ZESZYTY NAUKOWE 1 (74) 2015

ZESZYTY NAUKOWE 1 (74) 2015 WARSZAWA 2015

RADA REDAKCYJNA prof. zw. dr hab. Zdzisław Bombera przewodniczący prof. dr hab. Małgorzata Gmurczyk-Wrońska wiceprzewodnicząca prof. dr hab. Anatolij Afonin prof. dr hab. Wirginia Cytowicz-Karpiłowska prof. dr hab. Tadeusz Juszkiewicz dr Piotr Dominik dr Edward Modzelewski sekretarz REDAKCJA dr Edward Modzelewski redaktor naczelny mgr Iwona Grotowska sekretarz redakcji Zeszyt poświęcony zagadnieniom dotyczącym ochrony zdrowia, sportu, turystyki i rekreacji oraz problematyce administracji samorządowej, ekonomicznej i prawnej, a także finansom publicznym. ADRES REDAKCJI ALMAMER Szkoła Wyższa 01-201 Warszawa, ul. Wolska 43 www.almamer.pl SKŁAD I ŁAMANIE Igor Hermanowski REDAKCJA I KOREKTA mgr Jolanta Sierakowska Copyright by ALMAMER Szkoła Wyższa, Warszawa 2015 ISSN 2299-5722 wersja drukowana ISSN 2300-8083 (e-book) PDF DRUK I OPRAWA Zakład Wydawniczy DrukTur sp. z o.o. Warszawa, ul. Wolska 43 ZAMÓWIENIA I PRENUMERATA e-mail: wydawnictwo@druktur.pl tel. 22 321 85 03

SPIS TREŚCI/CONTENTS ZDROWIE HEALTH ZASADA UWZGLĘDNIENIA RYZYKA NARZĘDZIEM ZMIAN W SYSTEMIE OCHRONY ZDROWIA........................ 9 RISK ADJUSTMENT TOOL TO CHANGE THE HEALTH CARE SYSTEM JOANNA JASIŃSKA, MIŁOSZ BRANICKI ANALIZA BIOLOGICZNYCH MOŻLIWOŚCI OCHRONY CHRZĄSTKI STAWOWEJ.. 15 ANALYSIS OF BIOLOGICAL CAPACITY PROTECTION OF THE ARTICULAR CARTILAGE WOJCIECH J. MARCZYŃSKI, JERZY BIAŁECKI AKTYWNOŚĆ KWAŚNEJ FOSFATAZY WE KRWI MĘŻCZYZN Z ROZPOZNANYM CZERNIAKIEM SKÓRY. DONIESIENIA WSTĘPNE............ 29 THE ACTIVITY OF ACID PHOSPHATASE IN BLOOD OF MEN WITH DIAGNOSED MELANOCARCINOMA OF THE SKIN. INITIAL REPORTS RAFAŁ KUŹNIEWSKI, DOROTA OLSZEWSKA-SŁONINA, GERARD DREWA, DANIEL ZAŁUSKI TERMOWIZYJNA OCENA ZMIAN TEMPERATURY SKÓRY PO NAŚWIETLANIU RĄK PROMIENIOWANIEM WIDZIALNYM I PODCZERWONYM........ 41 THERMAL IMAGING ASSESS OF SKIN TEMPERATURE CHANGES AFTER HANDS IRRADIATION WITH VISIBLE AND INFRARED RADIATION AGNIESZKA NIEMIERZYCKA, MAGDALENA WITANOWSKA, BARTOSZ WYSOCZAŃSKI SPORT TURYSTYKA REKREACJA SPORT TOURISM RECREATION WPŁYW WYBRANYCH SUPLEMENTÓW DIETY NA SPORTOWCÓW DYSCYPLIN SIŁOWYCH TRENUJĄCYCH WYCZYNOWO I REKREACYJNIE........ 57 INFLUENCE OF SELECTED DIETARY SUPPLEMENTS ON PROFESSIONAL AND AMATEUR SPORTSMEN IN WEIGHT DISCIPLINES KRZYSZTOF MIZERA, JUSTYNA MIZERA MOTYWACJE OSÓB UPRAWIAJĄCYCH EKSTREMALNE FORMY SPORTU I TURYSTYKI....................... 73 MOTIVATION OF PEOPLE PRACTISING FORMS OF EXTREME SPORT AND TOURISM BOŻENA OLSZEWSKA WPŁYW BADAŃ NAUKOWYCH I PUBLIKACJI NA TREŚĆ KARTY DUŻEJ RODZINY........................ 103 INFLUENCE OF SCIENTIFIC RESEARCH AND PUBLICATIONS ON THE CONTENTS OF BIG FAMILY CARD JAN PAWEŁ PIOTROWSKI

4 SPIS TREŚCI TURYSTYKA RODZINNA A KSZTAŁTOWANIE WIĘZI MIĘDZYPOKOLENIOWYCH.. 121 FAMILY TOURISM AND MAKING INTERGENERATIONAL BONDS KINGA PODLEŚNA-DUDICZ TURYSTYKA RODZINNA W UNII EUROPEJSKIEJ Z DOŚWIADCZEŃ POLSKI, HISZPANII I WŁOCH.................... 133 FAMILY TOURISM IN THE EUROPEAN UNION FOLLOWING POLISH, SPANISH AND ITALIAN EXPERIENCE JUSTYNA KOŚCIELNIK, JAN PAWEŁ PIOTROWSKI WPŁYW KOLONII LETNICH NA ROZWÓJ ZAINTERESOWAŃ TURYSTYCZNYCH DZIECI......................... 151 INFLUENCE OF SUMMER CAMPS ON DEVELOPING TOURIST INTERESTS OF CHILDREN JUSTYNA KOŚCIELNIK, JAN PAWEŁ PIOTROWSKI SPOSOBY SPĘDZANIA CZASU WOLNEGO NA TERENACH LEŚNYCH PRZEZ STUDENTÓW ORAZ ICH PREFERENCJE W WYBORZE OSÓB TOWARZYSZĄCYCH.................... 167 WAYS OF UTILISING LEISURE BY STUDENTS IN FOREST AREAS AND THEIR PREFERENCES AS FOR THE CHOICE OF COMPANIONS DOMINIK DĄBROWSKI, ŁUKASZ ZBUCKI ADMINISTRACJA SAMORZĄDOWA LOCAL ADMINISTRATION WPŁYW ADMINISTRACJI TERENOWEJ NA ROZWÓJ SPORTU....... 181 INFLUENCE OF LOCAL ADMINISTRATION ON DEVELOPMENT OF SPORT STANISŁAW TOKARSKI AKTYWIZACJA ADMINISTRACJI TERENOWEJ W ORGANIZACJI FESTIWALI KULTURY LUDOWEJ ROLA SAMORZĄDÓW W ROZWOJU I PROMOCJI WIELOKULTUROWOŚCI................... 201 ACTIVITIES OF LOCAL ADMINISTRATION IN FOLK CULTURE FESTIVALS THE ROLE OF LOCAL SELF-GOVERNMENT IN DEVELOPING PROMOTION OF MULTICULTURALISM STANISŁAW TOKARSKI FINANSE PUBLICZNE PUBLIC FINANCE BUDŻETOWANIE JAKO INSTRUMENT ZARZĄDZANIA W JEDNOSTKACH SEKTORA PUBLICZNEGO. WYBRANE ZAGADNIENIA............. 215 BUDGETING PROCESS AS A MANAGEMENT TOOL IN PUBLIC SECTOR ENTITIES: SELECTED ISSUES WŁODZIMIERZ JAGIEŁŁO

