URZĄD STATYSTYCZNY W WARSZAWIE ul. 1 Sierpnia 21, 02-134 Warszawa Informacja sygnalna Data opracowania: 30.05.2017 r. Kontakt: e-mail: sekretariatuswaw@stat.gov.pl tel. 22 464 23 15 faks 22 84676 67 Internet: warszawa.stat.gov.pl STAN I RUCH NATURALNY LUDNOŚCI W WOJEWÓDZTWIE MAZOWIECKIM W 2016 R. Przy publikowaniu danych Urzędu Statystycznego prosimy o podanie źródła. Szczegółowe dane charakteryzujące sytuację demograficzną województwa mazowieckiego (w podziale na miasto i wieś), m.st. Warszawy oraz podregionów, powiatów i gmin Czytelnik znajdzie w publikacji pt. Ludność, ruch naturalny i migracje w województwie mazowieckim w 2016 r., która w sierpniu br. dostępna będzie w wersji książkowej oraz w wersji elektronicznej na stronie internetowej Urzędu i na płycie CD. Informację opracowano na podstawie: bilansów stanu i struktury ludności zamieszkałej na terenie gminy, sporządzonych na podstawie wyników Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2011 przy uwzględnieniu zmian w danym okresie spowodowanych: ruchem naturalnym (urodzenia, zgony), migracjami ludności (zameldowania i wymeldowania na pobyt stały z innych gmin i z zagranicy oraz na pobyt czasowy z innych gmin) oraz przesunięciami adresowymi ludności z tytułu zmian administracyjnych; danych Ministerstwa Cyfryzacji o migracjach wewnętrznych i zagranicznych ludności na pobyt stały; sprawozdawczości urzędów stanu cywilnego o zarejestrowanych małżeństwach, urodzeniach i zgonach. Współczynniki dotyczące ruchu naturalnego w podziale terytorialnym obliczono jako iloraz liczby faktów określonego rodzaju i liczby ludności według stanu w dniu 30 VI. * * * W porównaniu z 2015 r.: wzrosła liczba ludności; wzrosła liczba zawartych małżeństw; wzrosła liczba urodzeń żywych; zmniejszyła się umieralność (w tym niemowląt); zmniejszył się napływ oraz odpływ liczby ludności w ruchu wewnętrznym; wzrósł wskaźnik obciążenia ekonomicznego oraz współczynnik starości. Dla województwa mazowieckiego rok 2016 był kolejnym, w którym odnotowano wzrost liczby ludności. W porównaniu z 2015 r., w wyniku dodatniego salda migracji w ruchu wewnętrznym, liczba mieszkańców województwa zwiększyła się o 11167 osób. Zarejestrowano również dodatni przyrost naturalny w 2016 r. liczba urodzeń żywych była większa od liczby zgonów o 4719. Przyrost naturalny na 1000 ludności 1
Według stanu w dniu 31 XII 2016 r. ludność województwa mazowieckiego liczyła 5365,9 tys. osób i stanowiła 14,0% ogółu ludności Polski. W porównaniu z rokiem 2015 liczba mieszkańców wzrosła o 16,8 tys. osób, tj. o 0,3%. Gęstość zaludnienia w województwie mazowieckim wyniosła 151 osób na 1 km 2 (w 2015 r. 150 osób/km 2 ). Zmiana liczby ludności w 2016 r. (rok poprzedni=100) Stan w dniu 31 XII Mieszkańcy miast województwa stanowili 64,3%. Największe miasto regionu (Warszawa) liczyło 1754,0 tys. osób, tj. 32,7% ogółu ludności województwa i 50,8% ogółu ludności miejskiej w województwie. Ponad połowę ludności województwa stanowiły kobiety (52,2%). W 2016 r. współczynnik feminizacji wyniósł 109 kobiet na 100 mężczyzn w województwie i pozostał na tym samym poziomie co w 2015 r. W przekroju terytorialnym obserwujemy niejednakowy poziom współczynników feminizacji. Silnie sfeminizowana była ludność w miastach, gdzie na 100 mężczyzn przypadało 114 kobiet. Na wsi natomiast współczynnik feminizacji wyniósł 101, co wskazuje na niemal zrównoważoną relację liczbową obu płci. Jest to w dużej mierze rezultat migracji kobiet z obszarów wiejskich do miast. Ludność według płci i wieku w 2016 r. Stan w dniu 31 XII 2
Wyznaczona w 2016 r. mediana wieku 1 ludności województwa wyniosła 39,9 lat; dla mężczyzn 38,3 lat, dla kobiet 41,5 lat (w 2015 r. odpowiednio: 39,6; 38,0; 41,2 lat). Ludność zamieszkała w miastach była starsza jej wiek środkowy wyniósł 40,6 lat, zaś dla mieszkańców wsi 38,5 lat. W końcu 2016 r. osoby w wieku przedprodukcyjnym 2 stanowiły 18,7% ogólnej liczby ludności, tj. o 0,1 p. proc. więcej niż w 2015 r. Udział ludności w wieku produkcyjnym 3 zmniejszył się z 61,4% do 60,7%, natomiast udział osób w wieku poprodukcyjnym zwiększył się z 20,0% do 20,6%. Relacje pomiędzy ludnością będącą w wieku produkcyjnym a ludnością w wieku nieprodukcyjnym obrazuje wskaźnik obciążenia ekonomicznego. W 2016 r. na 100 osób w wieku produkcyjnym przypadało 65 osób w wieku nieprodukcyjnym (w 2015 r. 63 osoby). Współczynnik starości, określający udział osób starszych (razem mężczyźni i kobiety w wieku 65 lat i więcej) w ogólnej liczbie ludności w 2016 r. wyniósł 16,7% wobec 16,2% przed rokiem. Wzrost odsetka ludności w wieku 65 lat i więcej w populacji ogółem, wzrost wartości mediany, a także spadek osób w wieku 0 14 lat na 100 osób w wieku 65 lat i więcej świadczą o nasilającym się procesie starzenia się ludności. Różnica między liczbą kobiet a liczbą mężczyzn w 2016 r. Stan w dniu 31XII Relacja dzieci osoby starsze w 2016 r. Stan w dniu 31 XII 1 Wiek środkowy ludności oznacza, że połowa populacji jeszcze nie osiągnęła wyznaczonego wieku, a druga połowa wiek ten przekroczyła. 2 Dzieci i młodzież w wieku do 17 lat. 3 Mężczyźni 18 64 lata, kobiety 18 59 lat. 3
Przedstawiając zmiany w strukturze ludności według ekonomicznych grup wieku w latach 2011 2016 można zauważyć sukcesywny spadek od 2011 roku odsetka ludności w wieku produkcyjnym, natomiast wzrost odsetka osób w wieku poprodukcyjnym. W omawianych latach odsetek osób w wieku przedprodukcyjnym zaczął powoli wzrastać od 2014 r., przy tendencji spadkowej w latach 2011 2013. W 2016 r. w województwie mazowieckim zawarto 26696 małżeństw, tj. o 888 (o 3,4%) więcej niż przed rokiem. W ogólnej liczbie małżeństw 63,2% stanowiły związki zawarte w miastach. W porównaniu z 2015 r. w miastach zarejestrowano wzrost o 798, tj. o 5,0% liczby zawartych małżeństw, na wsi o 90, tj. o 0,9%. Współczynnik zawartych małżeństw na 1000 ludności ukształtował się na poziomie 4,98 (przed rokiem 4,83). W miastach współczynnik ten osiągnął wartość niższą niż na