PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH

Andrzej Nowicki nr dyplomu ASP 6094 PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH MARMUROWY POSĄG WENUS ANADYOMENE, NR INWENT. ŁKR 373 SALA JADALNA, PARTER - BIAŁY DOMEK MUZEUM ŁAZIENKI KRÓLEWSKIE W WARSZAWIE UL. AGRYKOLA 1 00-460 WARSZAWA WARSZAWA 2018

OPIS OBIEKTU Statua przedstawia stojącą, półnagą postać Wenus wychodzącą z kąpieli. Posąg jest nieco zredukowany względem wielkości naturalnej. Postać przedstawiona jest w kontrapoście. Ciężar ciała wspiera się na lewej nodze. Biodra i nogi okryte są udrapowaną szatą. Fałdy draperii posiadają głęboki modelunek, są ułożone w większości pionowo bądź ukośnie. Palce stóp są odkryte, wyłaniają się poza obręb szat. Statua stoi na zbliżonej do rąbu podstawie z zaokrąglonymi narożnikami. Prawa ręka bogini zgięta jest w łokciu i uniesiona nad głowę. Dłoń tej ręki odtrącona jest na wysokości nadgarstka. Lewa ręka, opuszczona w dół, odłamana u nasady ramienia (pierwotnie, przed uszkodzeniem rąk, postać Wenus ujmowała dłońmi pasma włosów, z których wyciskała wodę po kąpieli). Głowa posągu jest lekko skręcona w prawą stronę, wysunięta nieco do przodu i pochylona ku dołowi. Twarz bogini jest wyidealizowana. Wzrok postaci skierowany w dół. Fryzura kunsztownie wypracowana. Kompozycja jest zdecydowanie frontalna, co uzasadnia umieszczenie posągu w niszy. Oryginalna podstawa posągu jest zbyt mała, aby zapewnić mu właściwą statykę. W związku z powyższym wykonana została podstawa zewnętrzna dopasowana obrysem do podstawy oryginalnej gwarantująca rzeźbie odpowiednią stabilność. Wymiary statui: wysokość: 147 cm, szerokość 48 cm, głębokość 45 cm. ZAGADNIENIA HISTORYCZNE Posąg jest datowany na początek II w. n.e. Jest to rzymska replika wzorowana na hellenistycznym przedstawieniu Afrodyty Anadiomene. Rzeźba w założeniach, za czasów rzymskich, spełniała funkcje kultowe. Posąg zakupiono dla Stanisława Augusta Poniatowskiego we Włoszech. Na polecenie króla rzeźba została uzupełniona przez Andre Le Bruna (ręce od nasady ramion oraz pasma włosów). Po przywiezieniu do Warszawy posąg ustawiono w 1777 w niszy Sali Jadalnej Białego Domku, na cokole trwale zespolonym z podłożem. Tłem dla rzeźby jest malowidło ścienne ukazujące ogrodową altanę. Nisza Sali Jadalnej jest docelowym miejscem ekspozycji posągu. Wzmianka o obiekcie występuje w Inwentarzu generalnym Pałacu Ujazdowskiego z attynencjami, pochodzącym z 1783 r. Opis obiektu posiada tu tekst o treści: W tymże Pokoiu iest figura w Niszy stoiąca z Marmuru de Carara Venus de Medicis na Postumencie takimże stoiąca, filonki z marmuru czerwono białego maiąca, na jednym z tych filonku iest Owal biały, czyli szyld czyniący, a na tym Trophea Kupidyna z Brondzu w ogniu wyzłacane y z szleyfą takowegoż Metalu. Opis posągu i cokołu zawarty jest także w Inwentarzu dóbr JKMci dziedzicznych Łazienki zwanych z attynencjami przy Warszawie sytuowanych z maja 1788 r.: 1. Statua marmuru białego de Carrara Venus de Medicis w Niszy na Postumencie takimże stoiąca, u Postumentu filonki marmuru Czerwono białego. Na filonku od Przodu owal biały Czyniący szylt, na szylcie trophea Kupidyna z bronzu, z szyltem takowymże w ogniu wyzłacane. W Inwentarzu Łazienek JKróleMci z Przyległościami z 1795 r. zawarta jest jedynie informacja, że: Statua marmurowa znajdująca się w osobnym Katalogu. Chodzi tu o katalog pochodzący również z 1795 r. autorstwa M. Bacciarellego pt.: Catalogue des ouvrages en marble, plâtre, terre cuite appartenant à Sa Majesté le Roi. Obiekt przyporządkowany jest tu do grupy: Figures des Femmes en Marbre blanc, gdzie opisany jest na pozycji 16: Venus sortant du bain tressant ses Cheveux, Orginal antique; hauter pouces 60; prix duc 400. W rubryce obok