SPIS TREŚCI 5 MOŻLIWOŚCI IMPLEMENTACJI MIĘDZYNARODOWYCH STANDARDÓW RACHUNKOWOŚCI SEKTORA PUBLICZNEGO DO SEKTORA FINANSÓW PUBLICZNYCH W POLSCE.................. 225 POSSIBILITIES OF IMPLEMENTING THE INTERNATIONAL ACCOUNTING STANDARDS IN THE PUBLIC SECTOR IN THE SECTOR OF PUBLIC FINANCE IN POLAND JAN WĄSIK PODSTAWOWE KIERUNKI ZMIAN W FINANSOWANIU WYCHOWANIA PRZEDSZKOLNEGO W BUDŻETACH GMIN W WARUNKACH REALIZACJI STRATEGII ROZWOJU EDUKACJI................ 247 BASIC DIRECTIONS OF CHANGES IN FINANCING PRESCHOOL EDUCATION IN THE BUDGETS OF COMMUNITIES WHILE REALISING STRATEGIES OF EDUCATIONAL DEVELOPMENT WOJCIECH MISIAK PROBLEMATYKA EKONOMICZNA I PRAWNA ECONOMIC AND LEGAL ISSUES ZDOLNOŚĆ PATENTOWA W ŚWIETLE ORZECZNICTWA WYDANEGO NA PODSTAWIE PRZEPISÓW KONWENCJI O UDZIELANIU PATENTÓW EUROPEJSKICH...................... 263 PATENT ABILITY WITH REGARD TO JUDICATURE BASED ON REGULATIONS OF THE CONVENTION ON GRANTING EUROPEAN PATENTS URSZULA ROGUZIŃSKA REGIONALNE CENTRA LOGISTYCZNE............... 281 REGIONAL LOGISTIC CENTRES ADAM MUSZYŃSKI, TOMASZ WOŁOWIEC, JANUSZ SOBOŃ NEUROLINGWISTYCZNE PROGRAMOWANIE JAKO INNOWACJA W ZARZĄDZANIU..................... 295 NEURO-LINGUISTIC PROGRAMMING AS AN INNOVATION IN THE MANAGEMENT JANUSZ SOBOŃ, AGNIESZKA KOWALCZYK-KASSYK, ANETA ZAREMBA

6 STRESZCZENIA ARTYKUŁÓW ZASADA UWZGLĘDNIENIA RYZYKA NARZĘDZIEM ZMIAN W SYSTEMIE OCHRONY ZDROWIA RISK ADJUSTMENT TOOL TO CHANGE THE HEALTH CARE SYSTEM JOANNA JASIŃSKA, MIŁOSZ BRANICKI ALMAMER SZKOŁA WYŻSZA W WARSZAWIE Streszczenie Zasada uwzględnienia ryzyka jest jednym z najważniejszych i zarazem jednym z najbardziej obiecujących wyzwań obecnej polityki zdrowotnej. Może być wykorzystana do wprowadzania zmian w systemie opieki zdrowotnej, co wpłynie na jego przejrzystość i poprawę jego jakości. W artykule przedstawiono znaczenie risk adjustment jako innowacyjnego podejścia do rozwoju systemów ochrony zdrowia i metody dostosowania ryzyka zdrowotnego do możliwości finansowych systemu. Summary Risk adjustment is a promising one of the most important challenges of the current health policy. It can be used to create changes in the health care system, the transparency and quality improvement. The article presents the importance of risk adjustment, as an innovative approach to the development of health systems and the method of adaptation of the health risks to the financial system. LITERATURA Bethell C., Risk Adjustment and Other Financial Protection for CYSHCN. Dostępny w Internecie: http://hdwg.org/sites/default/files/riskadjustmentpowerpoint.pdf. Cox L.A. Jr, Risk Analysis of Complex and Uncertain Systems, Springer Science+Business Media, LLC, New York 2009. Hall M., Risk Adjustment under the Affordable Care Act: A Guide for Federal and State Regulators, The Commonwealth Fund. Dostępny w Internecie: http:// www.commonwealthfund.org/publications/issue%20briefs/2011/may/risk- Adjustment-Under-the-ACA.aspx. Health Risk Assessmnet and Health Risk Adjustment Crucial Elements in Effective Health Care Reform, American Academy of Actuaries, Washington, May 1993. Holly A., Gardiol L., Eggli Y., Yalcin T., Ribeiro T., A Health-Based Risk Adjustment Model for Switzerland Using Medical Information from Prior Hospitalisation, Institute of Health Economics and Management University of Lausanne, Lausanne, 27 June 2005. Lehmann H., Zweifel P., Innovation and Risk Selection in Deregulated Social Health Insurance, Journal of Health Economics 2012, vol. 23, nr 5.

STRESZCZENIA ARTYKUŁÓW 7 Majeed A., Bindman A.B., Weiner J.P., Use of Risk Adjustment in Setting Budgets and Measuring Performance in Primary Care II: Advantages, Disadvantages, and Practicalities, British Medical Journal 2001, vol. 323, nr 7313. Neff J., Utilizers of Pediatric Health. Dostępny w Internecie: http://hdwg.org/sites/ default/files/pediatrichealthcareslides.pdf. Park E., Ensuring Effective Risk Adjustment: An Essential Step for the Success of the Health Insurance Exchanges and Market Reforms under the Affordable Care Act. Dostępny w Internecie: http://www.cbpp.org/files/5-18-11health.pdf. Shafrin J., Risk Adjustment Models. Dostępny w Internecie: http://healthcare-economist.com/2010/09/09/risk-adjustment-models/. ANALIZA BIOLOGICZNYCH MOŻLIWOŚCI OCHRONY CHRZĄSTKI STAWOWEJ ANALYSIS OF BIOLOGICAL CAPACITY PROTECTION OF THE ARTICULAR CARTILAGE WOJCIECH J. MARCZYŃSKI 1, JERZY BIAŁECKI 2 KLINIKA ORTOPEDII CENTRUM MEDYCZNEGO KSZTAŁCENIA PODYPLOMOWEGO SAMODZIELNEGO PUBLICZNEGO SZPITALA KLINICZNEGO IM. PROFESORA ADAMA GRUCY W OTWOCKU Streszczenie Wprowadzenie: Chrząstka stawowa jest wykładnią biologicznej i biomechanicznej wartości stawu. Stanowi zatem o przydatności stawu jako jednostki motorycznej narządu ruchu do spełniania fizjologicznych zadań. Cechą tkanki chrzęstnej, odmienną od innych tkanek, jest to, że uszkodzona nie wytwarza blizny chrzęstnej. Ubytki pourazowe wypełnione zostają jedynie przez tkankę chrzęstnopodobną. Liczne badania doświadczalne w zakresie nauk podstawowych wykazały istotę wielu procesów reparacyjnych obrażeń tkanki chrzęstnej na poziomie humoralnym, komórkowym i tkankowym. Wykazano wątpliwość co do braku wiarygodnej odbudowy tkanki chrzęstnej. Analiza dotychczasowych badań poddaje niestety w wątpliwość wiarygodność samoistnej regeneracji uszkodzonej chrząstki stawowej, co powoduje konieczność skupienia się na możliwościach ochrony tejże tkanki przed dalszą jej degradacją. Cel pracy: Analiza praktycznych, biologicznych możliwości klinicznych ochrony chrząstki stawowej z możliwością przedłużenia wydolności stawu. 1 Prof. dr hab. n. med. Wojciech J. Marczyński kierownik Kliniki Ortopedii CMKP Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego im. Profesora Adama Grucy w Otwocku. 2 Dr n. med. Jerzy Białecki kierownik Oddziału II Ortopedii dorosłych w Klinice Ortopedii CMKP Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego im. Profesora Adama Grucy w Otwocku.

