INSPEKCJA OCHRONY ŚRODOWISKA Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Lublinie Delegatura w Chełmie. Komunikat

INSPEKCJA OCHRONY ŚRODOWISKA Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Lublinie Delegatura w Chełmie Komunikat o stanie czystości i podatności na degradację jezior badanych w 2006 roku Chełm 2007

Spis treści 1. Wstęp... 3 2. Jezioro Białe Sosnowickie... 4 3. Jezioro Białe Włodawskie... 12 4. Jezioro Bikcze... 22 5. Jezioro Głębokie... 28 6. Jezioro Gumienek... 34 7. Jezioro Kleszczów... 41 8. Jezioro Łukie... 48 9. Jezioro Miejskie... 56 10.. Jezioro Piaseczno... 62 11.. Jezioro Rogoźno... 70

Wstęp Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Lublinie Delegatura w Chełmie w ramach monitoringu wód powierzchniowych prowadzi badania jezior Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego. W sieć monitoringu włączono jeziora wytypowane w porozumieniu z Instytutem Ochrony Środowiska w Warszawie. Monitoring jezior prowadzono wg Wytycznych Monitoringu Podstawowego Jezior [Kudelska, Cydzik, Soszka 1994], metodyką opracowaną przaz Instytut Ochrony Środowiska w Warszawie i zatwierdzoną jako obowiązująca w Państwowym Monitoringu Środowiska. Przy sporządzeniu komunikatu wykorzystano system komputerowy Jeziora opracowany i zalecany dla potrzeb Inspekcji Ochrony Środowiska, gdzie na ogólną cenę składa się: klasa czystości wód określona na podstawie badań fizycznych, chemicznych i biologicznych ocena podatności zbiornika na degradację określona na podstawie jego naturalnych cech morfometrycznych, hydrograficznych i zlewniowych. Wynikowa ocena stanu czystości danego jeziora definiowana jest jako średnia arytmetyczna z wartości punktowych przyporządkowanych każdemu wskaźnikowi, po uprzednim porównaniu oznaczonego poziomu tego wskaźnika z odpowiednimi normatywami. Otrzymane w ten sposób wartości wynikowe, odniesione do zakresów przedstawionych w poniższej tabeli, pozwalają na ostateczne zorientowanie jakości rozpatrywanego jeziora w danej klasie. Klasa/Kategoria Klasa czystości Kategoria podatności na degradację jeziora I 1,50 pkt. Wody czyste Akwen odporny II 2,50 pkt. Wody nieznacznie zanieczyszczone i zanieczyszczone Odporność względna III 3,25 pkt. Wody silnie zanieczyszczone O niskiej odporności PZK > 3,25 pkt. Wody nie spełniające kryteriów III klasy bardzo zanieczyszczone Brak odporności W 2006 r. przebadano 10 jezior Pojezierza o całkowitej powierzchni 642,9 ha: Białe Włodawskie, Białe Sosnowickie, Bikcze, Głębokie, Gumienek, Kleszczów, Miejskie, Łukie, Piaseczno i Rogoźno. Szczegółową analizę wyników badań jezior w 2006 r. zawiera część komunikatu poświęcona charakterystyce stanu czystości jeziora. 3

Jezioro Białe Sosnowickie Jezioro Białe Sosnowickie 1. Charakterystyka ogólna jeziora i terenów z jego otoczenia Jezioro Białe wchodzi w skład grupy najdalej na północ wysuniętych naturalnych zbiorników wodnych Równiny Łęczyńsko - Włodawskiej, określanych mianem jezior "sosnowickich". Leży w północno - zachodniej części gm. Sosnowica). Zamyka się w granicach dorzecza Piwonii Północnej (Dolnej, Parczewskiej). Mimo dość znacznej powierzchni zwierciadła wody (144,8 ha) i sporej pojemności (201,8 tys. m 3 ) jezioro Białe Sosnowickie jest jednym z najpłytszych zbiorników Pojezierza. Charakteryzuje się nieznaczną głębokością maksymalną (praktycznie poniżej 2 m, choć wykonany w 1927 r. plan batymetryczny określa ją na 2,7 m) i bardzo małą głębokością średnią (1,3 m). Gromadzi wodę w lekko wydłużonej w kierunku południowym, spłaszczonej czaszy o regularnie urzeźbionym, miskowatym, silnie zamulonym dnie i łagodnych, słabo zaznaczonych zboczach (obecnie na znacznej długości - szczególnie od strony północnej, zachodniej i południowej - podkreślonych ogroblowaniem). Dzięki niewielkiemu urozmaiceniu, w całości zarośniętej i trudno dostępnej linii brzegowej, odznacza się niezbyt skomplikowanym, choć niezupełnie zwartym, kształtem. W środkowej części misy jeziornej Białego znajdują się duże wyspy (mielizny), połączone ze sobą i z brzegami jeziora pomostem twardej roślinności wynurzonej (głównie trzciny). W otoczeniu jeziora dominuje krajobraz równinny z wyraźnie zaznaczonymi formami antropogenicznymi (otoczone groblami, liczne stawy rybackie). W niesymetrycznej zlewni bezpośredniej (poza swą częścią południowo - wschodnią dział wodny przebiega wzdłuż przylegających do brzegu grobli i rowów opaskowych) przeważają lasy iglaste. Na glebach z mniejszym udziałem piasków, w sąsiedztwie torfowisk, występują partie boru bagiennego. Lokalne podmokłości wykształcone na podłożu ilasto - torfowym, zajęte są pod olsy. Dla potrzeb intensyfikacji produkcji rybackiej, jezioro Białe Sosnowickie przekształcone zostało w staw hodowlany karpia i jako takie wchodzi obecnie w skład kompleksu stawów rybnych Gospodarstwa Rybackiego Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa w Lublinie, Zakład w Sosnowicy. Podobieństwo jeziora do klasycznego, sztucznego stawu rybnego wyraża się nie tylko w odpowiedniej formie użytkowania wód i charakterystycznych cechach morfometrycznych. Białe stanowi element tego samego, co sąsiednie obiekty, technicznego systemu gospodarowania wodą. W ramach racjonalnej gospodarki rybackiej zasilane jest, za pośrednictwem zespołu sztucznych doprowadzalników, wodami z Kanału Wieprz - Krzna (bezpośrednio lub po ich zretencjonowaniu w innych zbiornikach). W określonych porach roku, w rezultacie otwarcia i przymknięcia 4

Jezioro Białe Sosnowickie odpowiednich zastawek woda z Kanału przedostaje się do jeziora doprowadzalnikiem od strony południowej. Na przeciwległym brzegu zbiornika - na odpływie od strony północnej - zlokalizowana jest pompownia. Przy jej wykorzystaniu lub grawitacyjnie woda zmagazynowana w jeziorze Białym może być przetransportowywana systemem doprowadzalników w kierunku niżej położonych stawów rybnych i dalej w dolinę rzeki Piwonii Północnej. Jezioro reprezentuje linowo - szczupakowy typ rybacki. Ze względu na typowo użytkowy (hodowlany) charakter przestrzeni wodnej oraz wyjątkowo niesprzyjające warunki naturalne, jezioro Białe nie jest wykorzystywane do celów turystyczno - rekreacyjnych. Nie pełni też roli odbiornika zanieczyszczeń z żadnego z bezpośrednich źródeł punktowych (otoczenie Białego pozbawione jest tego typu obiektów). 2. Ocena podatności na degradację Z uwagi na bardzo niekorzystny układ cech morfometrycznych (minimalna głębokość, brak stratyfikacji), jezioro Białe Sosnowickie zalicza się do zbiorników skrajnie podatnych na degradację. Wynik sumarycznej oceny podatności (3,17 pkt III kategoria) nadaje mu charakter obiektu o silnie obniżonych parametrach odpornościowych. Szczątkową odporność na degradacyjne wpływy zewnętrzne zachowuje ono jeszcze dzięki przewadze lasów w strukturze zagospodarowania zlewni bezpośredniej i nie przekraczającej 200% wymianie wody w roku. Obok niesprzyjających właściwości morfometrycznych na negatywnym wyniku punktacji końcowej zaważyła również nadmiernie rozbudowana powierzchnia zlewni całkowitej jeziora. Po włączeniu Białego w system hydrologiczny Kanału Wieprz - Krzna uległa ona radykalnemu powiększeniu (o teren zlewni rzeki Wieprz w przekroju ujęcia na Kanał Wieprz - Krzna), stwarzając tym samym groźbę wprowadzenia do środowiska wodnego jeziora wielu składników hydrochemicznie obcych. 3. Warunki meteorologiczne w czasie prowadzenia badań Badania wiosenne wykonywane były przy dobrym nasłonecznieniu tafli wodnej jeziora (zachmurzenie na poziomie 3/10 w minimalnym tylko stopniu i na krótko osłabiało ekspozycję światła słonecznego), lekkim wietrze od strony północno-wschodniej i temperaturze powietrza 20 o C. Latem zachmurzenie zmienne (od 8/10 do 10/10) poważnie ograniczało operację światła na powierzchni zbiornika. Wiał silny wiatr od strony NW. Temperatura powietrza dochodziła do 19 o C. 5

