Załącznik Nr 1. Zestawienie najważniejszych dokumentów strategicznych i programowych Nadrzędne dokumenty strategiczne

Załącznik Nr 1 Zestawienie najważniejszych dkumentów strategicznych i prgramwych 1.1. Nadrzędne dkumenty strategiczne 1.1.1. Długkreswa Strategia Rzwju Kraju. Plska 2030. Trzecia Fala Nwczesnści Dkument ten zstał przyjęty uchwałą nr 16 Rady Ministrów z dnia 5 luteg 2013 rku. Jest dkumentem kreślającym główne trendy, wyzwania i scenariusze rzwju spłeczngspdarczeg kraju raz kierunki przestrzenneg zagspdarwania kraju, z uwzględnieniem zasady zrównważneg rzwju. Stanwi najszerszy i najbardziej gólny element nweg systemu zarządzania rzwjem kraju. Celem głównym dkumentu jest pprawa jakści życia Plaków mierzna zarówn wskaźnikami jakściwymi, jak i wartścią raz tempem wzrstu PKB w Plsce. Wydrębnin trzy bszary strategiczne, w każdym z bszarów zstały kreślne strategiczne cele rzwjwe. Cele strategiczne uzupełnine są sprecyzwanymi kierunkami interwencji. Dla chrny śrdwiska ważne są następujące cele: Cel 7 Zapewnienie bezpieczeństwa energetyczneg raz chrna i pprawa stanu śrdwiska Kierunek interwencji Mdernizacja infrastruktury i bezpieczeństw energetyczne, Kierunek interwencji Mdernizacja sieci elektrenergetycznych i ciepłwniczych, Kierunek interwencji Realizacja prgramu inteligentnych sieci w elektrenergetyce, Kierunek interwencji Wzmcnienie rli dbirców finalnych w zarządzaniu zużyciem energii, Kierunek interwencji Stwrzenie zachęt przyspieszających rzwój zielnej gspdarki, Kierunek interwencji Zwiększenie pzimu chrny śrdwiska, Cel 8 Wzmcnienie mechanizmów terytrialneg równważenia rzwju dla rzwijania i pełneg wykrzystania ptencjałów reginalnych Kierunek interwencji Rewitalizacja bszarów prblemwych w miastach, Kierunek interwencji Stwrzenie warunków sprzyjających twrzeniu pzarlniczych miejsc pracy na wsi i zwiększaniu mbilnści zawdwej na linii bszary wiejskie miasta, Kierunek interwencji Zrównważny wzrst prduktywnści i knkurencyjnści sektra rln-spżywczeg zapewniający bezpieczeństw żywnściwe raz stymulujący wzrst pzarlniczeg zatrudnienia i przedsiębirczści na bszarach wiejskich, Kierunek interwencji Wprwadzenie rzwiązań prawn-rganizacyjnych stymulujących rzwój miast, Cel 9 Zwiększenie dstępnści terytrialnej Plski Kierunek interwencji Udrżnienie bszarów miejskich i metrplitarnych pprzez utwrzenie zrównważneg, spójneg i przyjazneg użytkwnikm systemu transprtweg. 1.1.2. Strategia Rzwju Kraju 2020 Dkument zstał przyjęty uchwałą Rady Ministrów w dniu 25 września 2012 rku. Jest elementem nweg systemu zarządzania rzwjem kraju. Strategia przedstawia scenariusz rzwjwy wynikający m.in. z diagnzy barier i zagrżeń raz z analizy istniejących ptencjałów, jak też mżliwści sfinanswania zaprjektwanych działań. Wytycza bszary strategiczne, w których kncentrwać się będą główne działania raz kreśla, jakie interwencje są niezbędne w perspektywie średnikreswej w celu przyspieszenia prcesów rzwjwych. W dkumencie wyszczególnin trzy bszary strategiczne, d których przypisan knkretne cele. Z punktu widzenia chrny śrdwiska isttne są następujące bszary i cele strategiczne Obszar strategiczny I. Sprawne i efektywne państw Cel I.1. Przejście d administrwania d zarządzania rzwjem a) Prirytetwy kierunek interwencji I.1.5. Zapewnienie ładu przestrzenneg, Cel I.3. Wzmcnienie warunków sprzyjających realizacji indywidualnych ptrzeb i aktywnści bywatela 1

a) Prirytetwy kierunek interwencji I.3.3. Zwiększenie bezpieczeństwa bywatela, Obszar strategiczny II. Knkurencyjna gspdarka Cel II.2. Wzrst wydajnści gspdarki a) Prirytetwy kierunek interwencji II.2.3. Zwiększenie knkurencyjnści i mdernizacja sektra rln-spżywczeg, Cel II.5. Zwiększenie wykrzystania technlgii cyfrwych a) Prirytetwy kierunek interwencji II.5.2. Upwszechnienie wykrzystania technlgii cyfrwych, Cel II.6. Bezpieczeństw energetyczne i śrdwisk a) Prirytetwy kierunek interwencji II.6.1. Racjnalne gspdarwanie zasbami, b) Prirytetwy kierunek interwencji II.6.2. Pprawa efektywnści energetycznej, c) Prirytetwy kierunek interwencji II.6.3. Zwiększenie dywersyfikacji dstaw paliw i energii, d) Prirytetwy kierunek interwencji II.6.4. Pprawa stanu śrdwiska, e) Prirytetwy kierunek interwencji II.6.5. Adaptacja d zmian klimatu, Cel II.7. Zwiększenie efektywnści transprtu a) Prirytetwy kierunek interwencji II.7.1. Zwiększenie efektywnści zarządzania w sektrze transprtwym, b) Prirytetwy kierunek interwencji II.7.2. Mdernizacja i rzbudwa płączeń transprtwych, c) Prirytetwy kierunek interwencji II.7.3. Udrżnienie bszarów miejskich, Obszar strategiczny III. Spójnść spłeczna i terytrialna Cel III.2. Zapewnienie dstępu i kreślnych standardów usług publicznych a) Prirytetwy kierunek interwencji III.2.1. Pdnszenie jakści i dstępnści usług publicznych, Cel III.3. Wzmcnienie mechanizmów terytrialneg równważenia rzwju raz integracja przestrzenna dla rzwijania i pełneg wykrzystania ptencjałów reginalnych a) Prirytetwy kierunek interwencji III.3.1. Twrzenie warunków instytucjnalnych, prawnych i finanswych dla realizacji działań rzwjwych w reginach, b) Prirytetwy kierunek interwencji III.3.2. Wzmacnianie śrdków wjewódzkich, c) Prirytetwy kierunek interwencji III.3.3. Twrzenie warunków dla rzwju śrdków reginalnych, subreginalnych i lkalnych raz wzmacniania ptencjału bszarów wiejskich, d) Prirytetwy kierunek interwencji III.3.4. Zwiększenie spójnści terytrialnej. 1.1.3. Strategia Bezpieczeństw Energetyczne i Śrdwisk Dkument przyjęty uchwałą nr 58 Rady Ministrów z dnia 15 kwietnia 2014 rku. Strategia Bezpieczeństw Energetyczne i Śrdwisk jest jedną z 9 zintegrwanych strategii rzwju. Stanwi ramy strategiczne dla dalszych prac prgramwych i wdrżeniwych, dtyczących w szczególnści zagadnień adaptacji d zmian klimatu, chrny zasbów naturalnych i śrdwiska przyrdniczeg, jak również bezpieczeństwa i efektywnści energetycznej. Głównym celem Strategii Bezpieczeństw Energetyczne i Śrdwisk jest zapewnienie wyskiej jakści życia becnych i przyszłych pkleń z uwzględnieniem chrny śrdwiska raz stwrzenie warunków d zrównważneg rzwju nwczesneg sektra energetyczneg, zdlneg zapewnić Plsce bezpieczeństw energetyczne raz knkurencyjną i efektywną gspdarkę. W dkumencie sfrmułwan 3 cele szczegółwe i kierunki interwencji. Pniżej przedstawin te, które mają wpływ na kształtwanie plityki chrny śrdwiska. Cel 1. Zrównważne gspdarwanie zasbami śrdwiska Kierunek interwencji 1.1. Racjnalne i efektywne gspdarwanie zasbami kpalin, Kierunek interwencji 1.2. Gspdarwanie wdami dla chrny przed pwdzią, suszą i deficytem wdy, Kierunek interwencji 1.3. Zachwanie bgactwa różnrdnści bilgicznej, w tym wielfunkcyjna gspdarka leśna, Kierunek interwencji 1.4. Uprządkwanie zarządzania przestrzenią, Cel 2. Zapewnienie gspdarce krajwej bezpieczneg i knkurencyjneg zapatrzenia w energię Kierunek interwencji 2.1. Lepsze wykrzystanie krajwych zasbów energii, Kierunek interwencji 2.2. Pprawa efektywnści energetycznej, 2

