UCHWAŁA NR XXI/101/15 RADY MIEJSKIEJ w Lubsku z dnia 25 listopada 2015 r.

UCHWAŁA NR XXI/101/15 RADY MIEJSKIEJ w Lubsku z dnia 25 listopada 2015 r. w sprawie: zmiany uchwały nr XVI/70/15 Rady Miejskiej w Lubsku z dnia 22 lipca 2015 r. w sprawie przyjęcia Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Lubsko na lata 2015-2020 Na podstawie art.18 ust. 1 w związku z art.7 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jednolity Dz. U. z 2015 r. poz. 1515) uchwala się, co następuje: 1. W uchwale nr XVI/70/15 Rady Miejskiej w Lubsku z dnia 22 lipca 2015 r. w sprawie: przyjęcia Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Lubsko na lata 2015-2020 wprowadza się następujące zmiany: 1. Paragraf 1 zmienianej uchwały otrzymuje brzmienie: Przyjmuje się do realizacji Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Lubsko na lata 2015-2020 w brzmieniu określonym w załączniku do niniejszej uchwały. 2. Załącznik do zmienianej uchwały otrzymuje brzmienie jak załącznik do niniejszej uchwały. 2. Wykonanie uchwały powierza się Burmistrzowi Lubska. 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. Przewodniczący Rady Miejskiej Andrzej Tomiałowicz

UZASADNIENIE Zmiana uchwały nr XVI/70/15 Rady Miejskiej w Lubsku z dnia 22 lipca 2015 r. Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Lubsko na lata 2015-2020, jest konieczna w związku z uwagami wniesionymi przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Jednocześnie w związku z planem wystąpienia o dofinansowanie ze środków unijnych Starosty Żarskiego inwestycji dotyczących termomodernizacji Domu Pomocy Społecznej Filia w Lubsku przy ul. Szpitalnej 1 i Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Lubsku przy ul. Szkolnej 4 konieczna jest zmiana treści Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Lubsko na lata 2015-2020. Sporządziła: Joanna Marcinów

Załącznik nr 1 do uchwały nr XXI/101/15 Rady Miejskiej w Lubsku z dnia 25 listopada 2015 r. Projekt Opracowanie planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Lubsko jest współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY LUBSKO NA LATA 2015-2020 Lubsko, listopad 2015

Opracowanie: Centrum Doradztwa Energetycznego Sp. z o.o. Biuro: ul. Krakowska 11 43-190 Mikołów Tel/fax: 32 326 78 16 e-mail: biuro@ekocde.pl Zespół autorów: Katarzyna Kolarczyk Klaudia Moroń Wojciech Płachetka Agnieszka Skrabut Aleksandra Szlachta Agnieszka Kopańska Michał Mroskowiak Aleksandra Rokita Michał Szafraniec Ewelina Tabor Artur Twardowski Kierownictwo Projektu: Ewelina Tabor

Spis treści Streszczenie w języku niespecjalistycznym... 5 Gospodarka niskoemisyjna... 6 Plan Gospodarki Niskoemisyjnej... 8 1. Zagadnienia wstępne... 8 2. Interesariusze... 8 3. Cele główne Planu Gospodarki Niskoemisyjnej... 10 4. Zgodność Planu z dokumentami strategicznymi... 11 4.1. Strategie szczebla krajowego... 11 4.2. Strategie szczebla regionalnego... 12 4.3. Wymiar lokalny... 15 4.4. Zgodność dokumentu z przepisami o Strategicznej Ocenie Oddziaływania na Środowisko 17 Charakterystyka gminy... 19 1. Opis stanu aktualnego... 19 2. Demografia... 20 3. Mieszkalnictwo... 21 4. Sytuacja gospodarcza... 24 Inwentaryzacja emisji... 25 1. Metodologia... 25 2. Bilans emisji... 26 2.1 Transport... 26 2.2 Energia elektryczna... 30 2.3 Paliwa gazowe... 31 2.4 Ciepło i paliwa opałowe... 33 2.5 Oświetlenie uliczne... 37 2.6 Budynki użyteczności publicznej... 37 3 S t r o n a

2.7 Podsumowanie emisji... 41 Obszary problemowe... 45 1. Czynniki wpływające na emisję... 45 2. Zidentyfikowane obszary problemowe... 46 Plan działań na rzecz gospodarki niskoemisyjnej... 48 1. Metodologia doboru działań... 48 2. Działania na rzecz gospodarki niskoemisyjnej... 50 3. Zestawienie planowanych działań... 73 4. Monitoring działań... 75 3. Uwarunkowania realizacji działań... 76 5. Źródła finansowania... 78 5.1. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko... 78 5.2. Środki NFOŚiGW... 80 5.3. Środki Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska... 83 Załącznik I- Inwentaryzacja emisji CO 2... 88 Załącznik II- Harmonogram... 89 Załącznik III- Plan działań... 90 Załącznik IV- Ankietyzacja... 91 Metodyka... 91 Wyniki ankietyzacji... 92 Podsumowanie wyników ankietyzacji... 94 4 S t r o n a

Streszczenie w języku niespecjalistycznym Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Lubsko jest dokumentem strategicznym, opisującym kierunki działań zmierzających do osiągnięcia celów pakietu klimatyczno-energetycznego tj. redukcji gazów cieplarnianych, zwiększenia udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych, zwiększenia efektywności energetycznej, poprawy jakości powietrza oraz zmiany postaw konsumpcyjnych użytkowników energii. Na realizację projektu Gmina Lubsko otrzymało dofinansowanie z Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko priorytet IX, działanie 9.3. w wysokości 85% kosztów kwalifikowanych projektu. Wdrożenie zapisów Planu Gospodarki Niskoemisyjnej wpłynie na poprawę stanu środowiska i jakości życia mieszkańców gminy poprzez kontynuację rozpoczętych wiele lat temu działań w zakresie m.in. ograniczenia emisji zanieczyszczeń pyłowych i gazowych, termomodernizacji budynków mieszkalnych, użyteczności publicznej, modernizacji i rozbudowy infrastruktury drogowej, zmniejszenia energochłonności oświetlenia ulicznego oraz innych dziedzin funkcjonowania gminy. We wstępnej części opracowania dokonano charakterystyki gminy Lubsko z perspektywy aspektów wpływających na emisję dwutlenku węgla do atmosfery w szczególności przeanalizowano zmiany ilości mieszkańców gminy, ilości pojazdów, ilości obiektów mieszkalnych i przedsiębiorstw działających na terenie gminy. Ocenie poddano również zgodność opracowania z przepisami krajowymi, dokumentami strategicznymi oraz wytycznym Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. W pierwszej, merytorycznej części dokumentu zaprezentowano raport z inwentaryzacji emisji dwutlenku węgla na terenie gminy w podziale na źródła tej emisji tj. paliw opałowych, paliw transportowych, energii elektrycznej, gazu systemowego. Latami, które przyjęto jako kamienie milowe w inwentaryzacji to rok 2000 (jako rok bazowy), 2013 (jako rok referencyjny) oraz rok 2020 jako rok docelowej prognozy. W drugiej części opracowania wskazano działania, które mogą stanowić remedium, na rosnącą emisję CO 2 na terenie gminy. W działaniach tych można odnaleźć obszary adresowane zarówno do mieszkańców i przedsiębiorców, jak i bezpośrednio do włodarzy gminy. Wraz z działaniami wskazano potencjalne źródła ich finansowania, które powinny sprzyjać realizacji założonych celów. 5 S t r o n a

Gospodarka niskoemisyjna Na szczeblu prawa międzynarodowego i unijnego Polska podjęła zobowiązania zmierzające do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych w ramach tzw. pakietu klimatyczno-energetycznego UE 1 oraz strategii Europa 2020 2. Są to: zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych o 20% w porównaniu z poziomem z roku 1990, zwiększenie do 20% udziału energii odnawialnej w ogólnym zużyciu energii, zmniejszenia zużycia energii o 20% w stosunku do tzw. scenariusz Business As Usual 3. Realizacja ww. celów wymagać będzie podjęcia szeregu różnorodnych i szeroko zakrojonych działań, nie tylko bezpośrednio sprzyjających ograniczeniu emisji gazów cieplarnianych i zanieczyszczeń, ale również tych, które wpływają na redukcję w sposób pośredni sprzyjając zmniejszeniu zużyciu paliw i energii. Jak wynika z opublikowanego 24 lutego 2011 r. raportu Banku Światowego Transformacja w kierunku gospodarki niskoemisyjnej w Polsce, krajowy potencjał redukcji emisji gazów cieplarnianych wynosi około 30% do roku 2030 w porównaniu do roku 2005. Realizacja tego potencjału może jednak nastąpić tylko w sytuacji współdziałania w ramach kluczowych sektorów gospodarczych (energetyka, transport, przemysł) oraz na różnych szczeblach administracyjnych nie tylko krajowym i europejskim, ale także w skali regionalnej i lokalnej (gminy oraz powiatu). Na szczeblu krajowym, odpowiedzią na wyzwania w dziedzinie ochrony klimatu, jest podjęcie prac nad opracowaniem Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej. Istotą programu 1 Pakiet klimatyczno energetyczny jest próbą zintegrowania polityki klimatycznej i energetycznej całej Unii Europejskiej. W skład pakietu wchodzi szereg aktów prawnych i założeń dotyczących redukcji emisji gazów cieplarnianych, zwiększenie efektywności energetycznej, promocji energii ze źródeł odnawialnych m.in.: Dyrektywa 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 października 2003 r., zmieniona dyrektywą 2009/29/WE, Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2009/406/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. 2 Europa 2020 jest strategią rozwoju społeczno gospodarczego Unii Europejskiej obejmującą okres 10 lat do 2020 roku. Jest to dokument przedstawiający cele rozwoju Unii Europejskiej pod względem społeczno gospodarczym, przy uwzględnieniu założeń zrównoważonego rozwoju. Przez rozwój zrównoważony należy rozumieć taki wzrost gospodarczy w którym zachowana jest wszelka równowaga pomiędzy środowiskiem naturalnym a człowiekiem. Jak podaje serwis internetowy europa.eu, W strategii Europa 2020 ustalono pięć nadrzędnych celów, które UE ma osiągnąć do 2020 roku. Obejmują one zatrudnienie, badania i rozwój, klimat i energię, edukację, integrację społeczną i walkę z ubóstwem 3 Termin Business as Usual określany jest jako scenariusz referencyjny, oznacza on perspektywę rozwoju gospodarczego w dotychczasowym, najbardziej standardowym kształcie. 6 S t r o n a

jest podjęcie działań zmierzających do przekształcenia gospodarki w kierunku niskoemisyjnym i przyjaznym środowisku. Zmiana ta powinna skutkować jednak nie tylko korzyściami środowiskowymi, ale przynosić równocześnie korzyści ekonomiczne i społeczne. W przyjętym 16 sierpnia 2011 roku przez Radę Ministrów Założeniach Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej, określono cele szczegółowe sprzyjające osiągnięciu wskazanego celu, a są to: rozwój niskoemisyjnych źródeł energii, poprawa efektywności energetycznej, poprawa efektywności gospodarowania surowcami i materiałami, rozwój i wykorzystanie technologii niskoemisyjnych, zapobieganie powstawaniu oraz poprawa efektywności gospodarowania odpadami, promocja nowych wzorców konsumpcji. Na szczeblu lokalnym, zachętą do realizacji celów wynikających z pakietu klimatycznoenergetycznego, mają być działania Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, pełniącego rolę instytucji zarządzającej i wdrażającej Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata 2014-2020. Planuje się bowiem w sposób uprzywilejowany traktować gminy aplikujące o środki z programu krajowego POIiŚ na lata 2014-2020 oraz z programów regionalnych na lata 2014-2020, które będą posiadać opracowany Plan Gospodarki Niskoemisyjnej. 7 S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej 1. Zagadnienia wstępne Plan gospodarki niskoemisyjnej jest dokumentem strategicznym, a na jego treść składa się analiza stanu obecnego diagnozująca obszary problemowe, a także poziom emisji dwutlenku węgla z obszaru gminy oraz plan działań koncentrujący się na działaniach niskoemisyjnych i efektywnie wykorzystujących zasoby, w szczególności poprawie efektywności energetycznej oraz wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii. PGN dotyczy szczebla lokalnego, a więc całkowitego obszaru gminy, dla którego jest sporządzany. Działania ujęte w Planie nie są związane tylko z działalnością administracji publicznej, czy jednostek podległych samorządowi terytorialnemu, bowiem ich rola, w stosunku do emisji zanieczyszczeń, jest bardzo ograniczona (obiekty publiczne odpowiadają jedynie za ułamek zinwentaryzowanej emisji), dlatego też duża ich część skierowana jest do mieszkańców, przedsiębiorców, czy podmiotów mogących prowadzić działalność w zakresie wytwarzania i przesyłu ciepła i energii, których łącznie można określić mianem interesariuszy. 2. Interesariusze W wyniku przeprowadzonej inwentaryzacji, można stwierdzić, iż problem emisji nie jest powiązany z jednym kluczowym emitentem, ale jest raczej sumą zróżnicowanych, rozproszonych źródeł emisji, na którą składa się transport, zużycie energii na potrzeby bytowe, wykorzystanie ciepła na potrzeby grzewcze, czy też na potrzeby prowadzenia działalności gospodarczej. Stąd też tylko podjęcie szeroko zakrojonych działań we wszystkich sektorach pozwoli na osiągnięcie zauważalnych postępów w dziedzinie redukcji zanieczyszczeń i gazów cieplarnianych emitowanych do powietrza. Rolę integratora tych działań w PGNie odgrywa plan działań, poświęcony zarówno inwestycjom jak i przedsięwzięciom nieinwestycyjnym w szczególności w sektorach o najwyższej emisyjności. Identyfikując te sektory, możliwe stało się wskazanie grup interesariuszy, czyli podmiotów do których adresowany jest Plan Gospodarki Niskoemisyjnej, którymi są: 1. Mieszkańcy Stopień emitowanych przez mieszkańców zanieczyszczeń nie jest mierzony jedynie stosowanymi paliwami na cele grzewcze, chociaż tzw. niska emisja (pochodząca z lokalnych kotłowni i domowych pieców grzewczych opalanych w szczególności, węglem 8 S t r o n a

oraz miałem węglowym) jest szczególnie uciążliwa. Wykorzystując również inne, pozornie czyste nośniki energii wywiera się negatywny wpływ na jakość powietrza wytwarzanie energii elektrycznej oparte jest w Polsce w przeważającej mierze na węglu, zatem nawet wybierając ogrzewanie elektryczne, generujemy emisję związaną z wytwarzaniem tej energii. W związku z powyższym w tym obszarze do mieszkańców skierowano działania z jednej strony nastawione na redukcję niskiej emisji (modernizacja i likwidacja kotłów węglowych, montaż kolektorów wspierających ogrzewanie ciepłej wody użytkowej) z drugiej na wytwarzanie energii elektrycznej w sposób ekologiczny z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii. Istotne jest również promowanie wśród mieszkańców zachowań związanych z oszczędzaniem energii wykorzystując sprzęty elektryczne o mniejszym zapotrzebowaniu na energię, obniża się zapotrzebowanie na energię elektryczną pośrednio doprowadzając do spadku emisji związanej z wytwarzaniem tej energii. 2. Przedsiębiorcy działalność komercyjna związana jest przede wszystkim z dużym wykorzystaniem energii elektrycznej do zasilenia maszyn i urządzeń, do oświetlenia pomieszczeń, czy też na potrzeby klimatyzacji, stąd też w stosunku do przedsiębiorców przewidziano działania związane z wytwarzaniem energii ze źródeł odnawialnych. Co ważne wykorzystanie OZE musi być przyjazne zarówno środowisku, jak i społeczności lokalnej, stąd też rekomenduje się wykorzystywanie źródeł o najniższej uciążliwości. Zatem PGN nie przewiduje na terenie gminy budowy dużych instalacji wiatrowych, czy rozległych farm fotowoltaicznych. 3. Samorząd terytorialny (administracja gminna) i jednostki powiązane chociaż obiekty publiczne odpowiadają za stosunkowo niewielką część zużycia paliw i energii na terenie gminy, to jednakże pełnią istotną rolę w promowaniu zachowań prośrodowiskowych. Realizując inwestycje za zakresu odnawialnych źródeł energii na obiektach takich jak szkoły, przedszkola, samorząd może dawać dobry przykład wykorzystania tego rodzaju technologii, stanowiąc również lokalną bazę referencyjną pozwalającą w praktyce ocenić opłacalność oraz racjonalność konkretnych rozwiązań. W obszarze komunikacji rolą samorządu powinno być również promowanie i stwarzanie możliwości do zachowań sprzyjających wykorzystywaniu alternatywnych form transportu zwłaszcza poprzez rozbudowę ścieżek rowerowych. 4. Osoby i podmioty korzystające z komunikacji samochodowej gwałtownie w ostatnich latach rosnąca ilość pojazdów poruszających się po drogach, generuje wiele negatywnych 9 S t r o n a

skutków- zatłoczenie dróg, niedostatek miejsc parkingowych, wypadki drogowe, zanieczyszczenie powietrza. Kluczowe jest zatem dotarcie do osób korzystających na co dzień z samochodów, aby zmieniały swoje nawyki komunikacyjne, wybierając alternatywne formy transportu, bądź wdrażając zasady ekonomicznej jazdy samochodem (ecodrivingu), która pozwala obniżyć ilość spalanego paliwa, a tym samym emisję. 5. Firmy budowlane, deweloperzy, osoby podejmujące się budowy domów jednym z priorytetów Planu jest poprawa efektywności energetycznej, w istniejących budynkach umożliwia to termomodernizacja tych obiektów, w przypadku budynków nowopowstających o niskie zapotrzebowanie na energię można zadbać już na etapie projektowania, a następnie wyboru materiałów budowlanych. Stąd też istotną rolą jest promowanie takich technologii (domy pasywne, domy energooszczędne), które sprzyjać będą ograniczaniu zapotrzebowania na energię cieplną. 3. Cele główne Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Celem przyjęcia i wdrożenia do realizacji Planu Gospodarki Niskoemisyjnej, jest stworzenie podstaw do podejmowania (również poprzez pozyskanie finansowania zewnętrznego) przedsięwzięć w obszarach: wykorzystania odnawialnych źródeł energii, redukcji emisji zanieczyszczeń do atmosfery, poprawy efektywności energetycznej. Aby Plan nie pozostał zbiorem pustych postulatów, konieczne jest przeniesienie tych ogólnych postulatów na płaszczyznę konkretnych wartości i wskaźników, które pozwolą określić w jakim kierunku podąża realizacja Planu. W czasie prowadzenia inwentaryzacji emisji gazów cieplarnianych analizie poddawana jest emisja w stanie obecnym oraz w ujęciu historycznym. Na tej podstawie sporządzana jest prognoza na rok 2020 w tzw. scenariuszu Business As Usual ( biznes jak zwykle ), czyli w wariancie najbardziej typowym, zakładającym kontynuację dotychczasowych trendów. W stosunku do scenariusza Business As Usual, realizacja wszystkich działań wskazanych w PGNie i w pełnym zakresie przyniosłaby zatem następujące rezultaty: 13% redukcji emisji gazów cieplarnianych do roku 2020 względem scenariusza Business As Usual, 10 S t r o n a

do 11,5% zwiększenia udziału energii ze źródeł odnawialnych do roku 2020 w ilości wykorzystywanej energii elektrycznej ogółem, 1,7 redukcji zużycia energii finalnej do roku 2020. 4. Zgodność Planu z dokumentami strategicznymi 4.1. Strategie szczebla krajowego Potrzeba opracowania Planu jest zgodna z polityką krajową wynikającą z Założeń Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej, przyjętego przez Radę Ministrów 16 sierpnia 2011 roku. Program ma umożliwić Polsce odegranie czynnej roli w wyznaczaniu europejskich i światowych celów redukcji emisji gazów cieplarnianych, ma też uzasadnienie w realizacji międzynarodowych zobowiązań Polski związanych z pakietem klimatyczno-energetycznym. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej, wpisuje się w postulaty Założeń do Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej, który określa nowe zadania dla gmin, do których należą: rozwój niskoemisyjnych źródeł energii, poprawa efektywności energetycznej, poprawa efektywności gospodarowania surowcami i materiałami, rozwój i wykorzystanie technologii niskoemisyjnych, zapobieganie powstaniu oraz poprawa efektywności gospodarowania odpadami. W obszarze efektywności energetycznej, PGN wpisuje się w obowiązki nałożone na jednostki sektora publicznego w zakresie efektywności energetycznej, określonego w ustawie z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej (Dz. U. Nr 94, poz. 551 z późn. zm.). Bowiem zgodnie z art. 10 ww. ustawy, jednostka sektora publicznego realizując swoje zadania powinna stosować, co najmniej dwa z pięciu wyszczególnionych w ustawie środków poprawy efektywności energetycznej. Wśród tych środków wskazano: 1. zawarcie umowy, której przedmiotem jest realizacja i finansowanie przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej; 2. nabycie nowego urządzenia, instalacji lub pojazdu, charakteryzujących się niskim zużyciem energii oraz niskimi kosztami eksploatacji; 11 S t r o n a

3. wymianę eksploatowanego urządzenia, instalacji lub pojazdu na urządzenie, albo ich modernizacja; 4. realizację przedsięwzięcia, zgodnego z przepisami ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów (tekst jednolity: Dz. U. z 2014, poz. 712) 5. sporządzenie audytu energetycznego w rozumieniu ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów eksploatowanych budynków w rozumieniu ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 oraz z 2011 r. Nr 32, poz. 159 i Nr 45, poz. 235). Kolejnym dokumentem, który wyznacza krajowe kierunki działań w celu ograniczenia niskiej emisji jest Polityka energetyczna Polski do 2030. Dokument ten, poprzez działania inicjowane na szczeblu krajowym, wpisuje się w realizację celów polityki energetycznej określonych na poziomie Wspólnoty. Dokument ten określa podstawowe kierunki polskiej polityki energetycznej jako: poprawę efektywności energetycznej, wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii, dywersyfikację struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki jądrowej, rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw, rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii, ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko. Wdrożenie działań proponowanych w Planie Gospodarki Niskoemisyjnej istotnie wpisuje się w kierunki polityki energetycznej kraju wpływając na zmniejszenie energochłonności polskiej gospodarki, co przełoży się też na mierzalny efekt w postaci redukcji emisji gazów cieplarnianych i zanieczyszczeń w sektorze energetycznym. 4.2. Strategie szczebla regionalnego W perspektywie do roku 2020 kluczowym dokumentem określającym kierunki rozwoju w województwie lubuskim, jest Regionalny Program Operacyjny - Lubuskie 2020 na lata 2014-2020. Określa on bowiem priorytety inwestycyjne, których realizacja wspierana będzie z funduszy Unii Europejskiej. Z tematyką gospodarki niskoemisyjnej powiązane są następujące priorytety: 12 S t r o n a