znajdują się notatki: laissé dans la maison blanche 1817 oraz 1817. laissé à Łazienki, co oznacza, że posąg znajdował się w Łazienkach w 1817 r. Obiekt jest wymieniony w Inwentarz Pałacu Łazienkowskiego oraz Białego Domku. z marca 1923 r. Inwentarz zawiera jedynie wzmiankę, że rzeźba Wenus znajduje się w Salonie. Podczas Drugiej Wojny Światowej posąg został pozbawiony lewej ręki od nasady ramienia oraz prawej dłoni, a także część pukli włosów. Cokół utracił brązowe aplikacje. OPIS STANU ZACHOWANIA OBIEKTU Ogólny stan zachowania obiektu jest niezadowalający. Rzeźba narażona była na wielowiekowe procesy starzeniowe oraz wpływy czynników niszczących. Powierzchnia obiektu pokryta jest ciemnymi, szarymi nawarstwieniami zespolonymi integralnie z podłożem. Obiekt zalegają przypowierzchniowe warstwy wtórnie zrekrystalizowanego siarczanu i węglanu wapnia. Na powierzchni rzeźby widoczne są także lokalnie rdzawe przebarwienia. Niektóre z nich spowodowane są prawdopodobnie migracją produktów korozji, które pochodzą z przerdzewiałych zbrojeń. Przykładem mogą tu być silne, rdzawe wyplamienia po obu stronach nasady nosa, które świadczą o obecności żelaznego zbrojenia wewnątrz rekonstrukcji. Na plecach, pośladkach, a także w niektórych strefach szat występują przypowierzchniowe zmiany strukturalne (nawarstwienia), które są ciemniejsze i odznaczają się bardziej zmatowioną, szorstką i chropowatą powierzchnią. Uszkodzenia te nie są głębokie. Podobne makroskopowo zjawisko, jednakże występujące w mniejszym stopniu, zauważalne jest na brzuchu statui. Pod pośladkami oraz po bokach bioder biegnie głębokie, strukturalne pęknięcie kamienia. Podobne, choć mniejsze pęknięcia znajdują się z przodu na oryginalnej podstawie oraz w dolnych partiach szat między stopami. Powierzchnię posagu zalegają stare, woskowe powłoki ochronne. Na powierzchni obiektu mogą znajdować się, niezidentyfikowane dotychczas, warstwy technologiczne. Obiekt posiada wiele ubytków formy pochodzenia mechanicznego (obicia, otarcia, zarysowania, obtłuczenia na grzbietach fałd, krawędziach podstawy itp.). Wiele mniejszych i większych braków kamienia wypełnionych jest spoiwem gipsowym. Rzeźba pozbawiona jest w całości lewej ręki oraz prawej dłoni wraz z fragmentem przedramienia. Brakuje także dwóch pasm włosów trzymanych w dłoniach. Głowa utrącona była u nasady szyi i ponownie sklejona. Zachowana część prawej ręki jest marmurową rekonstrukcją. Jest ona rozbita na trzy części. Miejsca pęknięć rekonstrukcji zostały sklejone gipsem. Fragment ramienia lewej ręki jest odtworzony przy zastosowaniu spoiwa gipsowego. Z gipsu wykonanych jest także wiele spoin łączących odłamane elementy rzeźby. Oryginalna podstawa posągu ze względu na liczne i rozległe ubytki stała się zbyt mała, aby zapewnić odpowiednią statykę. W związku z powyższym wykonana została podstawa zewnętrzna dopasowana do podstawy oryginalnej, która zapewnia obiektowi właściwą stabilność. ZAŁOŻENIA I WYTYCZNE KONSERWATORSKIE Marmurowy posąg przedstawiający Wenus typu Anadyomene jest rzymską kopią rzeźby hellenistycznej. Rzeźba pierwotnie stanowiła wartości kultowe. Od czasów nowożytnych spełnia funkcje estetyczne, artystyczne i historyczne. Po nabyciu rzeźby przez króla i na jego polecenie nadworny rzeźbiarz Andre Le Brun wykonał rekonstrukcje

