MAŁOPOLSKI URZĄD WOJEWÓDZKI w Krakowie Wydział Polityki Społecznej WP-IV.431.1.40.2013 Protokół z kontroli kompleksowej przeprowadzonej w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Limanowej, ul. Kilińskiego 11, 34-600 Limanowa, przez pracowników Wydziału Polityki Społecznej Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie inspektora wojewódzkiego Katarzynę Łach oraz starszego inspektora Teresę Marynowicz, na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 5 oraz art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2005 r., Nr 180, poz. 1493 z późn. zm.) oraz Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 3 czerwca 2011 r. w sprawie nadzoru i kontroli w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz upoważnienia do kontroli z 25 października 2013 roku (znak: WP-IV.0030.90.2013) wydanego z up. Wojewody Małopolskiego przez Kierownika Oddziału w Wydziale Polityki Społecznej Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie. Klasyfikacja wg budżetu zadaniowego: Funkcja 13. Zabezpieczenie społeczne i wspieranie rodziny; zadanie 13.1. Pomoc i integracja społeczna; podzadanie 13.1.1. Wspieranie osób zagrożonych wykluczeniem społecznym; działanie 13.1.1.9. Program Wieloletni: Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie. Okres objęty kontrolą: od 1 stycznia do 31 grudnia 2012 r. Czynności kontrolne przeprowadzono w dniu 6 listopada 2013 roku w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Limanowej, który odpowiada za prowadzenie całości zadań związanych z realizacją zapisów ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Kontrolę przeprowadzono w oparciu o analizę zastanej dokumentacji, wyjaśnienia ustne i pisemne Kierownika Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej Pani Aleksandry Malinowskiej, Zastępcy Kierownika MOPS Pana Bartłomieja Kaima, pełniącego również funkcję Przewodniczącego Zespołu Interdyscyplinarnego oraz Pani Jolanty Kądziołki członka Zespołu Interdyscyplinarnego z ramienia MOPS w Limanowej. Zakres kontroli obejmował: Ocenę realizacji zadań z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Do Protokołu dołącza się: 1. Kserokopię Uchwały Nr XLIII/310/2010 Rady Miasta Limanowa z dnia 26 marca 2010 r. w sprawie: uchwalenia Miejskiego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata 2010 2015 wraz z załącznikiem (Program); 2. Kserokopię Uchwały Nr IX/34/2011 Rady Miasta Limanowa z dnia 29 kwietnia 2011 r. w sprawie trybu i sposobu powoływania i odwoływania członków Miejskiego Zespołu Interdyscyplinarnego ds. Rozwiązywania Problemów Przemocy w Rodzinie oraz szczegółowych warunków jego funkcjonowania; 3. Kserokopię Zarządzenia Nr 48/10 Burmistrza Miasta Limanowa z dnia 30 marca 2010 r. w sprawie: powołania Miejskiego Zespołu Interdyscyplinarnego ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie;
4. Kserokopię Zarządzenia Nr 123/2011 Burmistrza Miasta Limanowa z dnia 7 lipca 2011 r. w sprawie: powołania Miejskiego Zespołu Interdyscyplinarnego ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie; 5. Kserokopię Umowy Nr 35/OR/2012 zawartej w dniu 21 lutego 2012 r. pomiędzy Burmistrzem Miasta Limanowa a Zastępcą Prezydenta Miasta Nowego Sącza (dot. zapewnienia miejsc schronienia w hostelu Sądeckiego Ośrodka Interwencji Kryzysowej; 6. Kserokopię Porozumienia o pracy i współpracy w Zespole Interdyscyplinarnym do spraw Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie w Mieście Limanowa; 7. Kserokopia pisma znak: OR8141.26.11 z 7 lipca 2011 r.; 8. Kserokopie 4 Protokołów z posiedzeń Miejskiego Zespołu Interdyscyplinarnego; 9. Zestawienie wydatków poniesionych na zakup towarów i usług w związku z realizacją programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie w 2012 r.; 10. Listę kontrolną; 11. Listę identyfikacyjną; 12. Wyjaśnienia Kierownika Ośrodka Pomocy Społecznej dot. współpracy z GKRPA w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie; 13. Wyjaśnienia Kierownika Ośrodka Pomocy Społecznej dot. realizacji zadań ustawowych art. 6 ust. 2 pkt 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz realizacji I grupy zadaniowej Kryteriów podziału środków Wojewody Małopolskiego. Ustalenia kontroli: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Limanowej w 2012 roku przystąpił do programu dotacji Wojewody Małopolskiego i zadeklarował realizację dwóch grup zadaniowych rozpisanych w kryteriach podziału