8 STRESZCZENIA ARTYKUŁÓW Jak i kiedy wdrażać, biorąc pod uwagę warunki prawidłowej czynności stawu, profilaktykę artrozy? Ten złożony proces znajduje zastosowanie zarówno w profilaktyce ortopedycznej, jak i internistycznej. Proces ten dotyczy patologii układowych, mechanicznych, biomechanicznych, humoralnych, komórkowych i tkankowych, które zostały omówione w pracy. Podsumowanie: Warunkiem zastosowania ochrony chrząstki stawowej jest widoczna szpara stawowa w obrazie RTG z obciążeniem stawów, a nie domniemany stopień uszkodzenia chrząstki, który jest wiadomy. Nowe techniki i materiały stosowane w ochronie chrząstki stawowej są wynikiem poszukiwania najlepszej metody biologicznej stymulacji procesów blokujących degradację chrząstki stawowej. Techniki ochrony chrząstki stawowej można podzielić na: biomechaniczne, mechaniczne i biologiczne. Summary Introduction: Articular cartilage is the value of biological and biomechanical joint. Therefore the usefulness of the joint to perform physiological tasks as motor unit mobility. Different from the other tissues, cartilage feature is that the scar does not produce damaged cartilage. traumatic defects are filled only by fibrous tissue. Many experimental research in basic science have demonstrated of many reparative processes of cartilage damage at the level of humoral, cellular and tissue. Shown is doubt as to the lack of a credible reconstruction of cartilage. The analysis of existing research unfortunately subjected questioned the reliability of spontaneous regeneration of damaged cartilage, which makes it necessary to focus on the possibilities of protection of the tissue from further its degradation. Aim of study: Analysis of the practical, clinical biological possibilities of articular cartilage protection with a possible extension exercise capacity of the joint. Taking into account the conditions of the normal function of the joint, how and when to implement the prevention arthritis? This composed process is reflected by both in the prevention of orthopedic and internal medicine. This process applies to systemic pathology, mechanical, biomechanical, humoral, cellular and tissue that have been discussed in this publication. Discussion: The condition of the protection of articular cartilage articular chink is visible in the X-ray image of a loaded joints, and not supposed degree of cartilage damage, which is known. New techniques and materials used in the protection of cartilage are the result of searching for the optimal stimulation of biological processes, methods of blocking the degradation of cartilage. Cartilage protection techniques can be divided into biomechanical, mechanical and biological properties. LITERATURA Charakterystyka produktu leczniczego Structum. Dostępny w Internecie: http:// www.urpl.gov.pl/system/drugs/adm/charakterystyka/2013-03-15_structum_ charakterystyka_produktu_leczniczego_clean.pdf. Chen A., Gupte C., Akhtar K., Smith P., Cobb J., The Global Economic Cost of Osteoarthritis: How the UK Compares, Hindawi Publishing Corporation, Arthritis 2012, vol. 2012. Dreiser R.L., Taieb C., Management of Knee Osteoarthritis: Impact on Pain on a Daily Basis, Value in Health 2009, vol. 12, nr 7.

STRESZCZENIA ARTYKUŁÓW 9 Gaździk T.S., Siarczan chondroityny w leczeniu choroby zwyrodnieniowej stawów, The Journal of Orthopaedics Trauma Surgery and Related Research 2011, vol. 26, nr 6. Guess T.M., Thiagarajan G., Kia M., Mishra M., A Subject Specific Multibody Model of the Knee with Menisci, Medical Engineering and Physics 2010, vol. 32, nr 5. Hrycaj P.Z., Łącki J.K., Od zwyrodnienia do zapalenia współczesne poglądy na patogenezę choroby zwyrodnieniowej stawów, Nowa Medycyna 2002, vol. 115, nr 2. Julkunen P., Wilson W., Jurvelin J.S., Korhonen R.K., Composition of the Pericellular Matrix Modulates the Deformation Behaviour of Chondrocytes in Articular Cartilage under Static Loading, Medical and Biological Engineering and Computing 2009, vol. 47, nr 12. Klimiuk P.A., Kuryliszyn-Moskal A., Choroba zwyrodnieniowa stawów, Reumatologia 2012, vol. 50, nr 2. Mansour J.M., Biomechanics of Cartilage, [w:] C.A. Oatis (red.), Kinesiology: The Mechanics and Pathomechanics of Human Movement, Lippincott Williams and Wilkins, Philadelphia 2003. Sarzi-Puttini P., Cimmino M.A., Scarpa R. et al., Osteoarthritis: An Overview of the Disease and Its Treatment Strategies, Seminars in Arthritis and Rheumatism 2005, vol. 35, nr 1, supplement 1. Sharma L., Epidemiology of Osteoarthritis, [w:] R.W. Moskowitz, O.S. Howell, R.D. Altman et al. (red.), Osteoarthritis: Diagnosis and Medical/Surgical Management, W.B. Saunders Company, Philadelphia 2001. Volpi N., Quality of Different Chondroityn Sulfate Preparations in Relation to Their Therapeutic Activity, The Journal of Pharmacy and Pharmacology 2009, vol. 61, nr 10. Wang S.Y., Olson-Kellogg B., Shamliyan T.A. et al., Physical Therapy Interventions for Knee Pain Secundary to Osteoarthritis: A Systematic Reviev, Annals of Internal Medicine 2012, vol. 157, nr 9.

10 STRESZCZENIA ARTYKUŁÓW AKTYWNOŚĆ KWAŚNEJ FOSFATAZY WE KRWI MĘŻCZYZN Z ROZPOZNANYM CZERNIAKIEM SKÓRY. DONIESIENIA WSTĘPNE THE ACTIVITY OF ACID PHOSPHATASE IN BLOOD OF MEN WITH DIAGNOSED MELANOCARCINOMA OF THE SKIN. INITIAL REPORTS RAFAŁ KUŹNIEWSKI PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W PŁOCKU DOROTA OLSZEWSKA-SŁONINA COLLEGIUM MEDICUM IM. LUDWIKA RYDYGIERA W BYDGOSZCZY UNIWERSYTETU MIKOŁAJA KOPERNIKA W TORUNIU GERARD DREWA BYDGOSKA SZKOŁA WYŻSZA W BYDGOSZCZY DANIEL ZAŁUSKI ALMAMER SZKOŁA WYŻSZA W WARSZAWIE Streszczenie Czerniak skóry jest piątym w kolejności z najczęściej występujących najgroźniejszych nowotworów u mężczyzn. Diagnostyka czerniaka opiera się m.in. na siedmiostopniowej skali Glasgow, stosowanej przez pacjentów w Stanach Zjednoczonych, pięciostopniowej skali Clarka, skali Breslowa, systemie ABCDE, a także na metodach immunohistochemicznych oraz rozpoznaniu histopatologicznym. Zmiany w syntezie i aktywności kwaśnej fosfatazy pojawiają się w określonych stanach fizjologicznych i patologicznych. Aktywność enzymu jest inna u dzieci i inna u dorosłych. Występują różnice w jej aktywności między kobietami i mężczyznami, a także między kobietami przed menopauzą i po menopauzie. Cel i metody: Oznaczenie kwaśnej fosfatazy w surowicy krwi mężczyzn przed usunięciem zmiany, po zabiegu oraz porównanie ich wzajemnie w stosunku do aktywności tego enzymu u osób zdrowych. Do badania zakwalifikowano 25 chorych mężczyzn z rozpoznanym czerniakiem skóry w wieku od 27 lat do 79 lat. Grupę kontrolną stanowiło 14 mężczyzn w wieku od 23 lat do 64 lat, którym pobrano krew jednorazowo. Aktywność kwaśnej fosfatazy oznaczono według Besseya w modyfikacji Krawczyńskiego. Analizę statystyczną otrzymanych wyników dokonano z zastosowaniem oprogramowania SPSS 12.0 dla systemu Windows. Wyniki: Średnia aktywność tego enzymu przed zabiegiem usunięcia zmiany wynosiła 1,51 nm. Po zabiegu usunięcia zmiany aktywność enzymu obniżyła się do 0,77 nm. Stwierdzone różnice są istotne statystycznie, zarówno między chorymi przed zabiegiem i po zabiegu, jak i między chorymi a zdrowymi. Wysoka aktywność kwaśnej fosfatazy wynika najprawdopodobniej z jej wzmożonej syntezy przez tkankę czerniaka i oprócz innych wskaźników może być użyteczna w monitorowaniu przebiegu tej choroby. Summary Melanocarcinoma of the skin is fifth most often occurrent and threatening carcinomas at men. The diagnostics of melanocarcinoma is based among other methods on 7 th degree Glasgow scale, practical by patients in United States, 5 th degrees Clark scale, Breslow scale, system ABCDE, as well as on immunohistochemical methods and diagnosing histopathologic. Alterations in the synthesis and activities of acid phosphatase appear in definite states physiological and pathological. The activity of the enzyme is different at children and at adult. Differences appear in her activity between women and men, and also between women before and after the menopause.