Kierunek interwencji 2.6. Wzrst znaczenia rzprsznych, dnawialnych źródeł energii, Kierunek interwencji 2.7. Rzwój energetyczny bszarów pdmiejskich i wiejskich, Kierunek interwencji 2.8. Rzwój systemu zapatrywania nwej generacji pjazdów wykrzystujących paliwa alternatywne, Cel 3. Pprawa stanu śrdwiska Kierunek interwencji 3.1. Zapewnienie dstępu d czystej wdy dla spłeczeństwa i gspdarki, Kierunek interwencji 3.2. Racjnalne gspdarwanie dpadami, w tym wykrzystanie ich na cele energetyczne, Kierunek interwencji 3.3. Ochrna pwietrza, w tym graniczenie ddziaływania energetyki, Kierunek interwencji 3.4. Wspieranie nwych i prmcja plskich technlgii energetycznych i śrdwiskwych, Kierunek interwencji 3.5. Prmwanie zachwań eklgicznych raz twrzenie warunków d pwstawania zielnych miejsc pracy. 1.1.4. Strategia innwacyjnści i efektywnści gspdarki Dynamiczna Plska 2020 Główny cele Strategii t wysce knkurencyjna gspdarka (innwacyjna i efektywna) parta na wiedzy i współpracy. W dkumencie wydrębnin cele szczegółwe, d których przypisan kierunki działań. Wśród celów wpisujących się w chrnę śrdwiska należy wymienić: Cel 1: Dstswanie tczenia regulacyjneg i finansweg d ptrzeb innwacyjnej i efektywnej gspdarki Kierunek działań 1.2. Kncentracja wydatków publicznych na działaniach prrzwjwych i innwacyjnych a) Działanie 1.2.3. Identyfikacja i wspieranie rzwju bszarów i technlgii największym ptencjale wzrstu, b) Działanie 1.2.4. Wspieranie różnych frm innwacji, c) Działanie 1.2.5. Wspieranie transferu wiedzy i wdrażania nwych/nwczesnych technlgii w gspdarce (w tym technlgii śrdwiskwych), Kierunek działań 1.3. Uprszczenie, zapewnienie spójnści i przejrzystści systemu danin publicznych mające na względzie ptrzeby efektywnej i innwacyjnej gspdarki a) Działanie 1.3.2. Eliminacja szkdliwych subsydiów i racjnalizacja ulg pdatkwych, Cel 3: Wzrst efektywnści wykrzystania zasbów naturalnych i surwców Kierunek działań 3.1. Transfrmacja systemu spłeczn-gspdarczeg na tzw. bardziej zielną ścieżkę, zwłaszcza graniczanie energi materiałchłnnści gspdarki, a) Działanie 3.1.1. Twrzenie warunków dla rzwju zrównważnej prdukcji i knsumpcji raz zrównważnej plityki przemysłwej, b) Działanie 3.1.2. Pdnszenie spłecznej świadmści i pzimu wiedzy na temat wyzwań zrównważneg rzwju i zmian klimatu, c) Działanie 3.1.3. Wspieranie ptencjału badawczeg raz eksprtweg w zakresie technlgii śrdwiskwych, ze szczególnym uwzględnieniem niskemisyjnych technlgii węglwych (CTW), d) Działanie 3.1.4. Prmwanie przedsiębirczści typu business & bidiversity, w szczególnści na bszarach zagrżnych peryferyjnścią, Kierunek działań 3.2. Wspieranie rzwju zrównważneg budwnictwa na etapie planwania, prjektwania, wznszenia budynków raz zarządzania nimi przez cały cykl życia a) Działanie 3.2.1. Pprawa efektywnści energetycznej i materiałwej przedsięwzięć architektniczn-budwlanych raz istniejących zasbów, b) Działanie 3.2.2. Stswanie zasad zrównważnej architektury. 1.1.5. Strategia Rzwju Transprtu d 2020 rku (z perspektywą d 2030 rku) Dkument zstał przyjęty uchwałą Rady Ministrów 22 stycznia 2013 rku. Jest t dkument, który wyznacza najważniejsze kierunki rzwju transprtu w Plsce. Strategia dtyczy wszystkich 3

sektrów transprtu: drgweg, klejweg, ltniczeg, mrskieg i wdneg śródlądweg, miejskieg raz intermdalneg. W Strategii uwzględnin jeden cel strategiczny isttny w kształtwaniu chrny śrdwiska: Cel strategiczny 1. Stwrzenie zintegrwaneg systemu transprtweg Cel szczegółwy 1. Stwrzenie nwczesnej i spójnej sieci infrastruktury transprtwej, Cel szczegółwy 4. Ograniczanie negatywneg wpływu transprtu na śrdwisk. 1.1.6. Strategia zrównważneg rzwju wsi, rlnictwa i rybactwa na lata 2012-2020 Dkument zstał przyjęty uchwałą Rady Ministrów z dnia 25 kwietnia 2012 rku. Głównym celem pracwania jest kreślenie kluczwych kierunków rzwju bszarów wiejskich, rlnictwa i rybactwa w perspektywie d 2020 r., a tym samym właściwe adreswanie zakresu interwencji publicznych finanswanych ze śrdków krajwych i wspólntwych. W zakres chrny śrdwiska wpisują się następujące cele szczegółwe: Cel szczegółwy 2. Pprawa warunków życia na bszarach wiejskich raz pprawa ich dstępnści przestrzennej Prirytet 2.1. Rzwój infrastruktury gwarantującej bezpieczeństw energetyczne, sanitarne i wdne na bszarach wiejskich a) Kierunek interwencji 2.1.1. Mdernizacja sieci przesyłwych i dystrybucyjnych energii elektrycznej, b) Kierunek interwencji 2.1.2. Dywersyfikacja źródeł wytwarzania energii elektrycznej, c) Kierunek interwencji 2.1.3. Rzbudwa i mdernizacja ujęć wdy i sieci wdciągwej, d) Kierunek interwencji 2.1.4. Rzbudwa i mdernizacja sieci kanalizacyjnej i czyszczalni ścieków, e) Kierunek interwencji 2.1.5. Rzwój systemów zbiórki, dzysku i unieszkdliwiania dpadów, f) Kierunek interwencji 2.1.6. Rzbudwa sieci przesyłwej i dystrybucyjnej gazu ziemneg, Prirytet 2.2. Rzwój infrastruktury transprtwej gwarantującej dstępnść transprtwą bszarów wiejskich a) Kierunek interwencji 2.2.1. Rzbudwa i mdernizacja lkalnej infrastruktury drgwej i klejwej, b) Kierunek interwencji 2.2.2. Twrzenie pwiązań lkalnej sieci drgwej z siecią dróg reginalnych, krajwych, ekspreswych i autstrad, c) Kierunek interwencji 2.2.3. Twrzenie infrastruktury węzłów przesiadkwych, transprtu kłweg i klejweg, Prirytet 2.5. Rzwój infrastruktury bezpieczeństwa na bszarach wiejskich a) Kierunek interwencji 2.5.1. Rzwój infrastruktury wdn-meliracyjnej i innej łagdzącej zagrżenia naturalne, Cel szczegółwy 3. Bezpieczeństw żywnściwe Prirytet 3.2. Wytwarzanie wyskiej jakści, bezpiecznych dla knsumentów prduktów rln spżywczych a) Kierunek interwencji 3.2.2. Wsparcie wytwarzania wyskiej jakści prduktów rln spżywczych, w tym prduktów wytwarzanych metdami integrwanymi, eklgicznymi raz tradycyjnymi metdami prdukcji z lkalnych surwców i zasbów raz prduktów rybnych, Prirytet 3.4. Pdnszenie świadmści i wiedzy prducentów raz knsumentów w zakresie prdukcji rln spżywczej i zasad żywienia a) Kierunek interwencji 3.4.3. Wsparcie działalnści innwacyjnej ukierunkwanej na zmiany wzrców prdukcji i knsumpcji, Cel szczegółwy 5. Ochrna śrdwiska i adaptacja d zmian klimatu na bszarach wiejskich Prirytet 5.1. Ochrna śrdwiska naturalneg w sektrze rlniczym i różnrdnści bilgicznej na bszarach wiejskich a) Kierunek interwencji 5.1.1. Ochrna różnrdnści bilgicznej, w tym unikalnych eksystemów raz flry i fauny związanych z gspdarką rlną i rybacką, b) Kierunek interwencji 5.1.2. Ochrna jakści wód, w tym racjnalna gspdarka nawzami i śrdkami chrny rślin, 4