Priorytet inwestycyjny 4.1. Zwiększenie udziału produkcji energii z OZE na terenie województwa lubuskiego Wspierane działania: wytwarzanie energii cieplnej i elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, w tym ograniczenie emisji zanieczyszczeń powietrza związanej z wytwarzaniem i wykorzystaniem energii. Przykładowe typy projektów: budowa nowoczesnych lokalnych źródeł OZE, w tym małych źródeł wytwarzania energii z OZE, wpisujących się w rozwój generacji rozproszonej, budowa oraz modernizacja elektroenergetycznych sieci dystrybucyjnych, budowa lub modernizacja zakładów do produkcji urządzeń dla sektora OZE, budowa instalacji do produkcji biokomponentów lub biopaliw. Priorytet inwestycyjny 4.3. Racjonalizacja zużycia energii w sektorze publicznym i mieszkaniowym. Wspierane działania: obniżenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery poprzez poprawę efektywności energetycznej w istniejących obiektach użyteczności publicznej i mieszkaniowych. Przykładowe typy projektów: kompleksowa modernizacja energetyczna budynków użyteczności publicznych, kompleksowa modernizacja energetyczna budynków mieszkalnych, wykorzystanie instalacji OZE w modernizowanych energetycznie budynkach. Priorytet inwestycyjny 4.5. Ograniczenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery. Wspierane działania: ograniczanie niskiej emisji w miastach, w tym także pochodzącej ze środków transportu publicznego. Przykładowe typy projektów: budowa lub przebudowa infrastruktury dla rozwoju ekologicznego transportu publicznego, w tym ścieżki rowerowe, 13 S t r o n a

modernizacja floty transportu publicznego na terenach zurbanizowanych pod kątem ograniczenia emisji spalin, inwestycje z zakresu budownictwa zeroemisyjnego, podniesie świadomości ekologicznej mieszkańców województwa. Priorytet inwestycyjny 4.7. Rozwój energetyki rozproszonej opartej na skojarzonym wytwarzaniu ciepła i energii elektrycznej. Wspierane działania: wytwarzanie energii cieplnej i elektrycznej w kogeneracji, w tym ograniczenie emisji zanieczyszczeń powietrza. Przykładowe typy projektów: budowa źródeł skojarzonego wytwarzania energii elektrycznej i cieplnej lub przebudowa jednostek wytwórczych na układy skojarzeniowe, budowa przyłączeń do sieci. Wsparcie finansowe w ww. obszarach priorytetowych kierowane jest do szerokiej grupy beneficjentów, spośród których wskazać należy przede wszystkim: przedsiębiorców, jednostki samorządu terytorialnego (JST) ich związki, stowarzyszenia i porozumienia, jednostki organizacyjne JST, organy administracji państwowej, spółki prawa handlowego będące własnością JST, uczelnie/ szkoły wyższe, jednostki naukowe, jednostki badawczo-rozwojowe, instytucje kultury, właścicieli/zarządców budynków mieszkaniowych, rolników prowadzących zarejestrowaną działalność gospodarczą, grupy producentów rolnych, 14 S t r o n a

Przegląd strategii inwestycyjnej programu operacyjnego TABELA 1: PRZEGLĄD STRATEGII INWESTYCYJNEJ PROGRAMU OPERACYJNEGO Oś priorytetowa Wsparcie UE (EUR) Priorytet inwestycyjny Cele szczegółowe priorytetów inwestycyjnych Gospodarka niskoemisyjna 98 005 260 4.1 Zwiększenie udziału produkcji energii z OZE na terenie województwa lubuskiego. 4.3 Racjonalizacja zużycia energii w sektorze publicznym i mieszkaniowym. 4.5 Ograniczenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery. 4.7 Rozwój energetyki rozproszonej opartej na skojarzonym wytwarzaniu ciepła i energii elektrycznej. ŹRÓDŁO: REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY- LUBUSKIE 2020 Jednym z kryteriów doboru działań przewidzianych do realizacji w ramach Planu Gospodarki Niskoemisyjnej, była właśnie ich zgodność z priorytetami inwestycyjnymi wskazanymi przez RPO - Lubuskie 2020, tak aby zapewnić jak największą zgodność obu dokumentów. 4.3. Wymiar lokalny Na płaszczyźnie lokalnej aspekty środowiskowe odnaleźć można w Programie Ochrony Środowiska dla Łużyckiego Związku Gmin. W Programie zgodność z zapisami Planu Gospodarki Niskoemisyjnej można znaleźć w następujących priorytetach:. Priorytet pierwszy: Edukacja ekologiczna W głównej mierze, działania w tym priorytecie powinny obejmować podniesienie świadomości ekologicznej społeczeństwa przy pomocy kształtowaniu postaw proekologicznych oraz poczucia odpowiedzialności za stan środowiska. Odpowiednio prowadzona edukacja ekologiczna jest głównym warunkiem realizacji polityki środowiskowej ŁZG. Bardzo ważne jest, aby każdy mieszkaniec gmin członkowskich miał możliwość zdobywania wiedzy i umiejętności niezbędnych dla poprawy stanu środowiska. Cele środowiskowe, zawarte w tym priorytecie to: 15 S t r o n a

1. Zapewnienie społeczeństwu niezbędnych informacji na temat stanu środowiska i działań na rzecz jego ochrony, 2. Edukacja ekologiczna młodzieży i dzieci, 3. Uświadamianie mieszkańcom gmin członkowskich o możliwościach poprawy stanu środowiska poprzez własne działania. Priorytet trzeci: Utrzymanie obszarów cennych przyrodniczo oraz zachowanie poszczególnych komponentów środowiska w jak najlepszym stanie Głównym założeniem trzeciego priorytetu, który jest zgodny z założeniami krajowymi, jest ochrona i wzrost różnorodności biologicznej i krajobrazowej gmin ŁZG. Założenia te będą realizowane przez zrównoważoną gospodarkę rolną, prowadzoną zgodnie z Kodeksem Dobrej Praktyki Rolniczej. Właściwe planowanie gospodarki przestrzennej poprzez ciągły proces tworzenia coraz to większych obszarów objętych MPZP pozwoli na właściwą ochronę obszarów cennych przyrodniczo. Cele środowiskowe, zawarte w tym priorytecie to: 1. Ochrona terenów chronionych i przyrodniczo cennych występujących na terenie gmin ŁZG, 2. Motywowanie społeczności lokalnych do działań na rzecz utrzymania walorów przyrodniczych, 3. Ochrona powietrza atmosferycznego. Priorytet piąty: Ochrona powietrza Priorytet ten obejmuje podejmowanie działań związanych z obniżeniem tzw. niskiej emisji, modernizacją i rozbudową infrastruktury komunikacyjnej, co wpłynie na poprawę stanu aerosanitarnego gmin członkowskich. 16 S t r o n a

4.4. Zgodność dokumentu z przepisami o Strategicznej Ocenie Oddziaływania na Środowisko Zgodnie z art. 46 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, projekty: przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko wymagają koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, planów zagospodarowania przestrzennego oraz strategii rozwoju regionalnego, polityk, strategii, planów lub programów w dziedzinie przemysłu, energetyki, transportu, telekomunikacji, gospodarki wodnej, gospodarki odpadami, leśnictwa, rolnictwa, rybołówstwa, turystyki i wykorzystywania terenu, opracowywanych lub przyjmowanych przez organy administracji, wyznaczających ramy dla późniejszej realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, polityk, strategii, planów lub programów, których realizacja może spowodować znaczące oddziaływanie na obszar Natura 2000, jeżeli nie są one bezpośrednio związane z ochroną obszaru Natura 2000 lub nie wynikają z tej ochrony. Dla dokumentów nieujętych w powyższym katalogu (w taką sytuację wpisuje się plan gospodarki niskoemisyjnej) konieczne jest przeprowadzenie uzgodnień stwierdzających konieczność lub brak konieczności przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. Zgodnie z art. 57 i 58 ustawy OOŚ, w przypadku planów gospodarki niskoemisyjnej, organami właściwymi do przeprowadzenia uzgodnień są: Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska. Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny. Konieczność przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko pojawia się w sytuacji, gdy opracowywany dokument wyznacza ramy dla późniejszej realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko lub gdy realizacja postanowień dokumentu może spowodować znaczące oddziaływanie na środowisko. Plan gospodarki niskoemisyjnej przewiduje co prawda podjęcie przez gminę projektów zarówno o charakterze inwestycyjnym, jak i nieinwestycyjnym, aczkolwiek stanowią one element przede wszystkim propagujący zachowania o charakterze prośrodowiskowym przez mieszkańców gminy. 17 S t r o n a

Żadne z działań ujętych w dokumencie nie jest przedsięwzięciem mogącym znacząco oddziaływać na środowisko, a sam dokument nie wyznacza ram dla późniejszych realizacji innych przedsięwzięć (nieujętych w dokumencie) mogących znacząco oddziaływać na środowisko. Ze względu na przewidywany rodzaj i skalę oddziaływania na środowisko dokumentu nie występuje oddziaływanie skumulowane lub transgraniczne oraz nie występuje ryzyko dla zdrowia ludzi lub zagrożenia dla środowiska. Celem dokumentu jest bowiem upowszechnienie działań niskonakładowych o bardzo małej skali, które mogą zostać wdrożone przez indywidualne osoby i małe podmioty gospodarcze. Stąd też przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko w stosunku do Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Lubsko nie jest wymagane. 18 S t r o n a

Charakterystyka gminy 1. Opis stanu aktualnego Gmina Lubsko położona jest nad rzeką Lubszą, w południowo zachodniej części Województwa Lubuskiego (w północnej części powiatu żarskiego). Gmina miejsko - wiejska zajmuje powierzchnię 183 km 2 (z czego powierzchnia miasta to 13 km 2 ) i obejmuje 18 sołectw z 28 miejscowościami, w których zamieszkuje 19 170 mieszkańców. Jednostkę samorządową stanowi miasto Lubsko. Przez teren gminy przebiegają szlaki komunikacyjne Zielona Góra Zasieki Forst i Żary Gubin, miasto Lubsko położone jest w odległości ok. 30 km od międzynarodowych przejść granicznych w Olszynie i Gubinie oraz ok. 25 km o przejścia granicznego Forst/Zasieki. RYSUNEK 1: POŁOŻENIE GMINY LUBSKO ŹRÓDŁO: WWW.BIP.LUBSKO.PL 19 S t r o n a

2. Demografia Liczba ludności Gminy Lubsko na dzień 31.12.2013 wynosi 19 170 osób. Na 100 mężczyzn przypada 96 kobiet. Średnia gęstość zaludnienia wynosi 105 osób na 1 km2 (stan na 2013 r.). Liczba mieszkańców gminy charakteryzuje się w latach 2000-2013 niewielkim jej spadkiem. W 2000 roku wynosiła 19 738 i do 2013 roku liczebność populacji spadła o 2,87%. RYSUNEK 2: LICZBA MIESZKAŃCÓW NA TERENIE GMINY LUBSKO W LATACH 2000-2013 ŹRÓDŁO: OPRACOWAN IE WŁASNE NA PODSTAWIE DANYCH Z BANKU DANYCH LOKALNYCH Przy utrzymaniu aktualnego trendu, prognozuje się, że w roku 2020 liczba ludności w gminie spadnie do 18 880 osób. RYSUNEK 3: PROGNOZA LICZBY MIESZKAŃCÓW GMINY LUBSKO DO ROKU 2020 ŹRÓDŁO: OPRACOWAN IE WŁASNE NA PODSTAWIE DANYCH Z BANKU DANYCH LOKALNYCH 20 S t r o n a

3. Mieszkalnictwo W 2013 roku na terenie Gminy Lubsko znajdowało się 6 472 mieszkań. Od roku 2000 obserwuje się systematyczny wzrost liczby mieszkań na terenie gminy. Średnioroczny trend zmian w latach 2000-2013 wynosił 0,268%. RYSUNEK 4: LICZBA MIESZKAŃ NA TERENIE GMINY LUBSKO W LATACH 2000-2013 ŹRÓDŁO: OPRACOWAN IE WŁASNE NA PODSTAWIE DANYCH Z BANKU DANYCH LOKALNYCH W prognozie liczby mieszkań do 2020 roku wykorzystano trend zmian na przestrzeni 2000-2013 roku. Wynika z niego, że do roku 2020 liczba mieszkań wzrośnie o ok. 2,4% w stosunku do 2013 r. i wynosić będzie 6632. RYSUNEK 5: PROGNOZA LICZBY MIESZKAŃ NA TERENIE GMINY LUBSKO DO ROKU 2020 ŹRÓDŁO: OPRACOWAN IE WŁASNE NA PODSTAWIE DANYCH Z BANKU DANYCH LOKALNYCH 21 S t r o n a

W związku ze wzrostem liczby mieszkań na terenie gminy Lubsko obserwuje się również wzrost powierzchni użytkowych mieszkań [m 2 ]. Z 365 926 m 2 w 2000 roku powierzchnia użytkowa mieszkań wzrosła do 448 942 m 2 w 2013 roku. RYSUNEK 6: OGÓLNA POWIERZCHNIA MIESZKAŃ NA TERENIE GMINY LUBSKO W LATACH 2000-2013 ŹRÓDŁO: OPRACOWAN IE WŁASNE NA PODSTAWIE DANYCH Z BANKU DANYCH LOKALNYCH Biorąc pod uwagę trend zmian na przestrzeni lat 2000-2013 prognozuje się wzrost powierzchni użytkowych mieszkań [m 2 ] na terenie gminy do 2020 r. Zgodnie z założoną prognozą przyjmuje się, że w 2020 r. liczba powierzchni mieszkań ogółem będzie wynosiła 468 098 m 2. RYSUNEK 7: PROGNOZA POWIERZCHNI MIESZKAŃ NA TERENIE GMINY LUBSKO DO ROKU 2020 ŹRÓDŁO: OPRACOWAN IE WŁASNE NA PODSTAWIE DANYCH Z BANKU DANYCH LOKALNYCH 22 S t r o n a

Średnia powierzchnia jednego mieszkania na terenie Gminy Lubsko w roku 2000 wynosiła ok. 61,5 m 2. Jednakże wartość ta znacząco wzrasta i roku 2013 wynosiła już 69,4 m 2. RYSUNEK 8: ŚREDNIA POWIERZCHNIA M IESZKANIA NA TEREN IE GMINY LUBSKO W LATACH 2000-2013 ŹRÓDŁO: OPRACOWAN IE WŁASNE NA PODSTAWIE DANYCH Z BANKU DANYCH LOKALNYCH Przy utrzymaniu aktualnego trendu, prognozuje się, że do 2020 r. średnia powierzchnia mieszkań wzrośnie do ok. 70,6 m 2. RYSUNEK 9: PROGNOZA ŚREDNIEJ POW IERZCHNI MIESZKANIA NA TERENIE GMINY LUBSKO DO ROKU 2020 ŹRÓDŁO: OPRACOWAN IE WŁASNE NA PODSTAWIE DANYCH Z BANKU DANYCH LOKALNYCH 23 S t r o n a

4. Sytuacja gospodarcza Liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych na terenie Gminy Lubsko wg Polskiej Klasyfikacji Działalności w 2013 r. wynosiła 1 703. Dla porównania w 2009 r. wynosiła 1575. Mimo okresowych wahań odnotowuje się zatem tendencję wzrostową w tym zakresie. RYSUNEK 10: ILOŚĆ PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH ZAREJESTROWANYCH NA TERENIE GMINY LUBSKO W LATACH 2000-2013 ŹRÓDŁO: OPRACOWAN IE WŁASNE NA PODSTAWIE DANYCH Z BANKU DANYCH LOKALNYCH Biorąc pod uwagę trend zmian, prognozuje się zatem, że do roku 2020 liczba podmiotów prowadzących działalność gospodarczą wzrośnie do 1 717 podmiotów. RYSUNEK 11: PROGNOZA ILOŚC I PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH Z AREJESTROWANYCH NA T ERENIE GMINY LUBSKO DO ROKU 2020 ŹRÓDŁO: OPRACOWAN IE WŁASNE NA PODSTAWIE DANYCH Z BANKU DANYCH LOKALNYCH 24 S t r o n a

Inwentaryzacja emisji 1. Metodologia Celem inwentaryzacji jest określenie wielkości emisji dwutlenku węgla z obszaru gminy. Podstawą oszacowania wielkości emisji jest zużycie energii finalnej: ciepła (na potrzeby grzewcze pomieszczeń i budynków), paliw transportowych, energii elektrycznej, gazu sieciowego. Inwentaryzacja obejmuje cały obszar administracyjny Gminy Lubsko. Rokiem, w którym przeprowadzono inwentaryzację (zebrano niezbędne dane), jest rok 2014, przy czym większość dostępnych danych jest aktualna na dzień 31 grudnia 2013 roku, stąd też przyjęto, iż dla dalszej części dokumentu rokiem, na którym ustalono aktualność inwentaryzacji jest rok 2013, rok ten określany będzie jako rok referencyjny. Rokiem, dla którego prognozowana jest wielkość emisji jest rok 2020. W dalszej części dokumentu rok ten określany będzie jako rok docelowy. Rok ten stanowi również horyzont czasowy dla założonego planu działań. Rokiem, w odniesieniu do którego porównywana jest wielkość emisji, jest rok 2000. W dalszej części dokumentu rok ten określany będzie jako rok bazowy. Wybór roku 2000 jako roku bazowego dla dokonanych obliczeń, wynika z faktu możliwości pozyskania wiarygodnych danych na temat emisji w tym okresie. Odwoływanie się do dalszych okresów czasowych z uwagi na brak możliwości pozyskania kompleksowych danych, negatywnie wpływałoby na wiarygodność i rzetelność całego opracowania. 25 S t r o n a

2. Bilans emisji 2.1 Transport Z danych z Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców wynika, że w 2000 r. na terenie Gminy Lubsko zarejestrowanych było 2 200 pojazdów, w tym 1 481 samochodów osobowych. Natomiast w roku 2013 zarejestrowanych było 14 512 pojazdów, w tym 10 693 samochodów osobowych, co oznacza gwałtowny przyrost samochodów osobowych i to tylko w perspektywie kilku ostatnich lat. Szczegółowe zestawienie pojazdów zarejestrowanych na terenie gminy przedstawiają tabele zamieszone poniżej. TABELA 2: LICZBA POJAZDÓW EMITUJĄCYCH CO2 DO ATMOSFE RY W ROKU 2000 ZAREJESTROWANYCH NA TERENIE GMINY LUBSKO Liczba pojazdów emitujących CO 2 do atmosfery w roku 2000 zrejestrowanych na terenie Gminy Lubsko Liczba pojazdów Rodzaj paliwa Motocykle 386 386 Benzyna 0 Diesel 0 LPG Sam. Osobowe 1 481 1 344 Benzyna 134 Diesel 3 LPG Sam. Ciężarowe 216 111 Benzyna 105 Diesel 0 LPG Autobusy 9 2 Benzyna 7 Diesel 0 LPG Samochody specjalne do 3,5 t 16 5 Benzyna 11 Diesel 0 LPG Samochody sanitarne 6 6 Benzyna 0 Diesel 0 LPG Ciągniki samochodowe 6 0 Benzyna 6 Diesel 0 LPG Ciągniki rolnicze 80 2 Benzyna 78 Diesel 0 LPG 26 S t r o n a

SUMA 2 200 1 856 Benzyna 341 Diesel 3 LPG ŹRÓDŁO: OPRACOWAN IE WŁASNE NA PODSTAWIE DANYCH UZYSK ANYCH Z CEPIK TABELA 3: LICZBA POJAZDÓW EMITUJĄCYCH CO2 W ROKU 2013 ZAREJESTROWANYCH NA TERENIE GMINY LUBSKO Liczba pojazdów emitujących CO2 w roku 2013 zarejestrowanych na terenie Gminy Lubsko Liczba pojazdów Rodzaj Paliwa Motocykle 1 787 1 787 Benzyna 0 Diesel 0 LPG Sam. Osobowe 10 693 6 408 Benzyna 2 924 Diesel 1 361 LPG Sam. Ciężarowe 1 444 321 Benzyna 1 073 Diesel 50 LPG Autobusy 26 3 Benzyna 23 Diesel 0 LPG Samochody specjalne do 3,5 t 86 24 Benzyna 62 Diesel 0 LPG Samochody sanitarne 7 5 Benzyna 1 Diesel 1 LPG Ciągniki samochodowe 51 0 Benzyna 51 Diesel 0 LPG Ciągniki rolnicze 418 1 Benzyna 417 Diesel 0 LPG SUMA 14 512 8 549 Benzyna 4 551 Diesel 1 412 LPG ŹRÓDŁO: OPRACOWAN IE WŁASNE NA PODSTAWIE DANYCH Z CEPIK Wraz ze wzrostem ilości zarejestrowanych pojazdów, rośnie natężenie ruchu na drogach. Gmina leży na przecięciu szlaków drogowych dróg wojewódzkich nr 287: Żary Krosno Odrzańskie i nr 27 S t r o n a

