BIURO STUDIÓW I PROJEKTÓW HYDRO-EKO-GEO 15-166 Białystok, ul. Chętnika 61, tel/fax 085 7406202, 085 6634829 Inwestor: Ostrołęckie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Spółka z o.o. 07-410 Ostrołęka, ul. Kurpiowska 21 PROJEKT PRAC GEOLOGICZNYCH w zakresie wykonania otworu studziennego nr 3 na terenie stacji uzdatniania wody Leśna w OSTROŁĘCE pow. grodzki Ostrołęka woj. mazowieckie Autor: Projekt przedstawia do zatwierdzenia: mgr inŝ. Cezary Madejski biegły z listy Ministra OŚZNiL i Wojewody Podlaskiego w zakresie ocen oddziaływania na środowisko nr 1408 i nr 005 w zakresie postępowania wodnoprawnego nr 699 i nr 004 uprawnienia geologiczne 051045 Białystok - czerwiec 2009 r. Egz.
- 1 - I. SPIS TREŚCI 1. Dane ogólne... 2 2. Wstęp... 3 3. Ogólna charakterystyka ujęcia wody... 5 4. Opis terenu badań... 6 4.1. Szczegółowa lokalizacja ujęcia wody... 6 4.2. PołoŜenie, morfologia i hydrografia... 6 4.3. Budowa geologiczna i warunki hydrogeologiczne... 8 5. Obliczenia hydrogeologiczne... 12 6. Strefa ochrony sanitarnej... 13 7. Wnioski... 14 8. Projekt geologiczno-techniczny otworu rozpoznawczego... 15 8.1 Warunki techniczne prowadzenia robót... 15 8.2 Konstrukcja techniczna otworu... 16 8.3 Izolowanie horyzontów wodonośnych... 17 8.4 Pobieranie próbek gruntu i wody... 18 8.5 Pomiary i badania hydrogeologiczne... 18 8.6 Pomiary geodezyjne... 19 8.7 Harmonogram prac i terminy realizacji... 19 8.8 Uwagi końcowe... 19 II. SPIS ZAŁĄCZNIKÓW: 1. Mapa dokumentacyjna z elementami hydrogeologicznymi, skala 1: 10000 2. Mapa zasadnicza z zagospodarowaniem terenu SUW Leśna i lokalizacją projektowanego otworu studziennego nr 3, skala 1: 500 3. Projekt geologiczno-techniczny otworu rozpoznawczego-studziennego nr 3 4.1. Mapa hydrogeologiczna Polski w skali 1: 50000 - arkusz Ostrołęka - Mapa dokumentacyjna - wycinek 4.2. Mapa hydrogeologiczna Polski w skali 1: 50000 - arkusz Ostrołęka - Plansza główna - wycinek 5. Przekrój hydrogeologiczny I-I z Mapy hydrogeologicznej Polski - arkusz Ostrołęka 6. Zestawienie wybranych materiałów archiwalnych 6.1. Karta Banku HYDRO - otwór nr 3330128 - Ostrołęka - SUW Leśna - studnia nr 1 (MhP - nr 175) 6.2. Karta Banku HYDRO - otwór nr 3330132 - Ostrołęka - SUW Leśna - studnia nr 2 (MhP - nr 176) 6.3. Karta Banku HYDRO - otwór nr 3330102 - Ostrołęka - Szpital - studnia nr 2 (MhP - nr 18) 6.4. Karta Banku HYDRO - otwór nr 3330060 - Ostrołęka - OSM Proszkownia mleka - studnia nr 1 (MhP - nr 20) 6.5. Karta Banku HYDRO - otwór nr 3330097 - Olszewo-Borki - dawna Baza obrotu zwierzętami hodowlanymi / aktualnie Zespół hurtowni - studnia nr 2 (MhP - nr 15)
- 2-1.0. DANE OGÓLNE 1.1. Zleceniodawca: Ostrołęckie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Spółka z o.o. 07-410 Ostrołęka, ul. Kurpiowska 1.2. UŜytkownik: Ostrołęckie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Spółka z o.o. Stacja wodociągowa Leśna 1.3. Lokalizacja: teren stacji wodociągowej Leśna miasto Ostrołęka, Osiedle Leśne, działka nr 10866 przy ul. Leśnej pow. grodzki Ostrołęka, woj. mazowieckie 1.4. Współrzędne topograficzne wiercenia (w układzie PUWG-1942) 1 : X = 4536365 m Y = 5883221 m 1.5. Rzędna bezwzględna (poziom odniesienia - Kronsztadt - 86): z = 95 m n.p.m. 1.6. Arkusz mapy topograficznej: 1: 50000 ark. N-34-104-C Ostrołęka [układ 1942, 1992] 1: 10000 ark. N-34-104-C-c-1 Olszewo-Borki [układ 1942, 1992] Arkusz mapy geologicznej: 1: 50000 Ostrołęka Arkusz mapy hydrogeologicznej: 1: 50000 Ostrołęka 333 1.7. Projektowany otwór będzie trzecim otworem inwestora - będzie eksploatowany pojedynczo lub zespołowo ze studnią nr 1 lub 2 1.8. Zapotrzebowanie na wodę: aktualne Q hmax 60 m 3 /h, w perspektywie Q hmax 80 m 3 /h 1.9. Przeznaczenie wody: cele wodociągowe. 1.10. Wymogi, co do jakości wody - jak dla wody do spoŝycia - zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dn. 29.03.2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spoŝycia przez ludzi (Dz.U. nr 61, poz. 417). 1 X - współrzędna pozioma, Y - współrzędna pionowa
- 3-2.0. WSTĘP Niniejszy projekt prac geologicznych opracowano na zlecenie Ostrołęckiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Spółka z o.o., 07-410 Ostrołęka, ul. Kurpiowska 21. Badania hydrogeologiczne objęte projektem dotyczą wykonania otworu rozpoznawczego - studziennego nr 3 na terenie komunalnego ujęcia wód podziemnych - SUW Leśna w Ostrołęce. Aktualnie, rozpatrywane ujęcie składa się z dwóch studzien wierconych - nr 1 o głębokości 36 m i wydajności Q e = 15 m 3 /h oraz nr 2 o głębokości 37.4 m i wydajności Q e = 60 m 3 /h. Obie studnie są sprawne, ale studnia nr 1 z uwagi na niewielką wydajność nie stanowi pełnowartościowego awaryjnego źródła wody. Bliska odległość pomiędzy studniami wyklucza zespołową eksploatację studzien nr 1 i nr 2. Aktualne zapotrzebowanie na wodę wynosi Q hmax 60 m 3 /h. W perspektywie przewiduje się wzrost zapotrzebowania na wodę do Q hmax 80 m 3 /h, co powoduje konieczność wykonania na ujęciu trzeciego otworu studziennego. Biorąc pod uwagę duŝą zmienność parametrów hydrogeologicznych w obrębie aktualnie ujmowanego pierwszego uŝytkowego poziomu wodonośnego oraz ograniczone moŝliwości terenowe w celu kompleksowego rozwiązania zadania geologicznego (pokrycie potrzeb wodnych obiektu, przy jednoczesnym zapewnieniu pełnowartościowego awaryjnego otworu studziennego) w porozumieniu z Inwestorem podjęto decyzję o wykonaniu studni nr 3, głębszej od