brakujących rąk i kosmyków włosów. Posąg Wenus był jedynym obiektem starożytnym w królewskiej kolekcji. Rzeźba od XVIII w. eksponowana jest w Sali Jadalnej Białego Domku, który znajduje się na terenie Łazienek Królewskich w Warszawie. Specjalnie dla posągu Wenus, w XVIII w., wykonano marmurowy, dekoracyjny postument z brązowymi aplikacjami, na którym statua spoczywa dotychczas. Aktualnie (lata 2018-2019) Biały Domek jest poddawany kompleksowym pracom remontowo-konserwatorskim. Gruntownej i całościowej konserwacji poddany został także zespół zabytkowych obiektów rzemiosła artystycznego znajdujący się w jego wnętrzu. (elementy wystroju wnętrz: meble, elementy zabytkowego oświetlenia). Wobec powyższego proponuje się przeprowadzenie pełnej konserwacji posągu Wenus Anadiomene wraz z postumentem. Ponadto proponowane jest ponowne zrekonstruowanie brakujących rąk i pasm włosów, które zaginęły w okresie ostatniej wojny. Powodem tej decyzji jest fakt, że zaginione ręce oraz włosy zostały zrekonstruowane w XVIII w. z polecenia króla. Rzeźba, jako jedyna starożytna, cieszyła się szczególnymi względami monarchy. Rzeźbę wraz z postumentem ustawiono w niszy stanowiącej zakończenie osi poprzecznej Sali Jadalnej najbardziej reprezentacyjnego pomieszczenia Białego Domku czyli w miejscu bardzo prestiżowym i eksponowanym. Głównym celem prac przy obiekcie będzie odzyskanie wartości estetycznych i artystycznych oraz utrzymanie dotychczasowej funkcji użytkowej. Równorzędnym zamierzeniem działań konserwatorskich będzie także zabezpieczenie obiektu przed wpływem czynników niszczących. W trakcie realizacji ważny jest dobór i wykorzystanie właściwych technik i metod konserwatorskich oraz zastosowanie odpowiednich materiałów które zagwarantują długotrwałość wykonanych prac. W celu uzyskania powyższych zamierzeń z powierzchni rzeźby należy usunąć stare powłoki zabezpieczające. Obiekt należy oczyścić z nawarstwień i zabrudzeń, a także podjąć próby optymalnego usunięcia z jego powierzchni wyplamień żelazistych. Niezbędne jest usunięcie starych, dysharmonizujących kolorystycznie kitów ze spoiwa gipsowego i uzupełnienie ubytków nowymi masami wypełniającymi przy zastosowaniu nowoczesnych żywic syntetycznych z odpowiednio dobranymi wypełniaczami i pigmentami. W celu pełnego osiągnięcia walorów artystycznych, estetycznych i dekoracyjnych proponuje się wykonanie rekonstrukcji brakujących partii obiektu (lewa dłoń prawa ręka, pukle włosów). Partie rekonstruowane powinny być wykonane w materiale oryginału. W materiale oryginału należy wykonać także wstawki w miejsca większych ubytkach. Po zakończeniu procesu nanoszenia wypełnień i wykonywania rekonstrukcji dopuszczalne jest wykonanie ewentualnego retuszu kolorystycznego na powierzchniach uzupełnień. Ze względu na konieczność ochrony obiektu przed dostępem czynników niszczących, powierzchnie marmuru należy pokryć powłoką zabezpieczającą. Równolegle do działań związanych z konserwacją należy prowadzić prace dokumentacyjne i badawcze. Rozwiązania konserwatorskie, a zwłaszcza dobór materiałów wykorzystanych wtórnie w obiekcie powinny być w miarę możliwości przybliżone do rozwiązań wykorzystanych podczas ostatnio prowadzonych prac konserwatorskich przy rzeźbach marmurowych z Pałacu na Wyspie. Gwarantowałoby to jednorodność technologiczną