STRESZCZENIA ARTYKUŁÓW 11 Aim and methods: The mark of acid phosphatase in the blood serum of men before the removal of the alteration, after the intervention and the comparison them mutually with relation to of the activity of this enzyme at healthy persons. Classified 25 patient men with diagnosed melanocarcinoma of the skin aged for 27 years to 79 years. The supervisory group determined 14 men aged for 23 years to 64 years, single-sample blood from each one. Activities of acid phosphatase was marked according to Bessey, and in the Krawczyński modification. The statistical analysis of received results used software SPSS 12.0 of Windows. Results: The average activity of this enzyme before the removing of the alteration amounted 1.51 nm. After the removing of the alteration, the activity of the enzyme dropped to 0.77 nm. Differences are significant statistically, so among patients before and after the intervention as and between patients and healthy persons. The high activity of acid phosphatase results most likely from intensive of its synthesis in tissue of melanocarcinoma and with the other indicators can be useful in the monitoring of the course of this disease. LITERATURA Aleksandrowicz J., Astaldi G., Bodzoń A. et al., Wpływ niedoboru cynku na aktywność lizosomalnej fosfatazy kwaśnej w limfocytach u myszy, Polskie Archiwum Medycyny Wewnętrznej 1977, vol. 57, nr 1. Bourassa C., Nguyen L.T., Durocher Y. et al., Prostatic Epithelial Cells in Culture: Phosphorylation of Protein Tyrosyl Residues and Tyrosine Protein Kinase Activity, Journal of Cellular Biochemistry 1991, vol. 46, nr 4. Bull H., Murray P.G., Thomas G., Fraser A.M., Nelson P.N., Acid Phosphatase, Experimental and Molecular Pathology 2002, vol. 55, nr 2. Candil A.O., Rey C.R., Delgado J.L.C., Malignant Melanoma, Hindawi Publishing Corporation, International Scholarly Research Notices. Dermatology 2012, vol. 2012. Chao T.Y., Ho C.L., Lee S.H. et al., Tartrate-Resistant Acid Phosphatase 5b as a Serum Marker of Bone Metastasis in Breast Cancer Patients, Journal of Biomedical Science 2004, vol. 11, nr 4. DeClerck Y.A., Laug W.E., Cooperation between Matrix Metalloproteinases and the Plasminogen Activator-Plasmin System in Tumor Progression, Enzyme and Protein 1996, vol. 49, nr 1 3. Drewa G., Schachtschabel D.O., Influence of Retinoids on Growth and Melanin Content of Harding-Passey-Melanoma Cells in Vitro and B16 Transplantable Melanoma in Vivo, Archiv für Geschwulstforschung 1985, vol. 55, nr 2. Drewa G., Woźniak A., Pałgan K., Schachstchabel D.O. et al., Influencen of Quercetin on B16 Melanotic Melanoma Growth in C57BL/6 Mice and on Activity of Some Acid Hydrolases in Melanoma Tissue, Neoplasma 2001, vol. 48, nr 1. Gołaszewski Z., Gacko M., Chyczewska E., Chyczewski L., Myćko G., Worowski K., Proteolityc Enzymes in Proliferation and Neoplastic Metastases

12 STRESZCZENIA ARTYKUŁÓW Formation, Roczniki Akademii Medycznej w Białymstoku 1997, vol. 42, supplement 1. Halleen J.M., Alatalo S.J., Janckila A.J. et al., Serum Tartrate-Resistant Acid Phosphatase 5b Is a Specific and Sensitive Marker of Bone Resorption, Clinical Chemistry 2001, vol. 47, nr 3. Heenen M., Laporte M., Marqueurs moléculaires associés au pronostic du mélanome, Annales de dermatologie et de vénéréologie 2003, vol. 130, nr 11. Hiraga T., Nakajima T., Ozawa H., Bone Resorption Induced by a Metastatic Human Melanoma Cell Line, Bone 1995, vol. 16, nr 3. Ishibashi M., Acid Phosphatase, ACP (EC 3.1.3.2), Rinsho Byori 2001, supplement 11. Johnson T.M., Bradford C.R., Gruber S.B., Sondak V.K., Schwartz J.L., Staging Workup, Sentinel Node Biopsy, and Follow-up Tests for Melanoma: Update of Current Concepts, Archives of Dermatology 2004, vol. 140, nr 1. Koizumi M., Ogata E., Bone Metabolism Markers as Gauges of Metastasis to Bone: A Review, Annals of Nuclear Medicine 2002, vol. 16, nr 3. Krawczyński J. (red.), Diagnostyka enzymologiczna w medycynie praktycznej, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1972. Lyubimowa N.V., Pashkov M.V., Tulyandin S.A. et al., Tartrate-Resistant Acid Phosphatase as a Marker of Bone Metastases in Patients with Breast Cancer and Prostate Cancer, Bulletin of Experimental Biology and Medicine 2004, vol. 138, nr 1. Małaczewska J., Dąbkowski J., Znamiona melanocytowe jako jeden z czynników ryzyka zachorowania na czerniaka złośliwego skóry, Polski Merkuriusz Lekarski 2004, t. 16, nr 93. Merkiel K., Prokopowicz J., Neutrophil Acid Phosphatase Activity in Patients with Gastric or Rectum Carcinoma during Surgical Treatment, Haematologia 1984, vol. 17, nr 3. Nagasue N., Inokuchi K., Kanashima R., Serum Activities of Lysosomal Enzymes in Patients with Liver Cell Carcinoma, Digestive Diseases and Sciences 1982, vol. 27, nr 5. Pohlmann P., Krentler C., Schmid T. et al., Human Lysosomal Acid Phosphatase: Cloning, Expression and Chromosomal Assignment, The EMBO Journal 1998, vol. 7, nr 8. Prill V., Lehmann L., Figura von K., Peters C., The Cytoplasmic Tail of Lysosomal Acid Phosphatase Contains Overlapping but Distinct Signals for Basolateral Sorting and Rapid Internalization in Polarized MDCK Cells, The EMBO Journal 1993, vol. 12, nr 5. Rigel D.S., Carucci J.A., Malignat Melanoma: Prevention Early Detection and Treatment in the 21st Century, A Cancer Journal for Clinicians 2000, vol. 50, nr 4.