Jezioro Białe Sosnowickie 4. Charakterystyka stanu czystości wód jeziora Z uwagi na bardzo niewielką głębokość jezioro Białe Sosnowickie jest zbiornikiem który w całości podlega procesowi mieszania pod wpływem wiatru w okresie letnim, a zatem nie posiada zdolności wykształcania warstw stratyfikacji termicznej. Jest również jeziorem homotermicznym (charakteryzuje się wyrównaną temperaturą wody w całym profilu pionowym). Zarówno w lecie, jak i w okresie badań wiosennych 2006 panowały w nim bardzo dobre warunki tlenowe. Pomimo niskiej przezroczystości wód (widzialność krążka Secchiego 0,5m) zawartości tlenu rozpuszczonego w warstwach: powierzchniowej i naddennej, były jednakowe (źródłem produkcji znacznych ilości tlenu w tego typu zbiornikach są zazwyczaj procesy fotosyntezy przy udziale makrofitów zanurzonych i części organizmów planktonowych, a więc w warstwach niedoświetlonych, powinien on występować w nieco niższych stężeniach - zunifikowany poziom natlenienia całej toni wodnej świadczy o dużej intensywności i efektywności procesów miksji pod wpływem wiatru). Pełniąc rolę jednego z wielu stawów hodowlanych gospodarstwa rybackiego "Libiszów", jezioro Białe Sosnowickie charakteryzuje się dziś dużą żyznością płytkich wód. Wynikiem punktacji sumarycznej (2,70 pkt) z badań 2006r. zostało zakwalifikowane do III klasy czystości, o czym zadecydowały przede wszystkim pozaklasowe wartości wskaźników produkcyjności pierwotnej - suchej masy sestonu i chlorofilu "a", jak również ograniczona przezroczystość - symptom podwyższonej koncentracji fitoplanktonu, a także czynnego kontaktu całej masy wodnej z nieustabilizowaną energetycznie warstwą osadów dennych (naturalne ruchy miktyczne całej toni wodnej zbiornika wprowadzają lżejsze cząstki osadu w stan trwałej cyrkulacji). Zdecydowanie niekorzystne wartości przyjęły również wskaźniki tlenochłonne (CHZT Cr ), w których to oznaczeniach wyraziła się informacja o dużych stężeniach substancji organicznych. Pozytywną rolę reżimu limnologicznego wód jeziora Białe Sosnowickie był natomiast poprawny stan bakteriologiczny (miano coli w granicach klasy I), a także względnie nieduże stężenia związków biogennych (również z zakresu I i II klasy). 6

Jezioro Białe Sosnowickie Warunki termiczno tlenowe jeziora Hypolimnion: nie występuje Metalimnion: nie występuje 25.04.2006r. 22.08.2006r. Głębokość (m) Temperatura Tlen Temperatura Tlen ( o C) (mg/l) ( o C) (mg/l) 0,0 14,0 13,5 22,6 13,3 1,0 14,0 13,5 22,6 13,3 2,0 14,0 13,5 - - Podstawowe wskaźniki zanieczyszczeń L.p. Wskaźnik Miejsce poboru próby Wartość Jedn. miary W i o s n a (data badania 25.04.06r.) 1 Fosforany 1 m pod powierzchnią 0,015 mg P/l 2 Fosfor całkowity 1 m pod powierzchnią 0,016 mg P/l 3 Azot mineralny 1 m pod powierzchnią 0,18 mg N/l 4 Azot całkowity 1 m pod powierzchnią 0,98 mg N/l 5 Przewodność elektrolit. wł. 1 m pod powierzchnią 569 µs/cm 6 Chlorofil 1 m pod powierzchnią 25,3 mg /m 3 7 Sucha masa sestonu 1 m pod powierzchnią 21,1 mg /l 8 Widzialność krążka Secchiego 0,5 m 9 Miano coli typu kałowego 1 m pod powierzchnią 11 L a t o (data badania 22.08.06r.) 1 ChZT m. Cr 1 m pod powierzchnią 56,7 mg O 2/ /l 2 BZT 5 1 m pod powierzchnią 3,0 mg O 2 /l 3 Fosfor całkowity 1 m pod powierzchnią 0,016 mg P/l 4 Azot całkowity 1 m pod powierzchnią 1,31 mg N/l 5 Chlorofil 1 m pod powierzchnią 25,7 mg/m 3 6 Sucha masa sestonu 1 m pod powierzchnią 17,9 mg/l 7 Widzialność krążka Secchiego 0,5 m 8 Miano coli typu kałowego 1 m pod powierzchnią 5 7

Jezioro Białe Sosnowickie Dodatkowe wskaźniki zanieczyszczeń L.p. Wskaźnik Miejsce poboru próby Wartość Jedn. miary W i o s n a (data badania 25.04.06r.) 1 ph 1 m pod powierzchnią 8,6 2 Barwa 1 m pod powierzchnią 39 mg Pt/l 3 Zasadowość 1 m pod powierzchnią 2,4 mval/l 4 Wapń 1 m pod powierzchnią 39 mg Ca/l 5 Magnez 1 m pod powierzchnią 7,2 mg Mg/l 6 Sód 1 m pod powierzchnią 7,1 mg Na/l 7 Potas 1 m pod powierzchnią 2,9 mg K/l 8 Chlorki 1 m pod powierzchnią 10,6 mg Cl/l 9 Siarczany 1 m pod powierzchnią 18,9 mg/ SO 4 L a t o (data badania 22.08.06r.) 1 ph 1 m pod powierzchnią 9,3 2 Barwa 1 m pod powierzchnią 21 mg Pt/l 3 Zasadowość 1 m pod powierzchnią 1,9 mval/l 4 Wapń 1 m pod powierzchnią 34 mg Ca/l 5 Magnez 1 m pod powierzchnią 8,2 mg Mg/l 6 Sód 1 m pod powierzchnią 7,2 mg Na/l 7 Potas 1 m pod powierzchnią 3,2 mg K/l 8 Chlorki 1 m pod powierzchnią 10,8 mg Cl/l 9 Siarczany 1 m pod powierzchnią 13,8 mg SO 4 /l Podstawowe składniki zanieczyszczeń ciek: dopływ Przepływ chwilowy: 1/sek Data badania 25.04.06r. Nazwa cieku : bn. z południa L.p. Wskaźnik Wartość Jednostki miary 1 Tlen 11,4 mg O 2 /l 2 ChZT m. Cr 41,4 mg O 2 /l 3 BZT 5 2,9 mg O 2 /l 4 Utlenialność 11,4 mg O 2 /l 5 Fosforany 0,074 mg P/l 6 Fosfor całkowity 0,176 mg P/l 7 Azot amonowy 0,05 mg N/l 8 Azot azotanowy 0,42 mg N/l 9 Azot organiczny 1,07 mg N/l 10 Azot całkowity 1,54 mg N/l 11 Przewodność elektrolityczna 779 µs/cm 12 Miano coli typu kałowego 0,4 8

Jezioro Białe Sosnowickie Przepływ chwilowy: 1/sek Data badania 22.08.06 r. Nazwa cieku : bn. z południa L.p. Wskaźnik Wartość Jednostki miary 1 Tlen 6,3 mg O 2 /l 2 ChZT m. Cr 29,4 mg O 2 /l 3 BZT 5 3,4 mg O 2 /l 4 Utlenialność 7,3 mg O 2 /l 5 Fosforany 0,122 mg P/l 6 Fosfor całkowity 0,25 mg P/l 7 Azot amonowy 0,39 mg N/l 8 Azot azotanowy 0,30 mg N/l 9 Azot organiczny 1,42 mg N/l 10 Azot całkowity 2,11 mg N/l 11 Przewodność elektrolityczna 376 µs/cm 12 Miano coli typu kałowego 0,1 9