istniejących studzien nr 1 i 2, ujmującej drugi (głębszy) uŝytkowy poziom wodonośny, dwuwarstwowy, o stałych korzystnych parametrach hydrogeologicznych i ciągłym rozprzestrzenieniu. Potencjalna wydajność otworów studziennych ujmujących głębszy poziom wodonośny, w zaleŝności od stopnia jego ujęcia (jedna lub dwie warstwy wodonośne) zawiera się w szerokim przedziale od ok. 60-70 m 3 /h do ok. 120 m 3 /h. W przyjętym w projekcie podstawowym wariancie konstrukcyjnym załoŝono ujęcie jednej płytszej warstwy drugiego poziomu wodonośnego, co pozwoli na uzyskanie wydajności rzędu 60-80 m 3 /h, pokrywającej aktualne zapotrzebowanie na wodę. W przypadku wzrostu zapotrzebowania, z uwagi na ujęcie róŝnych odizolowanych od siebie poziomów wodonośnych moŝliwe będzie takŝe łączne (zespołowe) eksploatowanie dwóch studzien: 1 i 3 lub 2 i 3. Lokalizację zaprojektowanego otworu studziennego nr 3 oraz podstawowe załoŝenia projektowe uzgodniono z Inwestorem - Zleceniodawcą projektu. Przy sporządzaniu projektu wykorzystano: ogólnodostępne publikacje i mapy geologiczne, w tym Mapę hydrogeologiczną Polski w skali 1 : 50000 - Arkusz 333 - Ostrołęka, zwaną w dalszej części projektu MhP (PIG, Warszawa 2002 r.), geologiczne materiały archiwalne z rozpatrywanego rejonu Ostrołęki zgromadzone w Centralnym Archiwum Geologicznym PIG w Warszawie, w szczególności dane z Banku HYDRO oraz dokumentacji hydrogeologicznych ujęć wody podziemnej z utworów czwartorzędowych: - Wodociągu na terenie osiedla Leśna w Ostrołęce (Przedsiębiorstwo Geologiczne POLGEOL, autor: G. Maksymiuk, 1991 r.),
- 4 - - Proszkowni Mleka w Ostrołęce (Przedsiębiorstwo Geologiczne POLGEOL, autorzy: M. Szurmak, K. Tarasiewicz, 1981 r.), - Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w Ostrołęce (Kombinat Geologiczny Północ, autor: A. Filo, 1975 r.), - Bazy Okręgowego Przedsiębiorstwa Obrotu Zwierzętami Hodowlanymi w Warszawie - POZH Olszewo - Borki (Biuro Projektów wodnych Melioracji w Olsztynie, autor: St. BłaŜewicz, 1981 r.),
- 5-3. 0. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA UJĘCIA WODY Ujęcie wód podziemnych na terenie SUW Leśna w Ostrołęce składa się z dwóch studzien ujmujących pierwszy uŝytkowy poziom wodonośny (rozdz. 4.3), wykonanych przez Przedsiębiorstwo Robót Wiertniczych i Górniczych 2 w Warszawie - Oddział Robót Wiertniczych nr 2 w Białymstoku: o nr 1 - o głębokości ostatecznej 36.0 m, wykonanej w 1983 r., o nr 2 - o głębokości ostatecznej 37.4 m, wykonanej w 1984 r. Studnia nr 1 Zarurowanie rury φ 508 mm - do głębokości 37.0 m - po zafiltrowaniu podciągnięte do gł. 14.3 m Zafiltrowanie filtr kolumnowy, siatkowy z rur stalowych φ 356 mm, o następujących wymiarach: rura nadfiltrowa - długość 20.1 m - wyprowadzona do wierzchu (wymiar do powierzchni terenu) filtr właściwy - długość 6.8 m, siatka stilonowa nr 10 rura podfiltrowa - długość 9.1 m posadowienie - 36.0 m p.p.t. obsypka - φ 0.8-2.0 mm W trakcie pompowania pomiarowego studni nr 1 uzyskano wydajność Q 4 = 34.0 m 3 /h przy depresji s 4 = 17.9 m. Wydajność eksploatacyjną ustalono na Q e = 15 m 3 /h przy depresji s e = 6.3 m. Studnia nr 2 Zarurowanie rury φ 508 mm - do głębokości 37.4 m - po zafiltrowaniu podciągnięte do gł. 19.0 m Zafiltrowanie filtr kolumnowy, siatkowy z rur stalowych φ 356 mm, o następujących wymiarach: rura nadfiltrowa - długość 20.6 m - zakończona zamkiem filtr właściwy - długość og. 3 14.7 m, siatka stilonowa nr 10 rura podfiltrowa - długość 2.8 m posadowienie - 37.4 m p.p.t. obsypka - φ 0.8-2.0 mm W trakcie pompowania pomiarowego studni nr 1 uzyskano wydajność Q 3 = 64.0 m 3 /h przy depresji s 3 = 9.4 m. Wydajność eksploatacyjną ustalono na Q e = 60 m 3 /h przy depresji s e = 8.6 m. Zasoby eksploatacyjne ujęcia wody zatwierdzono decyzją Urzędu Wojewódzkiego w Ostrołęce nr OŚ 8530/38/84 z dn. 17.10.1984 r. w ilości opowiadającej wydajności eksploatacyjnej studni nr 2 (bardziej wydajnej), tj.: Q e = 60 m 3 /h przy depresji s e = 8.6 m. Aktualnie ujęcie wody jest eksploatowane na podstawie pozwolenia wodnoprawnego wydanego przez Prezydenta miasta Ostrołęki z dn. 12.04.2007 r. - dec. GKOŚ.6210-1/07, w której określono maksymalny pobór dobowy wody w ilości Q dmax = 1400 m 3 /d. 2 3 Generalnym wykonawcą całości robót było Przedsiębiorstwo Geologiczne POLGEOL w Warszawie, które prowadziło obsługę geologiczną wierceń oraz opracowało powykonawczą dokumentację hydrogeologiczną ujęcia wody. 2 odcinki robocze: 7.07 m + 6.92 m, złącze: 0.72 m łącznie 14.71 14.7 m
- 6-4.0. OPIS TERENU BADAŃ 4.1. Szczegółowa lokalizacja ujęcia wody Opisywane ujęcie wody znajduje się w południowo-zachodniej części Ostrołęki, na Osiedlu Leśna, na działce o nr ewid. 10866, przy ul. Leśnej. Projektowany otwór studzienny nr 3 zlokalizowano w północno-zachodnim naroŝniku wygrodzonego terenu ujęcia - na trawniku, w odległości ok. 14 m od granic działki. Odległości zaprojektowanej studni nr 3 od studzien istniejących wynoszą: 36 m - od studni nr 2 i 45 m - od studni nr 1. Teren w miejscu wiercenia jest wyrównany i płaski. W promieniu 10 m od projektowanego wiercenia nie ma uzbrojenia naziemnego. Podobnie w promieniu 30 m nie ma napowietrznych linii energetycznych. NajbliŜszy podziemny kabel energetyczny NN przebiega w odległości ok. 8 m na E (zasilanie oświetlenia terenu). Istniejące warunki terenowe pozwalają na przeprowadzenie prac typowym urządzeniem wiertniczym do wierceń hydrogeologicznych w zakresie głębokości do 100 m. Wyznaczona lokalizacja otworu studziennego spełnia wymogi Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie 4 (Dz. U. Nr 75, poz. 690). Szczegółowo lokalizację projektowanego wiercenia na tle istniejącego zagospodarowania terenu przedstawiono na zał. nr 2. 