środków dla gmin. Z informacji udzielonej osobom kontrolującym podczas kontroli wynika, że w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej do realizacji zadań z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie wyznaczeni są dwaj pracownicy Pan Bartłomiej Kaim, Zastępca Kierownika MOPS, pełniący również rolę Przewodniczącego Zespołu Interdyscyplinarnego oraz Pani Jolanta Kądziołka członek Zespołu Interdyscyplinarnego z ramienia MOPS. Faktycznie pracą z osobami i rodzinami doświadczającymi przemocy zajmuje się siedmiu (z ośmiu zatrudnionych) pracowników socjalnych Ośrodka. Pracownicy zajmujący się zjawiskiem przemocy nie posiadają w zakresach czynności stosownych zapisów poświadczających wykonywanie zadań z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie. 1. Program przeciwdziałania przemocy w rodzinie Art. 6 ust. 2 pkt 1 Miasto Limanowa realizuje zadania z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie zgodnie z opracowanym w 2010 roku Miejskim Programem Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata 2010 2015 zatwierdzonym Uchwałą Nr XLIII/310/2010 Rady Miasta Limanowa z dnia 26 marca 2010 r. Przedstawiony kontrolującym Program został opracowany przez pracowników socjalnych Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. Zgodnie z informacjami zawartymi w Liście kontrolnej potwierdzonymi podczas czynności kontrolnych Program został opracowany: Na podstawie rozeznania i zdiagnozowanych potrzeb przez pracowników socjalnych MOPS. Program składa się z kilku części: Wstęp (krótka definicja zjawiska przemocy); Główne cele programu: zwiększenie skuteczności i dostępności pomocy ofiarom przemocy, 2
zmniejszenie rozmiarów zjawiska przemocy w rodzinie; Cele szczegółowe; Realizacja programu: Zadanie 1 (Wdrażanie procedur monitorowania i interwencji w sprawach związanych ze zjawiskiem przemocy w rodzinie przez następujące instytucje ( ); Zadanie 2 (Zwiększenie liczby osób posiadających wiedzę i kompetencje do podejmowania skutecznych działań ( ); Zadanie 3 (Współpraca i wspomaganie instytucji ( ) służących niesieniu pomocy ofiarom przemocy w rodzinie; Zadanie 4 (Podejmowanie działań informacyjnych i edukacyjnych, których celem jest zapobieganie szerzenia się zjawiska przemocy ( ); Zadanie 5 (Podejmowanie działań przez Miejską Komisję Alkoholową zmierzających do orzeczenia i zastosowania wobec osoby uzależnionej od alkoholu obowiązku poddania się leczeniu odwykowemu); Źródła finansowania; Uzasadnienie do podejmowanych działań. Zgodnie z zapisami znowelizowanej w sierpniu 2010 roku ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie gminny program powinien nosić nazwę: gminny program przeciwdziałania przemocy w rodzinie i ochrony ofiar przemocy w rodzinie. Zatwierdzony w Mieście Limanowa Program nie został zaktualizowany i dostosowany do obowiązujących przepisów prawa, ponadto: nosi nieprawidłową nazwę; nie zawiera zapisów dotyczących aktualnie obowiązujących zadań własnych gminy w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie; nie zawiera części diagnostycznej (brak danych, na podstawie których opracowano program); wyznaczone do realizacji cele i zadania sformułowane są w sposób nieprecyzyjny; nie zawiera konkretnej części metodologicznej z określeniem sposobu realizacji poszczególnych działań/zadań; nie zawiera części programowej z dokładnie określonym harmonogramem działań, zadań do realizacji, terminów realizacji zadań oraz realizatorów poszczególnych zadań; nie zawiera zapisów dotyczących monitoringu i ewaluacji. Zgodnie z informacjami uzyskanymi podczas kontroli, Program od 2010 roku nie był monitorowany, nie dokonano także jego ewaluacji, a w związku z tym modyfikacji do aktualnych potrzeb i sytuacji społecznej Miasta Limanowa. 2. Zespól Interdyscyplinarny Art. 6 ust. 2 pkt 4 W Mieście Limanowa działa Zespół Interdyscyplinarny powołany Uchwałą Nr IX/34/2011 Rady Miasta Limanowa z dnia 29 kwietnia 2011 r. w sprawie trybu i sposobu powoływania i odwoływania członków Miejskiego Zespołu Interdyscyplinarnego ds. Rozwiązywania Problemów Przemocy w Rodzinie oraz szczegółowych warunków jego funkcjonowania, jak również Zarządzeniem Nr 123/2011 Burmistrza Miasta Limanowa z dnia 7 lipca 2011 r. w sprawie powołania Miejskiego Zespołu Interdyscyplinarnego ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie. W skład Zespołu Interdyscyplinarnego (zgodnie z przywołanymi powyżej dokumentami) wchodzi 8 osób, które wymieniono z imienia i nazwiska, natomiast nie podano nazw instytucji, jakie osoby te reprezentują. Z informacji zawartych w dokumentacji pracy Zespołu wywnioskować można, że w skład Miejskiego Zespołu Interdyscyplinarnego w Limanowej wchodzą: 3