Jezioro Białe Sosnowickie Ocena podatności na degradację 2006 rok Wartość wskaźnika Punktacja Wskaźnik Głębokość średnia (m) 1,3 4 V jeziora/l jeziora (tys m 3 /m) 0,37 4 Stratyfikacja wód (%) 0,0 4 P dna czynnego/v epilimnionu (m 2 / m 3 ) 0,68 4 Wymiana wody w roku (%) 130 2 Współczynnik Schindlera P zlewni (z P jeziora) / V jeziora (m 2 / m 3 ) - - Sposób zagospodarowania zlewni bezpośredniej przewaga lasów 1 Wynik punktacji i sumaryczna ocena podatności jeziora 3,17 = III kategoria Ocena stanu czystości wód na podstawie badań wiosennych i letnich 2006rok Wskaźnik Okres i miejsce poboru Wartość Punktacja próbek wody wskaźnika na stanowisku ChZT Cr mgo 2 /dm 3 lato warstwa 56,7 4 BZT 5 mgo 2 /dm 3 lato warstwa 3,0 2 Fosforany mgp/dm 3 wiosna w. 0,015 1 Fosfor całkowity mgp/dm 3 wiosna i lato (w.śr.) warstwa 0,016 1 Azot mineralny mgn/dm 3 wiosna w. 0,18 1 Azot całkowity mgn/dm 3 wiosna i lato (w.śr.) warstwa 1,15 2 Przewodność elektrolityczna wiosna w. 569 4 właściwa µs/cm Chlorofil mg/m 3 wiosna i lato (w.śr.) warstwa 25,5 4 Sucha masa sestonu mg/dm 3 wiosna i lato (w.śr.) warstwa 19,5 4 Widzialność krążka Secchiego m wiosna i lato (w. średnia) 0,5 4 Wynik punktacji i sumaryczna klasa czystości wód 2,70 = III klasa Weryfikacja klasy czystości ze wzgl.na miano Coli typu kałowego 4 1 10

Jezioro Białe Sosnowickie Jezioro: Województwo: Powiat: Gmina: Typ gminy: Białe Sosnowickie LUBELSKIE parczewski Sosnowica gmina wiejska Dane ogólne Lokalizacja: Makroregion : Polesie Podlaskie Mezoregion : Równina Łęczyńsko Włodawska Wysokość n.p.m. : 158,7 m Szerokość geog. : 51 0 32 Długość geogr. : 23 0 03 Dorzecze : : Piwonia (północna) Tyśmienica Wieprz Wisła Bałtyk Formy ochrony : Jezioro położone w Poleskim Obszarze Chronionego Krajobrazu, w otulinie Poleskiego Parku Krajobrazowego. Dane morfometryczne : Rok pomiarów : 1951 Dane morfometryczne : UMCS w Lublinie Nr jez. (IRŚ) : Powierzchnia zwierciadła : 144,8 ha Powierzchnia wysp : 0,0 ha Głębokość maksymalna : 2,7 m Głębokość średnia : 1,3 m Objętość : 2018,0 tys. m 3 Długość maksymalna : 1920 m Szerokość maksymalna : 1160 m Długość efektywna : 1920 m Szerokość efektywna : 1160 m Linia brzegowa ogółem : 5426 m Linia brzegowa wysp : - m Dane o zlewni : Powierzchnia zlewni całkowitej : - km 2 Źródło danych : Wymiana wody około : 130 % Źródło danych : Gospodarstwo Rybac. Cieki związane z jeziorem : są Uwagi: Jezioro zasilane wodami z Kan. Wieprz-Krzna za pośrednictwem sztucznego rowu z pd. Na odpływie ku płn. (na stawy rybne) pompownia. 11

Jezioro Białe Włodawskie Białe Włodawskie 1. Położenie jeziora i jego zlewni Jezioro Białe Włodawskie leży we wschodniej części Pojezierza Łęczyńsko- Włodawskiego, w środkowej części gminy Włodawa, 7 km na południe od miasta Włodawa, we wsi Okuninka. Od południowej i zachodniej strony teren jest lekko falisty. Charakterystyczne są piaszczyste pagórki stanowiące fragmenty wydm śródlądowych. Jezioro położone jest w dorzeczu: Tarasienka - Włodawka - Bug Narew-Wisła. Współrzędne geograficzne jeziora: szerokość : 51 o 30 długość : 23 o 32 Wysokość nad poziomem morza : 159,1 m 2. Charakterystyka hydromorfologiczna jeziora i dane morfometryczne Misa jeziorna jeziora Białego utworzona jest na podłożu kredowym. Akwen stanowi głębokie, wydłużone równoleżnikowo koryto o stromych zboczach. Od podstawy stromego stoku podwodnego występuje płaskie, twarde dno. Dzięki największej na Pojezierzu głębokości średniej (H śr = 14,1 m) jezioro Białe jest najbardziej pojemnym zbiornikiem tego obszaru (V = 14988 tys.m 3 ). Posiada stosunkowo słabo rozwiniętą linię brzegową i zwarty, nieznacznie wydłużony kształt. Okresowy dopływ do jeziora Białego od lat jest nieczynny (wyschnięty). Dlatego pobór prób na dopływie jest od lat niemożliwy. Również w czasie badań monitoringowych prowadzonych w 2006r., z uwagi na brak przepływu wody w korycie nie założono tu stanowiska pomiarowego. Praktycznie jezioro Białe Włodawskie jest zbiornikiem bezdopływowym i bezodpływowym. Według danych IMiGW powierzchnia zlewni bezpośredniej jeziora Białego Włodawskiego wynosi 3,0 km 2, natomiast powierzchnia zlewni całkowitej (w skład której wchodzi prócz zlewni bezpośredniej jeziora Białego również zlewnia bezpośrednia sąsiedniego jeziora Czarnego) wynosi: 4,9 km 2. 3. Charakterystyka roślinności wodnej oraz użytkowania jeziora i ziemi w zlewni bezpośredniej 12

Jezioro Białe Włodawskie Twarde piaszczyste dno oraz wąska strefa brzegowa sprawiają, że rozwój roślinności wodnej w jeziorze Białym jest bardzo znikomy. Fragmenty szuwaru złożonego głównie z pałki wąskolistnej, trzciny pospolitej i oczeretu jeziornego, wykształciły się jedynie w północno-zachodniej i zachodniej części jeziora. W innych miejscach występują wyłącznie niewielkie skupiska oczeretu jeziornego. Miejscami na brzegu i w górnej części litoralu luźny kobierzec tworzy ponikło błotne. Głębiej łąkę podwodną w wielu punktach budują ramienice. W strefie przyjeziornej przeważają czyste, piaszczyste plaże. Jedynie na północno - zachodnim brzegu występuje łąka. Obszar ten (obecnie położony poza terenem zlewni) oddzielono od jeziora groblą i poddano zabiegom hydrotechnicznym (melioracje). Wokół zbiornika, w odległości 100-150 m od jego brzegów (w rejonie łąk do ok. 800m) biegnie lokalna droga asfaltowa, domknięta od strony zachodniej odcinkiem trasy Chełm - Włodawa, która wytycza również zachodnią granicę zlewni bezpośredniej jeziora Białego. Od strony południowej, do otaczającej jezioro drogi asfaltowej przylega fragment kompleksu leśnego - Lasy Sobiborskie, na terenie którego w 1983r. utworzono Sobiborski Park Krajobrazowy stanowiący część Poleskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Północny odcinek szosy przecina niewielką wieś Okuninka, a jej wschodnia odnoga - wieś Tarasiuki. Obie miejscowości, choć zlokalizowane w bezpośredniej bliskości jeziora, leżą poza granicami zlewni i nie stanowią większego zagrożenia dla jeziora. Teren między jeziorem, a okalającą je drogą, po stronie północno - zachodniej, został w całości zagospodarowany na potrzeby turystyki i rekreacji. Mieści się tu ponad 80 ośrodków wypoczynkowych (aktualna liczba znajdująca się w ewidencji w Urzędzie Gminy Włodawa w 2006 r. to 83) oraz 15 ogólnodostępnych pól namiotowych. Na przedłużeniu wsi Okuninka oraz we wsi Tarasiuki, po zewnętrznej stronie drogi, położone są prywatne działki letniskowe. W ich pobliżu, przy północnym brzegu jeziora rozwinęło się centrum handlowo-usługowe z licznymi punktami gastronomicznymi, kioskami spożywczymi, sklepami itp. Dobrze zorganizowana infrastruktura turystyczno-wypoczynkowa z dużą liczbą atrakcyjnych kąpielisk przyciąga w sezonie całe rzesze turystów. Jezioro nie jest odbiornikiem ścieków z punktowych źródeł zanieczyszczeń. Wszystkie ośrodki wczasowe odprowadzają ścieki do kanalizacji. Również większość prywatnych domków letniskowych jest podłączona do kanalizacji, jedynie około 10% domków wyposażona jest szamba bezodpływowe. Przed zrzutem do odbiornika (rzeki Bug) ścieki te poddawane są procesom oczyszczania na oczyszczalni biologiczno-chemicznej 13