4.2. Położenie, morfologia i hydrografia Teren SUW Leśna znajduje się w południowo-zachodniej części Ostrołęki, na Osiedlu Leśna (Ryc. 1, 2). Miasto Ostrołęka jest siedzibą powiatu grodzkiego w województwie mazowieckim. Regionalnie, rozpatrywany obszar znajduje się w obrębie Doliny Dolnej Narwi, w sąsiedztwie Równiny Kurpiowskiej. Krainy te o randze mezoregionów są częściami jednostki wyŝszego rzędu - makroregionu Niziny Północnomazowieckiej (wg podziału J. Kondrackiego i A. Richlinga, zamieszczonego w Atlasie Rzeczypospolitej Polskiej). Morfologicznie opisywany rejon znajduje się w dolinie Omulwi, po jej prawej (południowej) stronie, w odległości ok. 700 m od jej ujścia do Narwi. Stacja wodociągowa Leśna została wybudowana 4 31.1. Odległość studni dostarczającej wodę przeznaczoną do spoŝycia przez ludzi, niewymagającej, zgodnie z przepisami dotyczącymi ochrony ujęć i źródeł wodnych, ustanowienia strefy ochronnej, powinna wynosić - licząc od osi studni - co najmniej: 1. do granicy działki - 5 m, 2. do osi rowu przydroŝnego - 7.5 m, 3. do budynków inwentarskich i związanych z nimi szczelnych silosów, zbiorników do gromadzenia nieczystości, kompostu oraz podobnych szczelnych urządzeń - 15 m, 4. do najbliŝszego przewodu rozsączającego kanalizacji indywidualnej, jeŝeli odprowadzane są do niej ścieki oczyszczone biologicznie w stopniu określonym w przepisach dotyczących ochrony wód - 30 m, 5. do nieutwardzonych wybiegów dla zwierząt hodowlanych, najbliŝszego przewodu rozsączającego kanalizacji lokalnej bez urządzeń biologicznego oczyszczania ścieków oraz do granicy pola filtracyjnego - 70 m.
-7na sztucznym nasypie, stąd jej wyrównana powierzchnia jest wyniesiona ok. 2.5-4 m nad naturalną powierzchnię terenów sąsiednich. Teren stacji jest płaski i wyrównany o rzędnych z przedziału 95-96 m n.p.m. Rzędna powierzchni terenu w miejscu projektowanego wiercenia wynosi 95 m n.p.m. Teren ujęcia wody Leśna znajduje się w zlewni powierzchniowej rzeki Omulwi, będącej prawym dopływem Narwi. Ryc. 1. PołoŜenie SUW Leśna na planie Ostrołęki. Skala 1:10000 SUW Leśna Ryc. 2. PołoŜenie SUW Leśna na mapie topograficznej w skali 1:100000 SUW Leśna Biuro Studiów i Projektów HYDRO-EKO-GEO
- 8-4.3. Budowa geologiczna i warunki hydrogeologiczne Z uwagi na specyfikę projektu opis budowy geologicznej rejonu badań ograniczono do osadów czwartorzędu, których miąŝszość szacuje się tu na ok. 140-150 m. Wierceniami studziennymi nr 1 i nr 2 wykonanymi na terenie SUW Leśna rozpoznano jedynie płytkie partie czwartorzędu do głębokości 37.4 m. Budowę geologiczną warstw głębszych opisano na podstawie informacji zawartych w MhP - Arkusz Ostrołęka oraz najbliŝszych głębokich wierceń studziennych innych uŝytkowników, których karty archiwalne stanowią załączniki nr 6.3-6.5. Wiercenia te to: wiercenie studzienne nr 2 o głębokości 72.0 m na terenie dawnej Bazy obrotu zwierzętami hodowlanymi (aktualnie Zespół hurtowni) w m. Olszewo-Borki, odległe o ok. 0.6 km na W - zał. nr 6.5, na MhP - studnia nr 15, w Banku HYDRO - otwór nr 3330097 wiercenie studzienne nr 2 o głębokości 72.0 m na terenie Szpitala w Ostrołęce, odległe o ok. 1.6 km na E - zał. nr 6.3, na MhP - studnia nr 18, w Banku HYDRO - otwór nr 3330102, wiercenie studzienne nr 1 o głębokości 103.0 m na terenie OSM - Proszkowni mleka w Ostrołęce, odległe o ok. 4 km na E - zał. nr 6.4, na MhP - studnia nr 20, w Banku HYDRO - otwór nr 3330060. Najstarsze partie czwartorzędu stanowią najprawdopodobniej gliny zwałowe z wkładkami utworów wodnolodowcowych najstarszego zlodowacenia Narwi, spoczywające na osadach trzeciorzędowych miocenu i oligocenu. Strop osadów tego zlodowacenia jest mało urozmaicony i występuje w zakresie rzędnych od -20 do 0 m n.p.m. PowyŜej tych glin występują gliny i osady pylasto-ilaste zlodowacenia południowopolskiego, a pośród nich wodnolodowcowe piaski ze Ŝwirem nawiercane w rejonie na głębokości ok. 80-90 m (w Proszkowni mleka - MhP 20 - na gł. 84 m). Warstwa piaszczysta ma miąŝszość od kilku do ponad 40, średnio kilkunastu m. Ponad utworami południowopolskimi występuje warstwa piasków rzecznych i jeziornych z okresu interglacjału mazowieckiego. Ma ona ciągłe rozprzestrzenienie i stosunkowo wyrównaną miąŝszość, przewaŝnie 10-20 m. Spąg warstwy na skutek intensywnej działalności erozyjnej wód roztopowych jest dość wyrównany, połoŝony na rzędnych 20-30 m n.p.m., w rejonie SUW Leśna na rzędnej ok. 25-30 m n.p.m. Strop osadów piaszczystych występuje tu na rzędnej ok. 40-45 m n.p.m. Podczas zlodowacenia środkowopolskiego w rejonie Ostrołęki powstał bardzo rozległy zbiornik limnoglacjany. Osadziły się w nim iły i mułki o kilkunastometrowych miąŝszościach miejscami prawdopodobnie podlegające deformacjom glacitektonicznym, zwiększającym jeszcze ich miąŝszość. Lokalnie mogą one być znacznie zerodowane. Na utworach tych leŝą wodnolodowcowe piaski, głównie drobnoziarniste, lokalnie z duŝą ilością frakcji pylastej stadiału maksymalnego zlodowacenia środkowopolskiego. Tworzą one kopalny sandr, na wysoczyźnie przykryty nieciągłą kilkumetrową pokrywą glin zwałowych zlodowacenia środkowopolskiego lub północnopolskiego. W okresie zlodowacenia północnopolskiego powstały równieŝ nadzalewowe tarasy akumulacyjne Narwi, będącej wówczas częścią wielkiej rzeki prowadzącej wodę wzdłuŝ pradoliny wileńsko-