STRESZCZENIA ARTYKUŁÓW 13 Seki K., Miyakoshi S., Lee G.H. et al., Prostatic Acid Phosphatase is a Possible Tumor Marker for Intravascular Large B-cell Lymphoma, The American Journal of Surgical Pathology 2004, vol. 28, nr 10. Szczeklik E. (red.), Enzymologia kliniczna, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1974. Woźniak A., Drewa T., Rozwodowska M., Drewa G., Lambrecht W., Activity of Some Lysosomal Enzymes in Serum and in Tumors of Patients with Squamous Cell Lung Carcinoma, Neoplasma 2002, vol. 49, nr 1. Wronkowski Z., Zwierko M., Epidemiologia czerniaka skóry, [w:] W. Ruka, Z.I. Nowecki, P. Rutkowski (red.), Czerniak skóry u dorosłych, MediPage, Warszawa 2005. TERMOWIZYJNA OCENA ZMIAN TEMPERATURY SKÓRY PO NAŚWIETLANIU RĄK PROMIENIOWANIEM WIDZIALNYM I PODCZERWONYM THERMAL IMAGING ASSESS OF SKIN TEMPERATURE CHANGES AFTER HANDS IRRADIATION WITH VISIBLE AND INFRARED RADIATION AGNIESZKA NIEMIERZYCKA ALMAMER SZKOŁA WYŻSZA W WARSZAWIE, AKADEMIA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO JÓZEFA PIŁSUDSKIEGO W WARSZAWIE MAGDALENA WITANOWSKA, BARTOSZ WYSOCZAŃSKI AKADEMIA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO JÓZEFA PIŁSUDSKIEGO W WARSZAWIE Streszczenie Wprowadzenie: W lampie Sollux istnieje możliwość wyselekcjonowania spektrum promieniowania dzięki zastosowaniu filtrów barwnych. Powszechnie w praktyce klinicznej wykorzystuje się filtr niebieski, żeby ograniczyć działanie cieplne, a filtr czerwony, żeby wzmóc przegrzewanie. Cel pracy: Porównanie wartości temperatur skóry rąk po naświetlaniu pełnym spektrum światła emitowanego przez lampę Sollux oraz ograniczonego filtrem niebieskim i filtrem czerwonym, a następnie odniesienie uzyskanych wyników do subiektywnych wrażeń badanych osób. Materiał i metody: Badaniami objęto 19 kobiet w wieku 21 25 lat (średnia wieku 22,95±0,78). Promieniowaniem emitowanym z lampy Sollux naświetlano grzbietową powierzchnię ręki. Doświadczenie wykonywano trzykrotnie: bez użycia filtra, z użyciem filtra czerwonego i z użyciem filtra niebieskiego. Przed każdym naświetlaniem i po każdym naświetlaniu badaną okolicę fotografowano kamerą termowizyjną. Mierzono temperatury: maksymalną, minimalną i średnią. Badane osoby po każdym z trzech naświetlań określały intensywność odczuwanego ciepła w 10-stopniowej skali.

14 STRESZCZENIA ARTYKUŁÓW Wyniki: Zarówno w przypadku analizy temperatury średniej oraz maksymalnej, jak i minimalnej po naświetlaniu nastąpił istotny statystycznie wzrost temperatury skóry. W odniesieniu do temperatury średniej i maksymalnej największy przyrost odnotowano wówczas, gdy nie zastosowano filtra ( Tśr = 3,73±1,90 C, Tmax = 3,37±1,47 C), następnie wtedy, gdy zastosowano filtr czerwony ( Tśr = 2,61±1,46 C, Tmax = 2,75±1,26 C), a potem, gdy użyto filtr niebieski ( Tśr = 1,58±2,75 C, Tmax = 1,97±0,83 C). W przypadku temperatury minimalnej kolejno z filtrem czerwonym ( Tmin = 1,51±1,78 C), bez filtra ( Tmin = 1,01±1,26 C) i z filtrem niebieskim ( Tmin = 0,89±1,60 C). Różnice w przyrostach temperatur (maksymalnej i średniej) między parami, takimi jak bez filtra filtr czerwony, bez filtra filtr niebieski, filtr czerwony filtr niebieski, nie były istotne statystycznie. Istnieją statystycznie istotne różnice w ocenie ciepła zależne od barwy światła. Wnioski: Największe przegrzanie osiągnięto po naświetlaniu rąk lampą Sollux z pełnym spektrum promieniowania (bez filtra), mniejsze z zastosowaniem filtra czerwonego i najmniejsze z użyciem filtra niebieskiego. Po naświetlaniu rąk lampą Sollux największe zmiany odnotowano w pomiarach temperatur średnich, najmniejsze w temperaturach minimalnych. Subiektywne odczucia ciepła korelują z obiektywnymi wynikami pomiarów temperatur. Termowizja jest przydatnym narzędziem do oceny stopnia nagrzania tkanek lampą Sollux. Summary Introduction: In a Sollux lamp there is a possibility to select spectrum of radiation by using colorful filters. Commonly in a clinic practice blue filter is used to reduced heating and red filter to increase heating. Aim of study: Comparing hand s skin temperatures after radiating with a full spectrum emitted by Sollux lamp and after limited by using blue and red filters and comparing objective values of temperature with subjective feelings of participants. Material and methods: 19 women in age 21 25 (avg 22.95±0.78) took part in research. The dorsal surface of hand was radiated with Sollux lamp. The experiment was performed three times: without using filter, with red filter and with blue filter. Before and after of each radiating the examined area was photographed with thermovision camera. Maximal, minimal and average temperature was measured. Participants after each radiating assessed warm feeling in 10-degree scale. Results: The statistical valuable increase was observed during analysing maximal, minimal and average temperature of skin. In case of maximal and average temperature the biggest increase of temperature was observed when filter was not used ( Tav = 3.73±1.90 C, Tmax = 3.37±1.47 C), then with the red filter ( Tav = 2.61±1.46 C, Tmax = 2.75±1.26 C) and next with blue filter ( Tav = 1.58±2.75 C, Tmax = 1.97±0.83 C). In case of minimal temperature the biggest increase was observed with red filter ( Tmin = 1.51±1.78 C), without filter ( Tmin = 1.01±1.26 C) and with blue filter ( Tmin = 0.89±1.60 C). The differences in temperature s increases (maximal and average) between pairs: without filter red filter, without filter blue filter, red filter blue filter were not statistically valuable. There are statistically valuable differences in subjective assess of feelings the heat dependent on light colour. Conclusions: The biggest heating with Sollux lamp was observed during radiating with full light spectrum (without filter), smaller with red filter and the least with blue filter. After hand s radiating with Sollux lamp the biggest changes were observed in case of average temperatures and the smallest in case of minimal temperatures. Subjective feelings of heat correlate with objective temperature results/values. Thermovision is a usefull toll to assess the level of tissue heating with a Sollux lamp.

STRESZCZENIA ARTYKUŁÓW 15 LITERATURA Białynicki-Birula I., Foton jako cząstka kwantowa, Postępy Fizyki 2005, vol. 56, nr 6. Bogdan A., Zmiana temperatury skóry jako parametr określający komfort cieplny człowieka, Ciepłownictwo, Ogrzewnictwo, Wentylacja 2010, vol. 41, nr 3. DeLateur B.J., Therapeutic Heat, [w:] J.F. Lechmann (red.), Therapeutic Heat and Cold, Williams and Wilkins, Baltimore 1982. Glaser R., Wstęp do biofizyki, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1975. Górlicka M., Godlewski T., Metody odkażania filarów protetycznych przegląd piśmiennictwa, Protetyka Stomatologiczna 2013, vol. LXIII, nr 6. Gryglewska B., Znaczenie mikrokrążenia w nadciśnieniu tętniczym i możliwości jego oceny na podstawie badania mikrounaczynienia skórnego, Nadciśnienie Tętnicze 2010, vol. 14, nr 5. Hołowacz I., Podbielska H., Hurnik P. et al., Komputerowa aktywizacja i obróbka obrazów termowizyjnych w ocenie skutków oddziaływania niskich temperatur, Inżynieria Biomedyczna Acta Bio-Optica et Informatica Medica 2000, vol. 6, nr 1 2. Janosik E., Światło spolaryzowane i jego zastosowanie w medycynie, Prace Instytutu Elektrotechniki 2006, nr 228. Lassota-Falczewska M., Polak-Pacholczyk I., Kozłowska M. et al., Aktywność wybranych proteaz lizosomalnych wielojądrzastych granulocytów obojętnochłonnych u chorych z rogowaceniem słonecznym poddanych terapii fotodynamicznej (ALA-PDT), Postępy Dermatologii i Alergologii 2007, vol. 24, nr 6. Miękisz S., Ruch drgający i fale, [w:] S. Miękisz, A. Hendrich (red.), Wybrane zagadnienia z biofizyki, Wydawnictwo Volumed, Wrocław 1996. Orłowski M., Kursa-Orłowska J., Adamski Z., Budowa prawidłowej skóry, [w:] Z. Adamski, A. Kaszuba (red.), Dermatologia dla kosmetologów, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, Poznań 2008. Przytulski A., Efekty termiczne w ciele człowieka wywołane szybkozmiennym polem elektromagnetycznym, Pomiary Automatyka Robotyka 2010, nr 12. Rutkowski R., Straburzyńska-Lupa A., Korman P. et al., Obraz termowizyjny rąk po zastosowaniu promiennika podczerwieni z filtrem czerwonym i niebieskim u pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów, Acta Balneologica 2011, vol. 53, nr 3. Sawicka K.M., Termowizja jako metoda diagnostyczna stosowana w medycynie, Przegląd Lekarski 2009, vol. 66, nr 12. Szygula R., Mikrokrążenie skórne u sportowców w rocznym cyklu treningowym, Akademia Wychowania Fizycznego im. Bronisława Czecha w Krakowie, Kraków 2013.