c) Kierunek interwencji 5.1.3. Racjnalne wykrzystanie zasbów wdnych na ptrzeby rlnictwa i rybactwa raz zwiększanie retencji wdnej, d) Kierunek interwencji 5.1.4. Ochrna gleb przed erzją, zakwaszeniem, spadkiem zawartści materii rganicznej i zanieczyszczeniem metalami ciężkimi, e) Kierunek interwencji 5.1.5. Rzwój wiedzy w zakresie chrny śrdwiska rlniczeg i różnrdnści bilgicznej na bszarach wiejskich i jej upwszechnianie, Prirytet 5.2. Kształtwanie przestrzeni wiejskiej z uwzględnieniem chrny krajbrazu i ładu przestrzenneg a) Kierunek interwencji 5.2.1. Zachwanie unikalnych frm krajbrazu rlniczeg, b) Kierunek interwencji 5.2.2. Właściwe planwanie przestrzenne, c) Kierunek interwencji 5.2.3. Racjnalna gspdarka gruntami, Prirytet 5.3. Adaptacja rlnictwa i rybactwa d zmian klimatu raz ich udział w przeciwdziałaniu tym zmianm (mitygacji) a) Kierunek interwencji 5.3.1. Adaptacja prdukcji rlnej i rybackiej d zmian klimatu, b) Kierunek interwencji 5.3.2. Ograniczenie emisji gazów cieplarnianych w rlnictwie i całym łańcuchu rln żywnściwym, c) Kierunek interwencji 5.3.3. Zwiększenie sekwestracji węgla w glebie i bimasie wytwarzanej w rlnictwie, d) Kierunek interwencji 5.3.4. Badania w zakresie wzajemneg ddziaływania rzwju bszarów wiejskich, rlnictwa i rybactwa na zmiany klimatu, e) Kierunek interwencji 5.3.5. Upwszechnianie wiedzy w zakresie praktyk przyjaznych klimatwi wśród knsumentów i prducentów rln spżywczych, Prirytet 5.4. Zrównważna gspdarka leśna i łwiecka na bszarach wiejskich a) Kierunek interwencji 5.4.1. Racjnalne zwiększenie zasbów leśnych, b) Kierunek interwencji 5.4.2. Odbudwa drzewstanów p zniszczeniach spwdwanych katastrfami naturalnymi, c) Kierunek interwencji 5.4.3 Zrównważna gspdarka łwiecka służąca chrnie śrdwiska raz rzwjwi rlnictwa i rybactwa, d) Kierunek interwencji 5.4.4. Wzmacnianie publicznych funkcji lasów, Prirytet 5.5. Zwiększenie wykrzystania dnawialnych źródeł energii na bszarach wiejskich a) Kierunek interwencji 5.5.1. Racjnalne wykrzystanie rlniczej i rybackiej przestrzeni prdukcyjnej d prdukcji energii ze źródeł dnawialnych, b) Kierunek interwencji 5.5.2. Zwiększenie dstępnści cenwej i upwszechnienie rzwiązań w zakresie dnawialnych źródeł energii wśród mieszkańców bszarów wiejskich. 1.1.7. Strategia Sprawne Państw 2020 Dkument zstał przyjęty uchwałą Rady Ministrów z dnia 12 luteg 2013 rku. W Strategii tej wyznaczne cele i kierunki interwencji mają charakter hryzntalny i kncentrują się na pdniesieniu skutecznści raz efektywnści funkcjnwania administracji publicznej (rządwej i samrządwej) i skutecznej realizacji przez nią zadań raz świadczenia usług publicznych. Strategia kncentruje się także na przygtwaniu i wdrżeniu zmian systemwych, rganizacyjnych i zarządczych, aby siągnąć pzytywne zmiany służące pdniesieniu knkurencyjnści państwa i jeg rzwju przy równczesnym wzrście zaangażwania bywateli w prces rządzenia, zapewniając dstęp d swich zasbów infrmacyjnych. W zakresie chrny śrdwiska należy wymienić następujące cele: Cel 3. Skuteczne zarządzanie i krdynacja działań rzwjwych Kierunek interwencji 3.2. Skuteczny system zarządzania rzwjem kraju a) Przedsięwzięcie 3.2.1. Wprwadzenie mechanizmów zapewniających spójnść prgramwania spłeczn-gspdarczeg i przestrzenneg, b) Przedsięwzięcie 3.2.2. Zapewnienie ładu przestrzenneg, c) Przedsięwzięcie 3.2.3. Wspieranie rzwju wykrzystania infrmacji przestrzennej z wykrzystaniem technlgii cyfrwych, Cel 5. Efektywne świadczenie usług publicznych Kierunek interwencji 5.2. Ochrna praw i interesów knsumentów a) Przedsięwzięcie 5.2.3. Wzrst świadmści uczestników brtu przysługujących knsumentm prawach raz stymulacja aktywnści knsumenckiej w bszarze chrny tych praw, 5

Kierunek interwencji 5.5. Standaryzacja i zarządzanie usługami publicznymi, ze szczególnym uwzględnieniem technlgii cyfrwych a) Przedsięwzięcie 5.5.2. Nwczesne zarządzanie usługami publicznymi, Cel 7. Zapewnienie wyskieg pzimu bezpieczeństwa i prządku publiczneg Kierunek interwencji 7.5. Dsknalenie systemu zarządzania kryzysweg a) Przedsięwzięcie 7.5.1. Usprawnienie działania struktur zarządzania kryzysweg. 1.1.8. Strategia rzwju systemu bezpieczeństwa nardweg Rzeczypsplitej Plskiej 2022 Dkument zstał uchwalny przez Radę Ministrów dnia 9 kwietnia 2013 rku. Strategia kreśla warunki funkcjnwania i spsby rzwju systemu bezpieczeństwa nardweg, pdnszące jeg efektywnść i spójnść w perspektywie średnikreswej. Wśród celów wpisujących się w chrnę śrdwiska należy wymienić: Cel 3. Rzwój dprnści na zagrżenia bezpieczeństwa nardweg Prirytet 3.1. Zwiększanie dprnści infrastruktury krytycznej a) Kierunek interwencji 3.1.3. Zapewnienie bezpieczeństwa funkcjnwania energetyki jądrwej w Plsce, Cel 4. Zwiększenie integracji plityk publicznych z plityką bezpieczeństwa Prirytet 4.1. Integracja rzwju spłeczn-gspdarczeg i bezpieczeństwa nardweg a) Kierunek interwencji 4.1.1. Wzmcnienie relacji między rzwjem reginalnym kraju a plityką brnną, b) Kierunek interwencji 4.1.2. Krdynacja działań i prcedur planwania przestrzenneg uwzględniających wymagania brnnści i bezpieczeństwa państwa, c) Kierunek interwencji 4.1.3. Wspieranie rzwju infrastruktury przez sektr bezpieczeństwa, d) Kierunek interwencji 4.1.4. Wspieranie chrny śrdwiska przez sektr bezpieczeństwa. 1.1.9. Krajwa strategia rzwju reginalneg 2010-2020: reginy, miasta, bszary wiejskie Dkument zstał przyjęty przez Radę Ministrów dnia 13 lipca 2010 rku. Dkument wyznacza cele plityki rzwju reginalneg, w tym wbec bszarów wiejskich i miejskich, raz definiuje ich relacje w dniesieniu d innych plityk publicznych wyraźnym terytrialnym ukierunkwaniu. Wśród przyjętych celów ważne dla chrny śrdwiska są: Cel 1. Wspmaganie wzrstu knkurencyjnści reginów Kierunek działań 1.2. Twrzenie warunków dla rzprzestrzeniania prcesów rzwjwych i zwiększania ich absrpcji na bszary pza śrdkami wjewódzkimi a) Działanie 1.2.1. Zwiększanie dstępnści kmunikacyjnej wewnątrz reginów, b) Działanie 1.2.2. Wspieranie rzwju i znaczenia miast subreginalnych, c) Działanie 1.2.3. Pełniejsze wykrzystanie ptencjału rzwjweg bszarów wiejskich, Kierunek działań 1.3. Budwa pdstaw knkurencyjnści wjewództw działania tematyczne a) Działanie 1.3.5. Dywersyfikacja źródeł i efektywne wykrzystanie energii raz reagwanie na zagrżenia naturalne, Działanie 1.3.6. Wykrzystanie walrów śrdwiska przyrdniczeg raz ptencjału dziedzictwa kulturweg Cel 2. Budwanie spójnści terytrialnej i przeciwdziałanie marginalizacji bszarów prblemwych Kierunek działań 2.2. Wspieranie bszarów wiejskich najniższym pzimie dstępu mieszkańców d dóbr i usług warunkujących mżliwści rzwjwe a) Działanie 2.2.3. Zwiększanie dstępnści i jakści usług kmunikacyjnych, b) Działanie 2.2.4. Usługi kmunalne i związane z chrną śrdwiska, Kierunek działań 2.3. Restrukturyzacja i rewitalizacja miast i innych bszarów tracących dtychczaswe funkcje spłeczn-gspdarcze, 6