dwóch przedstawicieli Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Limanowej (Zastępca Kierownika MOPS, pełniący również funkcję Przewodniczącego Zespołu oraz pracownik socjalny członek Zespołu Interdyscyplinarnego); przedstawiciel Urzędu Miasta w Limanowej, zarazem członek Gminnej Komisji ds. Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Limanowej; przedstawiciel Komendy Powiatowej Policji w Limanowej; przedstawiciel oświaty (pedagog szkolny w Zespole Szkół Samorządowych Nr 1 w Limanowej); przedstawiciel Kościoła katolickiego (Proboszcz Parafii Rzymskokatolickiej Bazyliki Matki Boskiej Bolesnej w Limanowej); przedstawiciel Gabinetu Psychologicznego (psycholog prowadzący poradnictwo specjalistyczne w ramach zawartej z MOPS umowy zlecenia); przedstawiciel Sądu Rejonowego w Limanowej Kurator. Do prac w Zespole nie powołano przedstawiciela służby zdrowia. Gmina Miasto Limanowa reprezentowana przez Burmistrza zawarła 7 lipca 2011 r. Porozumienie o pracy i współpracy w Zespole Interdyscyplinarnym do spraw Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie w Mieście Limanowa z Prezesem Sądu Rejonowego w Limanowej załącznik nr 6 do protokołu. Natomiast nie zawarto porozumień z przedstawicielami pozostałych jednostek uczestniczących w pracach Zespołu: Kierownikiem Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Limanowej; Przewodniczącym Miejskiej Komisji ds. Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Limanowej; Dyrektorem Zespołu Szkół Samorządowych Nr 1 w Limanowej; Komendantem Policji Powiatowej w Limanowej. Osobom kontrolującym udostępniono pismo z 7 lipca 2011 r., znak: OR8141.26.2011, Burmistrza Miasta Limanowa skierowane do Komendy Powiatowej Policji w Limanowej w sprawie zawarcia porozumienia o pracy i współpracy w Zespole Interdyscyplinarnym i wytypowanie przedstawiciela Policji do uczestnictwa w pracach Zespołu. Pod pieczątką Burmistrza widnieje odręczna notatka, cyt: Decyzją Komendanta Powiatowego Policji Limanowej delegować (przypis własny: imię i nazwisko przedstawiciela Policji). Brak podpisu osoby sporządzającej zapis, natomiast w prawym dolnym rogu pisma znajduje się pieczątka Komendy Powiatowej Policji w Limanowej oraz data 8 lipca 2011 r. - załącznik nr 7 do protokołu. Wszyscy członkowie Zespołu Interdyscyplinarnego oraz powoływanych grup roboczych podpisali stosowne oświadczenia o zachowaniu poufności informacji i danych uzyskanych podczas realizacji zadań związanych z problematyką przemocy w rodzinie zgodnie z zapisem art. 9c ust. 3 ww. ustawy o przeciwdziałaniu przemocy. Posiedzenia Zespołu Interdyscyplinarnego odbywają się, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, nie rzadziej niż raz na trzy miesiące. W okresie kontrolowanym odbyło się 12 spotkań Zespołu, które miały miejsce w dniach: 12 i 27 stycznia, 2, 10, 20 i 27 lutego, 2 marca, 25 kwietnia, 18 czerwca, 9 sierpnia, 4 października oraz 13 grudnia 2013 r. Na pierwszym posiedzeniu w roku 2012 podsumowano działalność Zespołu w 2011 r. oraz przeprowadzono dyskusję dotyczącą podniesienia jakości pracy Zespołu. Ponadto ustalono termin spotkania grup roboczych oraz termin kolejnego posiedzenia Zespołu. W trakcie pozostałych spotkań Zespołu omawiano przede wszystkim sytuacje rodzin objętych procedurą Niebieskie Karty oraz podejmowano decyzje co do zakończenia 4
procedury. Wszystkie posiedzenia były protokołowane, do wszystkich protokołów dołączono listy obecności. Podczas prowadzenia czynności kontrolnych ustalono, że w ramach Zespołu nie ma powołanych stałych grup roboczych. Grupy robocze powoływane są każdorazowo po wpłynięciu Niebieskiej Karty. Pozwala to na dostosowanie składu grupy roboczej do problemów i potrzeb wynikających z indywidualnego przypadku. Protokoły ze spotkań Zespołu Interdyscyplinarnego oraz dokumentacja rodzin objętych procedurą Niebieskie Karty zebrane są w dwóch segregatorach. Podstawę pracy Zespołu stanowi Regulamin Miejskiego Zespołu Interdyscyplinarnego ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie, który jest załącznikiem do Zarządzenia Nr 123/2011 Burmistrza Miasta Limanowa z 7 lipca 