289 Nowogród Bobrzański Zasieki. Z danych uzyskanych w ramach Generalnego Pomiaru Ruchu prowadzonego przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad, natężenie dobowe pojazdów na ww. szlakach przedstawia się następująco: RYSUNEK 12: DOBOWE NATĘŻENIE RUCHU NA DROGACH TRANZY TOWYCH NA TERYTORIUM GMINY LUBSKO W LATACH 2000, 2013 Z PROGN OZĄ NA ROK 2020 ŹRÓDŁO: GPR 2005 ORAZ GPR 2010 Zbadane natężenie ruchu, pozwala oszacować emisję z tego sektora. Oszacowana emisja nie jest wprost proporcjonalna do ilości pojazdów przemieszczających się na gminnych trasach znaczenie ma również długość odcinka drogowego przebiegającego przez teren gminy (13,5 km trasy 287 i 18 km trasy 289). Bowiem im dłuższy odcinek drogi, tym wyższa emisja. 28 S t r o n a

RYSUNEK 13:EMISJA Z T RANSPORTU DROGOWEGO W K ATACH 2000, 2013 Z PROGN OZĄ NA ROK 2020 ŹRÓDŁO: OPRACOWAN IE WŁASNE 29 S t r o n a

2.2 Energia elektryczna Techniczną i administracyjną obsługę energetyczną na terenie gminy pełni Zakład Energetyczny w Krośnie Odrzańskim (podlega on grupie Energetycznej ENEA S.A. Oddział w Zielone Górze). W Budziechowie istnieje stacja elektroenergetyczna, w Lubsku natomiast istnieje rozdzielnia sieciowa. Zużycie energii elektrycznej na terenie gminy zbadano z wykorzystaniem danych statystycznych udostępnionych przez GUS. Prognoza zużycia energii elektrycznej została przeprowadzona w oparciu o Politykę energetyczną Polski do 2030 roku stanowiącą załącznik do uchwały nr 202/2009 Rady Ministrów z dnia 10 listopada 2009 r. W dokumencie tym oszacowano średnioroczny wzrost zapotrzebowania na energię elektryczną jako 2,68% rocznie. Zgodnie z powyższym, zużycie energii przedstawia się następująco. RYSUNEK 14:ZUŻYCIE ENERGII ELEKTRYCZNEJ W LATACH 2000, 2013 Z PROGN OZĄ NA ROK 2020 ŹRÓDŁO: OPRACOWAN IE WŁASNE NA PODSTAWIE DANYCH BDL Zestawienie zużycia i wynikającej z tego emisji z wykorzystaniem referencyjnego wskaźnika jednostkowej emisyjności dwutlenku węgla przy produkcji energii elektrycznej do wyznaczania poziomu bazowego dla projektów JI realizowanych w Polsce (KOBiZE) przedstawia tabela 4. 30 S t r o n a

TABELA 4: ZUŻYCIE ENERGII ELEKTRYCZNEJ I WYNIKAJĄCA Z TEG O EMISJA CO2 W LATACH 2000, 2013 Z PROGNOZĄ NA ROK 2020 Zestawienie Rok Zużycie [MWh] Emisja [Mg CO 2] 2000 8166,00 6630,79 2013 8547,00 6940,16 2020 10285,25 8351,62 ŹRÓDŁO: OPRACOWAN IE WŁASNE 2.3 Paliwa gazowe Dystrybutorem gazu na terenie Gminy Lubsko jest Polska Spółka Gazownictwa Sp. z. o. o. Długość czynnej sieci gazowej na terenie gminy wynosi 45 149 m. Istnieje obecnie 1 378 przyłączy do budynków mieszkalnych i niemieszkalnych. Jedynie miasto Lubsko zasilane jest gazem sieciowym do sieci przyłączonych jest bowiem 91,9% ludności miejskiej. Zużycie gazu wraz z obliczoną emisją CO2 zestawiono poniżej. Wykorzystano wskaźnik emisji CO2 do raportowania w ramach Wspólnotowego Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji (KOBiZE). TABELA 5: ZUŻYCIE GAZU WRAZ Z EMISJĄ CO2 [MGCO2] W ROKU 2000 rok 2000 zużycie gazu [m 3 ] zużycie gazu [GJ] Emisja CO 2 [Mg CO 2 ] SUMA 4 404 000,00 159 204,60 8 493,57 ŹRÓDŁO: OPRACOWAN IE WŁASNE TABELA 6: ZUŻYCIE GAZU WRAZ Z EMISJĄ CO2 [MGCO2] W ROKU 2013 rok 2013 zużycie gazu [m 3 ] zużycie gazu [GJ] Emisja CO2 [Mg CO2] 31 S t r o n a

SUMA 2 951 800,00 106 619,02 5 951,47 ŹRÓDŁO: OPRACOWAN IE WŁASNE TABELA 7: ZUŻYCIE GAZU WRAZ Z EMISJĄ CO2 [MGCO2] W ROKU 2020 rok 2020 prognoza zużycie gazu [m 3 ] zużycie gazu [GJ] Emisja CO2 [Mg CO2] SUMA 118 903,01 6 637,17 ŹRÓDŁO: OPRACOWAN IE WŁASNE Prognoza zużycia gazu została przeprowadzona w oparciu o Politykę energetyczną Polski do 2030 roku stanowiącą załącznik do uchwały nr 202/2009 Rady Ministrów z dnia 10 listopada 2009 r. W części opracowania zatytułowanej Prognoza zapotrzebowania na paliwa i energię do roku 2030 oszacowano średnioroczny wzrost zapotrzebowania na paliwa gazowe w latach 2010-2020 na 1,57% rocznie. W oparciu o powyższą prognozę zestawiono zużycie gazu oraz emisję CO 2 w 2020 r. TABELA 8: PROGNOZA ZUŻYCIA GAZU WRAZ Z EMISJĄ CO2 [MGCO2] DO ROKU 2020 Prognoza do roku 2020 Rok Faktyczne zużycie gazu [GJ] Prognozowane zużycie gazu ogółem [GJ] Emisja [Mg CO 2 ] 2000 159204,60 8493,57 2013 106619,02 5951,47 2014 108292,93 6044,91 2015 109993,13 6139,82 2016 111720,03 6236,21 2017 113474,03 6334,12 2018 115255,57 6433,57 2019 117065,08 6534,57 2020 118903,01 6637,17 ŹRÓDŁO: OPRACOWAN IE WŁASNE 32 S t r o n a

2.4 Ciepło i paliwa opałowe Na terenie gminy potrzeby cieplne zaspokajane są indywidualnymi źródłami ciepła oraz ciepłem systemowym. Zakład Energetyki Cieplnej w Lubsku zajmuje się dostawą ciepła mieszkańcom osiedli mieszkaniowych oraz prowadzi liczne inwestycje sprzyjające poprawie efektywności produkcji i przesyłu ciepła sieciowego m.in. w ostatnich latach: zrealizowano modernizację sieci cieplnej przy budynkach położonych na ul. Bohaterów i ul. XX-lecia, modernizację węzłów cieplnych w kotłowni przy ul. Łabędziej 1, oddano do eksploatacji zmodernizowaną kotłownię gazową przy ul. Głowackiego, przy ul. Żarskiej oraz przy ul. Traugutta 3. W zasobach zakładu znajduje się aktualnie 8 kotłowni: kotłownia osiedlowa przy ul. Żeromskiego 1, kotłownia przy ul. Łabędzkiej 1, kotłownia przy ul. Łąkowej 40, kotłownia przy ul. Głowackiego 9, kotłownia przy ul. Traugutta 3, kotłownia lokalna przy ul. Żarskiej 4, kotłownia lokalna przy ul. Niepodległości 1, kotłownia lokalna przy ul. Niepodległości 8. Ciepło systemowe jest tylko jednym z elementów zaspokajania potrzeb cieplnych mieszkańców gminy. Do ogrzewania mieszkańcy wykorzystują szereg innych paliw. W celu oszacowania zużycia oraz emisji CO 2 z sektora związanego z ciepłownictwem, wykorzystano dane statystyczne na temat zapotrzebowania obiektów na energię cieplną oraz dane statystyczne dotyczące struktury źródeł ciepła na terenie gminy. W roku 2000 dominującym źródeł wytwarzania ciepła były paliwa stałe (węglowe i drewno) niewiele ponad 80 %. W tej wartości znajduje się zarówno ogrzewanie centralne (kotłownie węglowe, kocioły centralnego ogrzewania), jak i ogrzewanie piecowe (np. piece kaflowe, kominki), które odpowiadało za 33 % wytwarzanej ogółem energii cieplnej. 33 S t r o n a

RYSUNEK 15: STRUKTURA PALIW WYKORZYSTYWANYCH NA POTRZEBY CIEPLNE W ROKU 2000 ŹRÓDŁO: OPRACOWAN IE WŁASNE W roku 2013 ogrzewanie paliwami stałymi dalej jest dominującym sposobem zaspokajania potrzeb cieplnych, natomiast co korzystne, maleje liczba obiektów ogrzewanych nieefektywnym ogrzewaniem piecowym (spadek o 4 pp). 34 S t r o n a

RYSUNEK 16: STRUKTURA PALIW WYKORZYSTYWANYCH NA POTRZEBY CIEPLNE W ROKU 2013 ŹRÓDŁO: OPRACOWAN IE WŁASNE Emisję z poszczególnych źródeł przedstawiono w tabelach zamieszczonych poniżej. TABELA 9 POTRZEBY CIEPLNE ORA Z EMISJA CO2 ZE ŹRÓDEŁ CIEPLNYCH W ROKU 2000 2000 % Potrzeby cieplne zaspokajane z danego rodzaju paliwa [GJ] Emisja [Mg CO 2 ] Paliwa stałe 80,82% 242 795,76 21 854,05 w tym ogrzewanie piecowe 33,78% 101 483,65 9 134,54 Energia elektryczna 1,48% 4 451,31 1 006,00 Gaz ziemny 17,70% 53 178,18 2 837,06 SUMA 300 425,25 25 697,10 ŹRÓDŁO: OPRACOWAN IE WŁASNE 35 S t r o n a

TABELA 10 POTRZEBY CIEPLNE ORAZ EMISJA CO2 ZE ŹRÓDEŁ CIEPLNYCH W ROKU 2013 2013 % Potrzeby cieplne zaspokajane z danego rodzaju paliwa [GJ] Emisja [Mg CO 2 ] Paliwa stałe 79,71% 293 806,58 27 238,81 w tym ogrzewanie piecowe 29,87% 110 095,26 10 206,93 Energia elektryczna 1,41% 5 203,67 1 176,03 Gaz ziemny 18,88% 69 571,13 3 883,46 SUMA 368 581,38 32 298,30 ŹRÓDŁO: OPRACOWAN IE WŁASNE TABELA 11 POTRZEBY CIEPLNE ORAZ EMISJA CO2 ZE ŹRÓDEŁ CIEPLNYCH W ROKU 2020 2020 - Prognoza % Potrzeby cieplne zaspokajane z danego rodzaju paliwa [GJ] Emisja [Mg CO 2 ] Paliwa stałe 79,71% 306 343,08 28 401,07 w tym ogrzewanie piecowe 29,87% 114 792,94 10 642,45 Energia elektryczna 1,41% 5 425,71 1 226,21 Gaz ziemny 18,88% 72 539,67 4 049,16 SUMA 384 308,46 33 676,44 ŹRÓDŁO: OPRACOWAN IE WŁASNE 36 S t r o n a

2.5 Oświetlenie uliczne Dane dotyczące oświetlenia ulicznego na terenie gminy Lubska uzyskano z zasobów Urzędu Miejskiego w Lubsku. Charakterystyka oświetlenia ulicznego została przedstawiona w poniższej tabeli. RYSUNEK 17: CHARAKTERYSTYKA SYSTEMU OŚWIETLENIOWEGO NA TERENIE GMINY LUBSKO Charakterystyka systemu oświetleniowego Moce opraw [W] Ilość opraw Roczny czas świecenia Zużycie energii [MWh] Emisja [Mg CO 2] 70 1 079 4024 303,93 246,79 100 544 4024 218,91 177,75 150 76 4024 45,87 40,83 SUMA 1699 568,71 461,79 ŹRÓDŁO: OPRACOWAN IE WŁASNE NA PODSTAWIE INFORMACJI UZYSKANYCH Z URZĘ DU MIEJSK IEGO W LUBSKU Łączna moc systemu wynosi 141,33 kw, zasoby oświetleniowe w przeważającej mierze należą do lokalnego operatora sieci dystrybucyjnej, w związku z czym działania samorządu w zakresie modernizacji, wymiany oświetlenia są bardzo ograniczone. 2.6 Budynki użyteczności publicznej Na terenie gminy zinwentaryzowano trzydzieści sześć budynków użyteczności publicznej. Wyniki przeprowadzonej inwentaryzacji przedstawiono w poniższej tabeli. W większości budynkach paliwem wykorzystywanym do ogrzewania obiektów jest gaz. Łączna powierzchnia inwentaryzowanych budynków to 39 637,23 m 2. 37 S t r o n a

TABELA 12ZESTAWIENIE OBIEKTÓW PUBLIC ZNYCH Lp Podmiot Powierzchnia użytkowa [m 2 ] Zużycie energii elektrycznej [MWh] Źródło ciepła Zużycie ciepła [GJ] Emisja CO 2 z energii elektrycznej [Mg CO 2 ] Emisja CO 2 ze zużycia energii na potrz. Cieplnej [Mg CO 2 ] 1 Areszt Śledczy w Lubsku 1782,4 129,57 gaz 2163,73 105,21 120,78 2 Gimnazjum nr 1 4535 73,08 gaz 1634,25 59,34 91,22 3 Lubuskie Wodociągi i Kanalizacja Sp.z o.o. 295,5 1278 gaz 600,97 1037,74 33,55 4 Przedszkole nr 1 1098,03 9,492 gaz 516,53 7,71 28,83 5 Zakład Gospodarowania Mieniem Komunalnym 442,5 16,96 gaz 309,90 13,77 17,30 6 Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej 589,9 36,662 gaz 425,18 29,77 23,73 7 Szkoła Podstawowa nr 2 2907,2 46,50 gaz 12,34 37,76 0,69 8 Szkoła Podstawowa im. Stefana Żeromskiego 2366,4 25,00 gaz 616,70 20,30 34,42 9 Przedszkole nr 2 908,38 15,20 gaz 877,912 12,34 49,01 10 Starostwo Powiatowe, Ośrodek zamiejscowy w Lubsku 558 51,828 gaz 336,23 42,08 18,77 11 Szkoła Podstawowa nr 3 2421,64 29,01 węgiel 952,00 23,56 88,26 38 S t r o n a

12 Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy 1929,7 61,71 gaz 634,29 50,11 35,41 13 Powiatowy Dom Dziecka 1786 18,45 gaz 420,966 14,98 23,50 14 Przedszkole nr 3 841 24,60 węgiel 1360,00 19,98 126,09 15 Przedszkole nr 5 794 11,06 gaz 589,32 8,98 32,90 16 Zespół Szkół Technicznych 2666 50,300 gaz 2027,01 40,84 113,15 17 Dom Pomocy Społecznej 2871 105,00 gaz 3598,00 85,26 200,84 18 Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej 3294,2 79,30 gaz 1562,30 64,39 87,21 19 Urząd Miejski 1146 48,73 gaz 390,06 39,57 21,77 20 Urząd Miejski pl. Wolności 1 946,15 36,98 gaz 629,15 30,03 35,12 21 Urząd Stanu Cywilnego 745,12 22,23 gaz 253,91 18,05 14,17 22 Baszta Pachołków 753,9 16,082 gaz 501,71 13,06 28,01 23 Lubsko, ul. Niepodległości 8 202,56 1,595 gaz 54,12 1,30 3,02 24 Świetlica Wiejska- Dłużek 194,3 5,930 4,82 0,00 25 Świetlica Wiejska- Osiek 112,3 1,206 0,98 0,00 26 Świetlica Wiejska- Dąbrowa 97,2 0,439 0,36 0,00 39 S t r o n a

27 Świetlica Wiejska- Chocimek 116 0,013 0,01 0,00 28 Świetlica Wiejska- Tuchola Żarska 142,2 0,635 0,52 0,00 29 Świetlica Wiejska- Górzyn 220 9,399 7,63 0,00 30 Świetlica Wiejska- Mierzów 234,25 1,330 1,08 0,00 31 Świetlica Wiejska- Chocicz 151 6,954 5,65 0,00 32 Świetlica Wiejska- Białków 188,44 0,61 0,49 0,00 33 Świetlica Wiejska- Mokra 95 0,086 0,07 0,00 34 Świetlica Wiejska- Lutol 214,1 1,911 1,55 0,00 35 Świetlica Wiejska- Grabków 120 4,29 3,48 0,00 36 Lubski Dom Kultury 1871,86 gaz 1079,40 0,00 60,25 SUMA 39 637,23 2 220,14 21 545,95 1 802,76 1287,98 40 S t r o n a

2.7 Podsumowanie emisji Poniższa tabele zawierają łączne zestawienie emisji z terenu gminy w podziale na rodzaj paliw oraz w podziale sektorowym. TABELA 13 BILANS EMISJI POCHODZĄCEJ ZE ZUŻYCIA POSZC ZEGÓLNYCH PALIW Bilans emisji wg rodzajów paliw 2000 2013 2020 - prognoza energia elektryczna 6 630,79 6 940,16 8 351,62 Gaz 8 493,57 5 951,47 6 637,17 paliwa transportowe 6 707,36 8 247,00 9 689,93 paliwa opałowe 25 697,10 32 298,30 33 676,44 Planowana redukcja emisji SUMA 47 528,82 53 436,94 58 355,16 ŹRÓDŁO: OPRACOWAN IE WŁASNE TABELA 14 BILANS EMISJI WG SEKTORÓW Bilans emisji wg sektorów 2000 2013 2020 - prognoza Gospodarstwa domowe 32 956,79 38 486,28 40 871,06 Działalność komercyjna i produkcyjna 7 864,67 6 703,65 7 794,17 Transport 6 707,36 8 247,00 9 689,93 Planowana redukcja emisji SUMA 47 528,82 53 436,94 58 355,16 ŹRÓDŁO: OPRACOWAN IE WŁASNE Wynik inwentaryzacji wskazuje, iż szczególny wzrost emisji zauważalny jest w obszarze wykorzystania paliw transportowych (z uwagi na rosnące natężenie ruchu) oraz w zakresie wykorzystania paliw opałowych (którego przyczyną jest rosnąca powierzchnia obiektów mieszkalnych na terenie gminy). Należy jednakże zwrócić uwagę na pozytywną tendencję malejącej ilości obiektów wykorzystujących ogrzewanie piecowe. 41 S t r o n a

RYSUNEK 18: BILANS EMISJI WG RODZAJÓW PALIW [MGCO2] ŹRÓDŁO: OPRACOWAN IE WŁASNE RYSUNEK 19: BILANS EMISJI WG SEKTORÓW [MGCO2] ŹRÓDŁO: OPRACOWAN IE WŁASNE 42 S t r o n a

TABELA 15: EMISJA ROCZNA Emisja roczna 2000 2013 2020 - prognoza 2020 - prognoza, scenariusz niskoemisyjny Emisja roczna [Mg CO 2 ] 47 528,82 53 436,94 58 355,16 51 748,04 Liczba mieszkańców 19 738 19 256 18 880 18 880 Roczna emisja na 1 2,41 2,78 3,09 2,69 mieszkańca [Mg CO 2 ] Dobowa emisja na 1 mieszkańca [kg CO 2 ] ŹRÓDŁO: OPRACOWAN IE WŁASNE 6,60 7,60 8,47 7,36 RYSUNEK 20: EMISJA ROCZNA ŹRÓDŁO: OPRACOWAN IE WŁASNE 43 S t r o n a

RYSUNEK 21: ROCZNA EMISJA NA 1 MIESZKAŃCA [MGCO2] ŹRÓDŁO: OPRACOWAN IE WŁASNE 44 S t r o n a

Obszary problemowe 1. Czynniki wpływające na emisję Pierwszym etapem identyfikacji obszarów problemowych na terenie gminy jest identyfikacja okoliczności i cech charakterystycznych mający wpływ na wielkość emisji. Na tej płaszczyźnie wyróżnić można następujące czynniki: determinujące aktualny poziom emisji, determinujące wzrost emisyjności, determinujące spadek emisyjności. Do czynników determinujących aktualny poziom emisji należą: gęstość zaludnienia, ilość gospodarstw domowych, ilość podmiotów gospodarczych działających na terenie gminy, stopień urbanizacji, obecność zakładów przemysłowych, centrów usługowych oraz stref przemysłowych, szlaki tranzytowe przebiegające przez teren gminy, ilość pojazdów zarejestrowanych na terenie gminy, obecność linii ciepłowniczych i ilość obiektów korzystających z sieci ciepłowniczej. Wskazane wyżej czynniki wpływają na aktualne zużycie energii finalnej, a tym samym całkowitą wielkość emisji CO2 z obszaru gminy. Do czynników determinujących wzrost emisyjności należą: wzrost ilości mieszkańców, wzrost ilości gospodarstw domowych, wzrost ilości podmiotów gospodarczych działających na terenie gminy, budowa nowych szlaków drogowych, wzrost ilości pojazdów zarejestrowanych na terenie gminy. Do czynników determinujących spadek emisyjności należą: spadek ilości mieszkańców, spadek ilości gospodarstw domowych, 45 S t r o n a

spadek ilości podmiotów gospodarczych działających na terenie gminy, spadek ilości pojazdów zarejestrowanych na terenie gminy, termomodernizacja i poprawa stanu technicznego obiektów publicznych, poprawa efektywności energetycznej obiektów prywatnych, rozbudowa linii ciepłowniczych, wykorzystanie odnawialnych źródeł energii. Czynniki determinujące wzrost lub spadek emisyjności wpływać będą na wielkość emisji w przyszłości. 2. Zidentyfikowane obszary problemowe Na podstawie danych zebranych w ramach przeprowadzonej inwentaryzacji emisji gazów cieplarnianych można wskazać obszary problemowe, które z jednej strony znacząco przyczyniają się do emisji dwutlenku węgla, z drugiej cechują się potencjałem do obniżenia tego niekorzystnego oddziaływania. Do obszarów tych należą: transport, zużycie paliw opałowych. Transport Emisja z transportu generowana jest przez transport lokalny (mieszkańców poruszających się na terenie gminy) oraz tranzyt (samochody przejeżdżające przez teren gminy w drodze do innych miejscowości). Niestety możliwości redukcji emisji poprzez zaplanowane działania w tym sektorze są niewielkie i ograniczają się jedynie do poszukiwania alternatywnych środków transportu, którym sprzyja rozwój ścieżek rowerowych oraz transportu publicznego. Ważną sprawą jest również świadomość użytkowników pojazdów samochodowych jazda ekonomiczna (obniżająca spalanie paliw), wybór alternatywnych form komunikacji W przypadku ruchu tranzytowego działaniem możliwym do podjęcia jest budowa obwodnic i dróg przelotowych, które pozwolą odsunąć duże skupiska ruchu samochodowego od centrum miasta. 46 S t r o n a