wsi (4,90 wobec 5,13). W układzie powiatów najwięcej zawartych małżeństw w przeliczeniu na 1000 ludności odnotowano w powiecie białobrzeskim (6,23), natomiast najmniej w powiecie legionowskim (4,46). W 2016 r. zarejestrowano 59586 urodzeń żywych, tj. o 2130 więcej niż w poprzednim roku. Wzrost liczby urodzeń miał miejsce zarówno w miastach, jak i na wsi (odpowiednio o 4,9% i o 1,4%). Wśród urodzonych w 2016 r. nieznacznie przeważali chłopcy, którzy stanowili 51,1%. Współczynnik urodzeń 4 wyniósł 11,12 wobec 10,76 w 2015 r. W miastach współczynnik natężenia przyjął wartość wyższą niż na wsi (11,43 wobec 10,57). Biorąc pod uwagę powiaty, najwyższy współczynnik odnotowano w powiecie wołomińskim (13,54), najniższy zaś w powiecie lipskim (8,31). Małżeństwa na 1000 ludności Urodzenia żywe na 1000 ludności według powiatów w 2016 r. według powiatów w 2016 r. W omawianym okresie zmarło 54867 osób, tj. mniej o 163 osoby (o 0,3%) w porównaniu z rokiem 2015. Zgony odnotowane w miastach stanowiły 63,3% ogółu, a ich liczba w ujęciu rocznym zwiększyła się o 0,2%. W ogólnej liczbie osób zmarłych 48,4% stanowiły kobiety. Współczynnik natężenia zgonów 5 w 2016 r. wyniósł 10,24 wobec 10,30 w roku poprzednim. W miastach współczynnik ten (10,09) był niższy niż na wsi (10,51). Największą umieralność odnotowano w powiecie lipskim (14,42), natomiast najmniejszą w powiecie legionowskim (7,73). 4 Liczba urodzeń żywych na 1000 ludności. 5 Liczba zgonów na 1000 ludności. 4
W 2016 r. zmarło 195 dzieci w wieku poniżej 1 roku życia (221 w 2015 r.). Zgony chłopców stanowiły 55,9% ogółu. Współczynnik wyrażający liczbę zgonów niemowląt na 1000 urodzeń żywych wyniósł 3,27 wobec 3,85 przed rokiem. W województwie mazowieckim w 2016 r. odnotowano dodatni przyrost naturalny, który był o 94,5% wyższy niż w 2015 r. Jego natężenie liczone na 1000 ludności wyniosło plus 0,88 wobec plus 0,45 w 2015 r. W miastach wskaźnik przyrostu naturalnego wyniósł plus 1,34, a na wsi plus 0,06 (w 2015 r. odpowiednio plus 0,83 i minus 0,21). W układzie powiatów dodatni przyrost naturalny wystąpił w 18 powiatach, natomiast ujemny w 24. Najwyższe natężenie tego wskaźnika odnotowano w powiecie wołomińskim (plus 5,19), a najniższe w powiecie lipskim (minus 6,11). Istotnym czynnikiem mającym wpływ na stan zaludnienia są migracje ludności. W województwie mazowieckim roczny napływ ludności w ruchu wewnętrznym przekroczył wielkość odpływu, co spowodowało, że saldo migracji wewnętrznych było dodatnie. W 2016 r. w województwie mazowieckim napływ ludności w ruchu wewnętrznym dotyczył 73013 osób, tj. o 6,8% mniej niż przed rokiem, a odpływ 61846 osób, tj. o 6,3% mniej niż w 2015 r. 6 Saldo migracji wewnętrznych w przeliczeniu na 1000 ludności wyniosło plus 2,08 (przed rokiem plus 2,32); współczynnik natężenia migracji niższy był w miastach (plus 1,95) niż na wsi (plus 2,33). W układzie powiatów natężenie salda migracji wewnętrznych wyniosło od minus 6,70 w mieście na prawach powiatu Ostrołęce do