Kierunek działań 2.5. Zwiększanie dstępnści transprtwej d śrdków wjewódzkich na bszarach najniższej dstępnści. 1.1.10. Strategia Rzwju Kapitału Ludzkieg 2020 Dkument zstał przyjęty przez Radę Ministrów dnia 18 czerwca 2013 rku. Głównym celem SRKL jest rzwijanie kapitału ludzkieg pprzez wydbywanie ptencjałów sób w taki spsób, by mgły w pełni uczestniczyć w życiu spłecznym, plitycznym i eknmicznym na wszystkich etapach życia. Jeden cel nawiązuje d chrny śrdwiska: Cel szczegółwy 4. Pprawa zdrwia bywateli raz efektywnści systemu pieki zdrwtnej Kierunek interwencji kształtwanie zdrweg stylu życia pprzez prmcję zdrwia, edukację zdrwtną raz prśrdwiskwą raz działania wspierające dstęp d zdrwej i bezpiecznej żywnści. 1.1.11. Strategia Rzwju Kapitału Spłeczneg 2020 Dkument zstał przyjęty przez Radę Ministrów dnia 26 marca 2013 rku. Strategia piera się na przeknaniu, iż kapitał spłeczny jest ważnym czynnikiem rzwju kraju, wymagającym wzmcnienia. Pdejmwane działania pwinny przyczyniać się d wzrstu wzajemneg zaufania Plaków i sprzyjać pprawie zaufania d instytucji i rganów państwa. Jeden cel nawiązuje d chrny śrdwiska: Cel szczegółwy 4. Rzwój i efektywne wykrzystanie ptencjału kulturweg i kreatywneg Prirytet Strategii 4.1. Wzmcnienie rli kultury w budwaniu spójnści spłecznej a) Kierunek działań 4.1.2. Ochrna dziedzictwa kulturweg i przyrdniczeg raz krajbrazu. 1.1.12. Plityka energetyczna Plski d 2030 rku Dkument kreśla pdstawwe kierunki plityki energetycznej. Są nimi: pprawa efektywnści energetycznej, wzrst bezpieczeństwa dstaw paliw i energii, dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej pprzez wprwadzenie energetyki jądrwej, rzwój wykrzystania dnawialnych źródeł energii, w tym bipaliw, rzwój knkurencyjnych rynków paliw i energii, graniczenie ddziaływania energetyki na śrdwisk. Wśród celów kreślnych w Plityce energetycznej Plski d 2030 rku, które kształtują plitykę energetyczną pwiatu należy wymienić: 1. Cele w zakresie wzrstu bezpieczeństwa dstaw paliw i energii: rzbudwa systemu przesyłweg i dystrybucyjneg gazu ziemneg. 2. Cele w zakresie rzwju wykrzystania OZE: wzrst udziału dnawialnych źródeł energii w finalnym zużyciu energii c najmniej d pzimu 15% w 2020 rku raz dalszy wzrst teg wskaźnika w latach następnych, Zwiększenie stpnia dywersyfikacji źródeł dstaw raz stwrzenie ptymalnych warunków d rzwju energetyki rzprsznej partej na lkalnie dstępnych surwcach 3. Cele w zakresie graniczenia ddziaływania energetyki na śrdwisk: graniczenie emisji CO2 d 2020 rku przy zachwaniu wyskieg pzimu bezpieczeństwa energetyczneg, graniczenie emisji SO2 i NOx raz pyłów (w tym PM10 i PM2,5) d pzimów wynikających z becnych i prjektwanych regulacji unijnych. 7

1.2. Dkumenty sektrwe 1.2.1. Aktualizacja Krajweg Prgramu Oczyszczania Ścieków Kmunalnych AKPOŚK2015 Czwarta aktualizacja Krajweg Prgramu Oczyszczania Ścieków Kmunalnych (AKPOŚK2015) zstała zatwierdzna przez Radę Ministrów w dniu 21 kwietnia 2016 rku. Celem Prgramu, jest graniczenie zrzutów niedstatecznie czyszczanych ścieków, a c za tym idzie chrna śrdwiska wdneg przed ich niekrzystnymi skutkami. AKPOŚK2015 zawiera wykaz aglmeracji raz planwanych inwestycji w zakresie ich wypsażenia w systemy kanalizacji zbirczej raz czyszczalnie ścieków w latach 2016-2021 (wg stanu na dzień 28 luteg 2015 r.). 1.2.2. Krajwy Plan Gspdarki Odpadami 2022 (KPGO) Dkument zstał przyjęty uchwałą nr 88 Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2016 rku w sprawie Krajweg planu gspdarki dpadami 2022. Dkument bejmuje zakres działań niezbędnych dla zapewnienia zintegrwanej gspdarki dpadami w kraju. W Kpg, prócz kntynuacji dtychczaswych zadań, ujęt nwe cele i zadania, które dtyczą 6 klejnych lat, a perspektywicznie kresu d 2030 r. Głównym celem dkumentu jest kreślenie plityki gspdarki dpadami zgdnej z hierarchią spsbów pstępwania z dpadami, wpisującej się w działania gspdarki biegu zamkniętym. Zgdnie z załżeniami Kpg, przede wszystkim należy zapewnić realizację działań znajdujących się najwyżej w hierarchii spsbów pstępwania z dpadami - a więc zapbiegać ich wytwarzaniu raz stwrzyć niezbędną infrastrukturę d selektywneg zbierania dpadów u źródła, tak aby zapewnić ich efektywny recykling i siągnąć załżne cele. 1.2.3. Prgram Operacyjny Infrastruktura i Śrdwisk 2014-2020 Niniejszy prgram stanwi ramy interwencji dla prwadzenia działań wpisujących się w cel rzwju zrównważneg kreślny w głównym dkumencie kierunkwym dla Plityki Spójnści Strategia Eurpa 2020. Zgdnie z tym dkumentem działania wynikające z POIŚ2014-2020 będą zmierzać d budwy pdstaw gspdarki niskemisyjnej, prmwania dstswania d zmiany klimatu, chrny śrdwiska naturalneg i wspierania efektywnści wykrzystywania zasbów raz prmwania zrównważneg transprtu i usuwania niedbrów przepustwści w działaniu najważniejszych infrastruktur sieciwych. Struktura prgramu składa się z czterech głównych celów tematycznych twrzących pdstawwe bszary interwencji (gspdarka niskemisyjna, adaptacja d zmian klimatu, chrna śrdwiska i efektywne wykrzystanie zasbów, transprt zrównważny i bezpieczeństw energetyczne) raz w granicznym zakresie kmplementarnych działań dtyczących kluczwych elementów infrastruktury chrny zdrwia raz dziedzictwa kulturweg. Działania realizwane w ramach prgramu zstały dbrane tak, aby w największym stpniu przyczyniały się d siągnięcia celu główneg, tj. wsparcia gspdarki efektywnie krzystającej z zasbów i przyjaznej śrdwisku raz sprzyjającej spójnści terytrialnej i spłecznej. Pniżej przedstawin sie prirytetwe raz prirytety inwestycyjne, które będą miały wpływ na chrnę śrdwiska: I Oś prirytetwa Zmniejszenie emisyjnści gspdarki (4.i.) wspieranie wytwarzania i dystrybucji energii pchdzącej ze źródeł dnawialnych, (4.ii.) prmwanie efektywnści energetycznej i krzystania z dnawialnych źródeł energii w przedsiębirstwach, (4iii.) wspieranie efektywnści energetycznej, inteligentneg zarządzania energią i wykrzystania dnawialnych źródeł energii w infrastrukturze publicznej, w tym w budynkach publicznych, i w sektrze mieszkaniwym (4.v.) prmwanie strategii niskemisyjnych dla wszystkich rdzajów terytriów, w szczególnści dla bszarów miejskich, w tym wspieranie zrównważnej multimdalnej mbilnści miejskiej i działań adaptacyjnych mających ddziaływanie łagdzące na zmiany klimatu; II Oś prirytetwa Ochrna śrdwiska, w tym adaptacja d zmian klimatu: (5.ii.) wspieranie inwestycji ukierunkwanych na knkretne rdzaje zagrżeń przy jednczesnym zwiększeniu dprnści na klęski i katastrfy i rzwijaniu systemów zarządzania klęskami i katastrfami. (6.i.) inwestwanie w sektr gspdarki dpadami celem wypełnienia zbwiązań kreślnych w drbku prawnym Unii w zakresie śrdwiska raz zaspkjenia 8