16 STRESZCZENIA ARTYKUŁÓW Thermography Guidelines. Standards and Protocols in Clinical Thermographic Imaging, International Academy of Clinical Thermology. Dostępny w Internecie: http://www.iact-org.org/professionals/thermog-guidelines.html. Trembaczowski E., Wpływ promieniowania widzialnego, podczerwonego i nadfioletowego na organizm żywy, [w:] A. Pilawski (red.), Podstawy biofizyki. Podręcznik dla studentów medycyny, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1985. WPŁYW WYBRANYCH SUPLEMENTÓW DIETY NA SPORTOWCÓW DYSCYPLIN SIŁOWYCH TRENUJĄCYCH WYCZYNOWO I REKREACYJNIE INFLUENCE OF SELECTED DIETARY SUPPLEMENTS ON PROFESSIONAL AND AMATEUR SPORTSMEN IN WEIGHT DISCIPLINES KRZYSZTOF MIZERA ALMAMER SZKOŁA WYŻSZA W WARSZAWIE JUSTYNA MIZERA CENTRUM BADAŃ WYDOLNOŚCIOWYCH, PLANOWANIA DIETY I TRENINGU OLIMPIAKOS W WARSZAWIE Streszczenie W artykule opisano znaczenie wybranych, najpopularniejszych suplementów diety stosowanych przez osoby uprawiające sporty siłowe, zarówno na wyczynowym, jak i rekreacyjnym poziomie. Opisano działanie oraz rekomendowane dawki dozwolonych suplementów anabolicznych oraz antykatabolicznych, takich jak kreatyna, aminokwasy rozgałęzione (BCAA), arginina oraz zestaw odżywek białkowych. Kreatyna jest jednym z najpowszechniej stosowanych suplementów w dyscyplinach o charakterze szybkościowo-siłowym. W tego typu wysiłkach organizm czerpie energię z ATP i szybko powinien ją resyntetyzować, do czego niezbędna jest fosfokreatyna. Ona bowiem oddaje grupę fosforanową, co zapewnia szybką odbudowę ATP, a sama przekształca się w kreatynę. Spożywanie kreatyny powoduje zwiększenie zasobów fosfokreatyny. Aminokwasy rozgałęzione wykazują działanie silnie antykataboliczne, dzięki czemu zapobiegają rozpadowi białek mięśniowych, np. wskutek intensywnych ćwiczeń. Co więcej, ludzki organizm nie potrafi wytworzyć składników niezbędnych do powstania BCAA, dlatego też aminokwasy te należy dostarczać z pożywienia. Arginina stanowi prekursor do wytwarzania tlenku azotu (NO), który powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych, dzięki czemu do mięśni trafia więcej składników odżywczych, hormonów i tlenu w krótszym czasie. Z kolei odżywki białkowe stosowane są przede wszystkim jako uzupełnienie niedoborów białka w całodziennej diecie. Suplementy te zawierają jedno lub więcej następujących źródeł białkowych: serwatkę, kazeinę, soję lub jajka. Najczęściej stosowanymi są odżywki białkowe serwatkowe (whey) i kazeina.

STRESZCZENIA ARTYKUŁÓW 17 Summary The article outlines the meaning of selected, the most popular dietary supplements used by people doing weight sports both in professional and amateur manners. There are the functions and recommended doses of permitted anabolic and anticatabolic supplements such as creatine, branched amino acids (BCAA), arginine and a set of protein supplements. Creatine is one of the most commonly applied supplements in weight and speed sports disciplines. Efforts of this kind require from the organism energy from ATP, which should be resynthetised quickly, and for which phosphocreatine is necessary. It provides with phosphorus group which, in turn, enhances rebuilding ATP and converts into creatine itself. Intake of creatine causes an increase in resources of phosphocreatine Branched amino acids have a strong anti catabolic functions, thanks to which they prevent from muscle protein breakdown, for example, as a result of intense training. Moreover, the human organism is not able to produce components necessary to make BCAA. That is why, these amino acids should be acquired from food. Arginine is a forerunner for making nitrogen oxide (NO) which causes widening blood vessels. Thanks to that, more nutritious ingredients, hormones and oxygen come to the muscle in a shorter period of time. Protein supplements are mainly applied as rounding out lacks of protein in everyday diet. These supplements contain at least one of the following sources of protein: whey, casein, soya or eggs. The most commonly used are whey protein supplements and casein. LITERATURA Alderton W.K., Cooper C.E., Knowles R.G., Nitric Oxide Synthases: Structure, Function and Inhibition, Biochemical Journal 2001, vol. 357, nr 3. American Dietetic Association (ADA), Dietitians of Canada (DC), American College of Sports Medicine (ACSM), Nutrition and Athletic Performance, Medicine and Science in Sports and Exercise 2009, vol. 41, nr 3. Bemben M.G., Witten M.S., Carter J.M. et al., The Effects of Supplementation with Creatine and Protein on Muscle Strength Following a Traditional Resistance Training Program in Middle-Aged and Older Men, The Journal of Nutrition Health and Aging 2010, vol. 14, nr 2. Buckley J.D., Thomson R.L., Coates A.M. et al., Supplementation with a Whey Protein Hydrolysate Enhances Recovery of Muscle Force-Generating Capacity Following Eccentric Exercise, The Journal of Science and Medicine in Sport 2010, vol. 13, nr 1. Burd N.A., Yang Y., Moore D.R. et al., Greater Stimulation of Myofibrillar Protein Synthesis with Ingestion of Whey Protein Isolate v. Micellar Casein at Rest and After Resistance Exercise in Elderly Men, The British Journal of Nutrition 2012, vol. 108, nr 6. Campbell B., Roberts M., Kerksick C. et al., Pharmacokinetics, Safety, and Effects on Exercise Performance of L-Arginine Alpha-Ketoglutarate in Trained Adult Men, Nutrition 2006, vol. 22, nr 9.