Zużycie paliw opałowych Szczególną szkodliwością charakteryzują się indywidualne piece węglowe generujące tzw. niską emisję, gdzie oprócz dwutlenku węgla do atmosfery emitowane są szkodliwe związki i uciążliwe pyły. W obszarze tym szczególnie istotne jest wspieranie działań związanych z wymianą źródeł ciepła na bardziej ekologiczne (gazowe, biomasowe), przyłączenia do sieci ciepłowniczej, a w przypadku nowych obiektów promowanie energooszczędnego budownictwa w szczególności domów pasywnych o bardzo niskich stratach cieplnych. Sposobem na pośrednią redukcję emisji jest termomodernizacja nawet w przypadku, gdy nie dokonuje się wymiany źródeł ciepła obniżając zapotrzebowanie obiektu na energię cieplną, zmniejsza się wykorzystanie paliw opałowych, a tym samym emisję. 47 S t r o n a

Plan działań na rzecz gospodarki niskoemisyjnej 1. Metodologia doboru działań Celem doboru działań na rzecz gospodarki niskoemisyjnej jest przedstawienie planu prac i ich uwarunkowań, sprzyjających redukcji emisji CO2. Działania te mogą zostać pogrupowane w następujące struktury. Pierwszym podziałem jest podział zadań z uwagi na sposób, w jaki wpływają na redukcję emisji dwutlenku węgla, w ramach którego wyszczególnić można: działania służące redukcji zużycia energii finalnej na terenie gminy. Redukcja emisji gazów cieplarnianych, ma w tym przypadku charakter pośredni redukując zużycie energii, obniża się zużycie paliw kopalnych (w szczególności węgla), które są głównym źródłem szkodliwych emisji. Przykładem takiego działania jest termomodernizacja obiektów publicznych. działania bezpośrednio przyczyniające się do redukcji emisji gazów cieplarnianych, w których źródła emisji (takie jak lokalne kotły węglowe) zastępowane są przez nowoczesne rozwiązania wykorzystujące paliwa mniej szkodliwe dla środowiska (np. wymiana kotła węglowego na gazowy) lub odnawialne źródła energii w ramach których, emisje zostają zredukowane do zera (np. kolektory słoneczne wytwarzające ciepło, instalacje fotowoltaiczne generujące energię elektryczną). Drugim podziałem charakteryzującym wybrane działania jest podział z uwagi na podmiot odpowiedzialny za ich realizację. W tej kategorii wyróżnić można: działania realizowane przez struktury administracyjne gminę i jednostki z nią powiązane, działania realizowane przez mieszkańców i podmioty gospodarcze działania te nie są uzależnione bezpośrednio od aktywności gminy, aczkolwiek istotna jest rola samorządu w promocji i upowszechnianiu pożądanych z punktu środowiskowego zachowań. Trzecim podziałem jest podział zadań z uwagi na plan ich realizacji, gdzie wyróżnić można: działania obligatoryjnie przewidziane do realizacji działania wpisane do Wieloletniej Prognozy Finansowej, których realizacja jest zagwarantowana środkami zarezerwowanymi w budżecie gminnym. Są to zadania, których realizacja ma charakter priorytetowy. 48 S t r o n a

działania fakultatywnie planowane do realizacji działania niewpisane do Wieloletniej Prognozy Finansowej, których realizacja uzależniona jest od pozyskania na ten cel środków zewnętrznych, bądź dodatkowych środków budżetowych. Realizacja tych zadań nie ma charakteru priorytetowego, wskazują one jednakże kierunek inwestycyjny jakim powinna podążać gmina. Podział działań na fakultatywne i obligatoryjne dotyczy jedynie działań, których adresatem jest gmina, z uwagi na powiązanie z Wieloletnią Prognozą Finansową. Czwartym podziałem jest perspektywa czasowa realizacji działań: krótkoterminowe przewidziane do realizacji w perspektywie najbliższych trzech lat do działań tych należą głównie działania inwestycyjne powiązane z obiektami publicznymi (termomodernizacja, zastosowanie odnawialnych źródeł energii), długoterminowe przewidziane do realizacji w dalszej perspektywie wieloletniej (przynajmniej do roku 2020) w tej grupie klasyfikować można działania nieinwestycyjne i inwestycyjne, które powinny mieć charakter ustawiczny, bądź z uwagi na swoją skalę realizowane będą wieloetapowo. Podstawą doboru działań są: wyniki inwentaryzacji, która pozwoliła zidentyfikować obszary problemowe, uwarunkowania lokalne charakter budynków publicznych, kontrowersje wokół inwestycji wiatrowych, dokumenty strategiczne funkcjonujące na szczeblu krajowym, regionalnym oraz lokalnym, określające działania i obszary priorytetowe, wokół których koncentrować się powinny przedsięwzięcia podejmowane przez władze samorządowe oraz mieszkańców, perspektywy pozyskania zewnętrznych źródeł finansowych, gdzie szczególną uwagę przywiązuje się do zgodności planowanych przedsięwzięć z Regionalnym Programem Operacyjnym - Lubuskie 2020 oraz Programem Infrastruktura i Środowisko na lata 2014-2020, możliwości budżetowe gminy. 49 S t r o n a

2. Działania na rzecz gospodarki niskoemisyjnej Dobór właściwych działań sprzyjających redukcji emisji gazów cieplarnianych i przechodzenia na gospodarkę niskoemisyjną, to kluczowy element Planu Gospodarki Niskoemisyjnej. W tym bowiem elemencie następuje przejście od diagnozy sytuacji problemowych do rekomendacji i recept sprzyjających naprawie sytuacji. Działania przedstawione są według spójnego wzorca, który określa: nazwę zadania, adresata działania (jednostka odpowiedzialna) podmiot, który będzie realizował zadanie i ponosił koszty jego realizacji, perspektywę realizacji krótko bądź długoterminowa rolę jednostki odpowiedzialnej funkcje, jakie zostają powierzone jednostce odpowiedzialnej celem wsparcia realizacji zadania, okres realizacji czas realizacji zadania wyrażony w latach, efekt ekologiczny redukcja zużycia energii elektrycznej w przypadku zadań, których efektem jest zmniejszenie zużycia energii ze źródeł konwencjonalnych, bądź produkcja energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych efekt ekologiczny obliczany jest jako ilość MWh energii zaoszczędzonej/wyprodukowanej w przeciągu roku, efekt ekologiczny redukcja emisji efekt realizacji zadania w postaci zmniejszenia ilości CO 2 emitowanego do atmosfery, szacunkowy koszt działania szacunkowy koszt realizacji działania, jednostkowy koszt działania koszt zredukowania emisji w przeliczeniu na 1 Mg CO 2. Pozycja umożliwia porównanie efektywności kosztowej poszczególnych działań. Priorytetowo powinny być traktowane przedsięwzięcia o najniższym koszcie jednostkowym. 50 S t r o n a

Działanie I Nazwa Działania Program termomodernizacji budynków użyteczności publicznej Adresat Działania Gmina Lubsko Perspektywa czasowa krótkoterminowa Rola jednostki odpowiedzialnej Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji Okres realizacji 2015-2018 Efekt ekologiczny - redukcja zużycia energii [MWh] n/d Efekt ekologiczny - redukcja emisji [Mg CO2] 296,26 Szacowany koszt działania [zł] 19 200 000,00 Szacunkowy koszt jednostkowy [zł/mg CO2] 64 807,94 Termomodernizacja obiektów publicznych to podstawowy element planu działań w zakresie ograniczania emisji gazów cieplarnianych. Z jednej strony jest to jedne z niewielu działań, którego realizacja uzależniona jest całkowicie od działań samorządu, z drugiej modernizacja obiektów publicznych przynosi również korzyści dla społeczności lokalnej poprawia się funkcjonalność i standard modernizowanych obiektów. Każda złotówka wydana na działania termomodernizacyjne przynosi również oszczędności budżetowe związane ze zmniejszonymi wydatkami na zakup paliw opałowych. W Wieloletniej Prognozie Finansowej dla Gminy Lubsko przewiduje się przeprowadzenia tego typu prac w następujących placówkach: Przedszkole nr 1, Przedszkole nr 2. Dodatkowo, planuje się przeprowadzenie termomodernizacji w budynku Przedszkola nr 3. Według danych, zawartych w audytach energetycznych termomodernizacja budynków użyteczności publicznej może zredukować zużycie energii od 30-70% w zależności od zakresu wykonywanych prac. Dla przedszkola nr 1 redukcja zużycia energii i emisji CO 2 została określona na 33,8 %, a dla przedszkola nr 2-52,9%. W przedszkolu nr 3 planuje się tylko wymianę kotła grzewczego. Według danych uzyskanych w procesie ankietyzacji udało się oszacować wielkość zużycia i emisji przed i po termomodernizacji. 51 S t r o n a

Budynek Przed termomodernizacja Po termomodernizacji Redukcja zużycie energii emisja CO 2 zużycie energii emisja CO 2 zużycie energii emisja cieplnej [MWh] [Mg] cieplnej [MWh] [Mg] cieplnej [MWh] CO 2 [Mg] Przedszkole nr 1 Przedszkole nr 2 516,53 28,41 341,95 18,81 174,58 9,60 877,912 48,39 413,502 22,8 464,41 25,59 Zakres działania nie jest jednakże ograniczony tylko do budynków wskazanych w Wieloletniej Prognozie Finansowej, zakłada się bowiem dalszą modernizację kolejnych obiektów (lub renowację w przypadku już zmodernizowanych obiektów). 52 S t r o n a

Działanie II Nazwa Działania Termomodernizacja aresztu śledczego w Lubsku Adresat Działania Służba Więzienna Perspektywa czasowa krótkoterminowa Rola jednostki odpowiedzialnej Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji Okres realizacji 2015-2018 Efekt ekologiczny - redukcja zużycia energii [MWh] - Efekt ekologiczny - redukcja emisji [Mg CO2] 29,75 Szacowany koszt działania 1 000 000,00 Szacunkowy koszt jednostkowy [zł/mg CO2] 33 613,45 Termomodernizacja obiektów prowadzona powinna być również na obiektach, które nie pozostają w zarządzie gminy, ale podlegają innym organom administracyjnym. Wśród tych obiektów można w szczególności wskazać Areszt Śledczy w Lubsku. Szacuje się, iż redukcja zapotrzebowania na energię cieplną w wyniku przeprowadzonej modernizacji wyniesie 25 %. 53 S t r o n a

Działanie III Nazwa Działania Adresat Działania Perspektywa czasowa Wymiana energochłonnego oświetlenia w obiektach publicznych Gmina Lubsko krótkoterminowa Rola jednostki odpowiedzialnej Przygotowanie i przeprowadzenie inwentaryzacji Okres realizacji 2015-2018 Efekt ekologiczny - redukcja zużycia energii [MWh] 222,01 Efekt ekologiczny - redukcja emisji [Mg CO2] 180,28 Szacowany koszt działania 555 035,00 Szacunkowy koszt jednostkowy [zł/mg CO2] 3 078,74 Oświetlenie stanowi ważny punkt w budżetach wielu budynków użyteczności publicznej na terenie miasta. Modernizacja oświetlenia w budynkach publicznych to inwestycja, która pozwoli zredukować koszty energii zużywanej na cele oświetleniowe nawet o 50%. Aktualnie dostępne technologie umożliwiają przeprowadzenie takiej inwestycji bez znaczących zmian w systemie oświetleniowym budynków, przy zastosowaniu ledowych punktów świetlnych montowanych w miejsce świetlówek bądź żarówek. 54 S t r o n a

Działanie IV Nazwa Działania Montaż instalacji fotowoltaicznych w obiektach publicznych Adresat Działania Gmina Lubsko Perspektywa czasowa krótkoterminowa Rola jednostki odpowiedzialnej Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji Okres realizacji 2015-2018 Efekt ekologiczny - redukcja zużycia energii [MWh] 130,00 Efekt ekologiczny - redukcja emisji [Mg CO2] 105,56 Szacowany koszt działania 910 000,00 Szacunkowy koszt jednostkowy [zł/mg CO2] 8 620,69 W ramach Działania IV, proponuje się montaż na 13 obiektach publicznych instalacji fotowoltaicznych o mocy ok. 13 kw każda (Łączna moc instalacji planowana jest na 130 kw). Technologię tę rekomenduje się z uwagi na szczególnie duże korzyści płynące z zastosowania rozwiązań opartych o energię słoneczną w obiektach, które są wykorzystywane w porze dziennej. Najwyższą wydajność instalacja odnotowuje w godzinach od 8-15, co pokrywa się z czasem pracy szkół i urzędów. Dzięki czemu wytworzona energia w całości będzie mogła zostać wykorzystana na pokrycie potrzeb własnych budynków. Dodatkowo zastosowanie inwestycji OZE na obiektach publicznych pełni funkcję edukacyjną dane dotyczące parametrów pracy instalacji mogą zostać udostępnione publicznie w internecie, co pozwoli na weryfikację, jak prezentuje się wydajność pracy instalacji w konkretnej lokalizacji. Należy mieć jednakże na uwadze, iż działanie nie będzie mogło być realizowane w stosunku do obiektów o charakterze zabytkowym i historycznym. 55 S t r o n a

Działanie V Nazwa Działania Małe instalacje fotowoltaiczne Adresat Działania Przedsiębiorcy Perspektywa czasowa długoterminowa Rola jednostki odpowiedzialnej Działalność promocyjna i edukacyjna Okres realizacji 2015-2020 Efekt ekologiczny - redukcja zużycia energii [MWh] 400,00 Efekt ekologiczny - redukcja emisji [Mg CO2] 324,80 Szacowany koszt działania 2 800 000,00 Szacunkowy koszt jednostkowy [zł/mg CO2] 8 620,69 Adresatem działania V są małe przedsiębiorstwa i zakłady produkcyjne, które wykorzystują energię elektryczną w porze dziennej do zasilania posiadanych maszyn i urządzeń. Planuje się, iż w ramach działania zamontowanych zostanie dziesięć instalacji o mocy 40 kw każda. Szacunkowy koszt realizacji zadania wynosi 7 000 zł/kw mocy zamontowanej instalacji. Planowany uzysk energii z 1 kw zainstalowanej mocy wynosi 1 MWh/rok. Ponieważ realizacja działania uzależniona jest od zaangażowania kapitału pozostającego w rękach osób prywatnych, rolą urzędu gminy jest prowadzenie działań wspierających przeprowadzenie proponowanych inwestycji poprzez: działalność edukacyjną i promocyjną, informowanie przedsiębiorców o dostępnych, zewnętrznych środkach finansowych, pomoc w przejściu procedury administracyjnej. 56 S t r o n a

Działanie VI Nazwa Działania Mikroinstalacje fotowoltaiczne Adresat Działania Mieszkańcy Perspektywa czasowa długoterminowa Rola jednostki odpowiedzialnej Działalność promocyjna i edukacyjna Okres realizacji 2015-2020 Efekt ekologiczny - redukcja zużycia energii [MWh] 400,00 Efekt ekologiczny - redukcja emisji [Mg CO2] 324,80 Szacowany koszt działania 3 200 000,00 Szacunkowy koszt jednostkowy [zł/mg CO2] 9 852,22 Instalacje fotowoltaiczne są technologią, która sprawdza się nie tylko jako rozwiązanie komercyjne dla inwestorów i przedsiębiorców, ale z powodzeniem może być również stosowana w obiektach mieszkalnych. Ponieważ większość zabudowań zlokalizowanych na terenie gminy to domy jednorodzinne, rekomendowana moc instalacji to 4 kw, której powierzchnia wynosi około 16 m2. Planowana ilość zamontowanych instalacji 100. Łączna moc instalacji wynosić będzie zatem 400 kw. Instalacja w porze dziennej wykorzystywana będzie do pokrycia potrzeb gospodarstw domowych. W przypadku nadwyżek produkcji energii, będą one odsprzedawane do sieci elektroenergetycznej. Szacunkowy koszt realizacji zadania wynosi 8 000 zł/kw mocy zamontowanej instalacji. Planowany uzysk energii z 1 kw zainstalowanej mocy wynosi 1 MWh/rok. Ponieważ realizacja działania uzależniona jest od zaangażowania kapitału pozostającego w rękach osób prywatnych, rolą urzędu gminy jest prowadzenie działań wspierających przeprowadzenie proponowanych inwestycji poprzez: działalność edukacyjną i promocyjną, wsparcie mieszkańców w przejściu procedury administracyjnej. 57 S t r o n a

Działanie VII Nazwa Działania Wiaty fotowoltaiczne Adresat Działania Gmina Lubsko Perspektywa czasowa długoterminowa Rola jednostki odpowiedzialnej Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji Okres realizacji 2015-2020 Efekt ekologiczny - redukcja zużycia energii [MWh] 30,00 Efekt ekologiczny - redukcja emisji [Mg CO2] 24,36 Szacowany koszt działania 240 000,00 Szacunkowy koszt jednostkowy [zł/mg CO2] 9 852,22 Chociaż w ostatnich latach obserwowany jest wzrost ilość pojazdów wykorzystujących w transporcie gaz ciekły LPG głównie ze względu na niższą cenę, to nowym kierunkiem w motoryzacji mogą być pojazdy z napędem elektrycznym. Kluczem dla popularyzacji tego typu rozwiązań jest możliwość ładowania baterii elektrycznych, nie tylko w domu, ale również w czasie pracy czy zakupów. Konieczne jest zatem stworzenie infrastruktury, która to umożliwi. Wiaty parkingowe, w których zadaszenie stanowią moduły fotowoltaiczne, mogą zasilać miejskie stacje ładowania pojazdów elektrycznych. Dla jednego zabudowanego miejsca parkingowego moc wiaty wynieść może 1 kw. Uzyskana energia nie musi koniecznie być wykorzystywana do ładowania pojazdów, możliwe jest również oddanie jej do sieci, bądź wykorzystanie do zasilania innych podłączonych urządzeń (np. oświetlenia). W ramach inwestycji przewidziano docelowo zabudowę 30 miejsc parkingowych. Koszt zabudowy jednego miejsca (koszt wiaty wraz z modułami fotowoltaicznymi) to 8000 zł. 58 S t r o n a

Działanie VIII Nazwa Działania Kolektory słoneczne Adresat Działania Mieszkańcy Perspektywa czasowa długoterminowa Rola jednostki odpowiedzialnej Działalność promocyjna i edukacyjna Okres realizacji 2015-2020 Efekt ekologiczny - redukcja zużycia energii [MWh] - Efekt ekologiczny - redukcja emisji [Mg CO2] 168,44 Szacowany koszt działania 1 400 000,00 Szacunkowy koszt jednostkowy [zł/mg CO2] 8 311,56 Instalacje kolektorów słonecznych to technologia umożliwiająca konwersję energii słonecznej na ciepło niezbędne do ogrzania ciepłej wody użytkowej. Dla budynków jednorodzinnych, rekomendowane są instalacje o powierzchni czynnej wynoszącej 5 m2. Planowana ilość zamontowanych instalacji 100. Instalacja w porze dziennej wykorzystywana będzie do pokrycia potrzeb gospodarstw domowych. Niestety z uwagi na brak możliwości oddania nadwyżek wytworzonego ciepła do sieci konieczne jest zbudowanie zbiorników buforowych na ogrzaną wodę. Szacunkowy koszt realizacji zadania wynosi 14 000 zł za instalację. Wariantami alternatywnymi dla wskazanego w działaniu są: montaż instalacji grzewczej opartej o pompy ciepła. Ponieważ realizacja działania uzależniona jest od zaangażowania kapitału pozostającego w rękach osób prywatnych, rolą urzędu gminy jest prowadzenie działań wspierających przeprowadzenie proponowanych inwestycji poprzez: działalność edukacyjną i promocyjną, wsparcie mieszkańców w przejściu procedury administracyjnej, informowanie o aktualnych możliwościach pozyskania dofinansowania na inwestycje. 59 S t r o n a

Działanie IX Nazwa Działania Wymiana źródeł ciepła Adresat Działania Mieszkańcy Perspektywa czasowa długoterminowa Rola jednostki odpowiedzialnej Działalność promocyjna i edukacyjna Okres realizacji 2015-2020 Efekt ekologiczny - redukcja zużycia energii [MWh] - Efekt ekologiczny - redukcja emisji [Mg CO2] 2 874,24 Szacowany koszt działania 41 264 000,00 Szacunkowy koszt jednostkowy [zł/mg CO2] 14 356,49 Jak wskazano w identyfikacji obszarów problemowych, jednym z głównych źródeł emisji jest emisja pochodząca ze spalania paliw opałowych. Stąd też jednym z kluczowych obszarów inwestycji jest wymiana lokalnych kotłów węglowych wykorzystywanych do ogrzewania i podgrzewania ciepłej wody użytkowej w budynkach mieszkalnych. Kotły węglowe można zastąpić rozwiązaniami technologicznymi wykorzystującymi: paliwa gazowe, biomasę, podłączeniem do sieci ciepłowniczej. W ramach działania przewidziano wymianę kotłów węglowych zasilających mieszkania (w przypadku obiektów wielorodzinnych, w których jeden kocioł zasila kilka lokali, efekt realizacji zadania liczony jest według ilości zasilanych lokali). Szacunkowy koszt inwestycji to 8 000 zł za jeden lokal mieszkalny. Ponieważ realizacja działania uzależniona jest od zaangażowania kapitału pozostającego w rękach osób prywatnych, rolą urzędu gminy jest prowadzenie działań wspierających przeprowadzenie proponowanych inwestycji poprzez: działalność edukacyjną i promocyjną, informowanie o aktualnych możliwościach pozyskania dofinansowania na inwestycje, poszukiwanie środków finansowych w imieniu mieszkańców. 60 S t r o n a