plus 10,99 w powiecie grodziskim. Przyrost naturalny na 1000 ludności Saldo migracji wewnętrznych na 1000 ludności według powiatów w 2016 r. według powiatów w 2016 r. Zgodnie z przyjętymi założeniami długoterminowej prognozy ludności liczba mieszkańców województwa będzie się zwiększać do 2028 r., natomiast w kolejnych latach obserwowany będzie ubytek populacji. Przewiduje się, że województwo mazowieckie w 2050 r. będzie liczyło 5318,7 tys. osób, tj. o 47,2 tys. (o 0,9%) mniej w odniesieniu do danych rzeczywistych w 2016 r. W miastach przyrost ludności notowany będzie do 2024 r., a na wsi do 2035 r. W ostatnim roku prognozy mieszkańców miast będzie 3369,0 tys., a mieszkańców wsi 1949,7 tys., tj. odpowiednio o 80,5 tys. mniej i o 33,3 tys. więcej niż w 2016 r. 6 Łącznie z migracjami między dzielnicami m.st. Warszawy. 5
Tabl. 1. Stan, ruch naturalny i saldo migracji ludności Wyszczególnienie stan w dniu 30 VI Ludność stan w dniu 31 XII Małżeństwa Urodzenia żywe ogółem Zgony w tym niemowląt b Przyrost naturalny a Saldo migracji wewnętrznych O g ó ł e m... 2014 5324519 5334511 24924 57139 53494 214 3645 13141 2015 5340799 5349114 25808 57456 55030 221 2426 12385 2016 5356838 5365898 26696 59586 54867 195 4719 11167 mężczyźni... 2014 2547498 2552091 x 29506 27464 116 2042 5788 2015 2555219 2559241 x 29590 28062 129 1528 5649 2016 2562757 2566910 x 30477 28337 109 2140 4965 kobiety... 2014 2777021 2782420 x 27633 26030 98 1603 7353 2015 2785580 2789873 x 27866 26968 92 898 6736 2016 2794081 2798988 x 29109 26530 86 2579 6202 Miasta... 2014 3420685 3427481 15341 37130 33664 127 3466 8284 2015 3432382 3438225 16085 37525 34689 143 2836 8255 2016 3443890 3449513 16883 39367 34758 127 4609 6703 mężczyźni... 2014 1598070 1601055 x 19176 16722 69 2454 2813 2015 1603374 1606130 x 19335 17244 84 2091 2990 2016 1608707 1611366 x 20170 17364 76 2806 2298 kobiety... 2014 1822615 1826426 x 17954 16942 58 1012 5471 2015 1829008 1832095 x 18190 17445 59 745 5265 w tym 2016 1835183 1838147 x 19197 17394 51 1803 4405 m.st. Warszawa 2014 1729119 1735442 7452 19511 17959 65 1552 8990 2015 1739586 1744351 7829 19905 18592 81 1313 8118 2016 1748916 1753977 8732 20980 18512 71 2468 6571 mężczyźni... 2014 793510 796192 x 10032 8600 42 1432 3356 2015 798218 800800 x 10247 8829 46 1418 3141 2016 802969 805381 x 10706 8947 37 1759 2462 kobiety... 2014 935609 939250 x 9479 9359 23 120 5634 2015 941368 943551 x 9658 9763 35 105 4977 2016 945947 948596 x 10274 9565 34 709 4109 Wieś... 2014 1903834 1907030 9583 20009 19830 87 179 4857 2015 1908417 1910889 9723 19931 20341 78 410 4130 2016 1912948 1916385 9813 20219 20109 68 110 4464 mężczyźni... 2014 949428 951036 x 10330 10742 47 412 2975 2015 951845 953111 x 10255 10818 45 563 2659 2016 954050 955544 x 10307 10973 33 666 2667 kobiety... 2014 954406 955994 x 9679 9088 40 591 1882 2015 956572 957778 x 9676 9523 33 153 1471 2016 958898 960841 x 9912 9136 35 776 1797 a Różnica między liczbą urodzeń żywych a liczbą zgonów w danym okresie. b Dzieci w wieku poniżej 1 roku. 6