obiektów należących do tej samej kategorii (rzeźby wykonane z białego marmuru). Umożliwiałoby to także stosowanie przybliżonej profilaktyki oraz ułatwiłoby spójne prowadzenie działań interwencyjnych bądź ewentualnych napraw. Ponadto zjawiska starzeniowe zachodzące na obiektach przebiegałyby wówczas w zbliżony sposób. W trakcie realizacji Muzeum będzie sprawowało stały nadzór konserwatorski i petrologiczny nad realizacją. Wykonawca ma obowiązek udostępnić obiekt osobom wskazanym przez Muzeum na każdym etapie prac. PROPONOWANY PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH DOTYCZĄCY PRAC DOKUMENTACYJNYCH I BADAWCZYCH 1. Sporządzenie dokumentacji opisowej oraz fotograficznej obrazującej stan zachowania obiektu przed podjęciem działań konserwatorskich, zgodnie ze schematem dokumentacji konserwatorskiej. 2. Prowadzenie na bieżąco dokumentacji konserwatorskiej rejestrującej poszczególne etapy realizacji. Wszelkie działania przy obiekcie należy dokumentować opisowo i fotograficznie. 3. Wybór przy współudziale Zamawiającego charakterystycznych i reprezentatywnych miejsc obiektu w celu pobrania próbek. 4. Przeprowadzenie na podstawie materiału z próbek badań laboratoryjnych identyfikujących stratygrafię obiektu (materiały oryginału, materiały wtórnie użyte - spoiny, wypełnienia, zbrojenia, powłoki zabezpieczające oraz inne warstwy technologiczne). Identyfikacja materiału rzeźbiarskiego oraz próba ustalenia złoża będzie niezbędna dla prawidłowego doboru marmuru do rekonstrukcji. 5. Przeprowadzenie kwerendy archiwalnej, ikonograficznej i bibliograficznej. Oprócz wzbogacenia aspektu historycznego jednym z naczelnych zadań kwerendy jest pozyskanie materiałów pogłębiających wiedzę o planowanych rekonstrukcjach. 6. Opracowanie stratygrafii przedstawiającej budowę obiektu przed rozpoczęciem i po zakończeniu prac konserwatorskich. 7. Po przeprowadzeniu realizacji zakończenie dokumentacji powykonawczej zgodnie z ustaleniami dotyczącymi dokumentacji prac konserwatorskich. PROPONOWANY PROGRAM PRAC DOTYCZĄCY POSĄGU WENUS 1. Oczyszczenie obiektu z luźno zalegających nawarstwień i zanieczyszczeń przy użyciu szczotek i pędzli. 2. Usunięcie wtórnych wypełnień (w większości są to uzupełnienia ze spoiwa gipsowego) przy zastosowaniu kontrolowanych, wyselekcjonowanych metod mechanicznych. 3. Przeprowadzenie zabiegu dezynfekcji powierzchni obiektu środkiem biobójczym np. Lichenicide firmy Bresciani, bądź Adolit M firmy Remmers. Odpowiednio rozcieńczony preparat należy aplikować na obiekt przy pomocy pędzla lub metodą natrysku