2011 r. Regulamin zawiera: Postanowienia ogólne; Zasady funkcjonowania Miejskiego Zespołu Interdyscyplinarnego; Cele Miejskiego Zespołu Interdyscyplinarnego; Zadania Miejskiego Zespołu Interdyscyplinarnego; Postanowienia końcowe. Załącznikami do Regulaminu są wzory dokumentów: Zespół Interdyscyplinarny Kwestionariusz zgłoszeniowy; Plan działania Zespołu Interdyscyplinarnego. Jak stwierdzono w trakcie kontroli wzory dokumentów nie były wykorzystywane w pracach Zespołu i grup roboczych. W części dot. zasad funkcjonowania Zespołu w 2. pkt 4 widnieje zapis: Zwołanie Zespołu wymaga pisemnej zgody osoby wymagającej pomocy, której sprawa ma być przedmiotem działań Zespołu, co jest nie zgodne z zapisem art. 9d ust. 1 i 2 ustawy z dnia 10 czerwca 2010 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw, który stanowi, cyt.: Art. 9d. 1. Podejmowanie interwencji w środowisku wobec rodziny dotkniętej przemocą odbywa się w oparciu o procedurę Niebieskie Karty i nie wymaga zgody osoby dotkniętej przemocą w rodzinie. 2. Procedura Niebieskie Karty obejmuje ogół czynności podejmowanych i realizowanych przez przedstawicieli jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, Policji, oświaty i ochrony zdrowia, w związku z uzasadnionym podejrzeniem zaistnienia przemocy w rodzinie. Procedura Niebieskie Karty Zgodnie z Listą kontrolną, w roku 2012 na terenie Miasta Limanowa wypełniono i wdrożono procedurę Niebieskie Karty w 54 przypadkach, ponadto jak napisano w Liście kontrolnej - we wszystkich przypadkach przekazano sprawę Przewodniczącemu Zespołu Interdyscyplinarnego. Podczas prowadzenia czynności kontrolnych stwierdzono, że w kilku przypadkach brakuje daty i podpisu Przewodniczącego Zespołu Interdyscyplinarnego na formularzu Niebieska Karta, co nie pozwala na dokonanie oceny prawidłowości realizacji zapisów 7 ust. 1 rozporządzenia w sprawie procedury Niebieskie Karty, mówiących o terminach przekazywania Niebieskich Kart. Ponadto ustalono, że w teczkach rodzin objętych procedurą Niebieskie Karty nie ma dokumentów potwierdzających wypełnienie przez Przewodniczącego Zespołu Interdyscyplinarnego zapisu 8 ust. 1 rozporządzenia w sprawie procedury Niebieskie Karty, który stanowi cyt.: Przewodniczący zespołu interdyscyplinarnego po otrzymaniu formularza 5
"Niebieska Karta - A" niezwłocznie, nie później niż w ciągu 3 dni od dnia jego otrzymania, przekazuje go członkom zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej. Z informacji przekazanych przez pracownika socjalnego, będącego członkiem Zespołu wynika, że grupy robocze powoływane były w trakcie posiedzeń Zespołu Interdyscyplinarnego lub telefonicznie. Również zawiadamianie, członków Zespołu i grup roboczych, o wpłynięciu do Przewodniczącego Zespołu Niebieskiej Karty A odbywało się telefonicznie. W związku z brakiem notatek służbowych dotyczących opisanych powyżej kwestii, nie można również ustalić, kto wchodził w skład grupy roboczej. W dokumentacji rodzin znajdują się zaproszenia na posiedzenie Zespołu Interdyscyplinarnego przesyłane do osób doświadczających przemocy, jak również do osób podejrzanych o stosowanie przemocy. Stwierdzono nieprawidłowość w zakresie zapisów 17 ust. 2 rozporządzenia w sprawie procedury Niebieskie Karty osoba doświadczająca przemocy oraz osoba podejrzana o stosowanie przemocy zapraszane/wzywane były w to samo miejsce w odstępie czasowym 15 20 minut, zatem prawdopodobieństwo, że dojdzie do spotkania było bardzo wysokie. W ramach procedury Niebieskie Karty członkowie zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej nie opracowywali indywidualnego planu pomocy dla osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie i jej rodziny, który zawierałby propozycje działań pomocowych zgodnie z zapisami art. 9b pkt 3 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz 16 ust.1 pkt 4 rozporządzenia w sprawie procedury Niebieskie Karty. Z każdego spotkania grupy roboczej sporządzany był protokół wraz z listą obecności. W protokołach znajduje się wykaz członków grupy roboczej oraz informacja na temat sytuacji rodziny objętej procedurą wraz z opisem przeprowadzonych rozmów z osobą doświadczającą przemocy oraz osobą stosującą przemoc. W dokumentacji rodziny znajdują się także dokumenty pod nazwą Wykaz wykonanych czynności podczas realizacji procedury Niebieskie Karty w rodzinie (nazwisko rodziny) sporządzane przez Policję. Są to dokumenty