Tabl. 2. Współczynniki ruchu naturalnego i salda migracji Wyszczególnienie Małżeństwa Urodzenia żywe ogółem Zgony w tym niemowląt bc Przyrost naturalny a Saldo migracji wewnętrznych na 1000 ludności O g ó ł e m... 2014 4,68 10,73 10,05 3,75 0,68 2,47 2015 4,83 10,76 10,30 3,85 0,45 2,32 2016 4,98 11,12 10,24 3,27 0,88 2,08 Miasta... 2014 4,48 10,85 9,84 3,42 1,01 2,42 2015 4,69 10,93 10,11 3,81 0,83 2,41 2016 4,90 11,43 10,09 3,23 1,34 1,95 w tym m.st. Warszawa... 2014 4,31 11,28 10,39 3,33 0,90 5,20 2015 4,50 11,44 10,69 4,07 0,75 4,67 2016 4,99 12,00 10,58 3,38 1,41 3,76 Wieś... 2014 5,03 10,51 10,42 4,35 0,09 2,55 2015 5,09 10,44 10,66 3,91 0,21 2,16 2016 5,13 10,57 10,51 3,36 0,06 2,33 a Różnica między liczbą urodzeń żywych a liczbą zgonów w danym okresie. b Dzieci w wieku poniżej 1 roku. c Na 1000 urodzeń żywych. Tabl. 3. Ludność w podregionach (NTS 3) według płci i grup wieku w 2016 r. Wyszczególnienie ostrołęcki radomski m.st. Warszawa Podregiony Mazowieckie ciechanowski warszawski wschodni warszawski zachodni płocki siedlecki STAN W DNIU 30 VI W liczbach bezwzględnych O g ó ł e m... 5356838 343218 387524 615936 1748916 813503 804504 331216 312021 mężczyźni... 2562757 168950 192582 301980 802969 394772 386898 160747 153859 kobiety... 2794081 174268 194942 313956 945947 418731 417606 170469 158162 Miasta... 3443890 135519 140502 301045 1748916 436690 386366 168334 126518 mężczyźni... 1608707 64611 67426 143748 802969 208072 181980 79654 60247 Kobiety... 1835183 70908 73076 157297 945947 228618 204386 88680 66271 Wieś... 1912948 207699 247022 314891 x 376813 418138 162882 185503 mężczyźni... 954050 104339 125156 158232 x 186700 204918 81093 93612 kobiety... 958898 103360 121866 156659 x 190113 213220 81789 91891 STAN W DNIU 31 XII W liczbach bezwzględnych O g ó ł e m... 5365898 343199 387523 615246 1753977 816477 806765 330868 311843 mężczyźni... 2566910 168882 192591 301639 805381 396112 387971 160578 153756 kobiety... 2798988 174317 194932 313607 948596 420365 418794 170290 158087 Miasta... 3449513 135567 140492 300070 1753977 438140 386801 167982 126484 mężczyźni... 1611366 64603 67417 143298 805381 208734 182237 79491 60205 kobiety... 1838147 70964 73075 156772 948596 229406 204564 88491 66279 Wieś... 1916385 207632 247031 315176 x 378337 419964 162886 185359 mężczyźni... 955544 104279 125174 158341 x 187378 205734 81087 93551 kobiety... 960841 103353 121857 156835 x 190959 214230 81799 91808 7
Tabl. 3. Ludność w podregionach (NTS 3) według płci i grup wieku w 2016 r. (dok.) Wyszczególnienie ostrołęcki radomski m.st. Warszawa Podregiony Mazowieckie ciechanowski warszawski wschodni warszawski zachodni płocki siedlecki STAN W DNIU 31 XII (dok.) W liczbach bezwzględnych (dok.) Ekonomiczne grupy wieku: wiek przedprodukcyjny... 1004436 64068 75757 112999 301266 169879 161781 59310 59376 mężczyźni... 515175 32757 38999 58191 154375 87067 82980 30429 30377 kobiety... 