SZKOLENIE BHP PIKTOGRAMY dr inż. Joanna Zembrzuska Instytut Chemii i Elektrochemii Technicznej Zakład Chemii Ogólnej i Analitycznej Tel. 665 20 15 Pok. 105A lub 0.009A Joanna.Zembrzuska@put.poznan.pl
Oznaczenia Odczynniki chemiczne w Polsce i w innych krajach UE są charakteryzowane poprzez: symbole zagrożeń w formie piktogramów; informacje o rodzaju niebezpieczeństwa oznaczone symbolem R (ang. risk phrases); porady dotyczące bezpieczeństwa, oznaczone literą S (ang. safety advices)
Piktogramy c.d. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z 8 lutego 2010 roku - od 15 XII 2010 roku obowiązuje nowy wygląd piktogramu. Piktogram: czarny symbol na białym tle w czerwonym obramowaniu. 20 stycznia 2009 r. weszło w życie nowe Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniające i uchylające dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 (Dz. Urz. UE L 353 z 31 grudnia 2008 roku) zwane dalej rozporządzeniem CLP (Clasification, Labeling, Packaging of substances and mixtures). Terminy dostosowania Od 01.12.2010 roku substancje klasyfikuje się zgodnie z kryteriami rozporządzenia 1272/2008 CLP. Od 01.06.2015 roku mieszaniny klasyfikuje się zgodnie z kryteriami rozporządzenia 1272/2008 CLP.
PIKTOGRAMY zagrożenia fizyczne GHS 01 GHS 02 Wybuchowe Samoreaktywne Nadtlenki organiczne Palne Samoreaktywne Nadtlenki organiczne Samonagrzewające się Piroforyczne W kontakcie z wodą uwalniają palne gazy GHS 03 Utleniające
PIKTOGRAMY zagrożenia fizyczne c.d. GHS 04 Gazy pod ciśnieniem GHS 05 Korodujące metale
Zagrożenia fizyczne - 16 klas Materiały wybuchowe: materiały wybuchowe niestabilne, oraz materiały wybuchowe podklasa 1.1, 1.2, 1.3, 1.4, 1.5, 1.6 Gazy łatwopalne: kategoria 1, 2 Wyroby aerozolowe łatwopalne: kategoria 1, 2 Gazy utleniające: kategoria 1 Gazy pod ciśnieniem: gaz sprężony, gaz skroplony, gaz skroplony schłodzony, gaz rozpuszczony Ciecze łatwopalne: kategoria 1, 2, 3 Ciała stałe łatwopalne: kategoria 1, 2 Substancje i mieszaniny samoreaktywne: typ A, typ B, typ C, typ D, typ E, typ F, typ G Ciecze piroforyczne: kategoria 1 Ciała stałe piroforyczne: kategoria 1 Substancje i mieszaniny samonagrzewające się: kategoria 1, 2 Substancje i mieszaniny które w kontakcie z wodą uwalniają gazy łatwopalne: kategoria1,2 3 Ciecze utleniające: kategoria 1, 2, 3 Ciała stałe utleniające: kategoria 1, 2, 3 Nadtlenki organiczne: typ A, typ B, typ C, typ D, typ E, typ F, typ G Działanie korodujące na metale: kategoria 1
PIKTOGRAMY zagrożenia dla zdrowia GHS 05 Żrące na skórę kat. 1A, 1B, Poważne uszkodzenie oczu GHS 06 Toksyczność ostra kat. 1, 2, 3 GHS 07 Toksyczność ostra kat. 4 Drażniące na skórę Uczulające na skórę Drażniące na oczy Toksyczne na narządy docelowe
PIKTOGRAMY zagrożenia dla zdrowia c.d. GHS 08 Działanie mutagenne Rakotwórcze Szkodliwe na rozrodczość (CMR) Toksyczne na narządy docelowe Spowodowane aspiracją Uczulające na układ oddechowy