potwierdzające prowadzony przez Policję monitoring sytuacji rodziny jak wynika z analizy monitoring ten prowadzony jest regularnie i systematycznie. W aktach rodzin znajdują się również notatki służbowe sporządzane przez pracowników socjalnych Ośrodka w ramach wizyt monitorujących sytuację rodziny oraz korespondencja z Miejską Komisją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych wniosek Zespołu Interdyscyplinarnego o objęcie leczeniem odwykowym oraz informacja z Komisji nt. klienta. Na podkreślenie zasługuje fakt, że członkowie Komisji monitorują sytuację swoich podopiecznych (w trakcie trwania procedury) czego dowodem są informacje zawarte w przedmiotowej korespondencji. Zakończenie procedury Niebieskie Karty odbywało się zgodnie z 18 ust.2 rozporządzenia w sprawie procedury Niebieskie Karty oraz wzorów formularzy Niebieska Karta, tzn. sporządzano protokół zawierający: dane dotyczące osób, wobec których realizowana była procedura, datę rozpoczęcia i zakończenia procedury, opis podjętych działań w ramach procedury. Protokół podpisywał Przewodniczący Zespołu Interdyscyplinarnego. Jednakże kończąc procedurę nie powiadamiano podmiotów uczestniczących w postępowaniu Niebieskie Karty, co jest niezgodnie z 18 ust. 3 ww. rozporządzenia. Zgodnie z wyjaśnieniami Przewodniczącego Zespołu, po zakończeniu procedury Niebieskie Karty ani członkowie grup roboczych, ani członkowie Zespołu Interdyscyplinarnego, nie prowadzili monitoringu w środowisku rodzinnym osób dotkniętych przemocą. Zaznaczyć należy, że Miejski Zespół Interdyscyplinarny w Limanowej, w większości przypadków, podejmował decyzję o zakończeniu procedury Niebieskie Karty w okresie od 3 do 4 miesięcy po rozpoczęciu procedury. Z analizy dokumentacji rodzin objętych procedurą 6
wynika, że część postępowań zostało zakończonych przedwcześnie. Zawarte w niektórych protokołach sformułowania nie dają podstaw do uzasadnionego stwierdzenia faktu o zaprzestaniu dalszego stosowania przemocy w rodzinie, a nawet wprost świadczą o tym, że zjawisko przemocy w rodzinie nie ustało. W takich przypadkach niedopuszczalne jest kończenie procedury, a we wszystkich przypadkach niezbędne jest prowadzenie systematycznego monitoringu w rodzinach po zakończeniu procedury. Przykładowe protokoły stanowią załącznik nr 8 do protokołu. 3. Prowadzenie poradnictwa i interwencji w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie w szczególności poprzez działania edukacyjne służące wzmocnieniu opiekuńczych i wychowawczych kompetencji rodziców w rodzinach zagrożonych przemocą w rodzinie art. 6 ust. 2 pkt 2 / Punkt dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie. W tym I grupa działań podejmowanych w ramach kryteriów Wojewody - Utrwalenie funkcjonowania elementów gminnego systemu przeciwdziałania przemocy. A. Działania informacyjno-edukacyjne dla mieszkańców gminy: W ramach działań informacyjno-edukacyjnych Miasto Limanowa prowadziło inicjatywy skierowane do społeczności lokalnej. Działania te obejmowały: 1) dystrybucję plakatów zakupionych w 2011 r. w instytucjach użyteczności publicznej; 2) dystrybucję ulotek zakupionych w 2011 r. także w instytucjach użyteczności publicznej potwierdzeniem dystrybucji plakatów i ulotek są dokumenty pod nazwą zgoda na umieszczenie plakatu i ulotek z różnych instytucji; Miasto Limanowa w 2012 roku nie umieszczało informacji na stronach internetowych, nie opracowało artykułów prasowych lub innych form dostępu do społeczności lokalnej informujących o zjawisku przemocy. Nie zorganizowano także żadnych spotkań ze społecznością lokalną. W związku z bardzo ograniczoną działalnością informacyjnoedukacyjną poproszono Kierownika Ośrodka o pisemne wyjaśnienia w tej sprawie. Zgodnie z wyjaśnieniami Kierownika Ośrodka, oprócz dystrybucji plakatów i ulotek: W siedzibie MOPS urządzono tablicę informacyjną, na której umieszczono plakaty oraz pełną informację o zakresie udzielanego wsparcia jak również o terminach dyżurów specjalistów takich jak psycholog, terapeuta, prawnik i pracownicy socjalni. W siedzibie MOPS również dostępne były ulotki zawierające informacje o obowiązujących przepisach prawa, kompetencjach instytucji takich jak prokuratura, policja, sady, pomoc społeczna, oświata, prawach osób doświadczających przemocy, systemie ochrony ofiar przemocy domowej oraz zakresów bezpłatnej pomocy na ich rzecz udzielanej przez wyżej wymienione instytucje. Działania