wykraczających pza te zbwiązania ptrzeb inwestycyjnych kreślnych przez państwa człnkwskie; (6.ii.) inwestwanie w sektr gspdarki wdnej celem wypełnienia zbwiązań kreślnych w drbku prawnym Unii w zakresie śrdwiska raz zaspkjenia wykraczających pza te zbwiązania ptrzeb inwestycyjnych, kreślnych przez państwa człnkwskie; (6.iii.) chrna i przywrócenie różnrdnści bilgicznej, chrna i rekultywacja gleby raz wspieranie usług eksystemwych, także pprzez prgram Natura 2000 i zielną infrastrukturę (6.iv.) pdejmwanie przedsięwzięć mających na celu pprawę stanu jakści śrdwiska miejskieg, rewitalizację miast, rekultywację i dekntaminację terenów pprzemysłwych (w tym terenów pwjskwych), zmniejszenie zanieczyszczenia pwietrza i prpagwanie działań służących zmniejszeniu hałasu. 1.2.4. Reginalny Prgram Operacyjny Wjewództwa Mazwieckieg 2014-2020 RPO WM 2014-2020 stanwi narzędzie realizacji plityki rzwju prwadznej przez Samrząd Wjewództwa Mazwieckieg. Prgram zakłada dalsze pdnszenie ptencjałów pprzez wzrst gspdarczy party na przedsiębirczści, chłnnym rynku pracy, a także zrównważnym rzwju zasbów reginalnych. Jedncześnie pdejmwane działania mają kmpleksw przyczyniać się d efektywneg wykrzystania kapitału ludzkieg pprzez przedsięwzięcia na rzecz włączenia spłeczneg i edukacji mieszkańców Mazwsza raz pprawy jakści usług świadcznych przez administrację publiczną - reginalną i lkalną. Interwencje w reginie będą pdejmwane zarówn w miastach, jak i na bszarach wiejskich w zakresie przewidzianym w RPO WM 2014-2020. RPO WM 2014-2020 jest prgramem finanswanym z dwóch funduszy eurpejskich: Eurpejskieg Funduszu Rzwju Reginalneg raz Eurpejskieg Funduszu Spłeczneg. Prgram realizwany będzie w jedenastu Osiach Prirytetwych (OP) w tym dziesięciu siach tematycznych i jednej si dedykwanej pmcy technicznej. Wśród si związanych z chrną śrdwiska należy wymienić: Oś prirytetwa IV. Przejście na gspdarkę niskemisyjną Cel szczegółwy 1: Zwiększenie udziału dnawialnych źródeł energii w gólnej prdukcji energii, Cel szczegółwy 2: Zwiększna efektywnść energetyczna w sektrze publicznym i mieszkaniwym, Cel szczegółwy 3: Lepsza jakść pwietrza, Oś prirytetwa V. Gspdarka przyjazna śrdwisku Cel szczegółwy 1: Efektywniejsze zapbieganie katastrfm naturalnym, w tym pwdzim i minimalizwanie ich skutków, Cel szczegółwy 2: Zwiększny udział dpadów zebranych selektywnie w gólnej masie dpadów na Mazwszu, Cel szczegółwy 3: Zwiększna dstępnść raz rzwój zasbów kulturwych reginu, Cel szczegółwy 4: Wzmcnina chrna biróżnrdnści w reginie Oś prirytetwa VII. Rzwój reginalneg systemu transprtweg Cel szczegółwy 1: Pprawa spójnści reginalnej sieci drgwej z siecią TEN-T raz zwiększenie dstępnści wewnętrznej i zewnętrznej, Cel szczegółwy 2: Zwiększenie udziału transprtu szynweg w przewzie sób raz pprawa jakści świadcznych usług w reginalnym transprcie klejwym. 1.2.5. Strategiczny plan adaptacji dla sektrów i bszarów wrażliwych na zmiany klimatu d rku 2020 z perspektywą d rku 2030 Prgram chrny śrdwiska nawiązuje również d dkumentu pracwywaneg przez Ministerstw Śrdwiska dtycząceg Strategiczneg Planu Adaptacji dla sektrów i bszarów wrażliwych na zmiany klimatu d rku 2020 z perspektywą d rku 2030. Głównym celem Strategii jest zapewnienie zrównważneg rzwju raz efektywneg funkcjnwania gspdarki i spłeczeństwa w warunkach zmian klimatu. Plan zakłada następujące kierunki działań w dniesieniu d pszczególnych sektrów (z zaznaczeniem uszczegółwienia ich i wdrżenia na pzimie reginalnym i lkalnym): 1. Zapewnienie bezpieczeństwa energetyczneg i dbreg stanu śrdwiska: 9