Zagrożenia dla zdrowia 11 klas Toksyczność ostra: kategoria 1, 2, 3, 4 Działanie żrące/drażniące na skórę: kategoria 1A, 1B, 1C i 2 Ryzyko poważnego uszkodzenia oczu / działanie drażniące na oczy: kategoria 1,2 Działanie uczulające na układ oddechowy lub skórę: kategoria 1 Działanie rakotwórcze: kategoria 1A, 1B i 2 Działanie mutagenne: kategoria 1A, 1B i 2 Działanie szkodliwe na rozrodczość: kategoria 1A, 1B i 2 Działanie toksyczne na narządy docelowe narażenie jednorazowe: kategoria 1,2,3 Działanie toksyczne na narządy docelowe narażenie przewlekłe: kategoria 1 i 2 Działanie toksyczne na narządy docelowe: kategoria 1 i 2 Zagrożenie spowodowane aspiracją: kategoria 1
PIKTOGRAMY zagrożenia dla środowiska GHS 09 Bardzo toksyczne dla środowiska wodnego
Zwroty S
Zwroty R
Zmiana zwrotów zagrożeń R na H Zmiana zwrotów bezpiecznego stosowania z S na P
Zwroty zagrożeń Zmiana zwrotów ryzyka R na zwroty zagrożeń H Zagrożenia fizyczne H200 do H290 - Np. H221 Gaz łatwopalny Zagrożenia dla zdrowia H300 do H373 - Np. H300 Połknięcie grozi śmiercią Zagrożenia dla środowiska H400 do H413 - Np. H400 Działa toksycznie na organizmy wodne
Zwroty bezpieczeństwa Zmiana zwrotów bezpieczeństwa S na zwroty bezpiecznego stosowania P Ogólne P101 do P103 - Np. P102 Chronić przed dziećmi Zapobiegania P201 do P285 - Np. P232 Chronić przed wilgocią Reagowanie P301 do P391 - Np. P380 Ewakuować teren Przechowywanie P401 do P422 - Np. P405 Przechowywać pod zamknięciem Usuwanie P501- Np. P501 Zawartość/ pojemnik usunąć do
Przykładowa etykieta:
Wejście w życie rozporządzenia CLP spowodowało także zmiany w kartach charakterystyk. Zmiany te wprowadziło w życie Rozporządzenie UE REACH (UE nr 453/2010 z dnia 20 maja 2010r.). Dla kart charakterystyk obowiązują okresy przejściowe Dla substancji, które wprowadzono do obrotu przed dniem 1 grudnia 2010 r. obowiązują karty charakterystyki zgodne z REACH i nie muszą ona zostać zastąpione kartami charakterystyki zgodnymi z rozporządzeniem CLP przed dniem 1 grudnia 2012 r. Dla substancji, które wprowadzono do obrotu po 1 grudnia 2010 r. obowiązują karty charakterystyki zgodnie z rozporządzeniem CLP Nowe, obowiązujące karty charakterystyk różnią się od starych tym, że sekcja 2 to Identyfikacja zagrożeń, a sekcja 3 to Skład/informacja o składnikach odwrotnie niż to miało miejsce w starych kartach (obowiązujących wcześniej na podstawie Rozporządzenia Ministra Zdrowia).
Przechowywanie Niebezpieczne substancje i preparaty chemiczne Muszą być przechowywane w zamkniętych, wyraźnie oznakowanych pomieszczeniach i miejscach do tego przystosowanych, w opakowaniach chroniących przed ich szkodliwym, niebezpiecznym działaniem, pożarem lub wybuchem.
Przechowywanie Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie sposobu oznakowania miejsc, rurociągów oraz pojemników i zbiorników służących do przechowywania lub zawierających substancje niebezpieczne lub preparaty niebezpieczne z dnia 16.06.2010r (Dz.U. 2010 nr 125 poz. 851). Specyfiką wyższej uczelni jest posiadanie i magazynowanie szerokiego asortymentu substancji niebezpiecznych, ale w małych ilościach. Stąd najwygodniej będzie miejsca te oznaczyć ogólnym znakiem ostrzegawczym.
Przechowywanie oznakowanie miejsca Ryzyko niebezpieczeństwa Ryzyko zatrucia substancjami toksycznymi
Przechowywanie oznakowanie miejsca Substancje żrące Substancje radioaktywne i promieniowanie jonizujące
Przechowywanie oznakowanie miejsca Substancja szkodliwa lub drażniąca Substancja rakotwórcza
Szafy wentylowane do przechowywania odczynników chemicznych