sieci hydrantowej badano po jednoczesnym uruchomieniu odpowiedniej ilości hydrantów, przewidzianej w Polskich Normach itd.) 7
Kontrolujący powinien praktycznie sprawdzić działanie systemów zabezpieczenia przeciwpoŝarowego, w szczególności systemów decydujących o bezpieczeństwie ludzi, np. zarządać wzbudzenia czujki poŝarowej i sprawdzić czy zadziałały przewidziane w projekcie zabezpieczenia a sygnał alarmu poŝarowego dotarł do właściwego miejsca, odłączyć przeciwpoŝarowym wyłącznikiem prądu zasilanie budynku (strefy poŝarowej) i sprawdzić czy działają wszystkie systemy i urządzenia, których funkcjonowanie jest niezbędne w czasie poŝaru, polecić przeprowadzenie próby sprawności instalacji gaśniczych, urządzeń oddymiających, dźwigu poŝarowego, drzwi i bram przeciwpoŝarowych i dymoszczelnych itd. 5. Sprawdzenie, czy wprowadzony w obiekcie system zabezpieczenia przeciwpoŝarowego zapewnia skuteczną ochronę przeciwpoŝarową, Czynności kontrolno-rozpoznawcze w obiekcie przekazywanym do uŝytku w tym zakresie niewiele róŝnią się w praktyce od kontroli prowadzonej w eksploatowanym obiekcie. Powinny one objąć, zarówno sprawdzenie praktycznego wdroŝenia zasad ochrony przeciwpoŝarowej określonych w instrukcji bezpieczeństwa poŝarowego ze szczególnym uwzględnieniem praktycznej znajomości przez personel zasad ewakuacji ludzi na wypadek zagroŝenia, jak teŝ sprawdzenie przygotowania obiektu do działań ratowniczych, w tym: - dróg poŝarowych - prawidłowości rozmieszczenia podręcznego sprzętu gaśniczego, jego dostępności i oznakowania miejsc jego lokalizacji, - kompletności wyposaŝenia i prawidłowości oznakowania hydrantów wewnętrznych, - oznakowania dróg ewakuacyjnych, - sprawności oświetlenia awaryjnego, - oznakowania miejsc składowania materiałów niebezpiecznych poŝarowo. Po zakończeniu czynności kontrolno-rozpoznawczych przedstawiciel komendy powiatowej PSP sporządza protokół dokumentujący ustalenia kontroli, stosownie do wymagań rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 19 stycznia 1998 r. w sprawie czynności kontrolno-rozpoznawczych... Procedury postępowania przy zajmowaniu stanowiska w sprawie moŝliwości uŝytkowania obiektu, według omówienia jak w pkt 2 niniejszego opracowania NaleŜy zwrócić uwagę, Ŝe czynności kontrolno-rozpoznawcze prowadzone w związku z przekazywaniem obiektu do eksploatacji nigdy nie powinny skutkować decyzją administracyjną, wzywającą do usunięcia stwierdzonych uchybień, tak jak ma to miejsce podczas zwykłych kontroli, prowadzonych przez Państwową StraŜ PoŜarną. Uwaga końcowa: drugą niezaleŝną część niniejszego opracowania stanowią "Wskazania dla inwestorów w zakresie przygotowania dokumentacji z odbioru technicznych systemów zabezpieczeń przeciwpoŝarowych przed przekazaniem obiektów do eksploatacji". Opracowano w Wydziale Kontrolno-Rozpoznawczym KW PSP w Warszawie Warszawa, czerwiec 1999 r. Załącznik nr 1 8
...... (pieczątka adresowa KP PSP) (miejscowość data)...... (numer pisma) (adresat nazwa inwestora) Z a ś w i a d c z e n i e W związku z zawiadomieniem z dnia... nr... o zakończeniu budowy obiektu budowlanego... (nazwa, adres)...... i zamiarze przystąpienia do jego uŝytkowania, działając na podstawie art. 56 i 57 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. nr 89 poz. 414 z późn. zm.), przedstawiciel tutejszej Komendy w dniu... (data) przeprowadził czynności kontrolno-rozpoznawcze z zakresu ochrony przeciwpoŝarowej mające na celu ustalenie czy: - zostały spełnione wymagania przeciwpoŝarowe, - sprzęt, urządzenia poŝarnicze i ratownicze oraz środki gaśnicze zapewniają skuteczną ochronę przeciwpoŝarową. Na podstawie dokonanych czynności i ustaleń, tutejsza Komenda nie wnosi sprzeciwu i uwag na uŝytkowanie... (nazwa i adres obiektu). UŜytkowanie obiektu powinno być zgodne z wymaganiami ochrony przeciwpoŝarowej określonymi w ustawie przeciwpoŝarowej, Polskich Normach oraz z rozwiązaniami przyjętymi w dokumentacji. Otrzymują: 1. inwestor 2. właściwy organ nadzoru budowlanego nazwa 3. aa... (pieczątka i podpis ) Załącznik nr 2 9
Wzór postanowienia w sprawie sprzeciwu (dot odbioru obiektu)... (pieczątka adresowa KP PSP)... dnia... Nr... P O S T A N O W I E N I E Na podstawie art. 56 ust. 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane, w związku z 2 i 4 ust. 1 ( 2 )* rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 4 lipca 1995 r. w sprawie zakresu, trybu i zasad uzgadniania projektu budowlanego pod względem ochrony przeciwpoŝarowej (Dz.U. Nr 102 z 1995 r. poz. 506 oraz art. 106 5 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 1980 roku nr 9 poz. 26 z późn. zm.) - w związku z zawiadomieniem z dnia... nr... o zakończeniu budowy obiektu...... i zamiarze przystąpienia do jego uŝytkowania - po przeprowadzeniu czynności kontrolno- -rozpoznawczych w obiekcie (protokół ustaleń z dnia...) - w n o s i s i ę s p r z e c i w - nie wnosi się sprzeciwu ** w sprawie przystąpienia do uŝytkowania obiektu (części obiektu)....... U z a s a d n i e n i e (szczegółowe uzasadnienie faktyczne i prawne) P o u c z e n i e Na niniejsze postanowienie słuŝy zaŝalenie, wniesione za moim pośrednictwem do Komendanta Wojewódzkiego Państwowej StraŜy PoŜarnej województwa mazowieckiego z siedzibą w Warszawie, 00-622 Warszawa, ul. Polna 1, w terminie 7 dni od dnia jego doręczenia. O t r z y m u j ą: 1)...inwestor... 2)..właściwy organ bud... W y j a ś n i e n i a: Postanowienie w sprawie sprzeciwu wydaje się w stosunku do obiektów, dla których wymagane jest uzgodnienie projektu budowlanego pod względem ochrony przeciwpoŝarowej. Postanowienie j.w. moŝna stosować takŝe w stosunku do obiektów odbieranych innych niŝ wym. wyŝej, na które został nałoŝony obowiązek uzyskania pozwolenia na uŝytkowanie - - w takim przypadku w podstawie prawnej wydania postanowienia naleŝy pominąć część napisaną kursywą. * ust. 1 lub 2 stosuje się odpowiednio. ** stosuje się odpowiednio 10
11