Jezioro Białe Włodawskie zlokalizowanej poza zlewnią jeziora, na terenie miejskiej oczyszczalni ścieków (MPGK) we Włodawie. Nieczystości stałe z terenów rekreacyjno-wypoczynkowych nad jeziorem Białym gromadzone są w pojemnikach metalowych, a następnie wywożone na składowisko odpadów. Jezioro należy do akwenów trudnych w eksploatacji rybackiej ze względu na duże głębokości, występujące deficyty tlenowe w niższych partiach toni wodnej, gwałtowne spadki dna i wąską strefę litoralu. Rybackim użytkownikiem jest PZW Chełm. Jezioro reprezentuje typ rybacki sielawowy o stosunkowo niskiej produkcji biologicznej. Występują tu takie gatunki ryb jak: sielawa, ukleja, płoć, wzdręga, leszcz, karp, okoń, węgorz, szczupak, miętus, lin, karaś srebrzysty i złoty, sum i inne. Jezioro objęte jest corocznym zarybianiem. 4. Warunki meteorologiczne podczas prowadzenia badań Wiosną badania prowadzone były przy bezwietrznej pogodzie i pełnym zachmurzeniu (9/10). W okresie letnim badania wykonywane były przy częściowym zachmurzeniu (5/10).Temperatura powietrza podczas badań wiosennych dochodziła do 10 o C, natomiast latem wynosiła 28 o C. 5. Charakterystyka stanu czystości wód jeziora Badania prowadzone w roku 2006 również wykazały, że ogromna presja turystyczno rekreacyjna nie wpłynęła na zmianę jakości wody w jeziorze i potwierdziły dużą stabilność wody, pozwalając (od roku 2000) na utrzymanie I klasy czystości. Dzięki temu, że jest jednym z najgłębszych i najbardziej pojemnych zbiorników na całym Pojezierzu Łęczyńsko - Włodawskim oraz korzystnemu układowi parametrów zlewniowych (niewielki wskaźnik wymiany wody w ciągu roku, względnie nieduża powierzchnia zlewni całkowitej, przewaga lasów w zlewni bezpośredniej) jezioro charakteryzuje się wyjątkowo wysoką odpornością na degradację I kategoria. Ze względu na to, iż jest to głęboki zbiornik wodny podlegający stratyfikacji termicznej, latem wykształciły się wszystkie warstwy limnetyczne. Dobrze natleniony epilimnion sięgał do głębokości 8m, w warstwie skoku termicznego następował stopniowy spadek zawartości tlenu, pogłębiający się w hipolimnionie (do 0,2 mgo 2 /l nad dnem). Nie stwierdzono obecności siarkowodoru. Stężenia ChZT Cr i BZT 5 występowały w stężeniach odpowiadających normatywom I i II klasy czystości. Koncentracje związków biogennych azotu i fosforu nie przekroczyły wartości określonych dla II klasy czystości. Jedynie 14

Jezioro Białe Włodawskie w przypadku fosforanów w warstwie naddanej latem odnotowano wyższe stężenia w zakresie III klasy czystości. Wartości chlorofilu a i suchej masy sestonu wskaźników pełniących rolę indykatorów intensywności procesów produkcji pierwotnej były niskie i świadczyły o niewielkiej koncentracji biomasy fitoplanktonu. Jezioro charakteryzowało się też niskim poziomem zawartości soli mineralnych, poprawnym stanem sanitarnym oraz wysoką przezroczystością wody (widzialność krążka 4,5 m). 15

Jezioro Białe Włodawskie Warunki termiczno tlenowe jeziora Hypolimnion: występuje Metalimnion: od 8,0 m do 13,0 m 26.04.2006r. 26.09.2006r. Głębokość (m) Temperatura Tlen Temperatura ( o C) (mg/l) ( o C) 0,0 10,9 13,6 17,9 9,0 1,0 10,9 13,6 17,9 9,0 2,0 9,8 13,9 17,9 8,6 3,0 9,0 13,5 17,7 8,6 4,0 8,5 13,2 17,6 8,4 5,0 8,0 12,4 17,6 8,4 6,0 8,0 11,0 17,3 8,2 7,0 7,4 10,4 17,1 8,2 8,0 7,0 10,1 17,0 7,9 9,0 6,4 10,1 16,0 7,8 10,0 5,8 9,7 12,4 7,7 11,0 5,5 9,1 9,7 7,7 12,0 5,0 9,0 7,5 7,2 13,0 4,7 8,8 5,7 7,0 14,0 4,7 8,6 4,9 5,4 15,0 4,5 8,9 4,7 4,9 16,0 4,5 8,6 4,5 4,9 17,0 4,5 8,7 4,2 4,4 18,0 4,5 8,9 4,2 4,0 19,0 4,5 8,8 4,0 4,0 20,0 4,4 8,8 4,0 3,5 21,0 4,4 8,8 4,0 3,3 22,0 4,4 8,6 4,0 2,5 23,0 4,5 8,9 4,0 2,5 24,0 4,5 8,4 4,0 2,0 25,0 4,4 8,4 4,0 1,8 26,0 4,2 8,3 4,0 1,5 27,0 4,2 8,2 4,0 1,1 28,0 4,2 8,0 4,0 1,0 29,0 4,2 7,3 4,0 0,8 30,0 4,2 6,0 4,0 0,4 31,0 4,2 5,0 4,0 0,2 32,0 4,2 4,0 4,0 0,2 Tlen (mg/l) 16

g³êbokoœæ [m] Profil termiczno - tlenowy jeziora Bia³e W³odawskie Data badania 26.09.2006 tlen rozpuszczony [mgo 2/l] 0 temperatura [ C] 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 0 1 2 3 4 Epilimnion 5 6 7 8 9 10 Metalimnion 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 Hypolimnion 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 17

Jezioro Białe Włodawskie Podstawowe wskaźniki zanieczyszczeń L.p. Wskaźnik Miejsce poboru próby Wartość Jedn. miary W i o s n a (data badania 26.04.06r.) 1 Fosforany 1 m pod powierzchnią 0,015 mg P/l 2 Fosfor całkowity 1 m pod powierzchnią 0,017 mg P/l 3 Azot mineralny 1 m pod powierzchnią 0,04 mg N/l 4 Azot całkowity 1 m pod powierzchnią 1,0 mg N/l 5 Przewodność elektrolit. wł. 1 m pod powierzchnią 209 µs/cm 6 Chlorofil 1 m pod powierzchnią 4,0 mg /m 3 7 Sucha masa sestonu 1 m pod powierzchnią 3,9 mg /l 8 Widzialność krążka Secchiego 3,0 m 9 Miano coli typu kałowego 1 m pod powierzchnią 11,0 10 Miano coli typu kałowego 1 m nad dnem 33,0 L a t o (data badania 26.09.06r.) 1 ChZT m. Cr 1 m pod powierzchnią 21,0 mg O 2/ /l 2 BZT 5 1 m pod powierzchnią 1,9 mg O 2 /l 3 Fosfor całkowity 1 m pod powierzchnią 0,02 mg P/l 4 Azot całkowity 1 m pod powierzchnią 0,57 mg N/l 5 Chlorofil 1 m pod powierzchnią 2,4 mg/m 3 6 Sucha masa sestonu 1 m pod powierzchnią 1,1 mg/l 7 Widzialność krążka Secchiego 6 m 8 Miano coli typu kałowego 1 m pod powierzchnią 33 9 Miano coli typu kałowego 1 m nad dnem 33 10 BZT 5 1 m nad dnem 2,5 mg O 2 /l 11 Fosforany 1 m nad dnem 0,055 mg P/l 12 Fosfor całkowity 1 m nad dnem 0,106 mg P/l 13 Azot amonowy 1 m nad dnem 0,15 mg N/l 18

Jezioro Białe Włodawskie Dodatkowe wskaźniki zanieczyszczeń L.p. Wskaźnik Miejsce poboru próby Wartość Jedn. miary W i o s n a (data badania 26.04.06r.) 1 ph 1 m pod powierzchnią 8,5 2 Barwa 1 m pod powierzchnią 18 mg Pt/l 3 Zasadowość 1 m pod powierzchnią 1,7 mval/l 4 Wapń 1 m pod powierzchnią 35 mg Ca/l 5 Magnez 1 m pod powierzchnią 3,7 mg Mg/l 6 Sód 1 m pod powierzchnią 5,1 mg Na/l 7 Potas 1 m pod powierzchnią 1,6 mg K/l 8 Chlorki 1 m pod powierzchnią 5,7 mg Cl/l 9 Siarczany 1 m pod powierzchnią 5,6 mg/ SO 4 L a t o (data badania 26.09.06r.) 1 ph 1 m pod powierzchnią 8,2 2 ph 1 m nad dnem 7,6 3 Barwa 1 m pod powierzchnią 5 mg Pt/l 4 Barwa 1 m nad dnem 5 mg Pt/l 5 Zasadowość 1 m pod powierzchnią 1,5 mval/l 6 Zasadowość 1 m nad dnem 1,6 mval/l 7 Wapń 1 m pod powierzchnią 29 mg Ca/l 8 Wapń 1 m nad dnem 35 mg Ca/l 9 Magnez 1 m pod powierzchnią 1,8 mg Mg/l 10 Magnez 1 m nad dnem 1,7 mg Mg/l 11 Sód 1 m pod powierzchnią 5,0 mg Na/l 12 Sód 1 m nad dnem 4,9 mg Na/l 13 Potas 1 m pod powierzchnią 1,4 mg K/l 14 Potas 1 m nad dnem 1,4 mg K/l 15 Chlorki 1 m pod powierzchnią 6,4 mg Cl/l 16 Chlorki 1 m nad dnem 6,2 mg Cl/l 17 Siarczany 1 m pod powierzchnią 5,5 mg SO 4 /l 18 Siarczany 1 m nad dnem 4,2 mg SO 4 /l 19