Działanie X Nazwa Działania Termomodernizacja obiektów mieszkalnych Adresat Działania Mieszkańcy Perspektywa czasowa długoterminowa Rola jednostki odpowiedzialnej Działalność promocyjna i edukacyjna Okres realizacji 2015-2020 Efekt ekologiczny - redukcja zużycia energii [MWh] - Efekt ekologiczny - redukcja emisji [Mg CO2] 722,20 Szacowany koszt działania 32 350 000,00 Szacunkowy koszt jednostkowy [zł/mg CO2] 44 793,69 W ramach działania w zakresie termomodernizacji obiektów mieszkalnych, zakłada się termomodernizacje 10% lokali mieszkalnych znajdujących się na terenie miasta. Szacunkowym efektem realizacji zadania jest obniżenie zużycia energii w zmodernizowanych obiektach o 20%. Podobnie jak w przypadku wymiany źródeł ciepła w przypadku obiektów wielorodzinnych, efekt realizacji zadania liczony jest według ilości lokali w obiekcie. Lista działań klasyfikowanych jako przedsięwzięcia termomodernizacyjne: ocieplenie obiektu, wymiana okien oraz drzwi zewnętrznych, modernizacja systemu grzewczego, modernizacja systemu wentylacyjnego, podłączenie budynku do sieci ciepłowniczej, modernizacja systemu przygotowania ciepłej wody użytkowej, zastosowanie odnawialnych źródeł energii, implementacja systemów zarządzania energią 4, inne działania wynikające z przeprowadzonego audytu. Ponieważ realizacja działania uzależniona jest od zaangażowania kapitału pozostającego w rękach osób prywatnych, rolą urzędu gminy jest prowadzenie działań wspierających przeprowadzenie proponowanych inwestycji poprzez: 4 System zarządzania energią to rozwiązania przeznaczone do gromadzenia, wizualizowania oraz przetwarzania danych związanych ze zużyciem mediów, w których użytkownik systemu może w prosty sposób zarządzać zużyciem: wody, energii elektrycznej, gazu, ciepła, itp. Dzięki monitoringowi możliwe jest wychwycenie odczytów odbiegających od normy, awarii oraz weryfikowanie, czy podjęte inwestycji w zakresie efektywności energetycznej przyniosły planowany efekt. 61 S t r o n a

działalność edukacyjną i promocyjną, informowanie o aktualnych możliwościach pozyskania dofinansowania na inwestycje. Koszt termomodernizacji jednego lokalu mieszkalnego oszacowano na kwotę 50 000 zł 62 S t r o n a

Działanie XI Nazwa Działania Domy pasywne Adresat Działania Mieszkańcy/Deweloperzy Perspektywa czasowa długoterminowa Rola jednostki odpowiedzialnej Działalność promocyjna i edukacyjna Okres realizacji 2015-2020 Efekt ekologiczny - redukcja zużycia energii [MWh] - Efekt ekologiczny - redukcja emisji [Mg CO2] 97,02 Szacowany koszt działania 7 200 000,00 Szacunkowy koszt jednostkowy [zł/mg CO2] 74 211,50 Działania w zakresie przeciwdziałania emisji gazów cieplarnianych podejmować można nie tylko w stosunku do już istniejących obiektów, ale również do nowopowstających budynków. Według danych GUS każdego roku na terenie gminy powstają 22 nowe mieszkania wraz ze wzrostem ilości budynków rośnie również zużycie energii i tym samym emisja. Zmianie tego trendu sprzyjać może jednakże promowanie budownictwa pasywnego i energooszczędnego. Domy pasywne mają nawet kilkukrotnie mniejsze zużycie energii, od domów budowanych w technologii tradycyjnej. Ponieważ realizacja działania uzależniona jest od zaangażowania kapitału pozostającego w rękach osób prywatnych, rolą urzędu gminy jest prowadzenie działań wspierających przeprowadzenie proponowanych inwestycji poprzez: działalność edukacyjną i promocyjną, wsparcie mieszkańców w przejściu procedury administracyjnej, informowanie o aktualnych możliwościach pozyskania dofinansowania na inwestycje. 63 S t r o n a

Działanie XII Nazwa Działania Budowa ścieżek rowerowych Adresat Działania Gmina Lubsko Perspektywa czasowa długoterminowa Rola jednostki odpowiedzialnej Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji Okres realizacji 2015-2020 Efekt ekologiczny - redukcja zużycia energii [MWh] - Efekt ekologiczny - redukcja emisji [Mg CO2] 395,48 Szacowany koszt działania 25 600 000,00 Szacunkowy koszt jednostkowy [zł/mg CO2] 64 731,47 Emisja ze źródeł powiązanych z transportem, to drugie największe źródło emisji zanieczyszczeń na terenie gminy. Jednym z metod przeciwdziałania jej dalszemu wzrostowi (wynikającej z rosnącego natężenia ruchu samochodowego) jest wspieranie inicjatyw sprzyjających wybieraniu alternatywnych środków transportu. W ramach działania podejmowana będzie inwestycja w budowę nowych ścieżek rowerowych. Rekomenduje się budowę ścieżek wśród głównych szlaków drogowych, co umożliwi połączenie miasta Lubsko z okolicznymi ośrodkami wiejskimi ułatwiając lokalną komunikację rowerową. Koszt budowy jednego kilometra ścieżki rowerowej to ok. 800 000 zł/km. 64 S t r o n a

Działanie XIII Nazwa Działania Szkolenia z zakresu jazdy ekologicznej Adresat Działania Mieszkańcy Perspektywa czasowa długoterminowa Rola jednostki odpowiedzialnej Działalność promocyjna i edukacyjna Okres realizacji 2015-2020 Efekt ekologiczny - redukcja zużycia energii [MWh] - Efekt ekologiczny - redukcja emisji [Mg CO2] 968,99 Szacowany koszt działania 4 268 400,00 Szacunkowy koszt jednostkowy [zł/mg CO2] 4 405,00 Dużą szansą na redukcję emisji z sektora transportowego i to pomimo cały czas rosnącego ruchu samochodowego jest idea ecodrivingu, a więc ekologicznej i ekonomicznej jazdy. Idea ta jest o tyle atrakcyjna, iż jeżdżąc ekonomicznie kierowcy spalają mniej paliwa, co przynosi im wymierne oszczędności, a przy okazji chronią środowisko. Kurs ecodrivingu to koszt ok. 300 zł, a spodziewane rezultaty szacowane są na 10 % redukcji zużywanego paliwa. Szansą na popularyzację tej formy działania jest postulowane przez niektóre środowiska wprowadzenia podstaw ecodrivingu do szkoleń i egzaminów na prawo jazdy. Ponieważ realizacja działania uzależniona jest od zaangażowania kapitału pozostającego w rękach osób prywatnych, rolą urzędu gminy jest prowadzenie działań wspierających przeprowadzenie proponowanych inwestycji poprzez: działalność edukacyjną i promocyjną, wsparcie mieszkańców w przejściu procedury administracyjnej, informowanie o aktualnych cyklach szkoleniowych. 65 S t r o n a

Działanie XIV Nazwa Działania Działalność edukacyjna Adresat Działania Gmina Lubsko Perspektywa czasowa długoterminowa Rola jednostki odpowiedzialnej Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji Okres realizacji 2015-2020 Efekt ekologiczny - redukcja zużycia energii [MWh] - Efekt ekologiczny - redukcja emisji [Mg CO2] 384,86 Szacowany koszt działania 958 500,00 Szacunkowy koszt jednostkowy [zł/mg CO2] 2 490,52 Istotną rolę w rozwoju gospodarki niskoemisyjnej, jest zmiana zachowań w zakresie wyborów konsumenckich konieczne jest promowanie zachowań sprzyjających efektywności energetycznej, oszczędzaniu energii, wyboru nowoczesnych technologii (np. oświetlenia LEDowego, odnawialnych źródeł energii), stąd też konieczne jest prowadzenie działań promocyjnych i edukacyjnych w tym zakresie. Działania powinny zostać skierowane do wszystkich mieszkańców gminy i mogą przybrać formę: dni promocji nowoczesnych technologii, odnawialnych źródeł energii, spotkań konsultacyjnych, udostępniania materiałów edukacyjnych, prowadzenia kampanii edukacyjnych w szkołach. 66 S t r o n a

Działanie XV Nazwa Działania System zielonych zamówień publicznych Adresat Działania Gmina Lubsko Perspektywa czasowa długoterminowa Rola jednostki odpowiedzialnej Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji Okres realizacji 2015-2020 Efekt ekologiczny - redukcja zużycia energii [MWh] 600,62 Efekt ekologiczny - redukcja emisji [Mg CO2] 233,42 Szacowany koszt działania - Szacunkowy koszt jednostkowy [zł/mg CO2] - Zielone zamówienia publiczne oznaczają politykę, w ramach której podmioty publiczne włączają kryteria i/lub wymagania ekologiczne do procesu zakupów i poszukują rozwiązań ograniczających negatywny wpływ produktów/usług na środowisko oraz uwzględniających cały cykl życia produktów, a poprzez to wpływają na rozwój i upowszechnienie technologii środowiskowych. Należy zatem rozważyć w ramach procedur udzielania zamówień publicznych w Gminie Lubsko, możliwości wzięcia pod uwagę czynników ekologicznych przy wyborze specyfikacji technicznych oraz kryteriach oceny, a także klauzulach umów. Zielone zamówienia publiczne to inaczej ekologiczne zamówienia, w których instytucje publiczne uwzględniają aspekty środowiskowe w procesie dokonywania publicznych zakupów. Są one skutecznym narzędziem kształtującym zrównoważone wzorce, mogące znacznie usprawnić silny rozwój usług o zmniejszonym wpływie na środowisko, wprowadzających zielone technologie oraz nowoczesne rozwiązania, prowadzących do zwiększenia konkurencyjności przedsiębiorstw. Zielone zamówienia w kilku krokach: 1. W pierwszej kolejności należy określić, które produkty, usługi lub prace są najbardziej odpowiednie, biorąc pod uwagę ich wpływ na środowisko oraz pozostałe czynniki, takie jak posiadane przez zamawiającego informacje, co obecnie oferuje się na rynku, jakie są dostępne technologie, jakie są koszty oraz rozpoznawalność danej marki. 2. Kolejny krok polega na określeniu potrzeb, a następnie odpowiednim ich wyrażeniu. Należy wybrać hasło ekologiczne w celu poinformowania innych osób o prowadzonej polityce w zakresie zamówień, przy zapewnieniu optymalnej jej przejrzystości dla potencjalnych dostawców lub usługodawców, a także dla mieszkańców gminy. 67 S t r o n a

3. Następnie należy opracować jasno i dokładnie określone specyfikacje techniczne (specyfikacje istotnych warunków zamówienia SIWZ), wykorzystując czynniki środowiskowe, tam gdzie jest to możliwe (spełnia warunku/nie spełnia warunków). 4. Należy ustalić kryteria wyboru w oparciu o wyczerpującą listę kryteriów wymienionych w dyrektywach regulujących kwestie zamówień publicznych, Tam, gdzie będzie to właściwe, należy również wprowadzić kryteria proekologiczne świadczące o posiadaniu przez oferenta odpowiednich możliwości technicznych dla celów realizacji zamówienia z zastosowaniem kryteriów ekologicznych. Należy poinformować potencjalnych dostawców, usługodawców lub wykonawców, że w tym celu mogą wykorzystać posiadane certyfikaty i deklaracje zarządzania środowiskowego. 5. Należy określić kryteria oceny: w przypadku, gdy wybrano kryterium najbardziej korzystnej z ekonomicznego punktu widzenia oferty, należy dodać odpowiednie kryterium ekologiczne czy to jako punkt odniesienia służący porównaniu ze sobą ofert przyjaznych środowisku (w przypadku gdy specyfikacje techniczne określają dane zamówienie jako przyjazne dla środowiska), czy też jako sposób wprowadzenia elementu ekologicznego (w przypadku gdy w specyfikacji technicznej określono dane zamówienie jako neutralne dla środowiska ). Wprowadzonemu kryterium ekologicznemu należy nadać odpowiednią wagę. Nie należy również zapominać o metodyce oceny opartej o LCC kosztach liczonych dla całego okresu życia produktu. 6. Należy wykorzystać klauzule wykonania umowy na realizację zamówienia do określenia odpowiednich dodatkowych warunków ekologicznych uzupełniających wymagania proekologiczne wynikające ze specyfikacji. Tam gdzie będzie to możliwe, można np. domagać się takich rodzajów transportu, które będą przyjazne środowisku. 7. W przypadku gdy nie ma pewności co do istnienia, ceny lub jakości danego typu produktów lub usług przyjaznych środowisku, należy w specyfikacji warunków zamówienia zwrócić się z pytaniem o ich wariant ekologiczny. Zawsze należy upewnić się, że wszystkie dane, o które zamawiający zwraca się do potencjalnych oferentów odnośnie do ich ofert, związane są z przedmiotem umowy. Jak wynika z powyższego istotą zielonych zamówień jest uwzględnienie w zamówieniach publicznych także aspektów środowiskowych jako jednych z głównych kryteriów wyboru ofert. Zielone zamówienia powinny obejmować działania takie jak: zakup energooszczędnych urządzeń AGD, wymiana oświetlenia wewnętrznego na energooszczędne, 68 S t r o n a

zakup energooszczędnych i ekologicznych środków transportu, wprowadzenie wymogu dysponowania samochodami spełniającymi normę Euro 4 i Euro 5 przy zamówieniach dotyczących odbioru odpadów, wykorzystywanie energii ze źródeł odnawialnych. Dane branżowe mówią, że redukcja emisji CO 2 oraz oszczędność energii poprzez wdrażanie kryteriów środowiskowych wynosi ok. 4% łącznego rocznego zużycia nośników energii i emisji CO 2. 69 S t r o n a

Działanie XVI Nazwa Działania Adresat Działania Perspektywa czasowa Adaptacje posiadanej dokumentacji projektowej do zastosowania zielonej energii oraz Aktualizacja Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Gmina Lubsko długoterminowa Rola jednostki odpowiedzialnej Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji Okres realizacji 2015-2020 Efekt ekologiczny - redukcja zużycia energii [MWh] 750,33 Efekt ekologiczny - redukcja emisji [Mg CO2] 291,77 Szacowany koszt działania 100 000,00 Szacunkowy koszt jednostkowy [zł/mg CO2] 342,74 Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego (MPZP) jest dokumentem, który stanowi podstawę planowania przestrzennego w gminie. Zgodnie z art. 14 ustawy z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. 2015 poz. 199) jest aktem prawa miejscowego. Przy sporządzaniu planów miejscowych wiążące są ustalenia studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, pod rygorem nieważności planu. W celu promowania OZE i działań poprawiających efektywność energetyczną na terenie gminy ważne jest, aby dokumenty prawa miejscowego określały zasady stosowania zielonej energii. Aby możliwe było wdrażanie działań z zakresu instalacji OZE konieczny jest odpowiedni zapis w MPZP. Adaptacji powinny ulec także wszelkie strategie, plany i programy obowiązujące na terenie miasta, tak aby cele i planowane działania były spójne i jasno określone. Na potrzeby niniejszego dokumentu oszacowano, że aktualizacja posiadanej dokumentacji pod kątem zielonej energii i działań racjonalizujących zużycie energii, pozwoli ograniczyć łączną emisję na terenie Gminy Lubsko o 0,5%. 70 S t r o n a

Działanie XVII Nazwa Działania Adresat Działania Perspektywa czasowa Termomodernizacja budynku Domu Pomocy Społecznej- filia w Lubsku Starostwo Powiatowe w Żarach krótkoterminowa Rola jednostki odpowiedzialnej Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji Okres realizacji 2016-2018 Efekt ekologiczny - redukcja zużycia energii 12,00 [MWh] Efekt ekologiczny - redukcja emisji [Mg CO2] 143,02 Szacowany koszt działania 569 000,00 Szacunkowy koszt jednostkowy [zł/mg CO2] 3 978,46 Działanie XVII polega na termomodernizacji budynku Domu Pomocy Społecznej- filia w Lubsku przy ul. Szpitalnej 1, 68-300 Lubsko. Zakres inwestycji obejmuje: Ocieplenie ścian budynku, Ocielenie stropodachu, Wymiana okien, Montaż kolektorów słonecznych do podgrzewania CWU, Modernizacja oświetlenia. 71 S t r o n a

Działanie XVIII Nazwa Działania Adresat Działania Perspektywa czasowa Termomodernizacja budynku Specjalnego Ośrodka Szkolno- Wychowawczego Starostwo Powiatowe w Żarach krótkoterminowa Rola jednostki odpowiedzialnej Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji Okres realizacji 2016-2018 Efekt ekologiczny - redukcja zużycia energii 9,61 [MWh] Efekt ekologiczny - redukcja emisji [Mg CO2] 41,87 Szacowany koszt działania 1 300 000,00 Szacunkowy koszt jednostkowy [zł/mg CO2] 31 048,48 Działanie XVII polega na termomodernizacji budynku Specjalnego Ośrodka Szkolno- Wychowawczego przy ul. Szkolnej 4, 68-300 Lubsko. Zakres inwestycji obejmuje: Ocieplenie ścian budynku, Ocielenie stropodachu, Wymianę okien, Modernizację oświetlenia, Wymianę instalacji CO, Wymianę technologii kotłowni- przejście z węgla na gaz, Montaż kolektorów słonecznych do podgrzewania CWU. 72 S t r o n a

3. Zestawienie planowanych działań TABELA 16: ZESTAWIENIE DZIAŁAŃ Zestawienie działań Nr Działanie Adresat działania Perspektywa realizacji Rola jednostki odpowiedzialnej Okres realizacji Efekt ekologiczny Szacowany koszt rozpoczęcie zakończenie MWh Mg CO2 Wskaźniki Mierniki 1 Program termomodernizacji budynków użyteczności publicznej Gmina Lubsko krótkoterminowa Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji 2015 2018 19 200 000,00 zł - 296,26 Ilość zmodernizowanych obiektów, zużycie ciepła przed i po modernizacji Zużycie paliw na potrzeby grzewcze (monitorowanie rachunków kosztowych) 2 Termomodernizacja aresztu śledczego w Lubsku Służba Więzienna krótkoterminowa Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji 2015 2018 1 000 000,00 zł - 29,75 Zużycie ciepła przed i po modernizacji Zużycie paliw na potrzeby grzewcze (monitorowanie rachunków kosztowych) 3 4 Wymiana energochłonnego oświetlenia w obiektach publicznych Montaż instalacji fotowoltaicznych w obiektach publicznych Gmina Lubsko Gmina Lubsko krótkoterminowa krótkoterminowa 5 Małe instalacje fotowoltaiczne Przedsiębiorcy długoterminowa 6 Mikroinstalacje fotowoltaiczne Mieszkańcy długoterminowa 7 Wiaty fotowoltaiczne Gmina Lubsko długoterminowa Przygotowanie i przeprowadzenie inwentaryzacji Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji Działalność promocyjna i edukacyjna Działalność promocyjna i edukacyjna Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji 2015 2018 555 035,00 zł 222,01 180,28 2015 2018 910 000,00 zł 130,00 105,56 2015 2020 2 800 000,00 zł 400,00 324,80 2015 2020 3 200 000,00 zł 400,00 324,80 2015 2020 240 000,00 zł 30,00 24,36 Ilość wymienionych punktów świetlnych, redukcja zużycia energii Wyprodukowana energia z OZE, moc zamontowanych instalacji Wyprodukowana energia z OZE, moc zamontowanych instalacji Wyprodukowana energia z OZE, moc zamontowanych instalacji Wyprodukowana energia z OZE, moc zamontowanych instalacji Zużycie energii elektrycznej (monitorowanie rachunków kosztowych), protokoły z wymiany punktów świetlnych Wskazania liczników wytworzonej energii, protokół odbioru instalacji Wskazania liczników wytworzonej energii, protokół odbioru instalacji, raporty Prezesa URE Wskazania liczników wytworzonej energii, protokół odbioru instalacji, raporty Prezesa URE Wskazania liczników wytworzonej energii, protokół odbioru instalacji 73 S t r o n a