niskociśnieniowego. Preparat w celu osiągnięcia pożądanego rezultatu musi być pozostawiony na powierzchni obiektu co najmniej przez okres jednej doby. 4. Opracowanie efektywnej metody dotyczącej usunięcia woskowych powłok zabezpieczających, np. poprzez mechaniczne przemywanie acetonem, toluenem bądź benzyną ekstrakcyjną lub też przy użyciu gotowych preparatów do usuwania olejów i wosków. Rozpuszczalniki organiczne można także aplikować w kompresach pod szczelnym przykryciem z folii w celu przedłużenia ich reaktywności. Jako metodę wspomagającą możliwe jest użycie agregatu termociśnieniowego parownicy. Zabieg zdjęcia powłoki zabezpieczającej musi być poprzedzony wykonaniem prób w mało widocznych partiach obiektu. 5. Przeprowadzenie prób oczyszczania powierzchni obiektu z zabrudzeń i nawarstwień ściśle zespolonych z podłożem. Próby należy przeprowadzić przy wykorzystaniu metod chemicznych oraz fizycznych (np.: ok. 10% węglan amonu nanoszony w kompresach, który rozpuszcza wtórne nawarstwienia gipsowe, samowulkanizujące i wiążące zanieczyszczenia pasty np. Arte Mundit firmy Remmers, pasta Monumentic C dezagregująca i złuszczająca wtórne gipsy, a także wykorzystanie pary wodnej pod ciśnieniem - parownica). Próbki należy wykonywać w mało eksponowanych partiach obiektu. Uwzględnia się także możliwość zastosowania ablacji laserowej. 6. Oczyszczenie powierzchni posągu z nawarstwień zespolonych z podłożem należy przeprowadzić w oparciu o najskuteczniejsze i najbezpieczniejsze metody, które zostały ustalone na etapie zabiegów próbnych. 7. Wywabienie z powierzchni posągu pomarańczowobrązowych przebarwień żelazistych przy zastosowaniu 30% nadtlenku wodoru aplikowanego przy użyciu kompresów z ligniny pozostawionych do wyschnięcia. Metodą alternatywną jest zastosowanie 30% kwasu tioglikolowego zalkalizowanego amoniakiem do ph 8. Środek należy nanosić w kompresach nakładanych na okres 15 min. Po każdorazowym zabiegu miejsce aplikacji odczynników należy spłukać obficie wodą destylowaną. 8. Demontaż wszystkich wklejonych wtórnie części marmurowych: rekonstrukcje, utrącone części oryginału, wstawki marmurowe. (kontrolowane metody mechaniczne, chemiczne i fizyczne) 9. Usunięcie wszystkich korodujących bolców montażowych, które wzmacniały zdemontowane części (głównie metody mechaniczne). 10. Oczyszczenie powierzchni przełamów oraz gniazd z resztek spoin i wypełnień, metody jak w punktach 4 i 5. W trakcie usuwania pozostałości spoin i wypełnień należy posłużyć się także kontrolowanymi metodami mechanicznymi. 11. Ekstrakcja migrujących produktów korozji, które występują w gniazdach po skorodowanych bolcach. Wywabienie rdzawych plam należy przeprowadzić metodami podanymi w punkcie 7. 12. Po zakończeniu procesu oczyszczania należy wykonać zabieg odsolenia obiektu przy zastosowaniu metody migracji soli do rozszerzonego środowiska (woda destylowana, wata celulozowa). Kompres odsalający pozostawić do całkowitego wyschnięcia. 13. Próba konsolidacji pęknięć strukturalnych przy zastosowaniu odpowiednich żywic iniekcyjnych.