Jezioro Białe Włodawskie Ocena podatności na degradację 2006 rok Wskaźnik Wartość wskaźnika Punktacja Głębokość średnia (m) 14,1 1 V jeziora/l jeziora (tys m 3 /m) 3,52 2 Stratyfikacja wód (%) 39,7 1 P dna czynnego/v epilimnionu (m 2 / m 3 ) 0,06 1 Wymiana wody w roku (%) 4 1 Współczynnik Schindlera P zlewni (z P jeziora) / 0,3 1 V jeziora (m 2 / m 3 ) Sposób zagospodarowania zlewni bezpośredniej przewaga lasów 1 Wynik punktacji i sumaryczna ocena podatności jeziora 1,14 = I kategoria Wskaźnik Ocena stanu czystości wód na podstawie badań wiosennych i letnich 2006rok Okres i miejsce poboru próbek wody Wartość wskaźnika na stanowisku Punktacja Średnie nasycenie hypolimnionu lato 19,5 3 tlenem ChZT m. Cr mgo 2 /dm 3 lato warstwa 21,0 2 BZT 5 mgo 2 /dm 3 lato warstwa 1,9 1 BZT 5 mgo 2 /dm 3 lato warstwa naddenna 2,5 2 Fosforany mgp/dm 3 wiosna w. 0,015 1 Fosforany mgp/dm 3 lato warstwa naddenna 0,055 3 Fosfor całkowity mgp/dm 3 lato warstwa naddenna 0,106 2 Fosfor całkowity mgp/dm 3 wiosna i lato (w.śr.) warstwa 0,019 1 Azot mineralny mgn/dm 3 wiosna w. 0,04 1 Azot amonowy mgn/dm 3 lato warstwa naddenna 0,15 1 Azot całkowity mgn/dm 3 wiosna i lato (w.śr.) warstwa 0,79 1 Przewodność elektrolityczna wiosna w. 209 1 właściwa µs/cm Chlorofil mg/m 3 wiosna i lato (w.śr.) warstwa 3,2 1 Sucha masa sestonu mg/dm 3 wiosna i lato (w.śr.) warstwa 2,5 1 Widzialność krążka Secchiego m wiosna i lato (w. średnia) 4,5 1 Wynik punktacji i sumaryczna klasa czystości wód 1,47 = I klasa Weryfikacja klasy czystości ze wzgl.na miano Coli typu kałowego 11,0 1 20

Jezioro Białe Włodawskie Jezioro: Województwo: Powiat: Gmina: Typ gminy: Białe Włodawskie Lubelskie włodawski Włodawa gmina wiejska Lokalizacja: Dane ogólne Makroregion : Polesie Podlaskie Mezoregion : Równina Łęczyńsko Włodawska Wysokość n.p.m. : 159,1 m Szerokość geog. : 51 0 30 Długość geogr. : 23 0 32 Dorzecze : : Tarasienka Włodawka Bug Narew Wisła Bałtyk Formy ochrony : Jezioro położone jest w Poleskim Obszarze Chronionego Krajobrazu, w otulinie Sobiborskiego Parku Krajobrazowego. Dane morfometryczne : Rok pomiarów : 1951 Dane morfometryczne : UMCS w Lublinie Nr jez. (IRŚ) : Powierzchnia zwierciadła : 06,4 ha Powierzchnia wysp : 0 ha Głębokość maksymalna : 33,6 m Głębokość średnia : 14,1 m Objętość : 14988,0 tys. m 3 Długość maksymalna : 1616 m Szerokość maksymalna : 806 m Długość efektywna : 1616 m Szerokość efektywna : 806 m Linia brzegowa ogółem : 4262 m Linia brzegowa wysp : 0 m Dane o zlewni : Powierzchnia zlewni całkowitej : 4,9 km 2 Źródło danych : OBiKŚ/WIOŚ Wymiana wody około : 4% Źródło danych : OBiKŚ/WIOŚ Cieki związane z jeziorem nie ma 21

Jezioro Bikcze Jezioro Bikcze 1. Charakterystyka ogólna jeziora i terenów z jego otoczenia Jezioro Bikcze położone jest w południowej części Parku Krajobrazowego Pojezierze Łęczyńskie. Administracyjnie należy do gminy Ludwin. W warunkach naturalnych jezioro było bezodpływowe. Obecnie okresowo następuje odpływ wody z jeziora na północ, do rzeki Piwonii. Teren wokół jeziora jest płaski, występuje też gęsta sieć rowów melioracyjnych. Podłoże zlewni jest kredowe, przykryte utworami czwartorzędowymi. Przeważają gleby piaszczyste. Zagłębienia terenu wypełniają torfy i namuły. W bezpośrednim otoczeniu jeziora przeważają torfowiska i obszary błotne, mające niedostępne brzegi. Jedynie na wschodnim brzegu, bardziej dostępnym znajdują się łąki i pola uprawne wsi Ostrówek. W zlewni jeziora Bikcze nie występuje zwarta, intensywna zabudowa. Na terenie przyległej od strony wschodniej wsi Ostrówek brak jest zakładów przemysłowych. Jezioro nie zostało również zagospodarowane na potrzeby turystyki i rekreacji. Wody jeziora wykorzystywane są do celów hodowlanych ryb. Pod względem rybackim jest to jezioro typu linowo-szczupakowego. Jezioro położone jest w dorzeczu : Piwonia (Północna)-Tyśmienica-Wieprz-Wisła. Współrzędne geograficzne jeziora : Szerokość: 51022 Długość: 23003 Wysokość nad poziomem morza 169,0 m. 2. Ocena podatności na degradację Jezioro z uwagi na wiele niekorzystnych cech naturalnych należy do zbiorników wykazujących wysoką podatność na degradację, odpowiadającą III kategorii. Wskaźniki zlewniowe są umiarkowane i odpowiadają II kategorii. 3. Warunki meteorologiczne w czasie prowadzenia badań Badania wiosenne wykonywane były przy niewielkim zachmurzeniu (2/10). Wiał lekki południowo-wschodni wiatr. Warunki świetlne dobre. Latem pomiary wykonano w temperaturze około 230C, przy częściowym zachmurzeniu (5/10). 22

Jezioro Bikcze 4. Charakterystyka stanu czystości wód jeziora W czasie badań wiosennych i letnich płytkie wody jeziora były wymieszane i dobrze natlenione. Niskie wartości, mieszczące się w granicach I klasy czystości wykazywały: fosforany, fosfor całkowity, azot mineralny oraz wskaźniki biomasy: chlorofil a i sucha masa sestonu. Wody jeziora charakteryzowały się wysoką mineralizacją, o czym świadczy przewodność elektrolityczna właściwa 509 µs/cm wartość przekraczająca kryteria ustalone dla III klasy. Stan sanitarny, mierzony wskaźnikiem bakteriologicznym miano coli był poprawny. W ogólnej ocenie z wynikiem punktacji 2,10 pkt jezioro sklasyfikowano w II klasie czystości. Warunki termiczno tlenowe jeziora Hypolimnion: nie występuje Metalimnion: nie występuje 25.04.2006r. 22.08.2006r. Głębokość (m) Temperatura Tlen Temperatura Tlen ( o C) (mg/l) ( o C) (mg/l) 0,0 14,3 9,8 22,6 13,4 1,0 14,3 9,8 22,6 13,4 2,0 14,0 9,0 22,6 13,4 głębokość [m] 0 1 2 3 Profil termiczno - tlenowy jeziora Bikcze Data badania 22.08.2006 r. stanowisko 01 tlen rozpuszczony [mgo 2/l] 0 temperatura [ C] 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 Epilimnion 23