489261 31311 36758 54808 146891 82812 78801 28881 28999 wiek produkcyjny. 3258614 213659 241457 380979 1037150 500575 489909 204878 190007 mężczyźni... 1705063 115472 130999 205899 522465 262786 255506 108961 102975 kobiety... 1553551 98187 110458 175080 514685 237789 234403 95917 87032 wiek poprodukcyjny... 1102848 65472 70309 121268 415561 146023 155075 66680 62460 mężczyźni... 346672 20653 22593 37549 128541 46259 49485 21188 20404 kobiety... 756176 44819 47716 83719 287020 99764 105590 45492 42056 Biologiczne grupy wieku: 0 14 lat... 853092 52809 62552 93163 264800 143880 137608 48924 49356 15 64... 3615715 237340 267632 424464 1147725 555079 544442 227755 211278 65 lat i więcej... 897091 53050 57339 97619 341452 117518 124715 54189 51209 Edukacyjne grupy wieku... 1231990 86242 101407 151087 331531 208233 196020 79593 77877 3 6 lat... 236367 14117 16824 24938 76791 39727 37215 13218 13537 7 12... 345099 21482 25670 38559 102104 59347 57916 20354 19667 13 15... 148013 10737 12361 18500 37815 25593 24120 9586 9301 16 18... 152982 11572 13721 20493 36165 25972 23930 10818 10311 19 24 lata... 349529 28334 32831 48597 78656 57594 52839 25617 25061 Rok poprzedni=100 O g ó ł e m... 100,3 99,8 99,9 99,7 100,6 100,7 100,7 99,7 99,9 mężczyźni... 100,3 99,8 99,9 99,7 100,6 100,7 100,7 99,7 99,8 kobiety... 100,3 99,9 99,8 99,7 100,5 100,8 100,7 99,8 99,9 Miasta... 100,3 99,9 99,8 99,4 100,6 100,8 100,3 99,6 100,1 mężczyźni... 100,3 99,9 99,7 99,4 100,6 100,7 100,3 99,6 100,0 kobiety... 100,3 100,0 99,9 99,4 100,5 100,8 100,3 99,6 100,2 Wieś... 100,3 99,8 99,9 100,0 x 100,7 101,0 99,9 99,7 mężczyźni... 100,3 99,7 100,0 100,0 x 100,6 101,0 99,9 99,7 kobiety... 100,3 99,9 99,8 100,0 x 100,8 101,0 100,0 99,7 Ekonomiczne grupy wieku: wiek przedprodukcyjny... 101,0 99,0 98,9 98,9 103,2 101,1 101,4 99,0 99,8 mężczyźni... 101,0 98,8 98,9 99,0 103,2 101,0 101,3 99,0 99,9 kobiety... 101,1 99,3 98,8 98,8 103,3 101,3 101,4 99,1 99,7 wiek produkcyjny 99,3 99,2 99,3 99,0 99,1 99,8 99,6 99,0 99,0 mężczyźni... 99,4 99,5 99,5 99,2 99,2 99,9 99,7 99,1 99,1 kobiety... 99,1 99,0 99,1 98,7 99,0 99,7 99,4 98,8 98,9 wiek poprodukcyjny... 102,9 102,8 103,0 102,8 102,4 103,7 103,6 102,9 102,5 mężczyźni... 103,8 103,3 104,1 103,8 103,2 104,9 104,7 104,0 103,3 kobiety... 102,4 102,5 102,4 102,4 102,0 103,1 103,1 102,4 102,2 Biologiczne grupy wieku: 0 14 lat... 101,4 99,5 99,5 99,5 103,5 101,3 101,4 99,6 100,4 15 64... 99,4 99,3 99,3 99,0 99,2 99,9 99,8 98,9 99,0 65 lat i więcej... 103,3 102,9 103,1 103,2 103,0 104,1 104,1 103,5 102,9 Edukacyjne grupy wieku... 99,1 97,8 98,0 97,7 100,3 99,7 99,8 97,9 98,0 3 6 lat... 97,1 96,7 96,5 96,6 98,3 97,0 95,5 96,2 98,9 7 12... 104,4 101,8 102,4 102,3 106,8 104,6 104,8 102,6 102,4 13 15... 98,9 97,2 96,4 95,8 102,4 99,3 100,1 96,4 95,8 16 18... 98,9 96,0 95,9 97,6 102,0 99,8 100,3 96,4 96,1 19 24 lata... 95,8 96,5 97,1 95,7 93,0 97,0 97,5 96,4 95,8 Opracowanie: Mazowiecki Ośrodek Badań Regionalnych, tel. 22 464 20 69 8