dstswanie sektra gspdarki wdnej d zmian klimatu; dstswanie sektra energetyczneg d zmian klimatu; chrna różnrdnści bilgicznej i gspdarka leśna w kntekście zmian klimatu; adaptacja d zamian klimatu w gspdarce przestrzennej i budwnictwie; zapewnienie funkcjnwania skuteczneg systemu chrny zdrwia w warunkach zmian klimatu. 2. Skuteczna adaptacja d zmian klimatu na bszarach wiejskich: stwrzenie lkalnych systemów mnitrwania i strzegania przed zagrżeniami; rganizacyjne i techniczne dstswanie działalnści rlniczej i rybackiej d zmian klimatu. 3. Rzwój transprtu w warunkach zmian klimatu: wypracwywanie standardów knstrukcyjnych uwzględniających zmiany klimatu, zarządzanie szlakami kmunikacyjnymi w warunkach zmian klimatu. 4. Zapewnienie zrównważneg rzwju reginalneg i lkalneg z uwzględnieniem zmian klimatu: mnitring stanu śrdwiska i systemy wczesneg strzegania w kntekście zmian klimatu (miasta i bszary wiejskie), miejska plityka przestrzenna uwzględniająca zmiany klimatu. 5. Stymulwanie innwacji sprzyjających adaptacji d zmian klimatu: prmwanie innwacji na pzimie działań rganizacyjnych i zarządczych sprzyjających adaptacji d zmian klimatu; budwa systemu wsparcia plskich innwacyjnych technlgii sprzyjających adaptacji d zmian klimatu. 6. Kształtwanie pstaw spłecznych sprzyjających adaptacji d zmian klimatu: zwiększenie świadmści dnśnie ryzyka związaneg ze zjawiskami ekstremalnymi i metdami graniczania ich wpływu; chrna grup szczególnie narażnych przed skutkami niekrzystnych zjawisk klimatycznych. 1.3. Dkumenty charakterze prgramwym/wdrżeniwym 1.3.1. Strategia Rzwju Wjewództwa Mazwieckieg d 2030 rku Innwacyjne Mazwsze Strategia Rzwju Wjewództwa Mazwieckieg d 2030 rku Innwacyjne Mazwsze zstała przyjęta uchwałą nr 158/13 Sejmiku Wjewództwa Mazwieckieg z dnia 28 października 2013 rku. Nadrzędnym (głównym) celem Strategii jest zatem spójnść terytrialna, rzumiana jak zmniejszenie dysprprcji rzwju w wjewództwie mazwieckim raz wzrst znaczenia Obszaru Metrplitalneg Warszawy w Eurpie, c w knsekwencji przyczyni się d pprawy jakści życia mieszkańców. Osiągnięcie teg celu będzie mżliwe pprzez przyspieszenie wzrstu gspdarczeg, generwaneg przez rzwój prdukcji i przemysłu ukierunkwaneg na eksprt, szczególnie w branży średnizaawanswanych i zaawanswanych technlgii. Ptrzeba zwiększenia prduktywnści przemysłu i związanych z nim usług uzasadnia wybór prirytetweg celu strategiczneg. Zapisane działania, które pśredni lub bezpśredni kształtują plitykę chrny śrdwiska Pwiatu Warszawskieg Zachdnieg mieszczą się w następujących celach strategicznych: Śrdwisk i energetyka: Kierunki działań: Wspieranie rzwju przemysłu eklgiczneg i ek-innwacji, Prdukcja energii ze źródeł dnawialnych, Zapewnienie trwałeg i zrównważneg rzwju raz zachwanie wyskich walrów śrdwiska, Dywersyfikacja źródeł energii i jej efektywne wykrzystanie, Mdernizacja i rzbudwa lkalnych sieci energetycznych raz pprawa infrastruktury przesyłwej, Przeciwdziałanie zagrżenim naturalnym, Pprawa jakści wód, dzysk/unieszkdliwianie dpadów, dnwa terenów skażnych raz graniczenie emisji zanieczyszczeń, Kultura i dziedzictw: Kierunki działań: Wykrzystanie walrów śrdwiska przyrdniczeg raz ptencjału dziedzictwa kulturweg d zwiększenia atrakcyjnści turystycznej reginu. 10

Przestrzeń i transprt: Kierunki działań: Zwiększenie dstępnści kmunikacyjnej wewnątrz reginu, Rzwój frm transprtu przyjaznych dla śrdwiska i mieszkańców, Zapbieganie nadmiernej suburbanizacji i krewanie ładu przestrzenneg, Udrżnienie systemu tranzytweg. 1.3.2. Strategia Rzwju Obszaru Metrplitalneg Warszawy d rku 2030 Strategia Rzwju Obszaru Metrplitalneg Warszawy d rku 2030 bejmuje Warszawę raz 71 gmin współtwrzących Obszar Metrplitalny Warszawy (OMW). Wizja rzwju OMW zstała sfrmułwana w następujący spsób: Obszar Metrplitalny Warszawy t inspirujące, wibrujące energią eurpejskie centrum rzwju, gdzie harmnijnie łączą się wyska jakść życia i dsknałe warunki bizneswe, twrzne w parciu kreatywnść mieszkańców, ptencjał współpracy i nwe technlgie. Urzeczywistnieniu wizji będzie służyć kreślny w dkumencie zbiór kierunków rzwjwych, uzgdniny przez mieszkańców, śrdwisk naukwe i bizneswe, rganizacje pzarządwe raz jednstki samrządu terytrialneg, d któreg należą m.in.: Wzmcnienie rangi OMW w skali eurpejskiej raz pgłębianiu współpracy pmiędzy człnkami OMW, Zapewnienie mieszkańcm OMW pełnej mbilnści zewnętrznej i wewnętrznej pprzez integrację sieci transprtu zbirweg, Utwrzenie nwczesnej przestrzeni metrplitalnej pprzez kmplekswe działania planistyczne, uwzględniające estetykę, użytecznść przestrzeni i głs mieszkańców w zagspdarwaniu przestrzennym, Zapewnienie mieszkańcm szerkieg dstępu d zasbów kultury i przyrdy wzmcnienie OMW jak bieguna wzrstu gspdarczeg, Pdnszenie jakści kapitału spłeczneg i ludzkieg OMW jak pdstawweg warunku d realizacji pzstałych celów. W Strategii zstały sfrmułwane cele strategiczne i peracyjne. Każdemu celwi strategicznemu zstały przypisane jedynie główne cele peracyjne, a celm peracyjnym przykładwe prjekty. Cele strategiczne, które mają wpływ na plitykę chrny śrdwiska na terenie pwiatu t: Inteligentna, zintegrwana sieć transprtu zbirweg dla OMW - dalsza pprawa funkcjnalnści systemu transprtu zbirweg pwinna uwzględniać nie tylk pwiązania różnych rdzajów kmunikacji szynwej, autbuswej, rwerwej i pieszej (multimdalne systemy kmunikacji) z równczesnym zmniejszaniem zaptrzebwania na drgwy transprt indywidualny, ale także włączać klejne gminy d już istniejących sieci pwiązań transprtwych. Wdrżenie ptymalnie dbranych rzwiązań ITS na całym bszarze umżliwi dynamiczne zarządzanie ruchem raz ułatwi przejazd z uwzględnieniem aktualnej sytuacji w aglmeracji. Pełna integracja funkcji transprtwych na terenie OMW (gminy, przewźnicy) pwinna bejmwać również zaprjektwanie i wdrżenie jednliteg i spójneg systemu infrmacji dla pdróżnych (dstęp d infrmacji bciążeniu sieci drgwej, parkingach, rbtach drgwych, bjazdach, zatłczeniu, trasach alternatywnych). Ład przestrzenny party na kmplekswym planwaniu, zapewniającym kmplementarnść funkcji, estetykę, wykrzystanie istniejących ptencjałów raz uwzględniającym zrównważny rzwój - kształtwanie ładu przestrzenneg pwinn przede wszystkim pierać się na kmplekswym planwaniu, które uwzględnia ptrzeby całeg bszaru metrplitalneg i ptencjał jeg różnrdnści. Prcesy planwania muszą mieć na względzie harmnię, estetykę i kmplementarnść pszczególnych struktur przestrzennfunkcjnalnych: bszarów mieszkalnych, bszarów usług i biznesu, bszarów kulturalnartystycznych, bszarów kmunikacyjnych, bszarów rekreacyjnych, bszarów cennych przyrdnicz. Przy braku na dzień dzisiejszy rzwiązań ustawwych twrzących pdstawę prawną d ścisłej współpracy tak dużej grupy JST (tzw. ustawa metrplitalna) wydaje się knieczne wspólne dla OMW wypracwanie i uzgdnienie zasad pstępwania w planwaniu i zarządzaniu przestrzeniami publicznymi w parciu wyrażaną wlę współpracy. Przy tak dużej grupie JST mżliwe jest stwrzenie zbiru dbrych praktyk, wzajemne krzystanie z wiedzy i dświadczeń raz uzgdnienie wspólnych załżeń jak bazy d pgłębiającej się współpracy metrplitalnej. Finalnym efektem pgłębiającej się krdynacji pwinn być całkwite uwspólnienie planwania w perspektywie d 2020 r., a następnie pełna krdynacja głównych prcesów inwestycyjnych w OMW d 2030 r. Realizacja celu ma bezpśrednie przełżenie na wzrst jakści życia mieszkańców OMW. W isttny spsób przyczynia się 11