8 Kolektory słoneczne Mieszkańcy długoterminowa 9 Wymiana źródeł ciepła Mieszkańcy długoterminowa 10 Termomodernizacja obiektów mieszkalnych 11 Domy pasywne Mieszkańcy Mieszkańcy/De weloperzy długoterminowa długoterminowa 12 Budowa ścieżek rowerowych Gmina Lubsko długoterminowa 13 Szkolenia z zakresu jazdy ekologicznej Mieszkańcy długoterminowa 14 Działalność edukacyjna Gmina Lubsko długoterminowa 15 16 17 18 System zielonych zamówień publicznych Adaptacje posiadanej dokumentacji projektowej do zastosowania zielonej energii oraz Aktualizacja Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Termomodernizacja budynku Domu Pomocy Społecznej- filia w Lubsku Termomodernizacja budynku Specjalnego Ośrodka Szkolno- Wychowawczego Gmina Lubsko Gmina Lubsko Starostwo Powiatowe w Żarach Starostwo Powiatowe w Żarach ŹRÓDŁO: OPRACOWANIE WŁASNE Długoterminowa Długoterminowa Krótkoterminowa krótkoterminowa Działalność promocyjna i edukacyjna Działalność promocyjna i edukacyjna Działalność promocyjna i edukacyjna Działalność promocyjna i edukacyjna Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji Działalność promocyjna i edukacyjna Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji 2015 2020 1 400 000,00 zł - 168,44 2015 2020 41 264 000,00 zł - 2874,24 2015 2020 32 350 000,00 zł - 722,20 2015 2020 7 200 000,00 zł - 97,02 2015 2020 25 600 000,00 zł - 395,48 Wyprodukowana energia cieplna, moc zamontowanych instalacji Liczba zlikwidowanych piecy węglowych Liczba zmodernizowanych mieszkań, redukcja zapotrzebowania na ciepło liczba wybudowanych domów pasywnych, redukcja zapotrzebowania na energię cieplną Ilość zbudowanych ścieżek rowerowych 2015 2020 4 268 400,00 zł - 968,99 Ilość przeszkolonych osób 2015 2020 958 500,00 zł 384,86 2015 2020-600,62 233,42 2015 2020 100 000,00 zł 750,33 291,77 2016 2018 569 000,00 zł 12,00 143,02 2016 2018 1 300 000,00 zł 9,61 41,87 SUMA 142 914 935,00 zł 2 554,21 7 607,12 Ilość uczestników kampanii edukacyjnych Roczna liczba usług/produktów, których procedura wyboru oparta została o kryteria środowiskowe Ilość zaktualizowanych dokumentów strategicznych gminy/ wielkość emisji CO2 Zużycie ciepła po modernizacji Zużycie ciepła po modernizacji Zużycie paliw na potrzeby grzewcze (monitorowanie rachunków kosztowych), aktualizacja inwentaryzacji Protokoły z likwidacji kotłów, aktualizacja inwentaryzacji Protokoły z przeprowadzonych inwestycji, aktualizacja inwentaryzacji Wydane pozwolenia na budowę, protokoły zakończenia robót, świadectwa energetyczne budynków Protokoły odbioru robót Protokoły przeprowadzenia szkoleń Protokoły i raporty z przeprowadzonych kampanii Protokoły z włączonych kryterii i/lub wymagań ekologicznych do procesu zakupów Protokoły/ uchwały nowych dokumentów Zużycie paliw na potrzeby grzewcze (monitorowanie rachunków kosztowych) Zużycie paliw na potrzeby grzewcze (monitorowanie rachunków kosztowych) 74 S t r o n a

4. Monitoring działań Etap wdrożenia i ewaluacji działań jest kluczowym elementem realizacji założeń planu gospodarki niskoemisyjnej. Na tym odcinku rozstrzyga się bowiem, czy Plan pozostanie zbiorem niezrealizowanych postulatów, czy też wywrze konkretny wpływ na życie mieszkańców Gminy. W momencie podjęcia decyzji o realizacji poszczególnych zadań powinny być sporządzone szczegółowe plany realizacji zadań z wyznaczeniem osób odpowiedzialnych i harmonogramem ich realizacji zgodnie z ogólnymi założeniami zawartymi w Planie Działań. Poszczególne działania ogólne i zadania szczegółowe, realizowane będą przez różne jednostki organizacyjne w ramach struktur Urzędu Miejskiego. W celu koordynacji całości procesu realizacji działań i kontroli osiąganych efektów, postuluje się powołanie jednostki bądź zespołu koordynującego prowadzone zadania. Do najważniejszych zadań jednostki koordynującej należeć będzie: kontrola i w razie potrzeby korekta Planu w perspektywie realizacji celów do roku 2020, monitorowanie dostępności zewnętrznych środków finansowych umożliwiających realizację zadań, informowanie opinii publicznej o osiąganych rezultatach i budowanie poparcia społecznego dla realizowanych działań kontakt ze stowarzyszeniami i organizacjami społecznymi działającymi na terenie gminy. Część działań z uwagi na swój innowacyjny charakter, powinna zostać przeprowadzona w formie pilotażowej, aby zbadać jaki odbiór społeczny i jaki efekt przyniosą. Jeżeli działania okażą się skuteczne można je wdrożyć w pełnej skali w przeciwnym razie należy rozważyć ich modyfikację bądź wdrożenie rozwiązania alternatywnego. Dla skutecznego wdrożenia działań konieczne jest ustalenie źródła i sposobu finansowania. Przewiduje się, że działania będą finansowane ze środków zewnętrznych i z budżetu gminy. Ze względu na znaczące koszty realizacji wielu zadań, konieczne jest pozyskanie finansowania zewnętrznego. Środki są dostępne w postaci krajowych i europejskich funduszy oraz środków międzynarodowych, w formie preferencyjnych kredytów i bezzwrotnych pożyczek i dotacji. 75 S t r o n a

Planując szczegółową realizację działań należy uwzględnić terminy, w jakich można ubiegać się o środki z zewnętrznych źródeł finansowania. W ramach ewaluacji działań za monitoring realizacji planu odpowiada jednostka koordynująca. Monitoring działań będzie polegał na zbieraniu informacji o postępach w realizacji zadań oraz ich efektach. Do danych zbieranych na potrzeby monitoringu należą: terminy realizacji planowanych zadań, jednostki realizujące i postępy prac, koszty poniesione na realizację zadań, osiągnięte rezultaty działań (efekty redukcji emisji i zużycia energii), napotkane przeszkody w realizacji zadania, ocena skuteczności działań (w szczególności w jakim stopniu zrealizowano założone cele). Efektem ewaluacji będzie ocena, czy działania są w rzeczywistości na tyle skuteczne na ile zakładano i czy nie jest wymagana modyfikacja planu. Jeżeli działania nie będą przynosiły zakładanych rezultatów konieczna będzie aktualizacja Planu Działań. Rekomenduje się zatem przygotowywanie aktualizacji co 2 lata, począwszy od przygotowania planu gospodarki niskoemisyjnej. Ponadto w roku 2021 należy przygotować "Raport z realizacji Planu Gospodarki Niskoemisyjnej" zawierający szczegółową ocenę postępów w jego realizacji (dopuszcza się także przygotowanie pośredniego Raportu z implementacji w roku 2017 lub 2018). 3. Uwarunkowania realizacji działań Realizacja rekomendowanych działań, nawet jeżeli zostały włączone w Wieloletnią Prognozę Finansową nigdy nie może być traktowana jako pewnik, w szczególności należy mieć na uwadze, że nawet duże wydatki finansowe nie przynoszą natychmiastowych, planowanych efektów. Powodzenie planowanych działań i realizacja założonych celów, jest bowiem uzależniona od różnorodnych czynników o charakterze wewnętrznym i zewnętrznym. Przejrzyste zestawienie tych czynników umożliwia analiza SWOT (ang. Strenghts, Weaknesses, Opportunities, Threats), w ramach której analizowane są silne i słabe strony oraz szanse i zagrożenia wpływające na realizację założonego Planu Działań. 76 S t r o n a

TABELA 17: ANALIZA SWOT Silne strony Słabe strony Podejmowanie działań z ościennymi gminami oraz przynależność do Euroregionu pozwala na rozwój społeczny i gospodarczy gminy, a także pielęgnowanie wielowiekowej tradycji regionu w świecie; Nieukończone inwestycje drogowe, w tym obwodnica Lubska; Niski stopień wykorzystania odnawialnych źródeł energii dostępnych na terenie powiatu; Niewielkie wykorzystanie nowoczesnych technologii w dziedzinie ochrony środowiska. Szanse Zagrożenia Ukończenie obwodnicy Lubska, która odciąży natężenie ruchu tranzytowego, a także zwiększy dostępność komunikacyjną gminy; Możliwość korzystania z różnorodnych źródeł wsparcia w perspektywie 2015-2020; Planowany wzrost udziału OZE w skali kraju do 15% do 2020 roku; Wysoki koszt inwestycji w OZE; Słabo rozwinięty system elektroenergetycznych sieci przesyłowych oraz dystrybucyjnych ograniczający możliwość przyłączenia instalacji OZE; Zbyt duża koncentracja ludności w mieście Lubsku; Integracja ze strukturami UE wymuszająca działania na rzecz poprawy stanu środowiska. ŹRÓDŁO: OPRACOWAN IE WŁASNE 77 S t r o n a

5. Źródła finansowania 5.1. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 (POIiŚ 2014-2020) to narodowy program mający na celu wspieranie gospodarki niskoemisyjnej, ochronę środowiska, powstrzymywanie lub dostosowanie się do zmian klimatu, komunikację oraz bezpieczeństwo energetyczne. POIiŚ 2014-2020 jest przedłużeniem i kontynuacją najważniejszych kierunków inwestycji wyznaczonych w edycji wcześniejszej- POIiŚ 2007-2013. Odnoszą się one w szczególności do postępu 1technicznego państwa w priorytetowych sektorach gospodarki. Program POIiŚ 2014-2020 skierowany jest do podmiotów publicznych (włączając w to jednostki samorządu terytorialnego) oraz do podmiotów prywatnych (szczególnie do dużych przedsiębiorstw). Podstawowym źródłem finansowania POIiŚ 2014-2020 będzie Fundusz Spójności, którego głównym zadaniem jest wspieranie rozwoju europejskich sieci komunikacyjnych oraz ochrony środowiska w krajach Unii Europejskiej. Ponadto planuje się dofinansowania z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR). Program skierowany jest na inwestycje takie, jak: a) Priorytet I (FS)- Zmniejszenie emisyjności gospodarki: wspieranie wytwarzania i dystrybucji energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych; promowanie efektywności energetycznej i korzystania z odnawialnych źródeł energii w przedsiębiorstwach; wspieranie efektywności energetycznej, inteligentnego zarządzania energią i wykorzystania odnawialnych źródeł energii w infrastrukturze publicznej, w tym w budynkach publicznych, i w sektorze mieszkaniowym; rozwijanie i wdrażanie inteligentnych systemów dystrybucji działających na niskich i średnich poziomach napięcia; promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich rodzajów terytoriów, w szczególności dla obszarów miejskich, w tym wspieranie zrównoważonej multimodalnej mobilności miejskiej i działań adaptacyjnych mających oddziaływanie łagodzące na zmiany klimatu; promowanie wykorzystywania wysokosprawnej kogeneracji ciepła i energii elektrycznej w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło użytkowe. 78 S t r o n a

Planowany wkład unijny: 1 828,4 mln euro. b) Priorytet II (FS)- ochrona środowiska (włączając w to dostosowanie się do zmian klimatu): wspieranie inwestycji ukierunkowanych na konkretne rodzaje zagrożeń przy jednoczesnym zwiększeniu odporności na klęski i katastrofy i rozwijaniu systemów zarządzania klęskami i katastrofami; inwestowanie w sektor gospodarki odpadami celem wypełnienia zobowiązań określonych w dorobku prawnym Unii w zakresie środowiska oraz zaspokojenia wykraczających poza te zobowiązania potrzeb inwestycyjnych określonych przez państwa członkowskie; inwestowanie w sektor gospodarki wodnej celem wypełnienia zobowiązań określonych w dorobku prawnym Unii w zakresie środowiska oraz zaspokojenia wykraczających poza te zobowiązania potrzeb inwestycyjnych, określonych przez państwa członkowskie; ochrona i przywrócenie różnorodności biologicznej, ochrona i rekultywacja gleby oraz wspieranie usług ekosystemowych, także poprzez program Natura 2000 i zieloną infrastrukturę; podejmowanie przedsięwzięć mających na celu poprawę stanu jakości środowiska miejskiego, rewitalizację miast, rekultywację i dekontaminację terenów poprzemysłowych (w tym terenów powojskowych), zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza i propagowanie działań służących zmniejszeniu hałasu. Planowany wkład unijny: 3 508,2 mln euro. c) Priorytet III (FS)- Rozwój sieci drogowej i transportu multimodalnego wspieranie multimodalnego jednolitego europejskiego obszaru transportu poprzez inwestycje w; rozwój i usprawnianie przyjaznych środowisku (w tym o obniżonej emisji hałasu) i niskoemisyjnych systemów transportu, w tym śródlądowych dróg wodnych i transportu morskiego, portów, połączeń multimodalnych oraz infrastruktury portów lotniczych, w celu promowania zrównoważonej mobilności regionalnej i lokalnej. Planowany wkład unijny: 9 532,4 mln euro. d) Priorytet IV (EFRR) - Infrastruktura drogowa dla miast wspieranie multimodalnego jednolitego europejskiego obszaru transportu poprzez inwestycje w TEN-T; 79 S t r o n a

zwiększanie mobilności regionalnej poprzez łączenie węzłów drugorzędnych i trzeciorzędnych z infrastrukturą TEN-T, w tym z węzłami multimodalnymi. Planowany wkład unijny: 2 970,3 mln euro. e) Priorytet V (EFRR) - Rozwój transportu kolejowego w Polsce: wspieranie multimodalnego jednolitego europejskiego obszaru transportu poprzez inwestycje w TEN-T; rozwój i rehabilitacja kompleksowych, wysokiej jakości i interoperacyjnych systemów transportu kolejowego oraz propagowanie działań służących zmniejszaniu hałasu. Planowany wkład unijny: 5 009,7 mln euro. f) Priorytet VI (EFRR)- Rozwój niskoemisyjnego transportu zbiorowego w miastach: promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich rodzajów terytoriów, w szczególności dla obszarów miejskich, w tym wspieranie zrównoważonej multimodalnej mobilności miejskiej i działań adaptacyjnych mających oddziaływanie łagodzące na zmiany klimatu. Planowany wkład unijny: 2 349,2 euro. g) Priorytet VII (EFRR)- Poprawa bezpieczeństwa energetycznego: zwiększenie efektywności energetycznej i bezpieczeństwa dostaw poprzez rozwój inteligentnych systemów dystrybucji, magazynowania i przesyłu energii oraz poprzez integrację rozproszonego wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych. Planowany wkład unijny: 1 mld euro. 5.2. Środki NFOŚiGW Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej stanowi jedno z głównych źródeł polskiego systemu finansowania przedsięwzięć służących ochronie środowiska, wykorzystujący środki krajowe jak i zagraniczne. Na najbliższe lata przewidziane jest finansowanie działań w ramach programu Ochrona Atmosfery, który podzielony jest na cztery działania priorytetowe: poprawa jakości powietrza, poprawa efektywności energetycznej, wspieranie rozproszonych, odnawialnych źródeł energii oraz system zielonych inwestycji (GIS Green Inwestment Scheme). 80 S t r o n a

Program poprawy jakości powietrza Program ma na celu zmniejszenie narażenia ludności na oddziaływanie zanieczyszczeń powietrza w tych strefach, gdzie dopuszczalne i docelowe stężenia zanieczyszczeń uległy przekroczeniu. W tym celu należy opracowywać programy ochrony powietrza oraz zmniejszać emisję zanieczyszczeń, szczególnie pyłów PM2,5 i PM10 oraz emisji CO2. Celem programu jest opracowanie programów ochrony powietrza i planów działań krótko-terminowych. Program wspiera realizację postanowień Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystego powietrza dla Europy (CAFE). Beneficjentami programu są województwa. Program poprawy efektywności energetycznej Forma wsparcia to kredyt i dotacja do 100% kosztów kwalifikowanych inwestycji. Dotacja wynosi: 10% kapitału kredytu bankowego wykorzystanego na sfinansowanie kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia; 15% kapitału kredytu bankowego (w przypadku, gdy inwestycja została poprzedzona audytem energetycznym) oraz dodatkowo do 15% kapitału kredytu bankowego na pokrycie poniesionych kosztów wdrożenia systemu zarządzania energią. Innym zadaniem w ramach programu poprawa efektywności energetycznej jest REGION Wsparcie działań ochrony środowiska i gospodarki wodnej realizowanych przez WFOSiGW. Beneficjentami są wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej, a następnie podmioty realizujące przedsięwzięcia na rzecz intensyfikacji regionalnych działań ochrony środowiska lub gospodarki wodnej. Forma finansowania to pożyczka do 100% kosztów wskazanych w koncepcji opisanej we wniosku o dofinansowanie. LEMUR-Energooszczędne Budynki Użyteczności Publicznej: celem programu jest zmniejszenie zużycia energii, a w konsekwencji ograniczenie lub uniknięcie emisji CO2 w związku z projektowaniem i budową nowych energooszczędnych budynków użyteczności publicznej oraz zamieszkania zbiorowego. Beneficjenci: 1) podmioty sektora finansów publicznych, z wyłączeniem państwowych jednostek budżetowych, 2) samorządowe osoby prawne, spółki prawa handlowego, w których jednostki samorządu terytorialnego posiadają 100% udziałów lub akcji i które powołane są do realizacji zadań własnych j.s.t. wskazanych w ustawach, 81 S t r o n a

3) organizacje pozarządowe, w tym fundacje i stowarzyszenia, a także kościoły i inne związki wyznaniowe wpisane do rejestru kościołów i innych związków wyznaniowych oraz kościelne osoby prawne, które realizują zadania publiczne na podstawie odrębnych przepisów. Rodzaje przedsięwzięć: inwestycje polegające na projektowaniu i budowie lub tylko budowie, nowych budynków użyteczności publicznej i zamieszkania zbiorowego. Program dopłaty do domów energooszczędnych Celem programu jest oszczędność energii i ograniczenie lub unikniecie emisji CO 2 poprzez dofinansowanie przedsięwzięć poprawiających efektywność wykorzystania energii w nowobudowanych budynkach mieszkalnych. Program skierowany jest do osób fizycznych budujących dom jednorodzinny lub kupujących dom/mieszkanie od dewelopera (rozumianego również jako spółdzielnia mieszkaniowa). Dofinansowanie ma formę częściowej spłaty kapitału kredytu bankowego zaciągniętego na budowę / zakup domu lub zakup mieszkania. Dotacja będzie wypłacana na konto kredytowe beneficjenta po zakończeniu realizacji przedsięwzięcia i potwierdzeniu uzyskania wymaganego standardu energetycznego przez budynek. Wysokość dofinansowania jest uzależniona od uzyskanego wskaźnika rocznego jednostkowego zapotrzebowania na energię użytkową do celów ogrzewania i wentylacji (EUco), obliczanego zgodnie z wytycznymi NFOŚiGW, oraz od spełnienia innych warunków, w tym dotyczących sprawności instalacji grzewczej i przygotowania wody użytkowej. Program przyniesie korzyści dla gospodarstw domowych w postaci: dopłaty do kredytu, pokrywającej część wyższych kosztów inwestycyjnych oraz koszty weryfikacji projektu budowlanego i potwierdzenia osiągniętego standardu energetycznego, niższych kosztów eksploatacji budynku i podniesienia wartości budynku. Budżet programu wynosi 300 mln zł. Środki pozwolą na realizację ok. 12 tys. domów jednorodzinnych i mieszkań w budynkach wielorodzinnych. Wdrożenie programu przewidziane jest na lata 2013 2018, a wydatkowanie środków z nim związanych do 31.12.2022 r. Inwestycje energooszczędne w małych i średnich przedsiębiorstwach: Celem programu jest ograniczenie zużycia energii w wyniku realizacji inwestycji w zakresie efektywności 82 S t r o n a

energetycznej i zastosowania odnawialnych źródeł energii w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw. W rezultacie realizacji programu nastąpi zmniejszenie emisji CO2. Wspieranie rozwoju odnawialnych źródeł energii W ramach programu wspieranie rozproszonych, odnawialnych źródeł energii finansowane są następujące działania: BOCIAN - Rozproszone, odnawialne źródła energii oraz Prosument linia dofinansowania z przeznaczeniem na zakup i montaż mikroinstalacji odnawialnych źródeł energii. Program BOCIAN ma na celu ograniczenie lub uniknięcie emisji CO 2 poprzez zwiększenie produkcji energii z instalacji, które wykorzystują odnawialne źródła energii. Z programu mogą skorzystać przedsiębiorcy. Forma finansowania działań w ramach programu to pożyczka w wysokości do 570 000 tys. zł., Program PROSUMENT ma na celu promowanie nowych technologii OZE oraz postaw prosumenckich (podniesienie świadomości inwestorskiej i ekologicznej), a także rozwój rynku dostawców urządzeń i instalatorów oraz zwiększenie liczby miejsc pracy w tym sektorze. Program skierowany jest do osób fizycznych, spółdzielni mieszkaniowych, wspólnot mieszkaniowych, a także jednostek samorządu terytorialnego. Uzyskać można pożyczkę i dotację łącznie do 100% kosztów kwalifikowanych instalacji, z czego dotacja stanowi 40%. Budżet programu wynosi 800 mln zł na lata 2014-2022 z możliwością zawierania umów pożyczek (kredytu) do 2020 r. W ramach programu System zielonych inwestycji (GIS Green Inwestment Scheme) realizowany będzie program SOWA Energooszczędne oświetlenie uliczne, którego celem jest wspieranie realizacji przedsięwzięć poprawiających efektywność energetyczną systemów oświetlenia publicznego. W ramach programu możliwe będzie uzyskanie dotacja(do 45 % kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia) i pożyczki (do 55% kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia). Wsparcie skierowane jest do jednostek samorządu terytorialnego. 5.3. Środki Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Zielonej Górze w celu poprawy efektywności energetycznej i poprawy jakości powietrza przewiduje wsparcie finansowe dla osób fizycznych, przedsiębiorców i jednostek samorządu terytorialnego. 83 S t r o n a

Celem Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Zielonej Górze jest pomoc uprawnionym jednostkom w finansowaniu i realizowaniu działań służących ochronie środowiska i gospodarce wodnej, zgodnie z Polityką Ochrony Środowiska i Traktatem Akcesyjnym oraz Strategią Rozwoju Województwa Lubuskiego. Za zadania priorytetowe Fundusz uznaje wspomaganie przedsięwzięć dofinansowanych zagranicznymi środkami bezzwrotnymi poprzez udział w zapewnieniu niezbędnego wkładu krajowego. Celem strategicznym działań Funduszu jest poprawa stanu środowiska i uzyskanie efektów ekologicznych niezbędnych do osiągnięcia wymagań dyrektyw środowiskowych Unii Europejskiej oraz podnoszenie świadomości i kreowania postaw ekologicznych zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju. Fundusz uznaje następujące Priorytety dziedzinowe: 1. Ochrona i zrównoważone gospodarowanie zasobami wodnymi Priorytetem Funduszu jest wspieranie działań służących realizacji celów Dyrektywy 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiającej ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej. 2. Racjonalne gospodarowanie odpadami i ochrona powierzchni ziemi 3. Ochrona atmosfery Działania wpisane w ten priorytet to: Wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii. Podniesienie efektywności gospodarowania energią, m.in. poprzez ograniczanie strat w procesie przesyłania i dystrybucji energii, w tym przebudowa systemów ciepłowniczych. Zmniejszenie emisji zanieczyszczeń powstających w procesach energetycznych. Stosowanie mniej uciążliwych dla środowiska paliw, w tym wykorzystywanie odpadów energetycznych (metan, ciepło odpadowe, odpady organiczne). Ograniczanie niskiej emisji zanieczyszczeń na obszarach zabudowanych oraz przyrodniczo cennych, w szczególności poprzez realizację zadań inwestycyjnych wynikających z przyjętych programów ochrony powietrza. Realizacja kompleksowych programów termomodernizacji obiektów użyteczności publicznej. 84 S t r o n a