14. Przed przystąpieniem do nakładania wypełnień i spoin powierzchnie wszystkich ubytków, gniazd i przełamów należy zaizolować 6% roztworem żywicy B-72 w toluenie. Naniesiona warstwa żywicy zabezpieczy kamień przed migracją i wysyceniem się spoiwa zawartego w masach wypełniających i klejących. Spoiwo przenikające w głąb marmuru może powodować przebarwienia. 15. Wklejenie w odczyszczone gniazda bolców ze stali kwasoodpornej bądź włókna szklanego np. przy zastosowaniu dedykowanej do tego celu żywicy poliestrowej do marmuru Marmorkitt 1000 L-Spezial Wasserhell firmy Akemi. 16. Wklejenie zdemontowanych uprzednio części marmurowych przy użyciu np. w/w poliestrowej żywicy syntetycznej. 17. Wymodelowanie w miękkim materiale rzeźbiarskim plastelina, glina ceramiczna) brakujących części rzeźby: lewej ręki, fragmentu lewej piersi, prawej dłoni wraz z fragmentem prawego przedramienia oraz dwóch pasm włosów. Podstawą do podjęcia prac przy rekonstrukcji jest pozyskanie materiałów ikonograficznych dotyczących konserwowanego obiektu oraz przedstawień analogicznych. Opracowane modele należy przedłożyć do akceptacji Zamawiającemu. 18. Wykonanie odlewów gipsowych z zatwierdzonych uprzednio modeli. Korekta i weryfikacja odlanych z gipsu wzorców i przedłożenie ich do ponownej akceptacji Zamawiającego. Do wykonania odlewów należy użyć gipsu ceramicznego. 19. Odkucie w marmurze zatwierdzonych rekonstrukcji (min. przy użyciu tradycyjnego przyrządu pomiarowego tzw. punktownicy służącej do precyzyjnego kopiowania form przestrzennych). Opracowanie końcowe rekonstrukcji musi uwzględniać fakturę oryginału. 20. Ze względu na rangę obiektu proponuje się odtworzenie w materiale oryginału także większe ubytki, które dotychczas wykonane były w zaprawie gipsowej. Dotyczy to rozległego wypełnienia w górnej partii pleców, lewej pięty wraz z przyległymi powyżej fałdami, znacznej części grzbietu fałdy w przedniej części draperii oraz kilku innych. 21. Wykute rekonstrukcje oraz znaczniejsze uzupełnienia w miejscach styków z obiektem muszą być dostosowane do charakteru przełamów oraz powierzchni stykowych oryginału. 22. Wykonanie i obsadzenie zbrojeń oraz wklejenie rekonstrukcji i dużych uzupełnień do oryginału. Metodyka oraz zastosowanie materiałów jak w punktach: 13, 14 i 15. 23. Ewentualne skorygowanie (ostateczna obróbka) wklejonych rekonstrukcji i większych uzupełnień. Wklejone rekonstrukcje i uzupełnienia kamienne do zatwierdzenia przez Zamawiającego. 24. Wykonanie wypełnień. Wypełnienie mniejszych ubytków należy wykonać w oparciu o współczesne żywice syntetyczne. W tym celu proponuje się użycia spoiw o dużej światłotrwałości np. HXTAL NYL-1 z wypełniaczami o odpowiednio frakcjonowanym uziarnieniu oraz odpowiedniej transparencji, np. mączka marmurowa, mielone szkło, bądź PMM polimetakrylan metylu, który zapewnia wysoką przezroczystość. Otrzymaną w ten sposób masę należy pigmentować stosownie do lokalnej kolorystyki kamienia. Nanoszenie wypełnień musi być poprzedzone wykonaniem prób, które pomogą w określeniu odpowiednich parametrów masy wypełniającej.

25. Obróbka mechaniczna uzupełnień z uwzględnieniem odpowiedniego wykończenia fakturalnego. 26. Dopuszcza się możliwość wykonania lokalnych unifikacji kolorystycznych w miejscach wypełnień, w miejscach występowania znacznych, nieestetycznych przebarwień oraz na powierzchniach jaśniejszych rekonstrukcji. Unifikację należy wykonywać stosując subtelny retusz naśladowczy aplikowany techniką laserunkową. W tym celu proponuje się użycia farb Historic Lasur rozcieńczonych środkiem hydrofobowym Funcosil WS firmy Remmers bądź farb Restauro Lasur ze środkiem rozcieńczającym Spezial-Fixativ firmy Keim. 27. Ewentualne decyzje o usuwaniu nieaktualnych numerów inwentaryzacyjnych należy uzgodnić z Zamawiającym. Nanoszenie nowych oznaczeń należy wykonać według obowiązującego schematu (wielkość, kolor oraz krój czcionki). 28. Naniesienie na powierzchnię obiektu wosku mikrokrystalicznego np. Cosmoloid 80 H firmy Bresciani. Powłoka mikrowosku zabezpiecza powierzchnię marmuru przed dostępem szkodliwych czynników atmosferycznych.