podejmowane w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, pracy Zespołu Interdyscyplinarnego oraz skali zjawiska przemocy domowej, przedstawiane były na Sesji Rady Miasta Limanowa. Informacja ta jest dostępna dla ogółu mieszkańców, ponieważ sesje są transmitowane na żywo jak również można oglądać zapis sesji na stronach Miasta. Natomiast na stronach internetowych nie umieszczano żadnych informacji ponieważ: strona w tym czasie znajdowała się na etapie jej tworzenia. Wyjaśnienia stanowią załącznik nr 13 do protokołu. Zgodnie z zapisami w Liście kontrolnej: Działania edukacyjne i służące wzmocnieniu opiekuńczych i wychowawczych kompetencji rodziców prowadzone są w szkołach przez pedagogów i psychologów szkolnych. W Ośrodku, w trakcie prowadzenia czynności kontrolnych, brak było potwierdzeń ww. działań podejmowanych przez pedagogów i psychologów, ponadto sam Ośrodek także 7
nie podejmował żadnych działań edukacyjnych oraz działań służących wzmocnieniu opiekuńczych i wychowawczych kompetencji rodziców. W związku z powyższym poproszono Kierownika Ośrodka o pisemne wyjaśnienia w tej sprawie. Analizując dokumentację przysłaną przez Kierownika Ośrodka nie wyjaśnienia Kierownika w zakresie podejmowanych działań tylko kserokopie dokumentacji z innych instytucji potwierdzającej podjęte na terenie Miasta działania, można stwierdzić, iż w zakresie działań edukacyjnych służących wzmocnieniu opiekuńczych i wychowawczych kompetencji rodziców zostały podjęte przez pracowników tych instytucji pewne działania. Potwierdzeniem podejmowanych działań są kserokopie informacji pisemnych podpisane przez realizatorów i potwierdzone przez dyrektorów poszczególnych jednostek (Policji, Zespołów Szkół Samorządowych Nr 1, 2, 3, 4). Wyżej wymienione kserokopie dokumentacji stanowią załącznik nr 13 do Protokołu. B. Funkcjonowanie punktu informacji, konsultacji i wsparcia dla osób doświadczających przemocy. Zgodnie z zapisami w Liście kontrolnej: Miasto Limanowa nie posiada punktu konsultacyjnego dla ofiar przemocy w rodzinie. zorganizowanego w jednym miejscu. Natomiast prowadzone jest specjalistyczne poradnictwo w siedzibach następujących instytucji: Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Limanowej, ul. Kilińskiego 11 codziennie dyżur pełni jeden z pracowników socjalnych zgodnie z harmonogramem, a ponadto dyżury we wtorki od 16 00-18 00 pełni psycholog; Centrum Usług Medycznych Psychiatrii Środowiskowej PROMEDICUM w Limanowej, ul. M. B. Bolesnej 10, dyżury w czwartki od 17 00-19 00 pełni terapeuta; Kancelarii Radcy Prawnego w Limanowej, ul. M. B. Bolesnej 13, radca prawny pełni dyżury w czwartki od 13 00. Ponadto wszyscy specjaliści, w razie potrzeby, dostosowywali godziny swoich dyżurów do potrzeb sytuacji i klienta, a Kancelaria Prawna dodatkowo reprezentowała osoby w sądzie (sprawy karne o znęcanie się, sprawy o alimenty, sprawy rozwodowe związane z problemem przemocy w rodzinie). Specjaliści zatrudnieni byli w ramach umów zleceń zawartych do 31 grudnia 2012 r.: Umowa o świadczenie obsługi prawnej zawarta w dniu 2 stycznia 2012 r. w Limanowej; Umowa zlecenie zawarta w dniu 2 stycznia 2012 r. z Niepublicznym Zakładem Opieki Zdrowotnej PROMEDICUM z siedzibą w Limanowej; Umowa zlecenie zawarta w dniu 2 stycznia 2012 r. z Gabinetem Psychologicznym. Dokumentację Punktu stanowią m.in. sprawozdania przedstawiane Ośrodkowi przez osoby dyżurujące w swoich siedzibach (prawnik, terapeuta) oraz zeszyt dyżurów pracowników socjalnych i psychologa. Ponadto, dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie dostępny był numer telefonu, pod którym w każdy dzień roboczy dyżur pełnili: pracownik socjalny od godz. 7 30-15 30 w każdy wtorek psycholog od godziny 16 00-18 00 w każdy czwartek radca prawny od godziny 13 00-15 00 w każdy czwartek terapeuta od godziny 17 00-19 00 informacja w zakresie ww. porad udzielana była pod numerem 18 3371 310. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Limanowej posiada opracowany dokument pod nazwą Przebieg procedury odebrania dziecka na podstawie art.12a ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie zatwierdzony 8 lipca 2011 roku przez Kierownika Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Limanowej. 8