4. Ochrona różnorodności biologicznej i funkcji ekosystemów Wspieranie przedsięwzięć z zakresu ochrony przyrody i krajobrazu na obszarach istotnych dla realizacji postanowień ustawy o ochronie przyrody oraz funkcjonowania sieci NATURA 2000. 5. Międzydziedzinowe Działania zawarte w tym priorytecie obejmują monitoring środowiska, tj.: pomoc jednostkom realizującym zadania państwowego monitoringu środowiska, szczególnie w wyposażeniu w aparaturę i sprzęt kontrolno-pomiarowy, tworzenie bazy danych jednostek korzystających ze środowiska, obowiązanych do ponoszenia opłat, wspieranie strategicznych dla Województwa Lubuskiego programów ochrony środowiska o randze wojewódzkiej, badania naukowe prowadzone przez kwalifikowane jednostki badawcze w zakresie monitoringu i ochrony środowiska; edukacje ekologiczną, która polega na wspieraniu realizacji projektów edukacyjnych w zakresie przyjętych priorytetów dziedzinowych Funduszu, mających na celu podnoszenie wiedzy w zakresie ochrony zasobów środowiska i kształtowanie świadomości ekologicznej; zagrożenia środowiska, w którym działania polegają na przeciwdziałaniu klęskom żywiołowym i likwidacji ich skutków oraz pomoc służbom ratownictwa ekologicznego w wyposażaniu w sprzęt specjalistyczny niezbędny do skutecznego prowadzenia akcji ratowniczych a także działania inne, które polegają na zapobieganiu powstawania lub przenikania hałasu do środowiska. 85 S t r o n a

Tabela 1: Przegląd strategii inwestycyjnej programu operacyjnego... 15 Tabela 2: Liczba pojazdów emitujących CO 2 do atmosfery w roku 2000 zarejestrowanych na terenie gminy Lubsko... 26 Tabela 3: Liczba pojazdów emitujących CO 2 w roku 2013 zarejestrowanych na terenie Gminy Lubsko... 27 Tabela 4: Zużycie energii elektrycznej i wynikająca z tego emisja CO2 w latach 2000, 2013 z prognozą na rok 2020... 31 Tabela 5: Zużycie gazu wraz z emisją CO 2 [MgCO 2] w roku 2000... 31 Tabela 6: Zużycie gazu wraz z emisją CO 2 [MgCO 2] w roku 2013... 31 Tabela 7: Zużycie gazu wraz z emisją CO 2 [MgCO 2] w roku 2020... 32 Tabela 8: Prognoza zużycia gazu wraz z emisją CO 2 [MgCO 2] do roku 2020... 32 Tabela 9 potrzeby cieplne oraz emisja co 2 ze źródeł cieplnych w roku 2000... 35 Tabela 10 POTRZEBY CIEPLNE ORAZ EMISJA CO2 ZE ŹRÓDEŁ CIEPLNYCH W ROKU 2013... 36 Tabela 11 POTRZEBY CIEPLNE ORAZ EMISJA CO2 ZE ŹRÓDEŁ CIEPLNYCH W ROKU 2020... 36 Tabela 12Zestawienie obiektów publicznych... 38 Tabela 13 bilans emisji pochodzącej ze zużycia poszczególnych paliw... 41 Tabela 14 Bilans emisji wg sektorów... 41 Tabela 15: Emisja roczna... 43 Tabela 16: Zestawienie działań... 73 Tabela 17: Analiza SWOT... 77 86 S t r o n a

Rysunek 1: Położenie Gminy Lubsko... 19 Rysunek 2: Liczba mieszkańców na terenie Gminy Lubsko w latach 2000-2013... 20 Rysunek 3: Prognoza liczby mieszkańców gminy Lubsko do roku 2020... 20 Rysunek 4: Liczba mieszkań na terenie Gminy Lubsko w latach 2000-2013... 21 Rysunek 5: Prognoza liczby mieszkań na terenie Gminy Lubsko do roku 2020... 21 Rysunek 6: Ogólna powierzchnia mieszkań na terenie Gminy Lubsko w latach 2000-2013... 22 Rysunek 7: Prognoza powierzchni mieszkań na terenie Gminy Lubsko do roku 2020... 22 Rysunek 8: Średnia powierzchnia mieszkania na terenie Gminy Lubsko w latach 2000-2013... 23 Rysunek 9: Prognoza średniej powierzchni mieszkania na terenie Gminy Lubsko do roku 202023 Rysunek 10: Ilość podmiotów gospodarczych zarejestrowanych na terenie Gminy Lubsko w latach 2000-2013... 24 Rysunek 11: Prognoza ilości podmiotów gospodarczych zarejestrowanych na terenie Gminy Lubsko do roku 2020... 24 Rysunek 12: Dobowe natężenie ruchu na drogach tranzytowych na terytorium Gminy Lubsko w latach 2000, 2013 z prognozą na rok 2020... 28 Rysunek 13:Emisja z transportu drogowego w katach 2000, 2013 z prognozą na rok 2020... 29 Rysunek 14:Zużycie energii elektrycznej w latach 2000, 2013 z prognozą na rok 2020... 30 Rysunek 15: Struktura paliw wykorzystywanych na potrzeby cieplne w roku 2000... 34 Rysunek 16: Struktura paliw wykorzystywanych na potrzeby cieplne w roku 2013... 35 Rysunek 17: Charakterystyka systemu oświetleniowego na terenie Gminy Lubsko... 37 Rysunek 18: Bilans emisji wg rodzajów paliw [MgCO 2]... 42 Rysunek 19: Bilans emisji wg sektorów [MgCO 2]... 42 Rysunek 20: Emisja roczna... 43 Rysunek 21: Roczna emisja na 1 mieszkańca [MgCO 2]... 44 87 S t r o n a

Załącznik I- Inwentaryzacja emisji CO 2 88 S t r o n a

Karta informacyjna - inwentaryzacja gmina Lubsko Nazwa projektu Opis Projektu Spis tabel Nazwa INFO Wskaźniki Inwentaryzacja emisji Arkusz kalkulacyjny inwentaryzacji emisji dwutlenku węgla na terenie gminy Lubsko, wykonany na potrzeby Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Opis Opis zawartości dokumentu Zestawienie wskaźników emisji CO 2 z poszczególnych źródeł, wykorzystanych w dokumencie Chrakterystyka Podstawowe informacje statystyczne dotyczące gminy En. elektryczna Zużycie energii elektrycznej oraz emisja CO 2 w roku 2000, 2013 wraz z prognozą na rok 2020 Gaz Zużycie gazu oraz emisja CO 2 w roku 2000, 2013 wraz z prognozą na rok 2020 Pojazdy Tranzyt Transport wykr. Informacja o ilości pojazdów zarejestrowanych na terenie gminy w roku 2000, 2013 wraz z prognozą na rok 2020 Natężenie ruchu na drogach tranzytowych przebiegających przez teren gminy oraz emisja CO2 w roku 2000, 2013 wraz z prognozą na rok 2020 Wykresy obrazujące emisję CO 2 z ruchu tranzytowego i lokalnego Ciepło Zużyciem ciepła oraz emisja CO 2 w roku 2000, 2013 i prognoza na rok 2020 Ciepło wykr. Wykresy obrazujące emisję CO 2 generowaną przez wykorzystanie ciepła Ob. publ. Zestawienie obiektów publicznych wraz z informacją o generowanej emisji CO 2 Oświetlenie Bilans Informacja o emisji CO 2 generowanej porzez zużycia energii elektrycznej na cele oświetleniowe Łączne zestawienie emisji CO 2 z podziałem na nośniki energii oraz sektory w roku 2000, 2013 wraz z prognozą na rok 2020 i obliczniem statystycznej emisji na 1 mieszkańca gminy.

Wskaźniki Zestawienie wskaźników Wskaźnik na rok 2000 Wskaźnik na rok 2013 Jednostka Źrodło Energia elek. 0,226 0,226 Mg CO 2 /GJ Energia elek. 0,812 0,812 Mg CO 2 /MWh Paliwa stałe 0,09001 0,09271 Mg CO 2 /GJ Olej opałowy 0,07286 0,07659 Mg CO 2 /GJ Gaz 0,03615 0,03612 GJ/m3 Gaz 0,05335 0,05582 Mg CO 2 /GJ Gaz ciekły (LPG) 0,04731 0,04731 GJ/kg Gaz ciekły (LPG) 0,06578 0,06244 Mg CO 2 /GJ Gaz ciekły (LPG) 0,562 0,562 t/m3 Benzyna 0,04478 0,0448 GJ/kg Referencyjny wskaźnik jednostkowej emisyjności dwutlenku węgla przy produkcji energii elektrycznej do wyznaczania poziomu bazowego dla projektów JI realizowanych w Polsce (KOBiZE) Referencyjny wskaźnik jednostkowej emisyjności dwutlenku węgla przy produkcji energii elektrycznej do wyznaczania poziomu bazowego dla projektów JI realizowanych w Polsce (KOBiZE) Wartości opałowe (WO) i wskaźniki emisji CO2 (WE) do raportowania w ramach Wspólnotowego Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji (KOBiZE) Wartości opałowe (WO) i wskaźniki emisji CO2 (WE) do raportowania w ramach Wspólnotowego Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji (KOBiZE) Wartości opałowe (WO) i wskaźniki emisji CO2 (WE) do raportowania w ramach Wspólnotowego Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji (KOBiZE) Wartości opałowe (WO) i wskaźniki emisji CO2 (WE) do raportowania w ramach Wspólnotowego Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji (KOBiZE) Wartości opałowe (WO) i wskaźniki emisji CO2 (WE) do raportowania w ramach Wspólnotowego Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji (KOBiZE) Wartości opałowe (WO) i wskaźniki emisji CO2 (WE) do raportowania w ramach Wspólnotowego Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji (KOBiZE) Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2004 r. w sprawie obniżenia stawek podatku akcyzowego Wartości opałowe (WO) i wskaźniki emisji CO2 (WE) do raportowania w ramach Wspólnotowego Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji (KOBiZE)

Benzyna 0,07055 0,06861 Mg CO 2 /GJ Benzyna 0,72 0,72 t/m3 Olej napędowy 0,04333 0,04333 GJ/kg Olej napędowy 0,07156 0,07333 Mg CO 2 /GJ Olej napędowy 0,82 0,82 t/m3 Samochody osobowe 155 155 g CO 2 /km Samochody dostawcze 200 200 g CO 2 /km Samochody ciężarowe 450 450 g CO 2 /km Samochody ciężarowe z naczepą 900 900 g CO 2 /km Autobusy 450 450 g CO 2 /km Wartości opałowe (WO) i wskaźniki emisji CO2 (WE) do raportowania w ramach Wspólnotowego Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji (KOBiZE) Charakterystyka beznyny, PKN ORLEN, http://www.orlen.pl/pl/dlabiznesu/paliwa/benzyny/strony/benzyn abezolowiowa95.aspx Wartości opałowe (WO) i wskaźniki emisji CO2 (WE) do raportowania w ramach Wspólnotowego Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji (KOBiZE) Wartości opałowe (WO) i wskaźniki emisji CO2 (WE) do raportowania w ramach Wspólnotowego Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji (KOBiZE) Charakterystyka oleju napędowego, PKN ORLEN, http://www.orlen.pl/pl/dlabiznesu/paliwa/olejenapedowe/strony/ OlejNapedowyEkodieselUltra.aspx Załącznik nr 2 - Metodyka - do Regulaminu I konkursu GIS "GAZELA NISKOEMISYJNY TRANSPORT MIEJSKI" (NFOŚiGW) Załącznik nr 2 - Metodyka - do Regulaminu I konkursu GIS "GAZELA NISKOEMISYJNY TRANSPORT MIEJSKI" (NFOŚiGW) Załącznik nr 2 - Metodyka - do Regulaminu I konkursu GIS "GAZELA NISKOEMISYJNY TRANSPORT MIEJSKI" (NFOŚiGW) Załącznik nr 2 - Metodyka - do Regulaminu I konkursu GIS "GAZELA NISKOEMISYJNY TRANSPORT MIEJSKI" (NFOŚiGW) Załącznik nr 2 - Metodyka - do Regulaminu I konkursu GIS "GAZELA NISKOEMISYJNY TRANSPORT MIEJSKI" (NFOŚiGW)

Charakterystyka gminy Horyzont czasowy Rok 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Liczba mieszkańców Prognoza liczby mieszkańców Rok 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 średnioroczny trend zmian Rok 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Mieszkańcy 19 738 19 811 19 769 19 587 19 439 19 335 19 312 19 340 19 344 19 292 19 408 19 361 19 256 19 170-0,215% Mieszkańcy 19 128 19 086 19 044 19 003 18 962 18 921 18 880 20 000 19 800 19 600 19 400 19 200 19 000 Liczba mieszkańców 25000 20000 15000 10000 5000 Prognoza liczby mieszkańców 18 800 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 0 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016 2018 2020 Liczba mieszkańców Prognoza liczby mieszkańców Liczba mieszkańców Liczba mieszkań Prognoza liczby mieszkań Rok 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 średnioroczny trend zmian Rok 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Mieszkania 5 951 5 953 6 290 6 301 6 308 6 324 6 336 6 354 6 377 6 393 6 419 6 431 6 455 6 472 0,268% Mieszkania 6 495 6 518 6 540 6 563 6 586 6 609 6 632 6 600 6 400 6 200 6 000 5 800 5 600 Liczba mieszkań 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Liczba mieszkań Prognoza liczby mieszkań 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016 2018 2020 Prognoza liczby mieszkań Liczba mieszkań Liczba nowych mieszkań Rok 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Nowe mieszkania 4 5 3 11 23 26 19 23 23 18 16 20 34 26 średnioroczna wartość 22,80 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Liczba nowych mieszkań oddanych do użytku 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Liczba nowych mieszkań

Charakterystyka gminy Ogólna powierzchnia mieszkań [m 2 ] Prognoza ogólnej powierzchni mieszkań [m 2 ] Rok 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 średnioroczny trend zmian Rok 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Powierzchnia Powierzchnia 365 926 366 431 421 383 422 924 424 045 426 110 427 626 429 561 432 511 434 405 442 122 443 651 446 768 448 942 0,599% 451 630 454 334 457 054 459 790 462 543 465 312 468 098 mieszkań mieszkań 500 000 400 000 300 000 200 000 100 000 Ogólna powierzchnia mieszkań na terenie gminy 500000 400000 300000 200000 100000 Prognoza powierzchni mieszkań 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 0 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016 2018 2020 Ogólna powierzchnia mieszkań [m2] Prognoza ogólnej powierzchni mieszkań [m2] Ogólna powierzchnia mieszkań [m2] Średnia powierzchnia mieszkań [m 2 ] Prognoza średniej powierzchni mieszkań [m 2 ] Rok 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 średnioroczny trend zmian Rok 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 średnia powierzchnia 61,5 61,6 67,0 67,1 67,2 67,4 67,5 67,6 67,8 68,0 68,9 69,0 69,2 69,4 0,333% średnia powierzchnia 69,5 69,7 69,9 70,1 70,2 70,4 70,6 70,0 68,0 66,0 64,0 62,0 60,0 58,0 56,0 Średnia powierzchnia mieszkania na terenie gminy 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Średnia powierzchnia mieszkań [m2] Prognoza średniej powierzchni mieszkań 80 70 60 50 40 30 20 10 0 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016 2018 2020 Prognoza średniej powierzchni mieszkań [m2] Średnia powierzchnia mieszkań [m2] Zarejestrowane podmioty gospodarcze Prognoza zarejestrowanych podmiotów gospodarczych Rok 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 średnioroczny trend zmian Rok 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 liczba podmiotów 1 247 1 323 1 334 1 675 1 706 1 752 1 767 1 783 1 550 1 575 1 664 1 666 1 701 1 703 0,166% liczba podmiotów 1 705 1 707 1 709 1 711 1 713 1 715 1 717 2 000 1 500 1 000 500 Ilość podmiotów gospodarczych zarejestrowanych na terenie gminy 2000 1500 1000 500 Prognoza ilości podmiotów gospodarczych zarejestrowanych na terenie gminy 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 0 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016 2018 2020 Zarejestrowane podmioty gospodarcze Prognoza zarejestrowanych podmiotów gospodarczych Zarejestrowane podmioty gospodarcze

Charakterystyka gminy Mieszkania z dostępem do gazu sieciowego Prognoza ilości mieszkań z dost. do gazu sieciowego Rok 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 średnioroczny trend zmian Rok 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Liczba mieszkań 1 138 1 283 1 307 1 313 1 264 1 284 1 291 1 308 1 316 1 335 1 354 1 364 1 378 1 395 0,608% Liczba mieszkań 1 403 1 411 1 419 1 427 1 435 1 443 1 451 1 600 1 400 1 200 1 000 800 600 400 200 0 Mieszkania z dostępem do gazu sieciowego 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Prognoza ilości mieszkań z dostępem do gazu sieciowego 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016 2018 2020 Mieszkania z dostępem do gazu sieciowego Prognoza ilości mieszkań z dost. do gazu sieciowego Mieszkania z dostępem do gazu sieciowego

Energia elektryczna - zużycie i emisja rok 2000 Zyżycie en. elektrycznej rok 2013 Zyżycie en. elektrycznej Liczba odbiorców Zużycie MWh wskaźnik emisji [Mg CO 2 /MWh] Emisja [Mg CO 2 ] 4812 8166,00 0,812 6630,79 8166,00 6630,79 Liczba odbiorców rok 2020 - prognoza Zyżycie en. elektrycznej Zużycie MWh wskaźnik emisji [Mg CO 2 /MWh] Emisja [Mg CO 2 ] 4896 8547,00 0,812 6940,16 8547,00 6940,16 Liczba odbiorców Prognoza do roku 2020 Zużycie MWh wskaźnik emisji [Mg CO 2 /MWh] Emisja [Mg CO 2 ] - 10285,25 0,812 8351,62 10285,25 8351,62 Metodologia prognozy: Prognoza zużycia energii została przeprowadzona w oparciu o Politykę energetyczną Polski do 2030 roku stanowiącą załącznik do uchwały nr 202/2009 Rady Ministrów z dnia 10 listopada 2009 r. W dokumencie tym oszacowano średnioroczny wzrost zapotrzenowania na energię elektryczną jako 2,68% rocznie. Źródła: 1. Jak osiągnąć bezpieczeństwo energetyczne UE racjonalizując wysokość nakładów inwestycyjnych, kosztów społecznych i środowiskowych?, Prof. Władysław Mielczarski - Politechnika Łódzka, European Energy Institute, Centrum Informacji o Rynku Energii. Zestawienie Rok Faktyczne zużycie energii elektrycznej [MWh] Prognozowane zużycie energii elektrycznej [MWh] wskaźnik emisji [Mg CO 2 /MWh] Emisja [Mg CO 2 ] rok Zużycie [MWh] Emisja [Mg CO 2] 2000 8166,00 0,812 6630,79 2000 8166,00 6630,79 2013 8547,00 0,812 6940,16 2013 8547,00 6940,16 2014 8776,06 0,812 7126,16 2020 10285,25 8351,62 2015 9011,26 0,812 7317,14 2016 9252,76 0,812 7513,24 2017 9500,73 0,812 7714,60 2018 9755,35 0,812 7921,35 2019 10016,80 0,812 8133,64 2020 10285,25 0,812 8351,62

Zyżycie enenergii elektrycznej [MWh] 12000,00 10000,00 8000,00 6000,00 4000,00 2000,00 0,00 rok 2000 rok 2013 rok 2020 - prognoza Zyżycie en. elektrycznej 9000,00 8000,00 7000,00 6000,00 5000,00 4000,00 3000,00 2000,00 1000,00 0,00 Energia elektryczna-emisja [Mg CO2] rok 2000 rok 2013 rok 2020 - prognoza Emisja [Mg CO2]

Gaz - zużycie i emisja rok 2000 SUMA rok 2013 SUMA zużycie gazu [m 3 wskaźnik emisji Gaz emisja ] zużycie gazu [GJ] [Mg CO2/GJ] [Mg CO2] 4 404 000,00 159 204,60 0,053 8 493,57 zużycie gazu [m 3 wskaźnik emisji Emisja CO2 ] zużycie gazu [GJ] [Mg CO2/GJ] [Mg CO2] 2 951 800,00 106 619,02 0,056 5 951,47 Metodologia prognozy: Prognoza zużycia gazu została przeprowadzona w oparciu o Politykę energetyczną Polski do 2030 roku stanowiącą załącznik do uchwały nr 202/2009 Rady Ministrów z dnia 10 listopada 2009 r. W części opracowania zatytułowanej Prognoza zapotrzebowania na paliwa i energię do roku 2030 oszacowano średnioroczny wzrost zapotrzebnowania na paliwa gazowe w latach 2010-2020 na 1,57% rocznie. rok 2020 - prognoza SUMA zużycie gazu [m 3 wskaźnik emisji Emisja CO2 ] zużycie gazu [GJ] [Mg CO2/GJ] [Mg CO2] b/d 118 903,01 0,056 6 637,17 Prognoza do roku 2020 Rok Faktyczne Prognozowane wskaźnik emisji zużycie gazu zużycie gazu [Mg CO2/GJ] [GJ] ogółem [GJ] Emisja [Mg CO 2 ] 2000 159204,60 0,053 8493,57 2013 106619,02 0,056 5951,47 2014 108292,93 0,056 6044,91 2015 109993,13 0,056 6139,82 2016 111720,03 0,056 6236,21 2017 113474,03 0,056 6334,12 2018 115255,57 0,056 6433,57 2019 117065,08 0,056 6534,57 2020 118903,01 0,056 6637,17 Źródła: 1. Polska Spółka Gazownictwa Sp.z o.o., pismo:... 2. Prognoza zapotrzebowania na paliwa i energię do 2030 roku, załącznik 2 do Polityki energetycznej Polski do 2030 roku