18 STRESZCZENIA ARTYKUŁÓW Chanutin A., Guy L.P., The Fate of Creatine When Administered to Man, Journal of Biological Chemistry 1926, vol. 67, nr 1. Collier S.R., Casey D.P., Kanaley J.A., Growth Hormone Responses to Varying Doses of Oral Arginine, Growth Hormone and IGF Research 2005, vol. 15, nr 2. Costley C.D., Mandel C.H., Schwenk T.L., Nutritional Supplement Use in Collegiate Athletes, Medicine and Science in Sports and Exercise 1998, vol. 30, supplement 1. Cribb P.J., Hayes A., Effects of Supplement Timing and Resistance Exercise on Skeletal Muscle Hypertrophy, Medicine and Science in Sports and Exercise 2006, vol. 38, nr 11. Cribb P.J., Williams A.D., Carey M.F., Hayes A., The Effect of Whey Isolate and Resistance Training on Strength, Body Composition, and Plasma Glutamine, International Journal of Sport Nutrition and Exercise Metabolism 2006, vol. 16, nr 5. Evans R.W., Fernstrom J.D., Thompson J. et al., Biochemical Responses of Healthy Subjects during Dietary Supplementation with L-Arginine, Journal of Nutritional Biochemistry 2004, vol. 15, nr 9. Farnfield M.M., Carey K.A., Cameron-Smith D., Whey Protein Supplementation and Resistance Training to Enhance Muscle Growth in Young and Older Adults, Asia Pacific Journal of Clinical Nutrition 2005, vol. 14, supplement 69. Filippin L.I., Moreira A.J., Marroni N.P., Xavier R.M., Nitric Oxide and Repair of Skeletal Muscle Injury, Nitric Oxide 2009, vol. 21, nr 3 4. Ganzit G.P., Benzio S., Filippa M. et al., Effects of Oral Branched-Chain Amino Acids Supplementation in Bodybuilders, Medicina Dello Sport 1997, vol. 50, nr 3. Heath G.W., Made to Move, ACSM Fit Society Page 2012, nr 12. Jeukendrup A.E., Aldred S., Fat Supplementation, Health, and Endurance Performance, Nutrition 2004, vol. 20, nr 7 8. Karlsson H.K.R., Nilsson P.A., Nilsson J., Chibalin A.V. et al., Branched-Chain Amino Acids Increase p70s6k Phosphorylation in Human Skeletal Muscle after Resistance Exercise, The American Journal of Physiology Endocrinology and Metabolism 2004, vol. 287, nr 1. Kerksick C.M., Rasmussen C.J., Lancaster S.L. et al., The Effects of Protein and Amino Acid Supplementation on Performance and Training Adaptations during Ten Weeks of Resistance Training, The Journal of Strength and Conditioning Research 2006, vol. 20, nr 3. Kerksick C.M., Wilborn C.D., Campbell W.I., Harvey T.M. at al., The Effects of Creatine Monohydrate Supplementation with and without D-Pinitol on Resistance Training Adaptations, Journal of Strength and Conditioning Research 2009, vol. 23, nr 9. Kreider R.B., Dietary Supplements and the Promotion of Muscle Growth with Resistance Exercise, Sports Medicine 1999, vol. 27, nr 2. Kreider R.B., Greenwood M., Kreatyna, Sport Wyczynowy 2003, nr 1 2.

STRESZCZENIA ARTYKUŁÓW 19 Kreider R.B., Miriel V., Bertun E., Amino Acid Supplementation and Exercise Performance. Analysis of the Proposed Ergogenic Value, Sports Medicine 1993, vol. 16, nr 3. Loon van L.J.C., Gibala M.J., Dietary Protein to Support Muscle Hypertrophy, Nestlé Nutrition Institute Workshop Series 2011, vol. 69. Mero A., Leucine Supplementation and Intensive Training, Sports Medicine 1999, vol. 27, nr 6. Mero A., Pitkänen H., Oja S.S. et al., Leucine Supplementation and Serum Amino Acids, Testosterone, Cortisol and Growth Hormone in Male Power Athletes during Training, The Journal of Sports Medicine and Physical Fitness 1997, vol. 37, nr 2. Morris Jr. S.M., Regulation of Enzymes of the Urea Cycle and Arginine Metabolism, Annual Review of Nutrition 2002, vol. 22. Olsen S., Aagaard P., Kadi F., Tufekovic G., Verney J. et al., Creatine Supplementation Augments the Increase in Satellite Cell and Myonuclei Number in Human Skeletal Muscle Induced by Strength Training, The Journal of Physiology 2006, vol. 573, nr 2. Rawson E.S., Volek J.S., Effects of Creatine Supplementation and Resistance Training on Muscle Strength and Weightlifting Performance, Journal of Strength and Conditioning Research 2003, vol. 17, nr 4. Pearson D.R., Hamby D.G., Russel W., Harris T., Long-Term Effects of Creatine Monohydrate on Strength and Power, Journal of Strength and Conditioning Research 1999, vol. 13, nr 3. Sharp C.P.M., Pearson D.R., Amino Acid Supplements and Recovery from High-Intensity Resistance Training, Journal of Strength and Conditioning Research 2010, vol. 24, nr 4. Shimomura Y., Honda T., Shiraki M., Murakami T., Sato J. at al., Branched-Chain Amino Acid Catabolism in Exercise and Liver Disease, American Society for Nutrition 2006, vol. 136, supplement 1. Sindayikengera S., Xia W.S., Nutritional Evaluation of Caseins and Whey Proteins and Their Hydrolysates from Protamex, Journal of Zheijang University SCI- ENCE B 2006, vol. 7, nr 2. Stein T.P., Schluter M.D., Leskiw M.J., Boden G., Attenuation of the Protein Wasting Associated with Bed Rest by Branched-Chain Amino Acids, Nutrition 1999, vol. 15, nr 9. Sundell J., Hulmi J., Rossi J., Whey Protein and Creatine as Nutritional Supplements, Duodecim 2011, vol. 127, nr 7. Tang J.E., Lysecki P.J., Manolakos J.J. et al,. Bolus Arginine Supplementation Affects Neither Muscle Blood Flow Nor Muscle Protein Synthesis in Young Men at Rest or After Resistance Exercise, Journal of Nutrition 2011, vol. 141, nr 2.

20 STRESZCZENIA ARTYKUŁÓW Tong B.C., Barbul A., Cellular and physiological effects of arginine, Mini-Reviews in Medicinal Chemistry 2004, vol. 4, nr 8. Vandenberghe K., Goris M., Hecke van P., Leemputte van M. et al., Long-Term Creatine Intake is Beneficial to Muscle Performance during Resistance Training, Journal of Applied Physiology 1997, vol. 83, nr 6. Williams M.H., Ergogenic Aids: A Means to Citius, Altius, Fortius, and Olympic Gold?, Research Quarterly for Exercise and Sport 1996, vol. 67, supplement 3. Willoughby D.S., Stout J.R., Wilborn C.D., Effects of Resistance Training and Protein Plus Amino Acid Supplementation on Muscle Anabolism, Mass, and Strength, Amino Acids 2007, vol. 32, nr 4. Wu G., Meininger C.J., Knabe D.A. et al., Arginine Nutrition in Development, Health and Disease, Current Opinion in Clinical Nutrition and Metabolic Care 2000, vol. 3, nr 1. Wu G., Morris S.M., Arginine Metabolism: Nitric Oxide and Beyond, Biochemical Journal 1998, vol. 336, nr 1. MOTYWACJE OSÓB UPRAWIAJĄCYCH EKSTREMALNE FORMY SPORTU I TURYSTYKI MOTIVATION OF PEOPLE PRACTISING FORMS OF EXTREME SPORT AND TOURISM BOŻENA OLSZEWSKA ALMAMER SZKOŁA WYŻSZA W WARSZAWIE Streszczenie Sporty ekstremalne od wielu lat zyskują coraz większą rzeszę zwolenników. Media i marketing związane z tymi formami sportu sprawiają, że zainteresowanie nimi ciągle rośnie. Przekłada się to na stale rosnącą liczbę nowych sportów ekstremalnych, będących często modyfikacją już istniejących dyscyplin sportowych. Celem artykułu i przeprowadzonych badań było poznanie głównych motywów i czynników wpływających na wybór uprawiania dyscyplin ekstremalnych. Ponadto badanie zostało przeprowadzone po to, żeby poznać bariery osób wybierających te formy sportu. Podjęto próbę udowodnienia, że osoby decydujące się na wybór dyscyplin ekstremalnych nie zdają sobie sprawy z niebezpieczeństwa wynikającego z ich uprawiana, a chęć zaimponowania innym przysłania owe niebezpieczeństwo.