C. Dalsze szkolenia i podnoszenie kwalifikacji pracowników socjalnych MOPS oraz członków Zespołu Interdyscyplinarnego i Grup Roboczych podnoszące efektywność pracy interdyscyplinarnej: 25 kwietnia 2012 r. członkowie Zespołu Interdyscyplinarnego oraz pracownicy socjalni MOPS uczestniczyli w szkoleniu prowadzonym przez firmą PeDaGo Paweł Budnik z Krakowa pt.: Szkolenie z zakresu działania i funkcjonowania Zespołu Interdyscyplinarnego ; 17 grudnia 2012 r. szkolenie wewnętrzne prowadzone przez psychologa pt.: Przemoc domowa wobec dzieci. Zespół maltretowanego męża ; 19 grudnia 2012 r. szkolenie wewnętrzne prowadzone przez psychologa pt.: Interwencja kryzysowa w przypadkach przemocy w rodzinie. Wszystkie potwierdzenia szkoleń w postaci zaświadczeń i list obecności znajdują się w dokumentacji Ośrodka. II grupa działań podejmowanych w ramach kryteriów Wojewody - Poszerzanie zakresu form pomocy dla osób uwikłanych w przemoc lub zagrożonych przemocą w rodzinie A. Tworzenie grup wsparcia dla osób doświadczających przemocy w rodzinie - w tym specyficznych dla dzieci i młodzieży, dla osób starszych, niepełnosprawnych Zgodnie z informacjami zawartymi w Liście kontrolnej oraz pozyskanymi podczas czynności kontrolnych Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej prowadził 1 grupę wsparcia dla 17 osób - ofiar przemocy. Dla grupy wsparcia prowadzone były zajęcia z psychologiem mające na celu zwiększenie poczucia własnej wartości, asertywności, umiejętności radzenia sobie ze stresem, komunikacji werbalnej i niewerbalnej, itp. W ciągu całego 2012 r. grupa spotkała się 11 razy. Potwierdzenie realizacji tego zadania stanowią listy obecności ze wszystkich spotkań oraz materiały, na podstawie których psycholog pracował z grupą. B. Szkolenia specjalistyczne (warsztatowe) podnoszące kompetencje praktyczne umiejętności pracowników służb pomocowych Zgodnie z informacjami pozyskanymi w trakcie kontroli Ośrodek zorganizował 8-godzinne szkolenie specjalistyczne dla pracowników oświaty (pedagogów i nauczycieli). Szkolenie pod nazwą Zjawisko przemocy domowej przeprowadziło Małopolskie Centrum Profilaktyki z Krakowa. Potwierdzeniem szkolenia jest wystawiony rachunek oraz lista obecności uczestników (17 osób pracowników oświaty z terenu powiatu limanowskiego). 4. Zapewnienie osobom dotkniętym przemocą w rodzinie miejsc w ośrodkach wsparcia Art.6 ust. 2 pkt 3 Miasto Limanowa zapewnia osobom dotkniętym przemocą miejsca schronienia w Sądeckim Ośrodku Interwencji Kryzysowej w Nowym Sączu w ramach Umowy Nr 35/OR/2012 zawartej w dniu 21 lutego 2012 r. pomiędzy Burmistrzem Miasta Limanowa a Zastępcą Prezydenta Miasta Nowego Sącza. W ramach zawartej Umowy Ośrodek zapewnia: pomoc w zakresie specjalistycznych usług psychologiczno-terapeutycznych, prawnych, wykonywanych przez specjalistów zatrudnionych w SOIK, opiekę nad osobami nietrzeźwymi ( ), zapewnienie czasowego schronienia ofiarom przemocy w rodzinie (kobiety i matki z dziećmi) hostel, profilaktykę skierowaną do dzieci i młodzieży ( ). 9
W ramach zawartej umowy Miasto Limanowa za wykonane usługi partycypuje w kosztach utrzymania Ośrodka Interwencji Kryzysowej, natomiast Ośrodek Interwencji Kryzysowej składa coroczne sprawozdania ze świadczonych usług. Zgodnie z ww. sprawozdaniem z pomocy Ośrodka w 2012 r. skorzystało ogółem 50 osób w zakresie interwencji kryzysowej, 1 osoba w zakresie pomocy prawnej, 1 osoba w zakresie konsultacji indywidualnych dla osób uzależnionych, 1 osoba w zakresie konsultacji indywidualnych dla osób współuzależnionych, 14 osób w zakresie konsultacji indywidualnych dla osób opuszczających Dział Opieki Nad Osobami Nietrzeźwymi i Bezdomnymi (opieka nad osobami nietrzeźwymi) oraz 73 osoby zatrzymane do wytrzeźwienia. Zgodnie z informacjami pozyskanymi w trakcie kontroli w 2012 roku nie wystąpiła potrzeba zapewnienia miejsca schronienia w hostelu SOIK ze względu na przemoc w rodzinie. 5. Współpraca z Miejską Komisją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w zakresie przeciwdziałania przemocy. Informacje w tym zakresie stanowią załącznik nr 12 do Protokołu. 