Prognoza zużycia gazu [GJ] 140000,00 120000,00 100000,00 80000,00 60000,00 40000,00 20000,00 0,00 2013 2015 2017 2019 Prognozowane zużycie gazu ogółem [GJ] 9 000,00 8 000,00 7 000,00 6 000,00 5 000,00 4 000,00 3 000,00 2 000,00 1 000,00 0,00 Gaz emisja [Mg CO2] rok 2000 rok 2013 rok 2020 - prognoza Gaz emisja [Mg CO2]

Zarejestrowane pojazdy Zarejestrowane pojazdy rok 2000 Motocykle 386 Sam. Osobowe 1 481 Sam. Ciężarowe 216 Autobusy 9 Samochody specjalne do 3,5 t Samochody sanitarne Ciągniki samochodowe 16 6 6 Ciągniki rolnicze 80 SUMA 2 200 Liczba pojazdów Liczba pojazdów Rodzaj Paliwa Średni przebieg [km/rok] Średnie spalanie [dm3/km] 386 Benzyna 7000 0,040 0 Diesel 7000 0,040 0 LPG 7000 0,000 1 344 Benzyna 6155 0,080 134 Diesel 11157 0,071 3 LPG 16645 0,102 111 Benzyna 18541 0,321 105 Diesel 18541 0,248 0 LPG 18541 0,321 2 Benzyna 26459 0,278 7 Diesel 26459 0,278 0 LPG 26459 0,278 5 Benzyna 7529 0,100 11 Diesel 13016 0,105 0 LPG 16663 0,125 6 Benzyna 7529 0,100 0 Diesel 13016 0,105 0 LPG 16663 0,125 0 Benzyna 18541 0,321 6 Diesel 18541 0,248 0 LPG 18541 0,321 Rodzaj Paliwa Średni czas pracy [h/rok] Średnie spalanie [dm3/h] 2 Benzyna 550 17,00 78 Diesel 550 15,00 0 LPG 550 17,00 1 856 Benzyna 341 Diesel 3 LPG

Zarejestrowane pojazdy zarejestrowane pojazdy rok 2013 Motocykle 1 787 Sam. Osobowe 10 693 Sam. Ciężarowe Samochody specjalne do 3,5 t Samochody sanitarne Ciągniki samochodowe 1 444 Autobusy 26 86 7 51 Ciągniki rolnicze 418 SUMA 14 512 Liczba pojazdów Liczba pojazdów Rodzaj Paliwa Średni przebieg [km/rok] Średnie spalanie [dm3/km] 1 787 Benzyna 7000 0,040 0 Diesel 7000 0,040 0 LPG 7000 0,000 6 408 Benzyna 6155 0,080 2 924 Diesel 11157 0,071 1 361 LPG 16645 0,102 321 Benzyna 18541 0,321 1 073 Diesel 18541 0,248 50 LPG 18541 0,321 3 Benzyna 26459 0,278 23 Diesel 26459 0,278 0 LPG 26459 0,278 24 Benzyna 7529 0,100 62 Diesel 13016 0,105 0 LPG 16663 0,125 5 Benzyna 7529 0,100 1 Diesel 13016 0,105 1 LPG 16663 0,125 0 Benzyna 18541 0,321 51 Diesel 18541 0,248 0 LPG 18541 0,321 Rodzaj Paliwa Średni czas pracy [h/rok] Średnie spalanie [dm3/h] 1 Benzyna 550 17,00 417 Diesel 550 15,00 0 LPG 550 17,00 8 549 Benzyna 4 551 Diesel 1 412 LPG

Zarejestrowane pojazdy Zarejestrowane pojazdy rok 2020 - prognoza Motocykle 1 752 Sam. Osobowe 10 482 Sam. Ciężarowe 1 415 Autobusy 24 Samochody specjalne do 3,5 t Samochody sanitarne Ciągniki samochodowe 83 4 50 Ciągniki rolnicze 408 SUMA 14 228 Liczba pojazdów Liczba pojazdów Rodzaj Paliwa Średni przebieg [km/rok] Średnie spalanie [dm3/km] 1 752 Benzyna 7000 0,040 0 Diesel 7000 0,040 0 LPG 7000 0,000 6 282 Benzyna 7456 0,080 2 866 Diesel 13282 0,071 1 334 LPG 14268 0,102 314 Benzyna 1000 0,321 1 052 Diesel 18746 0,248 49 LPG 29087 0,321 2 Benzyna 1000 0,278 22 Diesel 18746 0,278 0 LPG 29087 0,278 23 Benzyna 9677 0,100 60 Diesel 15682 0,105 0 LPG 17424 0,125 4 Benzyna 1000 0,100 0 Diesel 18746 0,105 0 LPG 29087 0,125 0 Benzyna 1000 0,321 50 Diesel 18746 0,248 0 LPG 29087 0,321 Rodzaj Paliwa Średni czas pracy [h/rok] Średnie spalanie [dm3/h] 0 Benzyna 550 17,00 408 Diesel 550 15,00 0 LPG 550 17,00 8 382 Benzyna 4 462 Diesel 1 384 LPG

Transport - emisja 287 Sam. Osobowe Motocykle Lekkie samochody ciężarowe Samochody ciężarowe Dobowa liczba pojazdów w roku 2000 Dobowa liczba pojazdów w roku 2013 Dobowa liczba pojazdów w roku 2020 - prognoza Wskaźnik [g/km] Dł. Drogi [km] Emisja CO2 [Mg CO 2 ] w 2000 roku Emisja CO2 [Mg CO 2 ] w 2012 roku Emisja CO2 [Mg CO 2 ] w 2020 roku - prognoza 2879 3181 3798 155,00 13,50 2198,87 2429,53 2900,77 47 42 50 155,00 13,50 35,90 32,08 38,19 (dostawcze) 580 899 965 200,00 13,50 571,59 885,96 951,01 bez przycz. 164 241 259 450,00 13,50 363,65 534,39 574,30 z przycz 156 225 279 900,00 13,50 691,82 997,82 1237,30 Autobusy 58 52 64 450,00 13,50 128,61 115,30 141,91 Ciągniki rolnicze 12 14 17 450,00 13,50 26,61 31,04 37,70 3 896 4 654 5 432 4 017,05 5 026,12 5 881,17 Metodologia prognozy: 2000 2012 2020 Prognoza natężenia ruchu na drogach tranzytowych została przeprowadzona w oparciu o zasady prognozowania wskaźników wzrostu ruchu wewnętrznego na okres 2008-2040 na sieci drogowej do celów planistyczno-projektowych, stanowiący załącznik numer 2 do opracowania pn. Stadia i skład dokumentacji projektowej dla dróg i mostów w fazie przygotowania zadań. Źródła: 1. Generalny Pomiar Ruchu 2010 r. oraz Generalny Pomiar Ruchu 2005 r. 2. Zasady prognozowania wskaźników wzrostu ruchu wewnętrznego na okres 2008-2040 na sieci drogowej do celów planistyczno-projektowych, 289 Dobowa liczba pojazdów w roku 2000 Dobowa liczba pojazdów w roku 2013 Dobowa liczba pojazdów w roku 2020 - prognoza Wskaźnik [g/km] Dł. Drogi [km] Emisja CO2 [Mg CO 2 ] w 2000 roku Emisja CO2 [Mg CO 2 ] w 2012 roku Emisja CO2 [Mg CO 2 ] w 2020 roku - prognoza Sam. Osobowe 1490 2180 2603 155,00 18,00 1517,34 2220,00 2650,77 Motocykle 27 18 21 155,00 18,00 27,50 18,33 21,39 Lekkie samochody ciężarowe 208 219 235 200,00 18,00 273,31 287,77 308,79 Samochody bez przycz. 132 56 60 450,00 18,00 390,26 165,56 177,39 ciężarowe z przycz 57 68 84 900,00 18,00 337,04 402,08 496,69 Autobusy 41 32 39 450,00 18,00 121,22 94,61 115,30 Ciągniki rolnicze 8 11 13 450,00 18,00 23,65 32,52 38,43 1 963 2 584 3 055 2 690,32 3 220,88 3 808,76 Numer drogi Dobowa liczba pojazdów Emisja CO 2 [Mg CO 2 ] Numer drogi 2000 2013 2020 2000 2013 2020 287 3896 4654 5432 287 4017,05 5026,12 5881,17 289 1963 2584 3055 289 2690,32 3220,88 3808,76 5859,00 7238,00 8487,00 6707,36 8247,00 9689,93 Emisja CO 2 z transportu [Mg CO 2 ] Dobowe natężenie ruchu na drogach wojewódzkich [liczba pojazdów] 6 000,00 4 000,00 2 000,00 6000 4000-00 Emisja CO2 [Mg CO2] w 2000 roku Emisja CO2 [Mg CO2] w 2012 roku Emisja CO2 [Mg CO2] w 2020 roku - prognoza 2000 0 2000 2013 2020 287 289 287 289

Ciepło - zużycie i emisja STRUKTURA ŹRÓDEŁ CIEPŁA 2000r. 2000 % Potrzeby cieplne zaspokajane z danego rodzaju paliwa [GJ] wskaźnik emisji [MG CO 2 /GJ] Emisja [Mg CO 2 ] Rodzaj paliwa Struktura zużycia paliw na cele Paliwa stałe 80,82% 242 795,76 0,090 21 854,05 grzewcze[%] Paliwa stałe 80,82% w tym ogrzewanie piecowe 33,78% 101 483,65 0,090 9 134,54 w tym ogrzewanie piecowe 33,78% Energia elektryczna 1,48% 4 451,31 0,226 1 006,00 Energia elektryczna 1,48% Gaz ziemny 17,70% 53 178,18 0,053 2 837,06 Gaz ziemny 17,70% SUMA 300 425,25 25 697,10 SUMA 100,00% STRUKTURA ŹRÓDEŁ CIEPŁA 2013r. 2013 % Potrzeby cieplne zaspokajane z danego rodzaju paliwa [GJ] wskaźnik emisji [MG CO 2 /GJ] Emisja [Mg CO 2 ] Rodzaj paliwa Struktura zużycia paliw na cele Paliwa stałe 79,71% 293 806,58 0,093 27 238,81 grzewcze[%] Paliwa stałe 79,71% w tym ogrzewanie piecowe 29,87% 110 095,26 0,093 10 206,93 w tym ogrzewanie piecowe 29,87% Energia elektryczna 1,41% 5 203,67 0,226 1 176,03 Energia elektryczna 1,41% Gaz ziemny 18,88% 69 571,13 0,056 3 883,46 Gaz ziemny 18,88% SUMA 368 581,38 32 298,30 SUMA 100,00% Potrzeby cieplne Zapotrzebowanie na energię cieplną 2020 - Prognoza % zaspokajane z danego wskaźnik emisji rodzaju paliwa [GJ] [MG CO 2 /GJ] Emisja [Mg CO 2 ] zapotrzebowanie na energię 2002 [GJ/m2] 0,894 Paliwa stałe 79,71% 306 343,08 0,093 28 401,07 zapotrzebowanie na energię w tym ogrzewanie 0,821 2013 [GJ/m2] piecowe 29,87% 114 792,94 0,093 10 642,45 Ogólne zapotrzebowanie na energię w roku 2000 r. [GJ] 300 425,25 Energia elektryczna 1,41% 5 425,71 0,226 1 226,21 Ogólne zapotrzebowanie na energię w roku 2013 r. [GJ] 368 581,38 Gaz ziemny 18,88% 72 539,67 0,056 4 049,16 Ogólne zapotrzebowanie na energię w roku 2020 r. [GJ] 384 308,46 SUMA 384 308,46 33 676,44

Ciepło - zużycie i emisja - wykresy 90,00% 80,00% 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% Struktura paliw wykorzystywanych na potrzeby cieplne 80,82% Paliwa stałe 33,78% w tym ogrzewanie piecowe 1,48% Energia elektryczna 17,70% Gaz ziemny STRUKTURA ŹRÓDEŁ CIEPŁA 2000r. 450 000,00 400 000,00 350 000,00 300 000,00 250 000,00 200 000,00 150 000,00 100 000,00 50 000,00 0,00 Zapotrzebowanie na energię cieplną [GJ] Ogólne zapotrzebowanie na energię w roku 2000 r. [GJ] Ogólne zapotrzebowanie na energię w roku 2013 r. [GJ] Zapotrzebowanie na energię cieplną Ogólne zapotrzebowanie na energię w roku 2020 r. [GJ] 90,00% 80,00% 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% Struktura paliw wykorzystywanych na potrzeby cieplne 79,71% Paliwa stałe 29,87% w tym ogrzewanie piecowe 1,41% Energia elektryczna 18,88% Gaz ziemny STRUKTURA ŹRÓDEŁ CIEPŁA 2013r. 450 000,00 400 000,00 350 000,00 300 000,00 250 000,00 200 000,00 150 000,00 100 000,00 50 000,00 0,00 Zapotrzebowanie na energię cieplną [GJ] Ogólne zapotrzebowanie na energię w roku 2000 r. [GJ] Ogólne zapotrzebowanie na energię w roku 2013 r. [GJ] Zapotrzebowanie na energię cieplną Ogólne zapotrzebowanie na energię w roku 2020 r. [GJ]

System oświetlenia ulicznego Charakterystyka systemu oświetleniowego Moce opraw [W] Ilość opraw Roczny czas świecenia Zużycie energii [MWh] wskaźnik emisji [MG CO 2 /GJ] Emisja [Mg CO 2] 70 1 079 4024 303,93 0,81 246,79 100 544 4024 218,91 0,81 177,75 150 76 4024 45,87 0,81 37,25 SUMA 1 699 SUMA 568,71 461,79 Charakterystyka systemu oświetleniowego Średnia moc oprawy: 83,18 W Łączna moc systemu: 141,33 kw

Obiekty publiczne - zestawienie Lp Podmiot Powierzchnia użytkowa [m 2 ] Zużycie energii elektrycznej [MWh] wskaźnik emisji [MG CO 2 /MWh] Źródło ciepła Zużycie ciepła [GJ] wskaźnik emisji [MG CO 2 /GJ] Emisja CO 2 z energii elektrycznej [Mg CO 2 ] Emisja CO 2 ze zużycia energii na potrz. Cieplnej [Mg CO 2 ] 1 Areszt Śledczy w Lubsku 1782,4 129,57 0,812 gaz 2163,73 0,056 105,21 120,78 2 Gimnazjum nr 1 4535 73,08 0,812 gaz 1634,25 0,056 59,34 91,22 3 Lubuskie Wodociągi i Kanalizacja Sp.z o.o. 295,5 1278 0,812 gaz 600,97 0,056 1037,74 33,55 4 Przedszkole nr 1 1098,03 9,492 0,812 gaz 516,53 0,056 7,71 28,83 5 Zakład Gospodarowania Mieniem Komunalnym 442,5 16,96 0,812 gaz 309,90 0,056 13,77 17,30 6 Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy 589,9 36,662 0,812 gaz 425,18 0,056 29,77 23,73 Społecznej 7 zkoła Podstawowa nr 2907,2 46,50 0,812 gaz 12,34 0,056 37,76 0,69 8 stawowa im. Stefana Ż 2366,4 25,00 0,812 gaz 616,70 0,056 20,30 34,42 9 Przedszkole nr 2 908,38 15,20 0,812 gaz 877,912 0,056 12,34 49,01 10 11 Starostwo Powiatowe, Ośrodek zamiejscowy w Lubsku Szkoła Podstawowa nr 3 558 51,828 0,812 gaz 336,23 0,056 42,08 18,77 2421,64 29,01 0,812 węgiel 952,00 0,093 23,56 88,26 12 Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy 1929,7 61,71 0,812 gaz 634,29 0,056 50,11 35,41 13 Powiatowy Dom Dziecka 1786 18,45 0,812 gaz 420,966 0,056 14,98 23,50 14 Przedszkole nr 3 841 24,60 0,812 węgiel 1360,00 0,093 19,98 126,09 15 Przedszkole nr 5 794 11,06 0,812 gaz 589,32 0,056 8,98 32,90 16 Zespół Szkół Technicznych 2666 50,300 0,812 gaz 2027,01 0,056 40,84 113,15 17 Dom Pomocy Społecznej 2871 105,00 0,812 gaz 3598,00 0,056 85,26 200,84 18 Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej 3294,2 79,30 0,812 gaz 1562,30 0,056 64,39 87,21 19 Urząd Miejski 1146 48,73 0,812 gaz 390,06 0,056 39,57 21,77 20 Urząd Miejski pl. Wolności 1 946,15 36,98 0,812 gaz 629,15 0,056 30,03 35,12

21 Urząd Stanu Cywilnego 745,12 22,23 0,812 gaz 253,91 0,056 18,05 14,17 22 Baszta Pachołków 753,9 16,082 0,812 gaz 501,71 0,056 13,06 28,01 23 Lubsko, ul. Niepodległości 8 202,56 1,595 0,812 gaz 54,12 0,056 1,30 3,02 24 Świetlica Wiejska- Dłużek 194,3 5,930 0,812 4,82 0,00 25 Świetlica Wiejska- Osiek 112,3 1,206 0,812 0,98 0,00 26 Świetlica Wiejska- Dąbrowa 97,2 0,439 0,812 0,36 0,00 27 Świetlica Wiejska- Chocimek 116 0,013 0,812 0,01 0,00 28 Świetlica Wiejska- Tuchola Żarska 142,2 0,635 0,812 0,52 0,00 29 Świetlica Wiejska- Górzyn 220 9,399 0,812 7,63 0,00 30 Świetlica Wiejska- Mierzów 234,25 1,330 0,812 1,08 0,00 31 Świetlica Wiejska- Chocicz 151 6,954 0,812 5,65 0,00 32 Świetlica Wiejska- Białków 188,44 0,61 0,812 0,49 0,00 33 Świetlica Wiejska- Mokra 95 0,086 0,812 0,07 0,00 34 Świetlica Wiejska- Lutol 214,1 1,911 0,812 1,55 0,00 35 Świetlica Wiejska- Grabków 120 4,29 0,812 3,48 0,00 36 Lubski Dom Kultury 1871,86 gaz 1079,40 0,056 0,00 60,25 SUMA 39 637,23 2 220,14 21 545,95 1 802,76 1 287,98

Bilans emisji Bilans emisji wg rodzajów paliw Bilans emisji wg sektorów 2000 2013 2020 - prognoza 2020-2020 - prognoza, prognoza, scenariusz 2000 2013 2020 - prognoza scenariusz niskoemisyjny niskoemisyjny energia elektryczna 6 630,79 6 940,16 8 351,62 8 351,62 Gospodarstwa domowe 32 956,79 38 486,28 40 871,06 40 871,06 gaz 8 493,57 5 951,47 6 637,17 6 637,17 Działalność komercyjna i produkcyjna 7 864,67 6 703,65 7 794,17 7 794,17 paliwa transportowe 6 707,36 8 247,00 9 689,93 9 689,93 Transport 6 707,36 8 247,00 9 689,93 9 689,93 paliwa opałowe 25 697,10 32 298,30 33 676,44 33 676,44 Planowana redukcja emisji -7 607,12 Planowana redukcja emisji -7 607,12 SUMA 47 528,82 53 436,94 58 355,16 50 748,04 SUMA 47 528,82 53 436,94 58 355,16 50 748,04 0,141529419 0,11819007 W tym: Bilans emisji wg rodzajów paliw [Mg CO 2 ] Oświetlenie n/d 461,79 n/d 70 000,00 Obiekty użyteczności publicznej n/d 3 090,74 n/d 60 000,00 50 000,00 40 000,00 30 000,00 20 000,00 10 000,00 0,00 2000 2013 2020 - prognoza energia elektryczna gaz paliwa transportowe paliwa opałowe Emisja roczna 2000 2013 2020 - prognoza 2020 - prognoza, scenariusz niskoemisyjny Emisja roczna [Mg CO 2 ] 47 528,82 53 436,94 58 355,16 50 748,04 Liczba mieszkańców 19 738 19 256 18 880 18 880 Roczna emisja na 1 mieszkańca [Mg CO 2 ] 2,41 2,78 3,09 2,69 Dobowa emisja na 1 mieszkańca [kg CO 2 ] 6,60 7,60 8,47 7,36

Bilans emisji 70 000,00 60 000,00 Bilans emisji wg sektorów [Mg CO 2 ] 70 000,00 60 000,00 Emisja roczna [Mg CO 2 ] 50 000,00 40 000,00 30 000,00 20 000,00 50 000,00 40 000,00 30 000,00 20 000,00 10 000,00 10 000,00 0,00 2000 2013 2020 - prognoza 0,00 2000 2013 2020 - prognoza 2020 - prognoza, scenariusz niskoemisyjny Gospodarstwa domowe Działalność komercyjna i produkcyjna Transport Emisja roczna [Mg CO2] Roczna emisja na 1 mieszkańca [Mg CO 2 ] 3,50 3,00 2,50 2,00 1,50 1,00 0,50 0,00 2000 2013 2020 - prognoza 2020 - prognoza, scenariusz niskoemisyjny Roczna emisja na 1 mieszkańca [Mg CO2]

Bilans emisji Bilans emisji wg rodzajów paliw w roku 2000 Bilans emisji wg rodzajów paliw w roku 2013 14% 13% 54% 18% 61% 11% 15% 14% energia elektryczna gaz paliwa transportowe paliwa opałowe energia elektryczna gaz paliwa transportowe paliwa opałowe Bilans emisji wg rodzajów paliw w roku 2020 - prognoza 14% 11% 58% 17% energia elektryczna gaz paliwa transportowe paliwa opałowe