Jezioro Bikcze Podstawowe wskaźniki zanieczyszczeń L.p. Wskaźnik Miejsce poboru próby Wartość Jedn. miary W i o s n a (data badania 25.04.06r.) 1 Fosforany 1 m pod powierzchnią 0,015 mg P/l 2 Fosfor całkowity 1 m pod powierzchnią 0,018 mg P/l 3 Azot mineralny 1 m pod powierzchnią 0,13 mg N/l 4 Azot całkowity 1 m pod powierzchnią 1,65 mg N/l 5 Przewodność elektrolit. wł. 1 m pod powierzchnią 509 µs/cm 6 Chlorofil 1 m pod powierzchnią 5,3 mg /m 3 7 Sucha masa sestonu 1 m pod powierzchnią 2,3 mg /l 8 Widzialność krążka Secchiego 2,0 m 9 Miano coli typu kałowego 1 m pod powierzchnią 7 10 Miano coli typu kałowego 1 m nad dnem 5 L a t o (data badania 22.08.06r.) 1 ChZT m. Cr 1 m pod powierzchnią 52,6 mg O 2/ /l 2 BZT 5 1 m pod powierzchnią 2,9 mg O 2 /l 3 Fosfor całkowity 1 m pod powierzchnią 0,036 mg P/l 4 Azot całkowity 1 m pod powierzchnią 1,8 mg N/l 5 Chlorofil 1 m pod powierzchnią 6,2 mg/m 3 6 Sucha masa sestonu 1 m pod powierzchnią 3,9 mg/l 7 Widzialność krążka Secchiego 0,8 m 8 Miano coli typu kałowego 1 m pod powierzchnią 4 9 Miano coli typu kałowego 1 m nad dnem 4 10 BZT 5 1 m nad dnem 2,9 mg O 2 /l 11 Fosforany 1 m nad dnem 0,024 mg P/l 12 Fosfor całkowity 1 m nad dnem 0,058 mg P/l 13 Azot amonowy 1 m nad dnem 0,29 mg N/l 24

Jezioro Bikcze Dodatkowe wskaźniki zanieczyszczeń L.p. Wskaźnik Miejsce poboru próby Wartość Jedn. miary W i o s n a (data badania 25.04.06r.) 1 ph 1 m pod powierzchnią 8,0 2 Barwa 1 m pod powierzchnią 36 mg Pt/l 3 Zasadowość 1 m pod powierzchnią 2,1 mval/l 4 Wapń 1 m pod powierzchnią 47 mg Ca/l 5 Magnez 1 m pod powierzchnią 5,8 mg Mg/l 6 Sód 1 m pod powierzchnią 8,2 mg Na/l 7 Potas 1 m pod powierzchnią 2,5 mg K/l 8 Chlorki 1 m pod powierzchnią 13,6 mg Cl/l 9 Siarczany 1 m pod powierzchnią 3,5 mg/ SO 4 L a t o (data badania 22.08.06r.) 1 ph 1 m pod powierzchnią 9,4 2 ph 1 m nad dnem 9,4 3 Barwa 1 m pod powierzchnią 17 mg Pt/l 4 Barwa 1 m nad dnem 20 mg Pt/l 5 Zasadowość 1 m pod powierzchnią 1,2 mval/l 6 Zasadowość 1 m nad dnem 1,4 mval/l 7 Wapń 1 m pod powierzchnią 25 mg Ca/l 8 Wapń 1 m nad dnem 23 mg Ca/l 9 Magnez 1 m pod powierzchnią 6,0 mg Mg/l 10 Magnez 1 m nad dnem 6,0 mg Mg/l 11 Sód 1 m pod powierzchnią 7,9 mg Na/l 12 Sód 1 m nad dnem 8,2 mg Na/l 13 Potas 1 m pod powierzchnią 11,3 mg K/l 14 Potas 1 m nad dnem 11,3 mg K/l 15 Chlorki 1 m pod powierzchnią 13,1 mg Cl/l 16 Chlorki 1 m nad dnem 13,2 mg Cl/l 17 Siarczany 1 m pod powierzchnią 3,3 mg SO 4 /l 18 Siarczany 1 m nad dnem 2,4 mg SO 4 /l 25

Jezioro Bikcze Ocena podatności na degradację 2006 rok Wskaźnik Wartość wskaźnika Punktacja Głębokość średnia (m) 1,5 4 V jeziora/l jeziora (tys m 3 /m) 0,36 4 Stratyfikacja wód (%) 0,0 4 P dna czynnego/v epilimnionu (m 2 / m 3 ) 0,57 4 Wymiana wody w roku (%) 26 1 Współczynnik Schindlera P zlewni (z P jeziora) / V jeziora (m 2 / m 3 ) 2,2 2 Sposób zagospodarowania zlewni bezpośredniej przewaga łąk 2 Wynik punktacji i sumaryczna ocena podatności jeziora 3,00 = III kategoria Ocena stanu czystości wód na podstawie badań wiosennych i letnich 2006rok Wskaźnik Okres i miejsce poboru Wartość Punktacja próbek wody wskaźnika na stanowisku ChZT Cr mgo 2 /dm 3 lato warstwa 52,6 4 BZT 5 mgo 2 /dm 3 lato warstwa 2,9 2 Fosforany mgp/dm 3 wiosna w. 0,015 1 Fosfor całkowity mgp/dm 3 wiosna i lato (w.śr.) warstwa 0,027 1 Azot mineralny mgn/dm 3 wiosna w. 0,13 1 Azot całkowity mgn/dm 3 wiosna i lato (w.śr.) warstwa 1,73 3 Przewodność elektrolityczna wiosna w. 509 4 właściwa µs/cm Chlorofil mg/m 3 wiosna i lato (w.śr.) warstwa 5,8 1 Sucha masa sestonu mg/dm 3 wiosna i lato (w.śr.) warstwa 3,1 1 Widzialność krążka Secchiego m wiosna i lato (w. średnia) 1,4 3 Wynik punktacji i sumaryczna klasa czystości wód 2,10 = II klasa Weryfikacja klasy czystości ze wzgl.na miano Coli typu kałowego 4 1 26

Jezioro Bikcze Jezioro: Województwo: Powiat: Gmina: Typ gminy: Bikcze LUBELSKIE łęczyński Ludwin gmina wiejska Dane ogólne Lokalizacja: Makroregion : Polesie Podlaskie Mezoregion : Równina Łęczyńsko Włodawska Wysokość n.p.m. : 169,0 m Szerokość geog. : 51 0 22 Długość geogr. : 23 0 03 Dorzecze : : Piwonia (północna) Tyśmienica Wieprz Wisła Bałtyk Formy ochrony : Jezioro leży na terenie Parku Krajobrazowego Pojezierze Łęczyńskie Dane morfometryczne : Rok pomiarów : 1950 Dane morfometryczne : UMCS w Lublinie Nr jez. (IRŚ) : Powierzchnia zwierciadła : 85,0 ha Powierzchnia wysp : 0,0 ha Głębokość maksymalna : 3,3 m Głębokość średnia : 1,5 m Objętość : 1296,0 tys. m 3 Długość maksymalna : 1270 m Szerokość maksymalna : 878 m Długość efektywna : 0 m Szerokość efektywna : 0 m Linia brzegowa ogółem : 3587 m Linia brzegowa wysp : 0 m Dane o zlewni : Powierzchnia zlewni całkowitej : 2,8 km 2 Źródło danych : UMCS w Lublinie Wymiana wody około : 26 % Źródło danych : UMCS w Lublinie Cieki związane z jeziorem : są Uwagi: Jezioro posiada okresowy odpływ, w czasie badań nie stwierdzono w nim przepływu. 27

Jezioro Głębokie Jezioro Głębokie 1.Położenie jeziora i jego zlewni Jezioro Głębokie położone jest w zachodniej części Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego, gminie Uścimów w powiecie lubartowskim. Leży w zlewni rzeki Piwonii południowej. Od strony północnej i wschodniej jezioro graniczy z zabudowaniami wsi Głębokie, z pozostałych stron, z wąskim pasem łąk o szerokości nie przekraczającej 100 m, który oddziela jezioro od pól uprawnych i zabudowań wiejskich znajdujących się na terenie zlewni. Wokół jeziora Głębokie zalega kompleks gleb bagiennych, głównie czarnych ziem wytworzonych z luźnych lub słabo gliniastych piasków, częściowo niecałkowitych, podścielonych pyłem ilastym. W otoczeniu jeziora nie ma zakładów przemysłowych ani ośrodków wypoczynkowych. Jezioro położone jest w dorzeczu : Piwonia-Tyśmienica-Wieprz-Wisła. Współrzędne geograficzne jeziora : szerokość : 51028 długość : 22055 Wysokość nad poziomem morza : 156,0m 2.Charakterystyka hydromorfologiczna i dane morfometryczne Jezioro Głębokie jest zbiornikiem eurotroficznym o powierzchni 20,5 ha i głębokości max.7,1 m. Jezioro nie ma odpływu ani dopływu wód powierzchniowych. Zlewnia jeziora zajmuje 75 ha. Zbiornik nie jest atrakcyjny rekreacyjnie. Jest wykorzystywany do celów rybackich. Jego użytkownikiem jest prywatny dzierżawca. 3.Ocena podatności na degradację Ocena podatności na degradację III kategoria (wynik punktacji 2,71 pkt) świadczy o niskiej odporności zbiornika na wpływy zewnętrzne. Pozytywną stroną charakterystyki odpornościowej Jeziora Głębokie są, niemal nienaganne, cechy hydrograficzno - zlewniowe: niski procent wymiany wody w roku i korzystny stosunek powierzchni zlewni całkowitej do objętości jeziora. 4. Warunki meteorologiczne podczas prowadzenia badań Badania wiosenne prowadzone były przy częściowym zachmurzeniu (7/10) ograniczającym operację światła słonecznego na tafli wodnej jeziora. Wiał lekki wiatr od strony SE. Latem 28