- 9 - warszawskiej. Piaski, głównie drobnoziarniste i pylaste, miejscami mułki piaszczyste tych tarasów mają kilku - kilkunastometrowe miąŝszości i leŝą na starszych piaszczystych utworach wodnolodowcowych. Zmienność litologiczna tych osadów jest stosunkowo duŝa, o czym m.in. świadczy porównanie profilów geologicznych wierceń studziennych na terenie SUW Leśna. Stwierdzony otworem nr 2 kompleks mułków piaszczystych o miąŝszości 15.2 m w odległym o 9 m otworze nr 1 zredukował się do przewarstwienia 2-metrowego, a miejsce mułków zajęły piaski drobno- i średnioziarniste oraz piaski ze Ŝwirem (pospółki). Lokalnie w dolinach większych rzek (Narew, Omulew) występują holoceńskie piaski, torfy i namuły o niewielkich metrowych miąŝszościach. Budowę geologiczną rejonu przedstawiono graficznie na przekroju hydrogeologicznym I-I z MhP (zał. nr 5). Dla zaprojektowanego otworu studziennego nr 3 o gł. 72 m przyjęto profil geologiczny zbliŝony do stwierdzonego wierceniami nr 1 i nr 2 - w części górnej. Część dolną profilu, w tym poniŝej załoŝonej głębokości wiercenia nr 3 przyjęto na podstawie w/w przekroju hydrogeologicznego. W formie zgeneralizowanej profil ten przedstawia się następująco: 0.0-2.0 m - nasyp niebudowlany piaszczysty 5 2.0-16.0 m - piaski róŝnej granulacji lub mułki piaszczyste 16.0-18.0 m - mułki piaszczyste 18.0-37.0 m - piaski róŝnej granulacji i piaski ze Ŝwirem, w spągu z przewagą piasków drobnoziarnistych i pylastych 37.0-52.0 m - mułki i mułki piaszczyste 52.0-68.0 m - piaski róŝnej granulacji i piaski ze Ŝwirem 68.0-78.0 m - mułki ilaste/iły pylaste lub gliny 78.0-95.0 m - piaski róŝnej granulacji, głównie drobno- i średnioziarniste poniŝej 95.0 m - gliny lub iły Zwierciadło wody: 1. nawiercone i ustabilizowane 4.5 m p.p.t. (jeśli wystąpią osady wodonośne) 2. nawiercone 18.0 m ustabilizowane 4.5 m p.p.t. 3. nawiercone 52.0 m ustabilizowane 2.5 m p.p.t. 4. nawiercone 78.0 m ustabilizowane 2.5 m p.p.t. Obecny stan rozpoznania geologicznego rejonu Ostrołęki wskazuje na występowanie na tym terenie dwóch pięter wodonośnych: czwartorzędowego i trzeciorzędowego, przy czym z uwagi na zakres projektu, zamieszczono w nim jedynie opis piętra czwartorzędowego, składającego się z dwóch róŝnowiekowych uŝytkowych poziomów wodonośnych. 5 Porównanie rzędnych terenu z okresu wiercenia z rzędnymi aktualnymi wskazuje na wtórne podwyŝszenie terenu (ułoŝenie nasypu) o wysokości ok. 2-2.5 m.
- 10 - Zgodnie z MhP - Arkusz Ostrołęka (zał. nr 4.2) analizowany rejon ujęcia wodociągowego Leśna a Q II mieści się w obrębie jednostki hydrogeologicznej o symbolu 2. Występują tutaj dwa uŝytkowe Q poziomy wodonośne, przy czym z uwagi na dostępność i częstość ujmowania poziomem głównym jest poziom płytszy (pierwszy od powierzchni terenu). Poziom głębszy (drugi), bardziej wydajny został tu uznany za podrzędny. Pierwszy (płytszy) poziom wodonośny związany z piaskami sandrowymi zlodowacenia północnopolskiego i środkowopolskiego oraz piaskami tarasów akumulacyjnych Narwi. Część wodonośca związana z akumulacją sandrową wykształcona jest przewaŝnie w postaci piasków drobnoziarnistych z duŝą ilością frakcji pylastej, zaś w obrębie osadów rzecznych występują równieŝ frakcje średnie i Ŝwirowe. Izolacja poziomu płytszego, w konsekwencji głębokość występowania w rejonie jest zmienna, podobnie jak miąŝszość, wykształcenie litologiczne, a co za tym idzie parametry hydrogeologiczne. Przewodność w rejonach małych miąŝszości warstwy zawierająca się w przedziale 100-200 m 2 /24h wzrasta do >200 m 2 /24h przy miąŝszościach około 30-40 m. W rejonach, w których w całkowitej miąŝszości warstwy zmniejsza się udział mniej korzystnie wykształconych osadów sandrowych (np. w dolinie Narwi) przewodność moŝe dochodzić do 500 m 2 /24h. Istniejące studnie nr 1 i nr 2 ujęcia Leśna o głębokościach 36 m i 37.4 m ujmują do eksploatacji właśnie ten poziom. Studnie te odległe zaledwie o 9 m obrazują zmienność parametrów hydrogeologicznych pierwszego poziomu wodonośnego (tabela nr 1). Tabela nr 1. Parametry hydrogeologiczno - wydajnościowe studzien ujęcia wodociągowego Leśna Nr studni 1 2 Głębokość występowania poziomu h [m] 1.0 16.0 MiąŜszość sumaryczna m [m] 32.0 19.0 MiąŜszość ujmowanej części dolnej poniŝej pyłów (mułków) m [m] 20.0 19.0 Ogólna długość filtra l [m] 6.8 14.7 Współczynnik filtracji k [m/24h] 3.0 12.0 Przewodność T [m 2 /24h] 96.0 228 Wydajność eksploatacyjna otworu Q e [m 3 /h] 15 60 Depresja s e [m] 6.3 8.6 Wydatek jednostkowy (dla Q e i s e ) q [m 3 /h 1mS] 2.38 6.98 Największe wydajności potencjalne (powyŝej 70, lokalnie nawet 120 m 3 /h) spodziewane są w rejonach dobrze wysortowanych piasków o znacznych miąŝszościach. Na pozostałym obszarze studnie eksploatujące ten poziom powinny się charakteryzować wydajnościami potencjalnymi w klasach 30-50 lub 50-70 m 3 /h. (w rejonie ujęcia Leśna wydajność potencjalną studni oszacowano na 30-50 m 3 /h). Na terenach, na których brak jest utworów izolujących poziom wodonośny od powierzchni terenu lub występują one lokalnie, zwierciadło wody ma charakter swobodny lub pozostaje pod niewielkim napięciem. Na obszarze gdzie poziom ten przykryty jest nadkładem utworów słaboprzepuszczalnych zwierciadło wody ma charakter napięty i pozostaje pod ciśnieniem 1-2 atm.