DOKUMENTACJA FOTOGRAFICZNA STANU ZACHOWANIA RZEŹBY WENUS ANADYOMENE; ŁKr 373 Fot. nr 1. Wenus Anadyomene; ŁKr 373 Fot. nr 2. Wenus Anadyomene; ŁKr 373 front; stan przed konserwacją. lewy bok; stan przed konserwacją.

Fot. nr 3. Wenus Anadyomene; ŁKr 373 Fot. Nr 4. Wenus Anadyomene; ŁKr 373 tył; stan przed konserwacją prawy bok; stan przed konserwacją

Fot. nr 5. Wenus Anadyomene; ŁKr 373. Rdzawe wyplamienie przy nasadzie nosa. Zjawisko takie świadczy o migracji produktów korozji pochodzących z przerdzewiałych zbrojeń, które wzmacniają w tym przypadku rekonstrukcję nosa. Fot. nr 6. Wenus Anadyomene; ŁKr 373. Strukturalne zmiany przypowierzchniowe na plecach i pośladkach. Miejsca te są ciemniejsze i charakteryzują się bardziej matową i chropowatą powierzchnią.

Fot. nr 7. Wenus Anadyomene; ŁKr 373. Zmiany przypowierzchniowe w świetle bocznym. Widoczne uszkodzenia mechaniczne (otarcia i zarysowania).

Fot. nr 8. Wenus Anadyomene; ŁKr 373. Rozległy ubytek na karku i łopatkach wypełniony spoiwem gipsowym. Fot. nr 9. Wenus Anadyomene; ŁKr 373. Odbudowa w spoiwie gipsowym fragmentu lewego ramienia. Na krawędzi przełamu widoczne odbicie światła wywołane przypuszczalnie przez warstwę wypolerowanego wosku.

Fot. nr 10. Wenus Anadyomene; ŁKr 373. Sklejone gipsem pęknięcia zrekonstruowanej, prawej ręki. Fot. nr 11. Wenus Anadyomene; ŁKr 373. Na zdjeciu widoczna jest dorobiona podstawa obejmująca pozostałości podstawy oryginalnej. Pięta oraz fałdy szaty wykonane są z zaprawy gipsowej. Na przedzie podstawy i na grzbietach fałd na górze ujęcia występują wybarwienia tlenków żelaza. Wzdłuż grzbietów niektórych fałd zauważalne jest lśnienie woskowej warstwy ochronnej.

MATERIAŁY ARCHIWALNE DOTYCZĄCE POSĄGU WENUS ANADYOMENE; ŁKr 373 Fot. nr 12. Zdjęcie Wenus Anadyomene ŁKr 373 wykonane na tle niszy w Salonie Białego Domku przed Drugą Wojną Światową. Na zdjęciu widoczne osiemnastowieczne rekonstrukcje rąk i pasm włosów.

Fot. nr 13. Zdjęcie Salonu Białego Domku wykonane przed Drugą Wojną Światową. W niszy widoczny jest posąg Wenue Anadyomene na postumencie, którego front zdobiły wówczas brązowe aplikacje przedstawiające trofea Kupidyna. Fot. nr 14. Inwentaryzacja Salonu Białego Domku z 1915 roku. Ściana zachodnia. Na postumencie pod Wenus brak brązowych atrybutów Kupidyna.

Fot. nr 15. Inwentaryzacja Salonu Białego Domku z 1915 roku. Ściana południowa z uwzględnieniem lewego profilu Wenus Anadyomene. Fot. nr 16. Inwentaryzacja Salonu Białego Domku z 1915 roku. Ściana północna z uwzględnieniem prawego profilu Wenus Anadyomene.