Jezioro Głębokie badania wykonywane były przy zachmurzeniu (5/10) i lekkim wietrze z kierunku NE. Temperatura powietrza latem sięgała 25 o C, a wiosną wynosiła 11 o C. 5. Charakterystyka stanu czystości jeziora W zbiorczej ocenie stanu zanieczyszczenia z wynikiem punktacji 1,93 pkt wody jeziora Głębokiego zakwalifikowano do II klasy czystości. Podczas badań wiosennych wody jeziora były wymieszane i dobrze natlenione. Latem wystąpiła częściowa stratyfikacja termicznotlenowa do całkowitego zaniku tlenu nad dnem. Niskie wartości, mieszczące się w granicach I klasy czystości wykazywały: fosforany, fosfor całkowity i azot mineralny. Wskaźniki biomasy: chlorofil a i sucha masa sestonu oraz zawartość substancji organicznych (ChZT, BZT5) nie przekraczały normatywów II klasy czystości. Wody jeziora cechowała wysoka zasobność w sole mineralne o czym świadczy wartość pozaklasowa przewodności elektrolitycznej właściwej (359µS/cm). Warunki termiczno tlenowe jeziora Hypolimnion: nie występuje Metalimnion: od 3,0 m do 6,0 m 27.04.2006r. 29.08.2006r. Głębokość (m) Temperatura Tlen Temperatura ( o C) (mg/l) ( o C) 0,0 12,8 13,7 20,9 8,6 1,0 12,8 13,7 20,9 8,6 2,0 12,0 13,7 20,6 8,6 3,0 11,5 11,0 20,4 7,9 4,0 11,0 9,6 19,0 5,0 5,0 10,5 8,7 18,5 0,0 6,0 9,8 7,9 17,0 0,0 Tlen (mg/l) Profil termiczno - tlenowy jeziora Glebokie Data badania 29.08.2006 r. stanowisko 01 0 1 2 3 4 5 6 29

Jezioro Głębokie Podstawowe wskaźniki zanieczyszczeń L.p. Wskaźnik Miejsce poboru próby Wartość Jedn. miary W i o s n a (data badania 27.04.06r.) 1 Fosforany 1 m pod powierzchnią 0,015 mg P/l 2 Fosfor całkowity 1 m pod powierzchnią 0,015 mg P/l 3 Azot mineralny 1 m pod powierzchnią 0,14 mg N/l 4 Azot całkowity 1 m pod powierzchnią 1,12 mg N/l 5 Przewodność elektrolit. wł. 1 m pod powierzchnią 359 µs/cm 6 Chlorofil 1 m pod powierzchnią 11,2 mg /m 3 7 Sucha masa sestonu 1 m pod powierzchnią 6,7 mg /l 8 Widzialność krążka Secchiego 1,0 m 9 Miano coli typu kałowego 1 m pod powierzchnią 7 10 Miano coli typu kałowego 1 m nad dnem 25 Lato (data badania 29.08.06r.) 1 ChZT m. Cr 1 m pod powierzchnią 22,2 mg O 2/ /l 2 BZT 5 1 m pod powierzchnią 2,8 mg O 2 /l 3 Fosfor całkowity 1 m pod powierzchnią 0,009 mg P/l 4 Azot całkowity 1 m pod powierzchnią 1,38 mg N/l 5 Chlorofil 1 m pod powierzchnią 9,4 mg/m 3 6 Sucha masa sestonu 1 m pod powierzchnią 4,2 mg/l 7 Widzialność krążka Secchiego 1,5 m 8 Miano coli typu kałowego 1 m pod powierzchnią 11 9 Miano coli typu kałowego 1 m nad dnem 25 10 BZT 5 1 m nad dnem 2,8 mg O 2 /l 11 Fosforany 1 m nad dnem 0,007 mg P/l 12 Fosfor całkowity 1 m nad dnem 0,011 mg P/l 13 Azot amonowy 1 m nad dnem 0,05 mg N/l 30

Jezioro Głębokie Dodatkowe wskaźniki zanieczyszczeń L.p. Wskaźnik Miejsce poboru próby Wartość Jedn. miary W i o s n a (data badania 27.04.06r.) 1 ph 1 m pod powierzchnią 8,8 2 Barwa 1 m pod powierzchnią 30 mg Pt/l 3 Zasadowość 1 m pod powierzchnią 1,1 mval/l 4 Wapń 1 m pod powierzchnią 21 mg Ca/l 5 Magnez 1 m pod powierzchnią 3,6 mg Mg/l 6 Sód 1 m pod powierzchnią 9,8 mg Na/l 7 Potas 1 m pod powierzchnią 9,0 mg K/l 8 Chlorki 1 m pod powierzchnią 18,1 mg Cl/l 9 Siarczany 1 m pod powierzchnią 6,4 mg/ SO 4 L a t o (data badania 29.08.06r.) 1 ph 1 m pod powierzchnią 7,2 2 ph 1 m nad dnem 7,5 3 Barwa 1 m pod powierzchnią 20 mg Pt/l 4 Barwa 1 m nad dnem 25 mg Pt/l 5 Zasadowość 1 m pod powierzchnią 0,9 mval/l 6 Zasadowość 1 m nad dnem 1,0 mval/l 7 Wapń 1 m pod powierzchnią 22 mg Ca/l 8 Wapń 1 m nad dnem 22 mg Ca/l 9 Magnez 1 m pod powierzchnią 4,1 mg Mg/l 10 Magnez 1 m nad dnem 4,3 mg Mg/l 11 Sód 1 m pod powierzchnią 10,3 mg Na/l 12 Sód 1 m nad dnem 10,6 mg Na/l 13 Potas 1 m pod powierzchnią 9,8 mg K/l 14 Potas 1 m nad dnem 10,7 mg K/l 15 Chlorki 1 m pod powierzchnią 18,9 mg Cl/l 16 Chlorki 1 m nad dnem 18,3 mg Cl/l 17 Siarczany 1 m pod powierzchnią 4,7 mg SO 4 /l 18 Siarczany 1 m nad dnem 4,6 mg SO 4 /l 31

Jezioro Głębokie Ocena podatności na degradację 2006 rok WSKAŹNIK Wartość wskaźnika Punktacja Głębokość średnia (m) 3,4 3 V jeziora/l jeziora (tys m 3 /m) 0,41 4 Stratyfikacja wód (%) 0,0 4 P dna czynnego/v epilimnionu (m 2 / m 3 ) 0,21 3 Wymiana wody w roku (%) 17 1 Współczynnik Schindlera P zlewni (z P jeziora) / V jeziora (m 2 / m 3 ) 1,5 1 Sposób zagospodarowania zlewni bezpośredniej przewaga pól uprawnych 3 Wynik punktacji i sumaryczna ocena podatności jeziora 2,71 = III kategoria Ocena stanu czystości wód na podstawie badań wiosennych i letnich 2006rok Wskaźnik Okres i miejsce poboru Wartość Punktacja próbek wody wskaźnika na stanowisku Tlen rozpuszczony mgo 2 /dm 3 lato warstwa nadenna 0,0 4 ChZT Cr mgo 2 /dm 3 lato warstwa 22,2 2 BZT 5 mgo 2 /dm 3 lato warstwa 2,8 2 BZT 5 mgo 2 /dm 3 lato warstwa nadenna 2,8 2 Fosforany mgp/dm 3 wiosna w. 0,015 1 Fosforany mgp/dm 3 lato warstwa nadenna 0,007 1 Fosfor całkowity mgp/dm 3 lato warstwa nadenna 0,011 1 Fosfor całkowity mgp/dm 3 wiosna i lato (w.śr.) warstwa 0,012 1 Azot mineralny mgn/dm 3 wiosna w. 0,14 1 Azot amonowy mgn/dm 3 lato warstwa nadenna 0,05 1 Azot całkowity mgn/dm 3 wiosna i lato (w.śr.) warstwa 1,25 2 Przewodność elektrolityczna wiosna w. 359 4 właściwa µs/cm Chlorofil mg/m 3 wiosna i lato (w.śr.) warstwa 10,3 2 Sucha masa sestonu mg/dm 3 wiosna i lato (w.śr.) warstwa 5,5 2 Widzialność krążka Secchiego m wiosna i lato (w. średnia) 1,3 3 Wynik punktacji i sumaryczna klasa czystości wód 1,93 = II klasa Weryfikacja klasy czystości ze wzgl.na miano Coli typu kałowego 7 1 32