d pdniesienia atrakcyjnści bszaru metrplitalneg z perspektywy wybru miejsca d siedlania się, a także lkwania inwestycji. Zintegrwana, atrakcyjna ferta spędzania czasu wlneg, wykrzystująca ptencjał przyrdniczy, kulturalny i histryczny OMW - mieszkańcy OMW czekują usług kulturalnych na wyskim pzimie. Najlepiej, jeżeli będą ne świadczne w niedużej dległści d miejsca zamieszkania lub w miejscach wyskiej dstępnści kmunikacyjnej (krdynacja dstępnści transprtu publiczneg przy rganizacji imprez maswych). Nie mniej isttne jest stwrzenie fert bejmujących wypczynek weekendwy i zapewniających mżliwść uprawiania sprtu (np. szlaki piesz-rwerwe, knne, kajakwe bejmujące bszar kilku sąsiadujących ze sbą gmin), stanwiących spójne i kmplekswe prdukty turystyczne. Mając pwyższe na uwadze, należy dknać kmplekswej inwentaryzacji psiadanych zasbów walrach przyrdniczych, kulturalnych i histrycznych wraz z uwzględnieniem ich rangi (znaczenie glbalne, reginalne, lkalne). Należy włączać zinwentaryzwane biekty/zasby w ścieżki/szlaki kulturaln-histryczn-przyrdnicze. Dbrze zaplanwane szlaki i ścieżki zwiedzania mgą stać się atrakcją nie tylk dla mieszkańców OMW, ale również dla turystów, a także mgą być włączne d prgramów edukacji szklnej. Realizacja celu bezwzględnie musi być wspierana rzwiązaniami z zakresu edukacji, infrmacji i prmcji (aktywny wypczynek) raz budwą platfrm, na których mieszkańcy mgliby twrzyć i dzielić aplikacje mbilne w parciu udstępniną infrmację publiczną. 1.3.3. Prgram Ochrny Śrdwiska dla Wjewództwa Mazwieckieg Trwają prace nad uchwaleniem nweg Prgramu Ochrny Śrdwiska dla Wjewództwa Mazwieckieg. Prjekt prgramu jest p knsultacjach spłecznych. 1.3.4. Wjewódzki Plan Gspdarki Odpadami dla Wjewództwa Mazwieckieg Trwają prace nad uchwaleniem nweg Planu Gspdarki Odpadami dla Wjewództwa Mazwieckieg. Prjekt Planu jest p knsultacjach spłecznych. 1.3.5. Plan działań krótkterminwych dla strefy mazwieckiej, w której istnieje ryzyk wystąpienia przekrczenia pzimu alarmweg i pzimu dcelweg znu - Uchwała Nr 119/15 z 23 listpada 2015 r. Sejmiku Wjewództwa Mazwieckieg (Dziennik Urzędwy Wjewództwa Mazwieckieg z dnia 17 grudnia 2015 r. pz. 11545). W Planie Działań Krótkterminwych dla strefy mazwieckiej, w przypadku przekrczenia pzimu dcelweg znu kresie uśredniania wyników pmiarów 8 gdzin, działania mają charakter infrmacyjny, a w przypadku wystąpienia stężenia znu pwyżej pzimu infrmwania charakter nakazów i zakazów. Prpzycja działań ze względu na przekrczenie pzimu alarmweg raz pzimu dcelweg. POZIOM I ( ryzyk przekrczenia pzimu dcelweg znu lub przekrczenie pzimu dcelweg znu) Działania: Infrmacja ryzyku przekrczenia pzimu dcelweg znu lub przekrczeniu pzimu dcelweg znu, Krzystanie z kmunikacji miejskiej zamiast kmunikacji indywidualnej, Krzystanie z alternatywnych spsbów przemieszczania się na krótkich dcinkach (rwer, piesz). POZIOM II (przekrczenie pzimu infrmwania znu ryzyk przekrczenia pzimu alarmweg znu) Działania: Infrmacja przekrczeniu pzimu infrmwania znu, Krzystanie z kmunikacji miejskiej zamiast kmunikacji indywidualnej, Krzystanie z alternatywnych spsbów przemieszczania się na krótkich dcinkach (rwer, piesz), Zmniejszenie emisji ze spalania z pjazdów mechanicznych, Ograniczenie prac związanych z zastswaniem rzpuszczalników raz prac malarskich, Ograniczenie używania spalinweg sprzętu grdniczeg. 12

POZIOM III ( przekrczenie pzimu alarmweg znu) Działania: Infrmacja wystąpieniu przekrczenia alarmweg, Krzystanie z kmunikacji miejskiej zamiast kmunikacji indywidualnej, Upłynnienie ruchu, Zmniejszenie emisji ze spalania z pjazdów mechanicznych, Zakaz wjazdu samchdów ciężarwych pwyżej 3,5 t d miast, Ograniczenie prac związanych z zastswaniem rzpuszczalników raz prac malarskich, Zakaz używania spalinweg sprzętu grdniczeg (ksiarki, piły), Zakaz używania spalinweg sprzętu budwlaneg. 1.3.6. Prgram chrny pwietrza dla stref wjewództwa mazwieckieg, w których zstał przekrczny: pzim dcelwy benz(a)pirenu w pwietrzu - uchwała Nr 184/13 z dnia 25 listpada 2013 r. Sejmiku Wjewództwa Mazwieckieg (Dziennik Urzędwy Wjewództwa Mazwieckieg z 2013 r. pz. 13009), pzim dpuszczalny pyłu zawieszneg PM10 i pyłu zawieszneg PM2,5 w pwietrzu - Uchwała Nr 164/13 z dnia 28 października 2013 r. Sejmiku Wjewództwa Mazwieckieg (Dziennik Urzędwy Wjewództwa Mazwieckieg z 2013 r. pz. 11273). Kierunki i zakres działań niezbędnych d przywrócenia pzimu pyłu zawieszneg PM10 i PM2,5 raz benz(a)pirenu w pwietrzu d pzimu dcelweg. Działania systemwe (nie pwdujące bezpśredni redukcji emisji zanieczyszczeń, niezbędne d wdrżenia i realizacji Prgramu): 1) krdynacja realizacji działań naprawczych kreślnych w Prgramie, 2) stwrzenie systemu zarządzania sprawzdaniami w ramach mnitrwania realizacji prgramu, 3) pracwywanie prirytetów dla Wjewódzkieg Funduszu Ochrny Śrdwiska i Gspdarki Wdnej uwzględniających realizację prgramów chrny pwietrza, 4) pdejmwanie działań na rzecz zmian legislacyjnych likwidujących bariery w realizacji prgramów chrny pwietrza, 5) prwadzenie bazy pzwleń, bazy instalacji pdlegających zgłszeniu. Działania graniczające emisję pwierzchniwą: 1) likwidacja grzewania węglweg w budynkach użytecznści publicznej, 2) rzbudwa centralnych systemów zapatrywania w energię cieplną, 3) zmniejszanie zaptrzebwania na energię cieplną pprzez graniczanie strat ciepła termmdernizacja budynków, 4) graniczanie emisji z niskich rzprsznych źródeł technlgicznych, 5) zmiana technlgii i surwców stswanych w rzemiśle, usługach i drbnej wytwórczści wpływająca na graniczanie emisji zanieczyszczeń, 6) regularne (przynajmniej raz d rku) czyszczenie przewdów kminwych. W zakresie graniczania emisji liniwej (kmunikacyjnej): 1) całściwe zintegrwane planwanie rzwju systemu transprtu w miastach, 2) zintegrwany system kierwania ruchem ulicznym, 3) kierwanie ruchu tranzytweg z minięciem miast lub ich części centralnych, 4) twrzenie stref z zakazem ruchu samchdów, 5) rzwój systemu transprtu publiczneg, 6) plityka cenwa płat za przejazdy i zsynchrnizwanie rzkładów jazdy transprtu zbirweg zachęcające d krzystania z systemu transprtu zbirweg, 7) rganizacja systemu bezpiecznych parkingów na brzeżach miast łącznie z systemem tanieg transprtu zbirweg d centrów miast (system Park & Ride), 8) twrzenie systemu ścieżek rwerwych, 9) twrzenie systemu płatneg parkwania w centrach miast, 13