STRESZCZENIA ARTYKUŁÓW 21 Summary Extreme sports have been aining more and more supporters for years. Their media and marketing cause interest in them growing bigger and bigger. It puts into steadily growing number of new extreme sports which are quite often a modification of those already existing sports discipline. The objective of the article and the conducted research was to familiarise with main motives and factors influencing on the choice of extereme sports. Moreover, the conducted research was aimed at getting to know barriers of people choosing these kinds of sports. An attempt was undertaken to prove that people choosing extreme sports disciplines do not realise the danger resulting from their practising, and the desire to impress the others covers the danger. LITERATURA Babbie E.R., Badania społeczne w praktyce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003. Bernhard S., Schonthier M., No Limits. Sporty ekstremalne, Wydawnictwo Bellona, Warszawa 2009. Bourassa B.C., Bądź aktywny! Sporty ekstremalne. Jak stać się mistrzem w ulubionej dyscyplinie sportowej, Grupa Wydawnicza Publicat SA, Poznań 2007. Gasiul H., Teorie emocji i motywacji. Rozważania psychologiczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa 2007. Góralska K., Rozwój sportów ekstremalnych w Polsce [praca licencjacka], Warszawa 2008. Lipoński W., Encyklopedia sportów świata, Wydawnictwo Atena, Warszawa 2006. Łobożewicz T., Bieńczyk G., Podstawy turystyki, Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Warszawie, Warszawa 2001. Muszkieta R., Gembiak M., Uwarunkowania i motywy uprawiania sportów ekstremalnych, [w:] Z. Dziubiński (red.), Edukacja poprzez sport, Salezjańska Organizacja Sportowa RP, Warszawa 2004. Ogólne warunki ubezpieczenia Warta Europakiet, Towarzystwo Ubezpieczeń i Reasekuracji Warta, Warszawa 2004. Olejnik K., Uzależnieni od adrenaliny, Wprost 1999, nr 37. Piotrowska H. (red.), Sport dla wszystkich. Rekreacja dla każdego. Cz. II, Zarząd Główny Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej, Warszawa 1995. Sahaj T., Homo transgressivus, czyli o sportach ekstremalnych, Sport Wyczynowy 2005, nr 11 12. Sobol E. (red.), Słownik wyrazów obcych PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997. Szacka B., Wprowadzenie do socjologii, Oficyna Naukowa, Warszawa 2008. Tomlinson J., Encyklopedia ekstremalnych sportów. Sporty, które mrożą krew w żyłach. Ilustrowany przewodnik, Oficyna Panda, Warszawa 1997.

22 STRESZCZENIA ARTYKUŁÓW Strony internetowe extremesport.pl http://www.extremesport.pl/. WPŁYW BADAŃ NAUKOWYCH I PUBLIKACJI NA TREŚĆ KARTY DUŻEJ RODZINY INFLUENCE OF SCIENTIFIC RESEARCH AND PUBLICATIONS ON THE CONTENTS OF BIG FAMILY CARD JAN PAWEŁ PIOTROWSKI ALMAMER SZKOŁA WYŻSZA W WARSZAWIE Streszczenie Autor przedstawia wartości turystyki rodzinnej, prezentując najlepsze praktyki w tej dziedzinie w świetle wyjątkowego wydarzenia, jakim jest niewątpliwie uchwalenie ustawy o Karcie Dużej Rodziny, dającej nową szansę popularyzacji turystyki jako jednej z najbardziej efektywnych form regeneracji psychofizycznej. Artykuł wskazuje również pożytki płynące ze ścisłej współpracy AL- MAMER Szkoły Wyższej w Warszawie, uczelni mającej ponad dwudziestoletnie doświadczenie m.in. w zakresie kształcenia kadr turystyki i rekreacji, z wybitnymi przedstawicielami praktyki. Prowadzone od lat badania w zakresie uczestnictwa dzieci i młodzieży w turystyce, w tym zwłaszcza w turystyce szkolnej i rodzinnej, z jednoczesnym ścisłym współdziałaniem z przedstawicielami władz ustawodawczych, uchwałodawczych na różnych szczeblach zarządzania, pozwalają na osiąganie bezpośredniego i pośredniego wpływu na kształtowanie prawa, a następnie jego popularyzację. Z satysfakcją można stwierdzić, że inicjatywy Uczelni przyczyniły się w znacznym stopniu do powstania wspomnianego dokumentu. Summary The author presents values of family tourism and highlights the best practice in this field regarding the particular event which is the proclamation of the Act of Big Family Card. It gives a new chance of popularizing tourism as one of the most effective forms of psychophysical recovery. The article also points out at benefits coming from tight cooperation between ALMAMER University in Warsaw with over twenty-year-old experience in educating tourism and recreation staff, and prominent practical representatives. The research conducted for many years in the field of children and teenage participation in tourism, especially school and family tourism, with simultaneous tight cooperation with representatives of legislative and resolution-passing authorities at various levels of management allow to achieve indirect and direct influence on making law and further its popularising. It can be stated with satisfaction that initiatives of the University considerably contributed to making this document.

STRESZCZENIA ARTYKUŁÓW 23 LITERATURA Bajduły świętokrzyskie, Regionalna Organizacja Turystyczna Województwa Świętokrzyskiego, Kielce 2011. Bajki wolskie, Urząd Dzielnicy Wola m.st. Warszawy, Warszawa 2012. Borzyszkowski J., Polityka turystyczna państwa, Politechnika Koszalińska, Koszalin 2005. Czym jest Karta Dużej Rodziny? Dostępny w internecie: https://rodzina.gov.pl/ duza-rodzina/karta-duzej-rodziny. Denek K., Na wakacyjnych szlakach, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 1996. Gaworecki W.W., Turystyka, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2007. Hądzelek K., Aktualność postulatów Komisji Edukacji Narodowej w dziedzinie wychowania fizycznego, Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne 2005, nr 1. Jabłcuś na tropie zabytków Skierniewic, Urząd Miasta Skierniewice, Skierniewice 2012. Jacko M., 125 lat ruchu jordanowskiego, [w:] Z. Dziubiński, P. Rymarczyk (red.), Kultura fizyczna a zmiana społeczna, Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie, Salezjańska Organizacja Sportowa Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2014. Jemioło T. (red.), Homo Viator. Rozprawy o turystyce. Księga jubileuszowa dedykowana Januszowi Merskiemu, ALMAMER Szkoła Wyższa, Warszawa 2011. Jopkiewicz A., Kościelnik J., Aktywność fizyczna i sposoby spędzania czasu wolnego młodzieży w wieku 11 16 lat, [w:] R. Sienkiewicz, E. Skorupska, J. Tatarczuk (red.), Ontogeneza i promocja zdrowia w aspekcie medycyny, antropologii i wychowania fizycznego, Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra 2011. Jopkiewicz A., Kościelnik J., Aktywność fizyczna i zajęcia sedenteryjne w czasie wolnym młodzieży gimnazjalnej, Zeszyty Naukowe ALMAMER Szkoły Wyższej 2012, nr 1 (65). Kornak A., Ekonomika turystyki, Kujawsko-Pomorskie Centrum Edukacyjne, Bydgoszcz 2007. Kościelnik J., Formy aktywności ruchowej w programach zielonych szkół, Zeszyty Naukowe ALMAMER Szkoły Wyższej 2014, nr 1 (70). Kościelnik J., Miejsce zielonych szkół w procesie edukacji dzieci i młodzieży szkolnej, Zeszyty Naukowe ALMAMER Szkoły Wyższej 2014, nr 1 (70). Kościelnik J., Podstawy turystyki, [w:] Materiały dydaktyczne do samodzielnego studiowania. Dostępny w internecie: http://www.almamer.pl/wyd_tir_materialy_do_studiowania.php. Kościelnik J., Turystyka aktywna dzieci i młodzieży w ramach zielonych szkół propozycje dla Roztocza, [w:] A. Świeca, K. Kałamucki (red.), Turystyka aktywna i jej rozwój na Roztoczu regionie pogranicza, Wydawnictwo Kartograficzne Kartpol, Lublin 2006.