Jezioro Głębokie Jezioro: Województwo: Powiat: Gmina: Typ gminy: Głębokie LUBELSKIE lubartowski Uścimów gmina wiejska DANE OGÓLNE Lokalizacja: Makroregion : Polesie Podlaskie Mezoregion : Równina Łęczyńsko Włodawska Wysokość n.p.m. : 156,0 m Szerokość geog. : 51 0 28 Długość geogr. : 22 0 55 Dorzecze : : Piwonia (południowa) Tyśmienica Wieprz Wisła Bałtyk Formy ochrony : Jezioro położone na obszarze Parku Krajobrazowego Pojezierze Łęczyńskie Dane morfometryczne : Rok pomiarów : 1950 Dane morfometryczne : UMCS w Lublinie Nr jez. (IRŚ) : Powierzchnia zwierciadła : 20,5 ha Powierzchnia wysp : 0,0 ha Głębokość maksymalna : 7,1m Głębokość średnia : 3,4m Objętość : 684,6 tys. m 3 Długość maksymalna : 585 m Szerokość maksymalna : 452 m Długość efektywna : 585 m Szerokość efektywna : 452 m Linia brzegowa ogółem : 1650 m Linia brzegowa wysp : 0 m Dane o zlewni : Powierzchnia zlewni całkowitej : 1,0 km 2 Źródło danych : UMCS w Lublinie Wymiana wody około : 17 % Źródło danych : UMCS w Lublinie Cieki związane z jeziorem : nie ma Uwagi: Jezioro nie ma dopływu ani odpływu powierzchniowego.. 33

Jezioro Gumienek Jezioro Gumienek 1. Charakterystyka ogólna jeziora i terenów z jego otoczenia Jezioro Gumienek położone jest w zachodniej części Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego, w gminie Uścimów. W otoczeniu jeziora od strony zachodniej i południowej znajdują się stawy hodowlane PGRyb. w Lublinie Zakładu w Jedlance, od strony wschodniej przylegają tereny obiektów administracyjnych i inwentarskich PGRyb. w Jedlance. Ścieki kierowane są do zbiorników bezodpływowych. Od strony południowej do jeziora okresowo dopływa rów odwadniający kilka stawów rybnych. W bieżącym roku dopływ nieczynny, bez stanowiska pomiarowego. Od strony północnej z jeziora wypływa ciek uchodzący do rzeki Bobrówki dopływu rzeki Tyśmienicy. Również z tej strony jeziora znajduje się piaszczysta plaża, otoczona lasem sosnowym. W odległości ok. 200m od północno-wschodniej strony jeziora zlokalizowany jest ośrodek wypoczynkowy oraz jedno pole namiotowe. Ośrodek wypoczynkowy wyposażony jest w sezonową, kontenerową oczyszczalnię ścieków o przepustowości o 40 m3/dobę. Jezioro położone jest w dorzeczu : Piwonia (Południowa)-Tyśmienica-Wieprz-Wisła. Współrzędne geograficzne jeziora : Szerokość: 51030 Długość: 22056 Wysokość nad poziomem morza: 157,0 m. 2. Ocena podatności na degradację Jezioro Gumienek plasuje się w III kategorii podatności na degradację, głównie z uwagi na cechy morfometryczne. Wskaźniki związane ze zlewnią tj. wymiana wody w roku, sposób zagospodarowania zlewni i współczynnik Schindlera są korzystne i mieszczą się w granicach II kategorii. 34

Jezioro Gumienek 3. Warunki meteorologiczne w czasie prowadzenia badań Wiosenne badania prowadzone były w warunkach słonecznej pogody (zachmurzenie 0/10) i silnego wiatru. Temperatura powietrza wynosiła 200C. Podczas letniego poboru panowało częściowe zachmurzenie, stopniowo przechodzące w całkowite (10/10). Wiał silny, zachodni wiatr. Temperatura powietrza wynosiła 220C. 4. Charakterystyka stanu czystości wód jeziora W okresie badań wiosennych wody na powierzchni, do 5m w głąb wykazywały przesycenie tlenem (13,3-8,6 mgo2/l), nad dnem zawartość tlenu wynosiła 3 mgo2/l. Latem warstwa epilimnionu posiadała dobre warunki tlenowe, natomiast w warstwie skokowej stężenie tlenu obniżało się do ilości śladowych nad dnem 0,1 mgo2/l, z wyraźnie wyczuwalnym zapachem siarkowodoru. Przewodność elektrolityczna właściwa wiosną (391µS/cm) wskazywała na wysoką mineralizację wód. Wskaźniki zawartości substancji organicznych latem występowały w ilościach odpowiadających II i III klasie czystości. Zwraca uwagę wysoka, ponadnormatywna zawartość fosforu całkowitego i fosforanów latem. Chlorofil a i sucha masa sestonu wskaźniki produkcji pierwotnej występowały w niewielkich ilościach, w zakresie II klasy czystości. Analiza bakteriologiczna wykazała dobry stan sanitarny wody. Warunki termiczno tlenowe jeziora Hypolimnion: nie występuje Metalimnion: od 3,0 m do 6,0 m 24.04.2006r. 21.08.2006r. Głębokość (m) Temperatura Tlen Temperatura Tlen ( o C) (mg/l) ( o C) (mg/l) 0,0 13,9 13,3 22,3 9,4 1,0 13,9 13,3 22,3 9,4 2,0 13,5 12,0 22,0 8,2 3,0 12,7 10,0 21,2 4,3 4,0 12,0 9,0 18,8 0,3 5,0 11,0 8,6 11,1 0,2 6,0 10,2 5,0 7,0 0,1 7,5 9,0 3,0 - - 35

Jezioro Gumienek głębokość [m] 0 1 2 3 4 5 6 Profil termiczno - tlenowy jeziora Gumienek Data badania 21.08.2006 r. stanowisko 01 tlen rozpuszczony [mgo 2/l] 0 temperatura [ C] 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 Epilimnion Metalimnion Podstawowe wskaźniki zanieczyszczeń L.p. Wskaźnik Miejsce poboru próby Wartość Jedn. miary W i o s n a (data badania 24.04.06r.) 1 Fosforany 1 m pod powierzchnią 0,017 mg P/l 2 Fosfor całkowity 1 m pod powierzchnią 0,03 mg P/l 3 Azot mineralny 1 m pod powierzchnią 0,08 mg N/l 4 Azot całkowity 1 m pod powierzchnią 0,73 mg N/l 5 Przewodność elektrolit. wł. 1 m pod powierzchnią 391 µs/cm 6 Chlorofil 1 m pod powierzchnią 14,4 mg /m 3 7 Sucha masa sestonu 1 m pod powierzchnią 8,3 mg /l 8 Widzialność krążka Secchiego 0,6 m 9 Miano coli typu kałowego 1 m pod powierzchnią 2 10 Miano coli typu kałowego 1 m nad dnem 2 L a t o (data badania 21.08.06r.) 1 ChZT m. Cr 1 m pod powierzchnią 36,5 mg O 2/ /l 2 BZT 5 1 m pod powierzchnią 3,0 mg O 2 /l 3 Fosfor całkowity 1 m pod powierzchnią 0,104 mg P/l 4 Azot całkowity 1 m pod powierzchnią 0,76 mg N/l 5 Chlorofil 1 m pod powierzchnią 9,6 mg/m 3 6 Sucha masa sestonu 1 m pod powierzchnią 4,3 mg/l 7 Widzialność krążka Secchiego 1,8 m 8 Miano coli typu kałowego 1 m pod powierzchnią 4 9 Miano coli typu kałowego 1 m nad dnem 1 10 BZT 5 1 m nad dnem 4,6 mg O 2 /l 11 Fosforany 1 m nad dnem 0,400 mg P/l 12 Fosfor całkowity 1 m nad dnem 0,601 mg P/l 13 Azot amonowy 1 m nad dnem 2,41 mg N/l 36