6. Przegląd dokumentacji finansowej. W 2012 roku Miasto Limanowa otrzymało dotację z budżetu Wojewody Małopolskiego w wysokości 15 307 zł. Na realizację zadań wydatkowano środki finansowe w wysokości 13 981,65 zł, natomiast kwota 1 325,35 zł została zwrócona 31 grudnia 2012 r. na konto Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego. Ze środków własnych Miasto Limanowa zobowiązane było zapewnić środki finansowe co najmniej w wysokości przyznanej dotacji. W roku 2012 w rozdziale 85219 - środki PRZEMOC z budżetu Miasta wydatkowano kwotę 13 981,67 zł, Środki z przyznanej dotacji, jak również środki własne przeznaczono głównie na sfinansowanie umów zleceń (dyżury specjalistów), zakup materiałów biurowych oraz sfinansowanie dwóch szkoleń. W trakcie przeprowadzania czynności kontrolnych inspektorom przedłożono do wglądu faktury potwierdzające wydatkowane środki finansowe na realizację zadań z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Dokumenty finansowo-księgowe prowadzone są w sposób prawidłowy, faktury zawierają adnotację dotyczącą rodzaju zadań (przeciwdziałanie przemocy w rodzinie) oraz adnotację nt. źródła finansowania (środki własne, dotacja MUW). Wnioski: W trakcie czynności kontrolnych stwierdzono, że Miasto Limanowa w 2012 roku przystąpiło do programu dotacji Wojewody Małopolskiego i zadeklarowało realizację I i II grupy zadaniowej, które zostały rozpisane w kryteriach podziału środków dla gmin. Całość dokumentacji dotyczącej podejmowanych przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Limanowej działań z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie prowadzona jest w kilku segregatorach. Konieczne jest uporządkowanie dokumentacji i pogrupowanie tematyczne dokumentów. Obecnie rozmieszczenie akt z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie nie pozwala na szybkie zorientowanie się w całości działań prowadzonych i podejmowanych przez MOPS w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz osób i rodzin objętych pomocą i pracą Zespołu Interdyscyplinarnego i Ośrodka. Stwierdzono ponadto nieprawidłowości oraz uchybienia formalne w zakresie: 10
opracowanego Miejskiego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie nieprawidłowe nazewnictwo, brak aktualizacji i dostosowania do obowiązujących przepisów prawa, nie sporządzono diagnozy, nie określono terminów i sposobów realizacji zaplanowanych do realizacji celów i zadań, nie opracowano zapisów dotyczących monitoringu i ewaluacji; prowadzenia procedury Niebieskie Karty niezgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury Niebieskie Karty oraz wzorów formularzy Niebieska Karta (Dz. U. Nr 209, poz. 1245) podczas pracy z osobą/rodzina nie opracowywuje się indywidualnych planów pomocy, nie wyznacza terminów realizacji zadań, osób odpowiedzialnych. Podejmowane działania nie są prawidłowo dokumentowane; odpowiedniego dokumentowania działań Ośrodka w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie akcji informacyjno-edukacyjnych, działań edukacyjnych skierowanych do rodziców, innych działań profilaktycznych. W związku ze stwierdzeniem uchybień i nieprawidłowości w działaniach podejmowanych przez Ośrodek w zakresie objętym kontrolą, które zostały opisane w protokole zostaną wystosowane zalecenia pokontrolne. Na tym protokół zakończono. Inspektorzy kontrolujący dokonali wpisu w książce kontroli na temat zakresu i terminu przeprowadzonej kontroli. Pouczenie Zgodnie z 17 ust. 2 pkt 7 w związku z 18 ust. 3 i 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 3 czerwca 2011 r. w sprawie nadzoru i kontroli nad realizacją zadań z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2011 r. Nr 126, poz. 718) kierownikowi kontrolowanej jednostki przysługuje prawo zgłoszenia przed podpisaniem protokołu kontroli, umotywowanych zastrzeżeń dotyczących ustaleń zawartych w protokole w terminie 7 dni od dnia otrzymania protokołu do Dyrektora Wydziału Polityki Społecznej Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego. Ponadto zgodnie z 18 ust. 1 ww. rozporządzenia kierownikowi kontrolowanej jednostki przysługuje prawo do odmowy podpisania protokołu z podaniem w terminie 7 dni od dnia jego otrzymania pisemnych wyjaśnień przyczyn tej odmowy. Do protokołu nie wniesiono (wniesiono) zastrzeżenia. Po przeczytaniu, niniejszy protokół zaparafowano na każdej stronie. Protokół sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, jeden egzemplarz otrzymuje Kierownik jednostki podlegającej kontroli, drugi włącza się do akt kontroli. Data otrzymania protokołu: 9.12.2013 r. Data i miejsce podpisania protokołu: 12.12.2013 r. Podpis Kierownika jednostki kontrolowanej Podpisy inspektorów kontrolujących Kierownik MOPS Inspektor Wojewódzki w Limanowej (-) mgr Katarzyna Łach (-) Aleksandra Malinowska Starszy Inspektor Specjalista Organizacji Pomocy Społecznej (-) mgr Teresa Marynowicz 11