- 11 - Z uwagi na słabą i nieciągłą izolację (niekiedy całkowity brak izolacji) w rejonie Ostrołęki ze względu na liczne ogniska zanieczyszczeń stopień zagroŝenie poziomu antropopresją określono jako wysoki lub bardzo wysoki. Drugi (głębszy) poziom wodonośny jest dwudzielny, związany z piaszczystymi osadami wodnolodowcowymi zlodowacenia południowopolskiego (warstwa głębsza) i rzeczno-jeziornymi interglacjału mazowieckiego (warstwa płytsza). Płytsza warstwa wodonośna tego poziomu występująca w analizowanym rejonie na głębokości ok. 50-55 m charakteryzuje się ciągłym rozprzestrzenieniem i korzystną miąŝszością rzędu 10-20 m. Podobną miąŝszość ma warstwa głębsza, przy czym nie występuje ona w sposób ciągły. Obie warstwy są rozdzielone osadami ilasto-pylastymi lokalnie glinami o kilku-, częściej kilkunastometrowej miąŝszości. W studniach ujmujących ten poziom zafiltrowana jest górna lub dolna warstwa wodonośna, a w niektórych studniach obie. Wydajność potencjalna studzien wynosi od 60-70 m 3 /h, dla otworów ujmujących jedną (zwykle płytszą) warstwę do 100, lokalnie 120 m 3 /h, dla ujęć ujmujących obie warstwy. Zwierciadło wody pozostaje pod napięciem 5-6 atm. i wykazuje generalne spadki w kierunku Narwi. Izolacja poziomu głębszego ma charakter ciągły i znaczną kilkunasto-, kilkudziesięciometrową miąŝszość, stąd stopień zagroŝenia, w zaleŝności od obecności źródeł zanieczyszczeń określono jako średni, niski a lokalnie nawet bardzo niski. Współczynnik filtracji wynosi ok. 15-25 m/24h, a przewodność zawiera się zwykle w przedziale ok. 200-400 m 2 /24h dla obu warstw. Sumaryczna przewodność głębszego poziomu wodonośnego w rejonach występowania obu warstw moŝe przekraczać 500 m 2 /24h. W analizowanym rejonie jakość wód obu opisanych poziomów wodonośnych jest średnia 6. Woda cechuje się ponadnormatywną zawartością Ŝelaza (1-2.5 mg/dm 3 ), manganu (0.1-0.7) oraz amoniaku (0.6-2 mg/dm 3 ) i wymaga uzdatniania. Zawartość amoniaku rośnie wraz z głębokością i jest największa w głębszej warstwie drugiego poziomu wodonośnego. W wodzie poziomu płytszego występuje natomiast wyraźnie więcej manganu (0.3-0.7 mg/dm 3 ) niŝ w poziomie głębszym (0.1-0.2 mg/dm 3 ). Projektowanym otworem studziennym nr 3 planuje się ująć do eksploatacji płytszą warstwę drugiego (głębszego) poziomu wodonośnego. 6 Wg klasyfikacji przyjętej w MhP
- 12-5. OBLICZENIA HYDROGEOLOGICZNE A. Z a ł oŝenia projektowe - współczynnik filtracji k = 0.000214 m/s 18.5 m/d (średni z otworów MhP 15 i MhP 18) - długość części roboczej filtra: ogólna - 15 m, obliczeniowa bez złącz - 14.0 m - średnica otworu d = 0.44 m (średnica wewnętrzna rur φ 457 mm filtr z obsypką) - wydatek jednostkowy studni q 11.9 m 3 /h/1ms (średni z otworów MhP 15 i MhP 18) B. O b l i c z e n i a 1. Obliczenie dopuszczalnej prędkości wlotowej wody do filtra Na etapie projektowym biorąc pod uwagę rodzaj zabudowanego filtra (PVC-U, praktycznie nie ulegający procesowi kolmatacji) i wysokie godzinowe zapotrzebowanie na wodę zastosowano średnią arytmetyczną z wzorów Abramowa i Sichardt a 7 : Wg Abramowa: v dop1 = 60 4 k k [m/24h] v dop1 = 60 4 18.5 = 124.44 m/24h = 5.18 m/h Wg Sichardt a: v dop2 = 19.6 k k [m/24h] v dop2 = 19.6 18.5 = 84.30 m/24h = 3.51 m/h v dop = 0.5 (v dop1 + v dop2 ) = 4.34 m/h 2. Obliczenie przepustowości filtra Q = 3.14 d l v max dop (d = 0.44 m, l = 15 m) Q = 3.14 0.44 14.0 4.34 = 83.95 84 max m3 /h 3. Obliczenie depresji przy Q max Depresję oblicza się wzorem: s = q Q Dla Q = Q max = 84 m 3 /h depresja wyniesie: s = 7.06 m przyjęto 7.1 m 4. Obliczenie zasięgu oddziaływania ujęcia Dla Q = Q max = 84 m 3 /h R = 10 7.1 18.5 = 305 m 7 Na etapie dokumentacyjnym, w zaleŝności od uzyskanych wyników, moŝna skorzystać z jednego z wymienionych wzorów, przy czym moŝliwość taką naleŝy potwierdzić praktycznie w trakcie próbnego pompowania.