10) wprwadzanie nwych niskemisyjnych paliw i technlgii, szczególnie w systemie transprtu publiczneg i służb miejskich, 11) intensyfikacja kresweg czyszczenia ulic (szczególnie w kresach bezdeszczwych), 12) wprwadzenie graniczeń prędkści na drgach pylącej nawierzchni, 13) stswanie przy mdernizacji dróg i parkingów materiałów i technlgii gwarantujących graniczenie emisji pyłu pdczas eksplatacji. Działania edukacyjne: 1) kształtwanie właściwych zachwań spłecznych pprzez prpagwanie kniecznści szczędzania energii cieplnej i elektrycznej raz uświadamianie szkdliwści spalania paliw niskiej jakści, 2) prwadzenie akcji lub kampanii edukacyjnych uświadamiające wpływ zanieczyszczeń pwietrza na zdrwie raz szkdliwść spalania dpadów w piecach dmwych, 3) uświadamianie spłeczeństwa krzyściach płynących z użytkwania scentralizwanej sieci ciepłwniczej, termmdernizacji i innych działań związanych z graniczeniem emisji niskiej, 4) prmcja nwczesnych, niskemisyjnych źródeł ciepła. Działania wspmagające: 1) uwzględnianie w zamówieniach publicznych prblemów chrny pwietrza, pprzez: dpwiednie przygtwywanie specyfikacji zamówień publicznych, które uwzględniać będą ptrzeby chrny pwietrza przed zanieczyszczeniem (np, preferwania w nwbudwanych budynkach grzewania z sieci ciepłwniczej lub niskemisyjnych źródeł ciepła), 2) uwzględnianie w pwstających lub aktualizwanych planach zapatrzenia w ciepł, energię elektryczną i paliwa gazwe kniecznści chrny pwietrza przed zanieczyszczeniem, 3) działania prewencyjne na pzimie wydawania decyzji śrdwiskwych. Uwzględnianie kniecznści graniczania emisji zanieczyszczeń d pwietrza (szczególnie pyłu zawieszneg i benz(a)pirenu) na etapie wydawania decyzji śrdwiskwych). Działania kntrlne: 1) kntrla zakładów emitujących d pwietrza benz(a)piren, 2) kntrla gspdarstw dmwych w zakresie przestrzegania zakazu spalania dpadów, 3) kntrla spalania pzstałści rślinnych z grdów na pwierzchni ziemi, 4) kntrla przestrzegania zakazu wypalania łąk, pastwisk, nieużytków, rwów, pasów przydrżnych, szlaków klejwych raz trzcinwisk i szuwarów. Działania zakresie graniczania emisji z isttnych źródeł punktwych: 1) graniczenie wielkści emisji pyłu zawieszneg PM10 i pyłu zawieszneg PM2,5 pprzez ptymalne sterwanie prcesem spalania i pdnszenie sprawnści prcesu prdukcji energii, 2) zmiana paliwa na inne, mniejszej zawartści ppiłu, 3) stswanie technik gwarantujących zmniejszenie emisji substancji d pwietrza, 4) stswanie technik dpylania spalin dużej efektywnści, 5) stswanie prócz spalania paliw dnawialnych źródeł energii, 6) zmniejszenie strat przesyłu energii, 7) zmiana technlgii prdukcji, w tym likwidacja źródeł znaczącej emisji pyłu, 8) zmiana prfilu prdukcji wpływająca na graniczenie emisji pyłu. Działania w zakresie planwania przestrzenneg: 1) uwzględnianie w pwstających lub aktualizwanych planach zagspdarwania przestrzenneg wymgów dtyczących: zapatrywania mieszkań w ciepł z nśników nie pwdujących nadmiernej emisji zanieczyszczeń z indywidualnych systemów grzewczych, prjektwanie linii zabudwy uwzględniając zapewnienie przewietrzania miasta ze szczególnym uwzględnieniem terenów gęstej zabudwie, zwiększenie pwierzchni terenów zielnych (nasadzanie drzew i krzewów). 1.3.7. Strategia Rzwju Pwiatu Warszawskieg Zachdnieg na lata 2016-2025 Dkument zstał przyjęty uchwałą nr XI/75/2015 Rady Pwiatu Warszawskieg Zachdnieg z dnia 17 grudnia 2015 rku. 14

Strategia Rzwju Pwiatu Warszawskieg Zachdnieg wskazuje najisttniejsze kierunki rzwju Pwiatu raz spsby ich siągania. Dkument kreśla mżliwe d siągnięcia cele strategiczne raz cele peracyjne, które będą realizwane pprzez starannie dbrane i mżliwe d realizacji zadania. W dkumencie sfrmułwan misję i wizję pwiatu. Misję pwiatu należy frmułwać w kategriach służenia spłeczeństwu i pmnażania krzyści, jakie n będzie dnsić w wyniku sprawneg i efektywneg działania pwiatu, parteg na wdrażanej strategii rzwju. Tak więc misją pwiatu jest Przyjazny regin zdlny przyciągać mieszkańców i przedsiębirstwa z całeg kraju w celu wzmcnienia swjej pzycji raz pzycji całeg Obszaru Metrplitalneg Stlicy jak rdzenia krajwej gspdarki. Wizja przyszłści pwiatu jest pdstawą kreślenia głównych celów i prgramów działania w ramach strategii rzwju. Wizja znacza wybrażenie przyszłści Pwiatu, a wytyczne cele i działania mają tą wizję realizwać w praktyce. Wizja pwiatu t: Pwiat Warszawski Zachdni staje się knkurencyjnym i dstępnym reginem, który: jest reginem sukcesu, łączącym wyski pzim życia mieszkańców z wyską jakścią usług dla bywateli raz bezpieczeństwem wspólnty, jest atrakcyjny miejscem zamieszkania, w wyską jakścią śrdwiska naturalneg i kulturweg, jest zintegrwanym kmunikacyjnie z Warszawą, a dzięki układwi atrakcyjnych terenów zieleni, funkcjnuje jak rekreacyjne serce subreginu, zapewniając bsługę raz realizację ptrzeb rekreacyjnych mieszkańców, Stlicy raz taczająceg bszaru. W dkumencie wyznaczn 5 celów strategicznych, z czeg z punktu widzenia chrny śrdwiska isttne są dwa cele strategiczne tj.: II. Zagspdarwanie przestrzenne i chrna śrdwiska Cele peracyjne: II.1 Trska ład przestrzenny kntrwanie prcesu suburbanizacji, II.2 Zachwanie i chrna śrdwiska, II.3 Twrzenie warunków d wypczynku i rekreacji, Kierunki działań: Współpraca gmin w ramach pwiatu z aglmeracją warszawską racjnalne zarządzanie bszarami zurbanizwanymi raz lepsze wykrzystanie psiadanych zasbów System Infrmacji Przestrzennej, Współpraca Pwiatu z pszczególnymi gminami w celi kreślenia i mnitrwania kierunków, rzwju sieci sadniczej w pwiecie z uwzględnieniem m.in. takich czynników jak: sieć kmunikacyjna istniejąca i prjektwana, kniecznść pzstawienia części bszaru jak użytków rlniczych, wyznaczenie terenów rekreacji dla naszych mieszkańców i turystów, chrna bszaru KPN. Stwrzenie spójnej pwiatw-gminnej kncepcji rzwju przestrzenneg. Zintegrwana gspdarka wdna i zarządzanie przestrzenią w pwiecie z uwzględnieniem szczególnych ptrzeb bszaru Kampinskieg Parku Nardweg. Pprawa jakści pwietrza i zwiększenie udziału dnawialnych źródeł energii. Rzwój zrównważneg rlnictwa, w tym rzwój przetwórstwa rln-spżywczeg parteg na żywnści wyskiej jakści. Wykrzystanie ptencjału Kampinskieg Parku Nardweg z pszanwaniem zasad chrny cennych przyrdnicz terenów. Prmcja i marketing turystyki jak ważnej dziedziny gspdarki. Współdziałanie z gminami Pwiatu Warszawskieg Zachdnieg w zakresie rzwju tzw. małej infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej dla mieszkańców raz turystów. 15