- 13-6. STREFA OCHRONY SANITARNEJ Pomimo, iŝ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 19 grudnia 2001 r. w sprawie projektów prac geologicznych (Dz.U. nr 153/2001 r., poz. 1777) nie nakazuje rozpatrywania na etapie projektu sprawy stref ochronnych, w niniejszym opracowaniu podano podstawowe informacje dotyczące ochrony sanitarnej ujęcia, w zakresie adekwatnym do stopnia rozpoznania rejonu, w nawiązaniu do przyjętych załoŝeń projektowych. Zgodnie z Ustawą z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo Wodne (Dz.U. Nr 115/2001 r., poz. 1229 z późniejszymi zmianami) przy rozpatrywaniu strefy ochronnej wzięto pod uwagę następujące czynniki: - budowę geologiczną i warunki hydrogeologiczne 8 (opisane szczegółowo w rozdziale 4.3) - przeznaczenie ujęcia - projektowany otwór studzienny będzie zaopatrywał w wodę wodociąg (zbiorowe zaopatrywanie ludności w wodę do spoŝycia), - sposób zagospodarowania i uŝytkowania gruntów w rejonie i sąsiedztwie ujęcia (zał. nr 1 i 2), Biorąc pod uwagę w/w czynniki na etapie projektowym uwaŝa się za poŝądane wyznaczenie w przyszłości wokół projektowanego otworu studziennego nr 3 (po udokumentowaniu oraz wyposaŝeniu w obudowę i armaturę pompową otwór ten stanie się typową studnią wodociągową) strefy ochronnej, ograniczonej do terenu ochrony bezpośredniej, obejmującego studnię z obudową oraz pas gruntu wokół niej o szerokości 8 m. Teren ochronny mieści się w całości w ogrodzonym terenie stacji wodociągowej (zał. nr 2). Na terenie ochrony bezpośredniej naleŝy zapewnić: 1. odprowadzenie wód opadowych w taki sposób, aby nie mogły one przedostawać się do urządzeń słuŝących do poboru wody, 2. zagospodarowanie terenu zielenią, 3. ograniczenie do niezbędnych potrzeb przebywania osób nie zatrudnionych stale przy urządzeniach słuŝących do poboru wody. Teren ochronny winien być wyłączony z wszelkiego uŝytkowania nie związanego z eksploatacją studni, oznakowany i utrzymywany w nienagannej czystości. NaleŜy podkreślić, iŝ zgodnie z zapisami w/w Ustawy zakładanie stref ochronnych nie jest obowiązkowe 9, lecz uzaleŝnione od woli i moŝliwości właściciela (uŝytkownika) ujęcia wody. Potrzeba, wstępny zasięg strefy ochronnej i zakres ograniczeń uŝytkowania terenu w jej obrębie powinien być określony na podstawie danych zawartych w powykonawczej dokumentacji hydrogeologicznej. 8 9 Wg przyjętego schematu budowy geologicznej w rejonie ujęcia Leśna miąŝszość utworów słaboprzepuszczalnych (które stanowią ciągłą pokrywę) izolujących ujmowaną warstwę wodonośną od powierzchni terenu wynosi od ok. 17 do ok. 31 m, a od warstwy płytszej ok. 15 m. Wg obliczeń i załoŝeń przyjmowanych na Mapie hydrogeologicznej Polski w skali 1:50000 (Instrukcja opracowania mapy hydrogeologicznej Polski w skali 1: 50000 - część I - opracowanie autorskie, PIG, Warszawa 1999 r.) przy izolacji ciągłej 15-50 m (dla iłów 5-10 m) czas pionowej migracji zanieczyszczeń (czas przesiąkania i przesączania zanieczyszczeń przez utwory słaboprzepuszczalne) wynosi 25-100 lat. Horyzonty wodonośne tak izolowane naleŝy zaliczyć do horyzontów średnio- i niskozagroŝonych. Wniosek o załoŝenie strefy ochronnej składa właściciel (uŝytkownik) ujęcia wody, ponosząc koszty załoŝenia strefy. W zaleŝności od zakresu strefy ochronnej organem właściwym do jej utworzenia jest organ wydający pozwolenie wodnoprawne, tj. właściwe Starostwo Powiatowe (teren ochrony bezpośredniej) lub Dyrektor RZGW (teren ochrony bezpośredniej plus teren ochrony pośredniej). Zasięg i zakres strefy ochronnej ustala się w dokumentacji hydrogeologicznej ujęcia wody.
- 14-7. WNIOSKI ❶ W celu zaopatrzenia ujęcia wodociągowego Leśna w pełnosprawny dopełniający otwór studzienny zaprojektowano odwiercenie otworu rozpoznawczego nr 3 o gł. 72 m. Projektowany otwór zakłada się wykonać systemem udarowym lub okrętno-udarowym w dwóch kolumnach rur φ 508 i φ 457 mm oraz zafiltrować filtrem kolumnowym wykonanym z atestowanych rur PVC-U φ 315 mm DN 300 - siatkowym, lub szczelinowym z obsypką. ❷ Projektowanym otworem zamierza się ująć do eksploatacji wgłębną warstwę wodonośną przewidywaną w interwale głębokości 52-68 m. ❸ Woda z zaprojektowanego otworu studziennego w stanie surowym nie będzie odpowiadać warunkom stawianym wodzie do spoŝycia z uwagi na podwyŝszoną zawartość Ŝelaza, manganu i amoniaku. W konsekwencji będzie wymagała uzdatniania przez napowietrzanie i filtrację na złoŝu katalitycznym. Stan bakteriologiczny wody nie powinien budzić zastrzeŝeń. ❹ W przyszłości wokół zaprojektowanego otworu będzie zasadne utrzymywanie terenu ochrony bezpośredniej obejmującego ujęcie wody (studnię) oraz pas gruntu wokół niego o promieniu ok. 8 m. Obszar ten powinien być wyłączony z wszelkiego uŝytkowania niezwiązanego z eksploatacją studni. ❺ Realizacja zaprojektowanych prac geologicznych (roboty wiertnicze) spowoduje okresowe (ok. 9-12 tygodni) pogorszenie warunków akustycznych w rejonie ich wykonywania. Z uwagi na znaczne oddalenie od siedzib mieszkalnych, krótki okres prowadzenia prac i dzienną porę ich wykonywania uciąŝliwość akustyczna dla okolicznej ludności będzie niewielka.
- 15-8. PROJEKT GEOLOGICZNO-TECHNICZNY OTWORU ROZPOZNAWCZEGO Zgodnie z wytycznymi części dokumentacyjnej dla pokrycia określonego tam zapotrzebowania na wodę wykonany zostanie otwór wiertniczy o charakterze rozpoznawczym do głębokości 72 m. Lokalizacja otworu została wyznaczona na załączonej mapie sytuacyjno-wysokościowej, w oparciu o przeprowadzoną wizję lokalną oraz rozeznanie warunków terenowych. 8.1. Warunki techniczne prowadzenia robót Projektowany otwór studzienny nr 3 zlokalizowano w północno-zachodnim naroŝniku wygrodzonego terenu ujęcia - na trawniku, w odległości ok. 14 m od granic działki. Odległości zaprojektowanej studni nr 3 od studzien istniejących wynoszą: 36 m - od studni nr 2 i 45 m - od studni nr 1. Teren w miejscu wiercenia jest wyrównany i płaski. W promieniu 10 m od projektowanego wiercenia nie ma uzbrojenia naziemnego. Podobnie w promieniu 30 m nie ma napowietrznych linii energetycznych. NajbliŜszy podziemny kabel energetyczny NN przebiega w odległości ok. 8 m na E (zasilanie oświetlenia terenu). Istniejące warunki terenowe pozwalają na przeprowadzenie prac typowym urządzeniem wiertniczym do wierceń hydrogeologicznych w zakresie głębokości do 100 m. Graficznie lokalizację projektowanego wiercenia zobrazowano na zał. nr 2, na którym przedstawiono takŝe aktualne uzbrojenie terenu w rejonie studni. Lokalizacja ta jest w pełni dopuszczalna z punktu widzenia przepisów Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpoŝarowego w zakładach górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi 10 (Dz. U. Nr 109, poz. 961). Dodatkowe uwagi dotyczące warunków technicznych prowadzenia robót wiertniczych (wykonania otworu rozpoznawczego): ogólne: Zastosowane urządzenie wiertnicze powinno posiadać parametry zapewniające zrealizowanie postawionego zadania geologicznego, zgodnie z jego dokumentacją techniczno-ruchową. Roboty wiertnicze powinny być prowadzone pod dozorem osób posiadających odpowiednie (stwierdzone) kwalifikacje. 10 42. 1. Otwór wiertniczy lokalizuje się co najmniej w odległości: 1) 2) wynoszącej 1.5 wysokości wieŝy wiertniczej lub masztu od linii kolejowych, kanałów i zbiorników wodnych, rzek, dróg publicznych, zabudowań, z tym Ŝe odległość od napowietrznych linii wysokiego napięcia powinna wynosić 1.5 wysokości wieŝy lub masztu, lecz nie mniej niŝ 30 m. 2. 3. 4. Odległości, o których mowa w ust. 1, mogą być zmniejszone przez kierownika ruchu zakładu górniczego w przypadkach uzasadnionych warunkami techniczno-ruchowymi; o zmniejszeniu odległości zawiadamia się właściwy organ nadzoru górniczego.
- 16 - Załoga prowadząca roboty wiertnicze powinna być przeszkolona w zakresie bhp i ppoŝ. (zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpoŝarowego w zakładach górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi - Dz. U. Z dnia 18 lipca 2002 r.). szczegółowe: W trakcie wiercenia nie przewiduje się napotkania i przewiercania: horyzontów wodnych o podwyŝszonym ciśnieniu (samowypływów), warstw chłonnych (szczelinowatych, skawernowanych, o duŝej porowatości) oraz horyzontów ropnych i gazowych. W związku z tym nie przewiduje się Ŝadnych istotnych zagroŝeń w trakcie przewiercania warstw wodonośnych. W trakcie wiercenia nie przewiduje się stosowania materiałów promieniotwórczych. Woda do potrzeb wiercenia będzie pobierana ze stacji wodociągowej. Większość urządzeń wiertniczych nie wymaga zasilania w energię elektryczną, bowiem są one napędzane silnikami spalinowymi. Prace na wiertni będą prowadzone na jedną zmianę - w dzień, w związku z tym plac budowy nie wymaga oświetlenia. Energia elektryczna do pompowania zostanie dostarczona z sieci energetycznej w hydroforni lub z innego źródła wskazanego przez Inwestora. Urobek w trakcie wiercenia będzie odprowadzany do dołu urobkowego, który po zakończeniu wiercenia zostanie zasypany, zestabilizowany a nadmiar urobku zostanie zuŝyty do splantowania terenu lub wywieziony na składowisko odpadów. Wodę z próbnego pompowania naleŝy odprowadzić do kanalizacji popłuczyn, odprowadzanych do Omulwi, lub bezpośrednio w kierunku doliny Omulwi (podmokłe łąki) na odległość ok. 100 m. Odprowadzenie wód podziemnych z pompowania do wód lub do ziemi nie wymaga pozwolenia wodnoprawnego. Po przeprowadzeniu zaprojektowanych badań odwiert zostanie zabezpieczony huczkiem z rury stalowej i przekazany Inwestorowi. 8.2. Konstrukcja techniczna otworu Projektowany otwór rozpoznawczy o głębokości planowanej 72 m naleŝy wykonać systemem udarowym lub okrętno-udarowym. Do wykonania otworu zostaną uŝyte dwie kolumny rur: o φ 508 mm do głębokości 40 m 11 o φ 457 mm do głębokości 72 m Po zafiltrowaniu otworu kolumna rur φ 508 zostanie podciągnięta do gł. 16 m 12, zaś kolumna rur φ 457 mm zostanie z niego usunięta całkowicie. 11 Przewidziano stosunkowo długie marsze rur, podobnie jak to zrealizowano w najbliŝszych głębokich otworach studziennych. 12 W przypadku wystąpienia w nadkładzie pierwszego poziomu wodonośnego miązszego pokładu osadów słaboprzepuszczalnych, jak to ma miejsce w otworze studziennym nr 1 moŝliwe jest podciągnięcie rur φ 457 mm wyŝej (maksymalnie do 8 m) z dodatkowym doszczelnieniem compactonitem.
- 17 - Przewiduje się, Ŝe w otworze zostanie zabudowany filtr z atestowanych rur studziennych PVC-U DN 300 φ 315 mm typ SBF-KP i SBF-K o następujących wymiarach: 1. rura nadfiltrowa - dł. 52.5 m - wyprowadzona do wierzchu (SBF-KP lub SBF-K) 2. część robocza - dł. og. 15.0 m - filtr siatkowy (rura frezowana szczelinowo, owinięta siatką nylonowa, szczelina h = 5 mm) lub filtr szczelinowy 13 (SBF-KP lub SBF-K) 3. rura podfiltrowa - dł. 4.5 m - zakończona denkiem (SBF-K). Filtr zostanie posadowiony na głębokości ok. 72.0 m. Rurę nadfiltrową i podfiltrową naleŝy wyposaŝyć w prowadnice do rur φ 457 mm. Dookoła filtra właściwego zostanie wykonana obsypka piaskowa lub Ŝwirowa (w zaleŝności od granulacji warstwy wodonośnej). Graficznie projektowaną konstrukcję otworu przedstawiono na zał. nr 3. Zaznacza się, iŝ zastosowanie filtra PVC-U, wyprowadzonego do wierzchu, przy jednoczesnym usunięciu rur φ 457 mm i podciągnięciu rur φ 508 mm powoduje, iŝ studnia praktycznie nie nadaje się do rekonstrukcji polegającej na wymianie filtra. JednakŜe zastosowanie takiej konstrukcji obniŝa koszty jej wykonania i znacznie wydłuŝa Ŝywotność studni poprzez eliminację korozji filtra i ograniczenie kolmatacji strefy okołofiltrowej. Ponadto z doświadczenia autora projektu wynika, iŝ w wyniku prawidłowo przeprowadzonych rekonstrukcji uzyskuje się najczęściej tylko ok. 60-70 % sprawności pierwotnej studzien, przy czym koszt takich zabiegów jest znaczny, rzędu 60-80 % kosztów nowej studni, przy stosunkowo wysokim ryzyku powstania sytuacji awaryjnych. Uwaga Końcową głębokość otworu oraz jego konstrukcję naleŝy dostosować do stwierdzonej budowy geologicznej i postawionego zadania geologicznego. Wiercenie naleŝy zakończyć po przewierceniu warstwy wodonośnej i zagłębieniu się w podściełające ją osady słaboprzepuszczalne na głębokość ok. 3-5 m, na rurę podfiltrową. Ostateczną głębokość otworu, konstrukcję i typ filtra, nr siatki filtracyjnej oraz rodzaj obsypki ustali dozór geologiczny w dostosowaniu do rzeczywistych warunków gruntowo-wodnych. 8.3. Izolowanie horyzontów wodonośnych W celu odizolowania ujętej warstwy wodonośnej oraz dolnej warstwy płytszego poziomu wodonośnego (ujętej studniami nr 1 i nr 2) od powierzchni terenu zaprojektowano: o pozostawienie w otworze ok. 16 m rur φ 508 mm, o dodatkowe strefowe wypełnienie przestrzeni po usuniętych rurach φ 457 mm compactonitem, wg schematu na zał. nr 3. 13 W przypadku korzystnej i niezbyt zmiennej granulacji warstwy wodonośnej zaleca się zastosowanie filtra szczelinowego.
- 18-8.4. Pobieranie próbek gruntu i wody Podczas wiercenia naleŝy pobierać próbki gruntu do skrzynek znormalizowanych o pojemności 1 dm 3. Próbki naleŝy pobierać: - z kaŝdej warstwy wyróŝniającej się litologicznie, - z warstw nieprzepuszczalnych o duŝej miąŝszości, co 2 m, - z warstw wodonośnych o duŝej miąŝszości, co 1 m. Ponadto, naleŝy pobrać próbki gruntu z partii warstwy wodonośnej róŝniących się litologicznie - do badań granulometrycznych (do torebek foliowych lub słojów szklanych) Pod koniec pompowania pomiarowego otworu naleŝy pobrać 1 próbkę wody do laboratoryjnych badań fizyczno-chemicznych i bakteriologicznych. Zakres oznaczeń - typowy dla wydania orzeczenia o przydatności wody do spoŝycia. Analiza technologiczna wody - jedynie na Ŝyczenie Inwestora. 8.5. Pomiary i badania hydrogeologiczne W trakcie wiercenia otworu naleŝy codziennie przed rozpoczęciem wiercenia i po jego zakończeniu wykonywać pomiary głębokości zwierciadła wody w otworze i zapisywać je w dziennych raportach wiertniczych. Po nawierceniu warstwy wodonośnej i zagłębieniu się wierceniem w tę warstwę na głębokość 1 m konieczne jest przerwanie robót wiertniczych i dokonanie pomiarów stabilizacji zwierciadła wody. Po zafiltrowaniu otworu i odsłonięciu filtra naleŝy zmierzyć poziom zwierciadła wody w otworze, a następnie przeprowadzić próbne pompowanie składające się z dwóch etapów: a) pompowanie oczyszczające - winno być wykonywane do chwili całkowitego oczyszczenia się wody z zawiesiny mechanicznej. Do celów kosztorysowych ustala się czas pompowania oczyszczającego równy 24 godziny. Wydajność pompowania nie powinna przekroczyć 1.2 Q max studni. Po zakończeniu pompowania oczyszczającego naleŝy usunąć osad z filtra, otwór zachlorować i zarządzić przerwę w ruchu trwającą minimum 1 dobę. b) pompowanie pomiarowe - naleŝy przeprowadzić na trzech cyklach dynamicznych, przy czym jako podstawę do ustalenia wydajności na poszczególnych cyklach naleŝy wykorzystać wyniki pompowania oczyszczającego. I cykl - Q 1 = 1/3 Q 3 II cykl - Q 2 = 2/3 Q 3 III cykl - Q 3 Q Q 3 hmax (Q hmax - maks. zapotrzebowanie godzinowe), Q 1.2 Q 3 max (Q max - przepustowość filtra) Czas pompowania pomiarowego na poszczególnych cyklach ustala się wstępnie na 24 godziny - jednakŝe nie mniej niŝ 12 godzin warunków ustalonych na kaŝdym cyklu.
- 19 - Pompowanie moŝna wykonać agregatem pompowym typoszeregu GCA.6, Grundfos SP-77, SP-95 lub innym o podobnej wydajności zbliŝonej do Q = 80-90 m 3 /h. Po zakończeniu pompowania naleŝy wykonać pomiary stabilizacji zwierciadła wody w otworze pompowym. Próbne pompowanie naleŝy przeprowadzić zgodnie ze szczegółową instrukcją, sporządzoną przez geologa dozorującego (wydajność pompowania, typ pompy i głębokość jej zawieszenia, czas pompowania, częstotliwość pomiarów itp.). 8.6. Pomiary geodezyjne Pomiary geodezyjne obejmą wykonanie domiarów wykonanego otworu hydrogeologicznego do stałych elementów terenowych (budynków, dróg, granic działki itp.) oraz określenie rzędnej powierzchni terenu w miejscu wiercenia pomiarami terenowymi w nawiązaniu do sieci reperów państwowych (niwelacja techniczna). 8.7. Harmonogram prac i terminy realizacji Harmonogram i terminy prowadzenia prac 1. Zatwierdzenie projektu prac geologicznych 2. Zgłoszenie robót (na dwa tygodnie przed ich rozpoczęciem) 3. Wykonanie robót geologicznych (ok. 8-12 tygodni) 4. Wykonanie badań laboratoryjnych wody i pomiarów geodezyjnych 5. Opracowanie dodatku do dokumentacji hydrogeologicznej ujęcia wody, w terminie do 6 miesięcy od zakończenia robót geologicznych. Szacunkowy termin rozpoczęcia robót geologicznych - po zatwierdzeniu projektu, i zgromadzeniu środków finansowych, najprawdopodobniej w czwartym kwartale 2009 r. lub w 2010 r. Z uwagi na bliŝej nieokreślony termin realizacji prac wnioskuje się o zatwierdzenie projektu z datą waŝności decyzji do końca 2012 r. 8.8. Uwagi końcowe Projektowane w niniejszym opracowaniu roboty geologiczne powinny przebiegać pod dozorem uprawnionego geologa. Lokalizacja otworu, przyjęcie filtra oraz zakończenie próbnego pompowania powinny odbywać się komisyjnie i protokolarnie. Po zakończeniu przewidywanych projektem robót i badań geolog dozorujący (dozorujący) opracuje otrzymane wyniki w formie dodatku do dokumentacji hydrogeologicznej ujęcia wody, który naleŝy
- 20 - przedłoŝyć Urzędowi Marszałkowskiemu Województwa Mazowieckiego w Warszawie, w terminie do 6 miesięcy od zakończenia prac terenowych. W przypadku nienapotkania warstw wodonośnych oraz braku moŝliwości głębienia otworu w celu rozwiązania załoŝonego zadania wykonany otwór naleŝy zlikwidować przez usunięcie rur z równoczesnym wypełnieniem otworu urobkiem. Przy likwidacji naleŝy zwracać uwagę na konieczność izolacji nawierconych stref wodonośnych, aby uniemoŝliwić połączenie się wód z róŝnych poziomów. Decyzję o likwidacji otworu naleŝy podjąć komisyjnie z udziałem przedstawiciela Inwestora, wykonawcy i geologa nadzorującego. Prawdopodobieństwo wystąpienia takiego przypadku jest minimalne. Dopuszcza się zmianę lokalizacji zaprojektowanego otworu studziennego w stosunku do lokalizacji projektowanej - w ramach działki pozostającej w dyspozycji Inwestora, ale przy zachowaniu obowiązujących przepisów, określonych w: - Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690), - Rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpoŝarowego w zakładach górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi (Dz. U. Nr 109, poz. 961). Opracował: mgr inŝ. Cezary Madejski